Katalog

CUMHUPJYET 16 Kssım 1946 ESKİ MECLİSİ MEBUSAN REÜ İKTİSADÎ Kömür stkıntısı BAHİSLER TJT7 V I NALÎNA nHİ 1 MIHINA ıjiaiıralan Harbe girişimiz bir kaza eseri Enver Paşanın Rus donanmasına tecavîjz için emir verdiği rivayet edilir. Fakat bu sadece bir rivayettir. 22 mayıs 1920 de Romada tssadüf ettiğim Enver Paşa merhum, sorduğum suale cevaben: «Hayır, ben tecavüz için emir vermiş değilim» dedi Cevaben dedim ki; Bu sırada harbe girmeH : ğimiz melhuz bir tehlikeden sakınmak için devleti katî bir izmihlâle sevketmek olur. Zira ıki tarafla müzr.kerede olduklarında şüphe olmıyan Bulgarlar biz harbe girdikten sonra üzerim.ze saldınrlarsa iki ates arasına düşecek olan Istanbul ve Boğazın az zamanda sukut eylemesi nuh?kkaktır. Bunu görmek için asker olmağa da IÜZUTI olmadığı kanaatindeyim. Alman ve Avusiurya sefirlerinin ısrarlarmda da bir maratık görmüyorum. Zira b i r m kendilerine yapabileceğhniz en büyük yardım, Boğazları sıkı tutmaktan iberettir. Banu berhava edecek bir teşebbüsün icrasmda ısrar gösternrek adeta cinnettir. Petersburg sefaretine telgraf Rusya Hariciye Nazmna, Rus jılosv. tarafından tahrık edilen bir vıulvasama fiilinin iki devlctin münasebatı dostanesini ihlâl eylemeslnden dolayt pek ziycde tnüteessif olduğumvzu bi'dir vıenizi rica ederim. Babıâlinin mescleye münasib bir hal sureti itasirerîa kusur etmiyeceğiiıi, mümasü vakayiin tekerrürünü men için muktazi tedab'ri ttihaz eyliyeccğini) Rus hükumeii tmparatoriyesine terain edebilirsiniz. Şlmdiden hukumeti seniyenin filonun Karader.ire çıkmamasma karar verdiyini ve Rus donanmasmın bizim sularda g'ö rülmij/eceğini iimid eylediğini bildirebilirsiniz. Pek iimid ederim ki Rvs Imparatorluk hukumeti iki memlekeiin Sesi hâlâ kulağtmdadır; Talât Bey müşterek menafii namma ayni itilâf pervcrane fikirle miiteh'issis olduğimn Enver Paşaya tevcihi kelâm ederek: Halilin delilleri gayet kuvvetlidir. isbat edecekür. (11/29 teşrinievvel 1914 Sadrıazam Paşaya arzedelim, kendisini Turuncu Kitab No. 97). Berlin ve Viyanaya çönderellm, iki hüLondra sefaretine telgraf kumete de bize söylediklerinl anlatsm. Karadenizde vukubulan şayam teesSefirlerin iz'acatından kurtulalım. Hiç olmazsa müttafiklerimizin itimadını rmı süf bir kaza üzerine Britanya fıüfcümehafaza edelim. Sen de askerî vaziyeti linin İstanbuldan sefirini çekmerie kaizah için Erkânıharbiyeden Hafız Hak rar vermiş oldvğunv, tecısüfle görüynkıyı (Kafkasyada tifüsten ölen Hafız rum. Sir L. Mallete mükerreren beyan ettiğim veçhile hükumetlerimiz arasınHakkı Paşa merhum) gönder! dedi. münasebatı dostanenin mııhafazasına Enver Paşa da bu teklifi Tnuvafık bulve onun hiç bir 3u. Sadrıazam Paşaya arzetmişler, he kat'iyen taraftarım veçhile haleldar olmamas% için dainıa yeti vükelâdan benim ve Hafız Hakkı gayrimuntazır Beyin Berline gitmekliğimiz karargir ol çalısıyorum. Binaevaleyh muş. Üç gün sonra Sadrıazam: cHalll ahval r.eticesi olarak zuhur eden bir Bey, Talât Beyle görüstüm. Berline gî kaza Britanya hukumeti tarafından iiti diniz, vaziyeti izah ediniz» dedi. Hazır rr.evileket arasır.da muhasama sebebi lanmağa koyuldıım. Bronzart Paşa ile telâkki oîtmursa pefc çofc teessnf edeiki Hafız Hakkı Bey bir askerî trenle o gün ceğim. Imdi hukumeti kraliyenin mfinatebtrt» dostanesinln hareket etmişler, ben de bayramm ilk memleket günü muayede merasiminde bulunduk muhafazast hakkmda müfeJcabil arrtıtan sonra hareket edecektim. nu teyid için iahrik e^Icdiği knt't Bu seyahatten haberdar olan Fransız münasebete biran evvel netice verece•nt iimid etmek itferim. sefiri Bonpart 27 teşrin : ewel günü, Cavid Bsyi ziyaret etmiş, esbabı seyahat (İngiliz Mavi Kitabı No. 1S3) hakkmda istizahta bulunmus. MüşarüniRus