Katalog

25 Ekim 1946 Jialil Mentefe'nttı Mahmud Şevket Paşanın istifası ve siddetlenen buhran Vapur, 163 yolcu ve Talât'ın bükülmez iradesjne zâf tarî olmuştu. Bana: «Buhran buhranı takib ediyor. Acaba biz mi memleketi idare edemiyonız? Başkalan geltin» dedi. J l t l haberleri iya Gökalp için cok Egegeldi Yuvarlak rakamlı bir sene dönümü olmadığı halde hakkında vaki olan neşriyat vesilesile yirmi iki yil önce f^0^0^0^^^ ölen Ziya Gökalpı bu sütunlarda gene anmak icab ediyor. Bu neşriyat üç muharrir tarafmdan iki j'erde vaki oldu: Felsefe muallimi Cavid Orhan, şimdiye kadar onun hayat ve sosyolojisinden bahseden eseıleri dikkatle yapılmış bir araştırma ile okuyucularına tarutırken, bu tmııtmayı tebliğ eden aynı mecmuada F. Karakoyunlu, Ziya Beyin din terbiyesi hakkındaki telâkkisini teşrih ediyor (1). Nihayet Üniversitece neşredilen bir kitabda, onun 1916 ve 1922 de iktisad ideolojimizde inkılâb yapan fikir hamlelerinin vesikalarmı görüyoruz (2). Biz burada bu üç yazı ve araştırmadan yalnız ikincisi üzerinde dura;a§ız Zira Stedenberi Ziya Gökalp hakkında okuyucularına taze bilçiler vermekle tanmmış gene muharrir Karakoyunlu, bu defa da merhumun arkaduşı Ahmed Cemilin henüz neşredilmiyen, fakat neşri beklenen hatıralanna istinad ederek bUmed'ğimiz noktaları aydınlatmaktadır. Hâdiseler Düşünceler ] Beş yeni tasarı Şehrimize gelen Çalışma Bakanı, üzerinde uğraşılan işleri anlatıyor 93 ton hamule getirdi hareketli bir anma senesi ••>,•..» Y a z a n : P r o f . Ziyaedditt Fahri fmdthoğlu 12 Bu ekssriyet fırkası için rmıhalefei iarşısında bir ricat idi. Hususile Mahmud Şevket Paşayı ahvale göre orduda nüfuzlu bir halefini temin etmeksizin mevkiinden çekmek büyük bir hata olmuştur. Nitekim Harbiye Nezareti İbrahim ve Mahmud Muhtar Paşalara teklif edilmiş, her ikisi de reddetmiş, Talât son bir çare olarak Nazım Paşayı kandırmağa uğraşmış ise de o da kabul et. memiş, Nezaret makamı üıtiyar ve gevçek Bahriye Nazırı Hurşid Paşanın elinde kalmıs, bu ahval muhaliflerin cüretlerini artırarak ihtilâf hareketi genişlemiştir. Rıza NUT Beyin kitabmdan: «O sırada Izmirde tahşid edilen ve Müşir Abdullah Paşanın emrine verilen crdu zabitanı srasmda altıncı alayın birinci tabur kumandanı Hüseyin Avni Bey d e lâlstile gayi'iraemnunlar bir grup teşkil eylemiş ve bu heyet bütün orduya bir tamim ile umuınî bir kongre yapmıştı. Bu kongrede kabinenin heTnen tebdili ve Meclisi Mebusanın lâğvı taleb edilmiş ve aksi halde Prens Azİ2 hrkasının Dersaadete hareketi mukarrer olduğu hakkında mumaileyh Hüseyin Avni Bey vasıtasile Harbiye Nazırı Paşaya bir ariza gönderilmişti. Gene o sırada Istanbuldan giden bir kaç zat Çanakkale ordusunu da lhtilâle sevketrrüşler, bir tabur, terhis isteriz, tehdidile isyan etmişti.» Zanr.ediyorurn. temmuzun birinci günü idi, Said Paşa Meclisi ÎJebusamiarı itimad taleb etmiş ve alraıştı. Tki gün sonra Maliye Nazırı merhum Nail Beyin istifası vuku buhnuş, badehu Said Paşa da istifajını verip evine ekilmişti. Onu işitir işitmez hemen telefonda Talâtı buldttm. «Ne'oluyor, bu ne haldir?