Hariciye Nazırı tarafından masleyh de, bizim harb niyetinde olmadığı lahatgüzarımıza, sözün topa lntikal etmızı Almanlara anlatmak maksadile bu tiği ve müzakere için vaktin geçnıiş seyahatin vuku bulacağını kendisine olduğu oevabı verilmiştir. Harb başlasdylemiş ve hükumetine kendisinin is miş olmakla tahkikatı yapılmamış olan mini zikretmek suretile yazabileceğini bu vak'anın tarzı nıhtıru ve mesuliyeilâve etmiç. (Meclisi Mebusan şubesinde tin hangi tarafa müteveccih olduğu heisticvabda Cavid Beyin verdiği cevab nüz inkisaf etmemiş'ir. Yalnız şurası dan) muhakkaktır ki, Osmanlı hukumeti, İngiliz sefiri de hükumetine telgrafla harbe baslamak için bir karar Htihaz bu seyahatin kat'î bir haroketl tehir içm etmemiş'ir. İtilâf devletlcrinin ilânı vukubtılmakta olduğunu bildiriyor. (27 harbi üzerine tarafımızdan da mukabeteşrinievvel 1914. Mavi Kitab No. 169). le zarureti hasıl olunca, dört nazırm 29 teşrinievvel 1914 arife günü, bi istifa eylemesi ve hâd'satm vukuunu zim donanma ile Rus harb sefineleri müteakıb arzohman notalarla Rus hüarasında musadsme vuku bulmuş ve kumetine \e müttefiklerine beyanı temuharebe bunu takib eylemiş olduğun essüf edilmesi ve münasib bir hal sudan bu seyahat maalesef icra edileme reti aranmasl için müzakereye davet miştir. Bahriye Nezaretinden Babıâliye edilmesi bunu kâfi derecede isbat eder. takdim edilen kumandanm raporuna Enver Paşanın, tecavüz için emir vergöre, Ruslar, Boğazları torpille kapamak üzere gemiler göndermişler, bizim miş olduğu rivayet ediliyorsa da hiç bir donanma da bu teşebbüsü tevkif için kimse tarafından bu yolda bir emrin görülmüş olduğu bugiine kadar tebsyateş açmıştır. yün etmemiştir. Meclisi Mebusan şubeRüfekası tarafından kendisinîn iğfal sinde tahkikat sırasmda nazırlardan bu edildığine zahib olan Said Halim Paşa, babda kanaat derecesinds iddiada buistifaya karar vermişse de Enver Paşa lunan Cavid Bey, bir delil irae edeile Talât Bey tarafından Rus donanma mediği gibi Çürüksulu Mahmud Paşa sma tecavüz için ecir verilmemiş ol da rr.ebusîann kimden işitmiş oîduğuduğuna dalr verilen teminat üzerine na dair vuku bulan istizahatına küçük sarfı nazar etmiş, hükumetçe siyasî te rütbeli bazı zabitandan işitmiş olduğuşebbüsatla harbin bertaraf edilmesine nu, fakat isimlerini bümediğini söylekarar verilerek Said Halim Paşa tara mekle iktifa etmiştir. fından itilâf süferasma hükumetin rı22 mayıs 1920 de Romada tesadüf etzası hilâfma tahaddüs eden musademeden dolayı beyanı teessüf edilmiş tiğim Enver Paşa merhumdan lstizahı keyfiyet etmiştim; «Ben Rus donanmave münasebeün kat'ma meydan verilsına tecavüz için emir vermedim, fakat memesi için rica ve ısrarda buljnulharb emrl vâki olunca tereddüd göstemuştur. Buna aid vesaik; rerek düşmanlar karşısında memleketi Rusyanm Türkiye sefiıinden Harid ?narşiye sevkeylemeyi de vatanseverye Nazırına telgraf: (31 Teşrinievvel, likle kabili telif bulmadım» dedi. 13 teşriırisani 1914. Turuncu kita*1 Enver Paşa atak huylu bir lnsandı. No. 98.) <Sadrazam saat ücte, 30/12 tejrinieu Bazan beklenmedik emrivakiler yaptığı vel beni Yeniköydeki hanesine davet görülürdü. Fakat arkadaşlarile birükte etti. İngiliz sejirini yanında buldutn. verilen kararlara riayctte onda asabiyet Muhaveremizin büyük kısmında haztr derecesinde bir dikkat ve itina vardı. bulundu. Sadrazam yandaki odaya beni Birkaç gün evvel aramızda o sırada davet ederek ne kendisinin, ne de hü harbin memleket için felâketli neticekumetin harbetmek arrusundtı olmadı ler doğurabileceği görüşülmüş, vaziyeti 0inı teyid ederek meseleyi Jcat't mü izah için benim Berline ve Viyanaya nasebata kadar götürmemek husv3v.n gitmekliğime Vükelâ Heyetince karar daki halisane arzunun icrast için ken verilmişti. disine muavenette bv.lunmaHıqımı muŞurası da »ayanı kayıddır ki vak'ayı sırrane rica etti. Tiirkiyeyi terk için al müteakıb Babıâlinin Itilâf Devletlerine mif oldnğum err.ri icraya n\ecbur oldiı beyanı teessüf etmesi ve meselenin dosğıımu, bununla beraber hükumetime tane bertaraf edilmesi için münasib göiblâğı keyjiyet için diğer vasıta1ara rülecek sureti hallin itasmda kusur etmoZifc olduğumv. cevaben biîdird'tn. miyeceğini teminle Rus hükumetini müzakereye davet eylemesi vak'anın Imza Guires mahiyetini bir eseri kaza menzilesine îtilâf hükumetleri süferası, pasaport indiriyor ve harbe rrâni olmak için Rus larmı taleb için emir aldıklarmı beyan hükumetinin eline kâfi bir vesile veriile doğmdan doğruya hükumetlerine yordu. Nitekim gerek Istanbuldaki Itilâf müracaat edilmesini bildirdiklerinden, süferası ve gerek Rusyanın müttefikleri Hariciye Nezareti tarafından Peters meselenin henüz kabili tamir olduğu burg, Londra ve Paris sefirlerimize tel fikrinde bulunuyorlardı. graflar keşide olunmuştur. Arkası var 7 eylul kararlarmda acele etmiş yaıiyetteyiz ! *'+^^^* Yazan: Prof. bımun en kuvvetli delilidir) son harb yıllarmda büsbütün kabardığı bir hakikattir. Fakat şu var ki umumî fiat seviyemize nazaran mutedil bir yükselme arzeden ihrac mallarımıza hâlâ müşteri bulabiliyorduk. Bu mallarm başmda ihracatımızın kıjTnet bakımmdan ortalama %40 ını teşkil eden tütün vardır. Uzüm ve incir de bellibaşlı müşterimiz olan Ingilizlerle yapılan anlaşmalarla satılmağa devam ediyordu. Buna nvjabil tiftik gibi ihracı duraklamış mallarımız çok değildi; fakat bunların satılsmamasmın tek sebebi fiat yüksekhği değildi. Tiftiğin asıl alıcısı Ir.giltere elindeki tiftik stoklarmı henuz tamamile işlemiş değildir. Nitekim devaluasyona rağmen tiftik ihracaünda hiç kalkınma yoktur. Netice olarak şunu ileri sürebiliriz ki d«va!üasyon için daha bir müddet lıâdiselerin seyrini beklemek, kanaatimizce doğru olurdu. Bizi bu düşünceye sevkeden âmiller şunlardır: a) BMlibaşlı ihrac mallarımız için eski döviz rayicine rağmen clddî bir sürüm tıkanıklığı belirmemişti, b) Memleketimizde tiftik gibi az sayıda mahsul müstesna tutulacak olursaihrac edilemiyerek biıikmiş büyük stok yo'.;tu, c) 1946 yaz ortalarmdan itibaren başta Amerika olmak üzere dünya fiatları yeniden bir yükseîme safhasına girmiş bulunuyordu, d) Ingiltere başta olmak üzere, henüz istihlâkteki tahdidleri kaldırmamış memleketlere ucuz da olsa bütün mallarımızı bol miktarda satmak lmkânı yoktu. e) Ihracatımız için ümidlendiğimiz yeni piyasalar bizden serbest dövizle mal almağa talib değillerdir. Haibuki biz onlardan serbest dövizla ithalât yapmaktayız. f) Bol ihracab besliyeoek bol istihsal için lüzumlu makine ve malları derhal bize satacak piyasa azdı (Amerika ve Ingilterede siparişler halen bazan reddcdilmekte, bazan da sıraya konulmaktadır, bundan başka bir kısım mallar da ihrac lisansına tâbl tutulmakta ve Turkiye için muayjen kontenjanlar ayrılmaktadır). Bunlara eklenebilecek benzer düşünceler de hesaba katılınca para operasyonunda hayli acele ettiğimiz kanaati bizdo yerleşmektedir. Operasyon acele olduğu gibi devalüasyon nisbotinin d« makul olup olmadığı bugün için meçhulümüzdür. Dünya fiatlan yükselmekte ve rakiblerimizde fiatlarda henüz bir ; Güzel bir yazının ilhamları aşmuharririmiz Nadir Na>U arkadaşımın çok beğentîiğim dünkü yazısından şu parçayı bir defa daha okuyahm: «Demağoji yapmak, sefaleti önleyec?