> dedim. «Said Paşa isüfa edip, çekilip gitîi» dcdi. .Canım iki gün evvel Meclisten itimad alan bir sadrıazam Meclise, hattâ reisine de bir kelime söylemcksizin r.ssıl çekilip gider? Gel evine gir.e'.im. vaz geçirelim.» dedim. «Halilciğim, bu iş bittî. Maahaza şimdi geîiyorum» dedi, ve geldi. Şunları söyledi: . Azizim ben ker.di kerjdime şu suali soruyorum, buhran buhranı takib ediyor. Önüce geçemiyoruz. Acaba biz mi memleketi idare edemiycruz? Başkalan gelsin, onlar da memleketin evlâdı ni? Beîki bizden daha iyi ida re ederler. Biz de kendilerine muzahir oluruz. Maksad memlekete hizmet değil mi?» dedi. « Demek panik. bu şeraitte mernleketi meçhule bıra'tıyorstmuz, buna hakkınız yoktur. Sana düşert sokakta parçalanmcaya kadar vazifede sebat etmektir, dedim. Talât müteessir oldu. «Sırası gelinoe onu da yaparım» dedi, sustu. Bir kaç dakika sonra, «Bu şeraitte dahilde musademe çok felâkeüi olur» dedi. Gördüm ki Talâtın biikülmez iradesine de zâf tari olmuştu. Filhakika sırası gelince yaptı. Memleketin mukadderatmı ellerine bıraktığı ve sırf idaresizlikleri yüzünden Bulgar ordularraı Çatalcaya getiren adamları, Babıâlide basarak kovdu. Yeniden mevkie geçtl. fakat ne pahasına. Sadaret Gazi Muhtar Paşaya tevcih edümişti. Saraya davet edildim. Huzura girdim. Padişâh: «Gazi Muhtar Paşayı sadrıazam yaptık. ne dersiniz?> dedi. «Zatı şahaneleri o yolda irade buyurduktan sonra, bendeleri için muvaffakıyetlerine duadan başka söyliyecek bîr şey kalmamıştır.» dedim. «Cemaleddin Efendiyi de Şeyhülislâm yaptık. Mazbut bir zat» dedi. «Evet efendim. Akh mazbuttur derler» diyince, Sultsn Reşad şişkin kspakları açılan mavi gözlerini taaccüble üzerime dikti. «Mazbut olmıyan başka cihetleri mi vardır?» dedi. Sükut ettim. Başmabeynci Lutfi Beyi çağırdı. «Bak beyefendi, Cemaleddin Efendi için akli mazbuttur diyor» dedi. Lutfi Bey de, «Efendimiz mensublaruıdan birinden kinaye olacaktır> cevabmı verdi. Bahis düşünmediğim bir cereyan aldığı için sükut ettim. Sultan Reşad: «Beyefendiyi götürün, Cemaleddin Efendi ile görüşsünler» emrini verd:. Başmabeynci yamna gctürdü ve takdim etti: «Zatiâlinizle görüşmeküğim için irade şerefsüdur et ti. Amn için tâciz ettim» dedim. Csmaleddin Efendi, «Canım beyefendi, Trablusgarbı kurtarmak için bir ümidiniz mi vardır ki memleketi bu derece sîktınız» dedi. « Efendi hazretleri, biz Tmbhıssarbı müdafaa ile bu devletin mevcudivetini korudugumuza kani brılunuyoruz. Bizim kanaatimizîe kolay rnem''.eket ve hâkimiyet terkedenler, memleketsiz ve hükümdarsız kr.l."r.Eğa rnshkumduriar. Biz ısrar ederek İtalyanlan su!h talebine ic'oar ettik. İnşallah siz bundan istifade e'derek kolayca memleket ver mezsiniz» suretinde mukabelede bulundum. Ben huzurdan çıkınca Gazi merhum girdi. Bana da intizar etrnekli»:.m îçin haber göndermişti. Huzurdan çıktıktan sonra Yıldız sarayınm bir odasır.da bulujtuk. Cemaleddin Efendi de hazır idi. Sadrazam «kabine teşki'.i için zatı âlinizle istişare etmek istedim. Ne bujTirursunuz?