ğiz, memleketi eenr.ete çevireceğız <îemek kolaydır. Sıkmtıdan canı yanan bir çok vatandaşlar bu tatlı sözlerin uyar.dırdığı hayal arkasında blr müddet koşabllir. Güç olan, sefaleti nasıl önleyeceğiz? ıstırabları nasıl ve ne dereceye kadar dindireceğiz? bunu açıkça anlatmak ve halkı inandırmak, onun reyini kazanmaktır. İktidar, bir çok insanlarm başmı dcndüren bir yerdir. Her partili vatandaş, her siyaset adamı, onu kolayca hazmedemez. Aşağıda iken bir çeşid ağız kullananlardan nlcelerini biliriz ki oraya yük?elince bir acayibleşmişler tepetaklak aşağıya düşünceye kadar, kendilerine golememişlerdir. Yuvarlandıktan sor.ra kendine gelmek neye yarar? memleket menfaati bakımmdan her politikacı aşağıda nasıl görünüyorsa yukarıda da öyle kalmalıdır ki, yaptığı ve yapacağı i'lere milletin güveni olsun. İrjaflı oîmak, içinde yaşadığımız şartları düsünerek imkânları imkân=ızhklardan ayırd etmek de Demokrat Partije düşen bir vazifedir. Madde saymaksızın, mucib sebebler ileriye sürmeksizin uluorta yapılan tsnk'dler zamanla hkta bıkkmhk uya^dırır, netice itibarlle muhalefet bir kuru gürültüden ibaret kalır.» Nadir Nadinin dünkü yansmdan »1dığım bu parça, cnun hir kaç günden» beri Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokrat Partir'n hstlanm gösteren jrarılarmm bir kısmıt'ır. Demağoji, demokrasinin düsmanıdır. Fakat demokrasi, bn düsmar.ından büsbütün aynlamaz. Demagojiyi, içkiye lıenzetebillrir. Az miktarda istimal cdildiği takdirde, fceyif ve neşe, cesaret ve knvvet verir. Fakat fazla kaçınldığı takdirde adamı sarlıoş eder; adaım abujî sabuk söıletir. Paha çok kullanılınca da zararlı ve öldürücü blr z1*hir olur. Onun Için, iktidar koltuğunda oturanlar da, oraya knrulmak hasretinî çekerler de demokrasinin ve partilerin iyiliği ve «ağlığı adına demagojiyi fazla kaçırmaktan Içtinab etmelidirler. Çünkü onun sarhoşluğıindan da ayıldıgımız Taman, başımız ağndan çatlar, midemiz bulanır ve ağzınnz lebir (rfbi olur. BasnıtıbarrlrlnJİ7În «yiikselince «cavilılesen» in<anlar(?an bahsedi^l, esld bir hatıramı canlandırdı. Senelerce evvel, vsktile tanısıp pörüstüğüm bir lat, îamanla yükselmlsti. Bir gün kcndlsint Röriip de elini sıkmak isteyince «sizi tanımıyorum» diye başmı çevirmisti. Ben de ••anısmadığımıza memnun oldum.» cevabım verdikten sonra, çekip gitmistim. Bu mttn. b a n yazılarıma içerlemiş oWu|u anlaşılıyordu. Ben yolumn değiştinnedim, bir gazeteci sıfaH!e onun îyi Jşlerini tnkdir ve fena yaptıkUrmı da tenkid etmekte devam cttim. Eskilerin meşhur bîr sozü vardır: «Düşmez, kalkmaz, b!r Allab!» derler. Bu zat da, bir gün yükseldiği yerdcn indi. Bir çoklan da, vaktile onun bana yaptığı gibi, kendi'ini tanımaz ve selâmlamaz oldular. Bir giin kader, b'rf sene karşı karşıya getirdi. Bu defa benimle gavet dostça görüştü ve öyle devam etti. Ben, o soğuk hâdiseyi ima yolile olsun hatırlatmak çiyliğini göstermedim. Yükseldiği zamanki gurur ve azameti de kendisile beraber düşmiiş, o, feleğin bu cilveslnden kâfi derecede ders almısiı. Bu çeşid blr ders, her politikacı için siyasi hayatın ilk dersi olmalı, fakat düsttikten sonra değil, düşmeden önce iyice bellenmiş bulunmalıdır. Iktisadî hayatımız < da Ikinci Dünya | Harbinin sebeb ol . uuğu sarsmtılara son vvrmek istiyen hükumet, iki ay evvel, Kömür Tevzi ve Satış Müessesesinin mühim kararlar aldı ve bunlarm tatbielinde kâfi kömür bulunmaması ve kına geçti. Yeni tedbirlerin hedefi ikmevcudun da evvelâ halk ihtiyaclarma tisad işlerimize hız ve düzen vermektahsis edilmesi dolayısile şehrimizdeki tir. Türk lirasınm dış kıymetinin düfabrikalar çok müş'kal vaziyete düş şürülmesi, muayy«n fiattan altın satışı, ithalât tahdidlerinin azaltılması, fiat müşlcrdir. Kömür Tsvzi ve Satış Müessesesi, kontrolünden büyük ölçüde vazgeçılkömürsüz kalan fabr'.kab.ra, kömür mesi, Yerli Mallar mağazalarmın kapahavzasmdan kendi vasıtalarile kömür tıiması, ekmek satışmda vesika usJİüalmalarım teklif otmiş, fakat gerek fab nün torki, mıllî mensucatm ucuz fiatla rikalar buna cöre hazırlıkları olmadılc serbest satışa sevki gibi hususlar yeni ları, gerek?o havalar i>i gitmedici için tedbirlerin ana hatlarmı teşkil etmekkudreti daha az olan Linyit kömüra tcdir. Bunl?ra ilâve olarak sene başmkullanılmaya baslanmıştır. Bu fazla da memıır ayhklarına zam vc şeker fiarağbet piyasası, serbert oîan linyitin tmda indirme yapılacağı da hükumet tonunu ki'a müddette 30 liradan 50 li tarafından açıklanmıştır. raya çıkartmış o da bulunmaz olmuşHükumet, bazı fiatlan yükseltmek tur. Bu vaziyetto bq7i fabrikalar dur (döviz, kömür, nakliyat ve maaşlarda mak vaziyetino dvşnıiiştür. olduğu gibi), bazılarmı da indirmek yoDün bu hu>;usta kendisile görüştiiğii lile yeni bir fiat seviycsine, bu arada müz Kömür Tevzi ve Satı? Müessesesi muhtelif sınıflann gelir ve geçim masMüdürü Şeük Kavur, şu izahatı ver raflan arasında makul bir denkleşmcye miştir; vâsıl olmak kararındadır. € Kömür sıkıntısının en çok 15 gün Çıftçi işçi, tacir, memur, mütekaid, kadar daha devam edece'uni ümid edi dul ve yetim herkes yeni tedbirlerin yoruz. Bu müddet içinde her şey düze vâdedılen eüzel neticelerini tehalü'île lecektir. bekliyor. Hükumet, fırsat düştükçe son Elimizdekl kömürden en fazla ihti kararlarm zarureüne i^aret ederek iyi yacı olan fabrikalara aıar nzar vermeğe günler için biraz sabır tavsiye etmekbaşladık. Her halds îstanbul sanayii tedir. Bu görüşü benimseyip tedbirleri nin durmamasına çalışacağız^ hoş karşıhyanlar bulunduğu gibi kararların yerinde ve zamanmda alınmamış Pahahhk ve Belediye olduğunu ileri sürerek yenî sıkıntılar Havaylc! zarurlye flatlarının artışını ön meydana ^eldığine üzülenler de vardır. lemek U?ere Bclectiyece ne glbl tedblrler alınması ve ne glbl taklbat yapılması kabU Günüa mevzuımu teşkil etmekte devam olacağı tetklk edllmektcdlr. 510 numaralı eden para operasyonunu, bu ayarlamakararname tatblk edlllrken Be)ediye artLş yı tamamlamak için alman Scararlann ları taklb eü'.yor ve lcab edenlcrl mîlll ko elde edilen ilk neticeleri umum! bir rucnıa mabkemeslne verlyordu Bu karar tahlilden geçirmeği faydalı buluyoruz. namenln lagvı uzerlne Beledlyenln bu glbl Hepimizin bildiği gibi bir milleün reterefiulerl taklbe salahlyetl ancak Dalml Eacümenln bu maddolerl tesblt ve narka faha kavuşmasmm yegâne yolu bol ve tAbl olduklarım ilân etmeslle mumkun ucuz istihsaldir. Bol lstihsal ve geniş addolunmaktadır, Haibukl bu glbl maddeler 6Ürüm millî geîiri arttırır; bu da halbemen her gttn ii&t tahavvulu göstermekte olduklanndan haraylcl zarurlye addlle nar km istihlâk ve tasarruf kudretinl çoka tâbl tutulmalarma lmkân yoktur, Bu ğaltır, neticede memleketin yaşama sedurum karşısında yapılacak muanıele h&k viyesi yükselir. Oyle görülüyor ki hüVır.da UgıU makarr.larîa temasa geçllecektlr. kumet devalüasyonla ihracatı ve bu yoldan istihsali arttırmak çaresine başvnİngiliz maliyecisi gitti Ankarada hükumettmlzle mall müzakere rurken diğ9r taraftan da fiat ve ücretlerde bulunan Inglllz maliyecisi Mr, Som lere tesir ederek mevcud istihlâk immervllle Smlth dün tayyar» 11* çenrimize kânlarımızın halk arasında âdil bir sugelmlş vc floğruca Londray» hareket t t . rette taksimini sağlamak istemektedir. Yeni tedbirlerin kilid noktası para Üsküdar tramvayları Haydarpaşa operasyonu oîd"ğuna göre biz de evköprüsünden geçmege başlıyoriar velâ bu ciheti ele alacağız. #** U^kudar Tramvay ldarebi Uskudaı tramvay hî.ttım yeni yapılan Haydarpaşa köpParamızın dış kıymetinin düşürülmerusür.den gcçlrme anıellyeslna başlamıs,tır. şimdikl halde Yeldeğlımenl çlft hatuudEtn sinin mucib scbebleri olarak şu noktabirl sokü!mckte> arabalar tek hatla lşle lnr ileri sürülmektedir: mektedlr. Sokülen hat, Kaydarpaşa köprüa) Tıkanmak tehlikesile kar?ılaşmış Eünden ltıbaren dsniz konarmı taklbcn oo bulunan ihracptımıza ve bu yoldan isşenecektir Bu hattın döjenmesl tamamlan dılıtan Eonra lklncisl döşeuecek ve bu a f'hsal hacmımıza gelişme imkânları sağmellye 45 gun zarfmda netlcelendinle lamak, tektlr. b) Biıleşmiş Millotler Para Kuruluna Avnıpa şampiyonluğunu kazanan cihan piyasasına uygun bir kambiyo rayicile dahil olmak ve dolayısile Beygüreşçilerimiz geliyorlar 23 eiür.de Stockhoinı'da japılau Avrupa nelmilel Imar Bankası kredisinden Isserbest güreş blrlnclllklermi kazanan Ttlr'î tifade etmek. mllll takıroı 21 kasım perşembe gunU Ege Bazı beyanat ve yazılarda bu sebebvapurile şehrlmlze gelecektlr Beden Ter. blyesl genel müdürlüğü güreşçllerlmlzl kar lere bir üçüncüsü daha katılmışür: şılamas üzere bir program hazırlamıştır. c) Ihrac mallarımızm iç fiatlarını yükselterek çiftçinin satm alma kudretini Amerikadan aldığımız yeni arttırmak. gemiler Amerikadan satm aünması takarriir e. îlk iş olarak şunu belirtmek isteriz ki d=n Meksiko lslmll yolcu gemlslne New devalüasyon, pek medhü sena edilecek Vorkta bayragımız çekilmlştlr. Gemide ta bir tedbir değildir. Ancak mutlak zarudlıât hsmen baslamıştır Gene bu tipte dlğer blr genılnin de alınması İçin müzakere ret karşısında naçar başvurulacak son ler ceıeyan etmektedlrm Amerlkadakl heje kapıdır. Bu tedbir, belli miktarda yatlmlz beşer bln tonluk 4 şilep İle 2SOO er bancı mal alabiimek için eskisinden datonluk 2 Sllep daha almıştu. ha çok mal vermeğe katlanmak demekİstanbul Flârmoni Demeği tir. Devalüasyonu mazur gösterecek sebeb, pahahhk yüzünden harice mal sakonscrleri Istanbul Flârmoni Dernegl bu mevslm tamamak, istihsalin kısılması ve işsizde tertlb edeceği serl konserlerln b'.rlncls! likîe karşılaşmak ve liizumlu ithalâta nl 23 kasını perşembe günü saat 18,30 da yetecek döviz bulamamaktır. Saray slnemasmda verecektlr Bach'ın f | Memlsketimizin bellibaşh ihrac malpiyano ve orkettra konçertosu) nun da b u . lundugu bu programa şel ve soltst olarak: ları tütün, fındık, üzüm, incir başta olCemal Reşld Rey> Omer Beflk Taltkaya, mak üzere ziraat ve hayvan mahsullePerdl von Ştatzer, Rana Erksan ve Muhld rinden ve az miktarda ham veya yarı d!n Sadak lştlrak edeceklerdlr Konserlere gosterilen büyük rağbet do işlenmiş madenlerden ibarettir, Hubulayjslle dernel^ azalannın müşlıulâta du bat, bakliyat ve taşkömürümüz esash çar olmndan kolaylıkla yer bulmalarını te ihrac mali olmağa namzetse de bugünkü m:n etrrtek İçin tertlbat alrcıjtu:, istihsal miktarı bunlard?n devamlı ih«Ege» deki altın kaçakçıhği hâdi. racata yetecek seviyede değildir. Paramızın iç ve dış kıymetleri arasesinden doğan yeni bir dava sında Ikinci Dünya Harbinden çok da«Ege» vapurunda altın para kaçırmağa I teşebbus lddlaslle Devlet Denlzjollan Umum ha evvel meydana gelen farkm (harbmüdürlügünün eskl basicentaaı llhami den evvelki % 50% 70 takas primîeri Perkle vapur yolculanndan Fltnat Moralı haklarında mllll korunma savoılığınca dav» açılmıg ve muhakemeye Lstanbul mılU korunma lklncl toplu mahkemcslnce baslanmıştı, Bu muiıakeıneyeı aym yirml bi j rinde saat on dSrtte devam olunacaktır. Dlgcr taraftan f .hâdlsenin^ paraya ald kısnundan ayn olarak. müce'vher ve diger bazı eşyayı gümrük ldarcslne vakl beyan hllâfırıa yanında bulundurmaktan da Fit. nat Moralı hakkında kaçakçılık lşlerlna bakan savcılıkça taklbat yürütülmektedlr. Savci Reşad Sıka^ bu hususta yaptığı tahkikatı sona erdırmlştlr ve Fltnat Moralı hakkmda bu noktadan dava açıp, dosyayı Istanbul beşlncl asllye ceza mah'kemeslne yollamıştır, Bu muhakeme lçln j hcnüz gün koııulmamı§tır Şehirde bazı fabrikalar faaliyetlerini tatil etmek vaziyeiina düştüler Refii Şükrü Suvla vüzuh olmadıgına g5 re devalüasyon nis' betinin hesabına gir recek mutalardan bir | kısmı çok seyyal bulunmaktadır. Geçen sene elde ettiğimiz döviz m ü tarmı bu s«ne de toplıyabilmemiz için geçen seneye nazaran %3540 kadar fazla mal ihrac etmemiz lâzım gelecektir. Fazla satışı mutad ihrac mallarımızdan değil de ancak iç istihlâke yeter mallardan yaparsak para operasyonu hedefinden inhiraf etmiş olur. Mesele ne olursa olsun ihrac etmek tarzmda kabul olunamaz. Devalüasyon için Bretton Woods anlaşmasile meydana gelen Beynelmilel Sandığa, ileride üzerindo fazla oynıyamıyacağımız bir kambiyo rayicile girmemiz zarureti de bir sebeb olarak ileri BÜrülmektedir. Anlaşmaya girip de kambiyosunu nihaî olarak tesbitte geç kalmış yegâne memleket biz miydik? İmar Bankasından uzun vâdeli kredi takbimizi (bunun yapılıp yapıhnadığmı bilmiyonız) daha bir müddet tehir edemez miydik? ( Bize kalırsa d«valüasyon<ia acele hareket etmiş vaziyetteyiz. Bu acele 94647 ihrac mevsimimizde memlekete, büyük kısnu tütündn oünak üzere, 5060 milyon liralık dövize malolacaktır. Acelenin diğer bir mahzuru da devalüasyon nisbetinin, yükselen dünya fiatlan karşısında, ileride belki de fazla görüicceğidir. Sterlin için tesbit edilen 1128 kuruşluk fiat şimdiöen yüksek görülmektedir. Filhakika Isviçra frangından geçmek şartile halen ingiliz lirası 8.59 liraya tekabül etmektedir. Para operasyonu için ileri sürülen diğer bir sebebe, mahsuUerimizin fiatlarmı çiftçiyi koruyacak seviyeye yükseltmek düşünoesine geilnce, bu hedef devalüasyonla pek de kabili telif değildir. Döviz fiatlarını yükseltmekten maksadımız mallarımızm dış pazarlara daha ucuz arzını sağlamak olduğuna göre, iç fiatlar devalüasyonu takiben yükselir ve bu yükselme devalüasyon nisbetinl bulursa ihracat için umulan bütün neticeler heder olur. Nitekim, devalüasyon yapıp da türlü tedblrlerle iç fiatlarını tutamamış olan memleketler İçin para operasyonu faydalı değil muzır neticeler doğurmuştur. Acele ohnakla beraber devalüasyon bugün bir vakıadır. Bu karardan geri dönülemez. Yapılacak iş, kararlarmı tatbike koyulmuş olan hukumeti varkuvvetimizle desteklemektir. Yeni kararların muvaffakıyeti esash bir memleket davasıdır. Yeni kararların Uk neticelerini, tamamlayıcı tedbirleri v« hâdiselerin muhtemel seyrini gelecek yazıda tetkik edeceğiz. 1947 YILIN ÂNSİKLOPEDİSİ Her sene değerli mütehassıslar tarafından hazırIanan ve hakikî ansîklopedik malumatı ihtiva eden Büyük Saatli Maarif Duvar Takvimleri yakında çıkıyor. Bu yıl Maarif Takvimi her senekinden daha değerlidir. Çünkü, Türk, İslâm ve dünya tarihinin en ehemmiyetll safhalarını, her hayat adamı için lâzım olan en kıymetli bilgileri, her aym sağhk takviminden başka, ne ve nasıl yememiz icabettiğini. evlenmenin sıhhl şartlarım, kadm gebeliği, çocuk yetiştirmek, kısırlık, romatizma, kanser, tansiyon yüksekliği gibi sıhhî bahisleri, zengin olmanm, dost kazanmanm, güzel söz söylemenin ve hayatta muvaffak olmanm sırlarını.» Her günün en mühim tarihinl, dünyanm en meşhur insanlarınm vecizelerini, tanınmış ve büyük adamlara mahsus tarih! fıkralan, her günün yemek listesi ile sıhhî öğüdleri ve takvime dalr en doğru ve tam malumatı bir araya toplamaktadır. 2500 den fazla mühim yazıyı ihtiva eden, yalna Tiirkiyenln değtt, bütün diinyanın en büyük ve en kıymetli takvimi bulunan Büyük Saatli Maarif duvar takvimlerinin yazısma, kâğıdına ve baskısına son derece itina edilmiştir. Her sene vaktinden evvel biten ve sonra da arandığı halde bulunpmıyan Maarif Takvimlerinin taklidlerini almamak Için çimdiden kitacılara ve bayilere sipariş veriniz. Kartkatürîst'.mlz Omal Nndlr Oüler yıllık tatlllnl almıştır. Arkadaşımızı blr k&fl gfln sonra eserlerinl gene «Cumrmrlyet» sahifelerlnde neşretmege baçlayacaktır. Cemal Nadir Giiler r Bu genclerin mukadderatı artık tayin edilmelidir! Her gün yüzlerce genc matbaanuza başvııruyor. Şahıslar, diller ve ağızlar ayn, fakat şikâyet edilen mevzu hep aym... Biz, diyorlar, Universite fakültelerine gene eskisi gibi öğrenci kabul edileceğini sandığımız için varkuvveti kafaya vererek aylarca çalıştık. Fakat bir de baktık ki usul değişmlş... Yemiş seçer gibi olgunluğumuzu inceliyerek ve lise bitirme imtihanlarımızın derecelerini ölçüye vurarak içimizden bir kısmını aldılar, bizleri ne yapacağımızı şaşırmış bir halde ellerimiz böğrümüzde bıralîtılar. Başımızm çaresine bakabilmemiz için yetkili makamlarm istikbalimiz ve akıbetimiz hakkında hiç olmazsa bir açıklama yapmaları lâzım değil midir? E>et, bu gencîerin mukadderab hekkmda, Millî Eğitim Bakanlığı mı, Universite Senatosu mu, neresi salâhiyetli ise, mutlaka bir iarar vermelidir. En yakın bir zamanda değerli eşyaya sahib olmak istiyorsanıı 5 aralık 1916 da çekilecek olan Türk Maarif Cemiyeti Eşya Piyango (13391) biletlerinden mutlaka bir tane ahnız. YEDIGUN FERİDUN'un Bu P A Z A R çıkacak olan sayısmda sureti mahsusada Amerikaya gönderdiği SÂYIN ECZACILARINIZÂ: Aşağıda yaaılı SCHFRÎNG müstahzarları Kıymetli siparişlerini?i saygı ile bekleriz. Proluton 5 mgr. 3 amp. Halk satış fiatı Proluton 10 mgr. 3 amp. » » » Progynon Dragee 1000 Ü 30 • > , Progynon Fort Dragee 10000 Ü 15 * » , Progynon B Oleosum 3 amp. > » » Veramon 10 tablet • » » Medinal 10 tablet •» » , Vasano 10 Dragee > , , Albucid 20 tablet » , , Urotropin 20 tablet > , , Nonnacol 434 gr. kutu » > , Folinerin 100 tablet > > > Schering ve Knoll Fabrikalan Türkiye Vs kill: Universite Eektörlüğü mukavele geregince Universlte binasm'daki tamiratı 31 pUlmde bîtlrmesl lfizım gelirken bltlreml5en ve dcrslerl akçatan müteafıhid hak[îia kanunl taklbatta bulunulmasını istiyecektlr, Fatlhte, Perdah sokağjnda 00 numaralı evde oturan S3zal Dlkmen admda bir genc, Beyoglunda Çağlayan gazlnosunun önünde Niyazl admda blr arkadaşı İle şakalaşırken Niyazlnin kardeşi Kemal İle Sezainm arkadaşı ŞÜkrü kavga ettiklerlnl zannederek bıçaklarına sarılıp aralarına girmlşler ve S;zal 11B Klyaziyl muhtellf yerlerlnden yarîlamışlardır. Yaralılar Beyoğlu hastanesi. ne kaldınlarak tedavl altına almmışlar, carlhler de yakalanmişlardır Universite. bir müteahhidi dava ediyor HİKMET HOLİYUD RÖPQRT£JLARIHA Başlıyor. Dünyanm en şöhretli yıldızlarını yakından tanıyacak ve Holivud'un iç âlemini öğreneceksiniz. gelmiştir 9.76 17.75 3 sı jg QO g 55 175 2.O6 ıg7 2.90 1.6O 5.05 I.45 Sakadan cinayete SARAY S İ N E M A S I N D A 21 kasım Perşembe saat 18,30 da ÜÇ BÜYÜK SANATKÂR BİR SAIINtfDE Yüksek Ses Sanatkârı ve biricik Halk Türküleri okuyucusu Taksim BU AKŞAM, KRISTÂL YABIN Sabnunda BÜYÜK MÜSAMERE HBRB^Hİ •E^^H G Ü N D Ü Z v e G E C E r KÜÇÜK Memloketimizin mcdan iftiharı bülbül sesU HABERLER Kimya ve Ecza Maddelsri T. L. Şirketi RIZA DERVİŞ * ELAZIGDAN şehrlmlze gelen Mustafa Giln admda •bir şahıs Kaydarpaşadan vapura blnerken denlze düşmüş ve bir muddet suda çırpmdıktan sonra kurtarılarak Corraupaşa hastaneslne knldırıîrruştır * ZAH1RE ve Ticaret Borsa3i komiserllîine eskl Istanbul Ticatet mjtiüıu sln 500 lüa ücretle tayin edllmlştlr MÜZEYYEN SENAR IŞIL ve ARKADAŞLARI MİTHAT FENMEN ORHAN BOBAR Piyano Keman Konseri Programda: BEETHOVEN MOZART BRAHMS vardır. Biletler gişede satılına'ıtadır. SUZAN YAKAR ve Tekmîl I ARKADAŞLARI | Halk Sanatkârı IS9ÜAM IvRIHIb DÜSSSÜLLİİ UUHISUİ.LU ' DİKKAT: Her temsilde ayn ,rn<nn^j zengin Varyete, Şaz ye Çaz. Tel: 82699 k?dros le