> dedi. Ben d« cevaben: « Zatı şahanenin zatı devletiniz gibi bitaraf bir zatı sadrazam tsyininden maksadı fırka ihtirasınm memleketi felâkete sürüklemekte olduğu bir sırada emnü iti:r.adı haiz bitaraf bir bü kumeti mevki iktidara getirerek vaziyete sükun vermek olsa gerektir. Binaenaleyh gerek arzuyu şahane ve gerek memleketin ihtiyacı dikkat naıavına alınınca rmıvafık ve muhalif fırkaların tebarüz etmiş zevatından kabinenize adam almamalısımz> dedim. Batı Akdeniz seferini yapan Denizyollarının Ege vapuru dün 163 yolcu ve 93 ton mal ile limammıza dönmüştür. Eski Maliye Bakanı Fuad Ağralı, Fransız Ortopedi cemiyetinin kongresine iştirak eden Prof. Akif Şakir Şakar, Prof. Mazhar Osman Uzman, Paristeki tatbikî mekanik kongresine iştirak eden Teknik Üniversitesinin beş profesörden müteşekkil heyeti, Ataşemiliter Enver Aka ve Osmanh Bankası müdürü yolcular ara:mda bulunmakta idiler. Kendisile görüşen bir arkadaşımıza Fuad Ağralı Monblan'dan tedaviden geldiğini, Prof. Akif Şakir Şakar ise Brükseldeki Beynelmilel Ortopedi cemiyetinin, Fransız Ortopedi cemiyetinin ve Fransız Cerrahî Akadcmisinin kongrelerine iştirak ettiğini ve proieksiyonlarla kemik aşısının biyolojik ve dayanak rollerine dair Szel ameliyatlanna dayanarak beğenilen bir tez ileri sürdüğünü ;öylemişlerdir. Sanayicilere tevzi edilen 100 knmynndan bir kısım Ege vapurile şehrimize gelmiştir. Trarr.vay ldaresl Amerikaya «iparis ettiği Kâmil Paşa ile Nazım Paşadan tramvay raylannı getlrtememlştlr, Izmlrde bahis buyuruyorsunuz, zannederim. Ben Basnmhaııeye düşentnlş fakat kullanıımaonları idare ederim. İcab edince de su makta olan rayların getlrtllmesl lçln Izmlr larını sikıp limon posası gibi atarım Tramvny Işletmeslne vakl müracaate de raentl cevab verilmlj oldugundan tramdedi. vaylann süraUerlnln B?,aHılmasma mecbuO dakikada felâketin derinliği gözü rlyet hasıl olmuçtur. Bu mUnasebetle şehrln belllbaglı hattarinda slmdlye kadar son mün önünde tecelli etti. süratle lşieyen arabaların badema yarı sürGazi Muhtar pek ihtiyarlamıştı. Ne fttle lşlettlmest turetlle tehllkenln azaltUiradeSnde metanet, ne muhakemesin masına karar Terllmlçtlrde kuvvet kalmıştı. Istanbulda nüfuzu Içinden çıkılamıyan iş hükumet halâskâran cemiyeti zabita Şehlr Mecllslnln yenl seçlml dolayıslle nımn idraksiz ve haris ellerinde oyun dalml komlsyon seçlmlnin de yenllenmeel cak haline geldi. Halâskâran vemiyeti lâzım frellp gelmlyecegt hakkında Burhan Pelek tarafından Tertlen takrlr. Şehlr Mecmühürü ile memhur tehdidnamolor da llsl Kavanln Encumenlne bavale edllmlştl. ğıtılmağa başladı. Bana da gönderilmiş Kavanln Encümenl bu lşin Içinden çıkayenllenmesl ti. Gazi Muhtar Paşa telefonda «Halil mıyaraS Beledlye seçlminln Beyefendi tehdid mektubu almışs'.nız. hakkındakt kanunun bu lşe temas eden noktalar' hakkında Iç Işlerl Bakanlığından Pek şayam teessüftür. Yalnız siz değil, malumat lstemlştir, Bakanlık da bu sorgublzler de alıyoruz» demisti. Nitekim bir ya cevab verememlştlr, Yapılan yenl seçlaz sonra istifa edip Kâmil Pa,^ya ye min evvclkl İle birlikte bir kül teşkil ederini bıraktı. Kendiîerine ':ahraman cîğl hakkmda hükumetln yenl btr kanun tasamı hazırlıyarai Meclise vereceğl ve bu muameiesi yapılan Arnavud rüefası suretle bu Işln halledüeceğl alman ma!uş:mardıkça şımarmışlar, Üsküb iizeri mattan anla£ilmıştır ne yürüdükleri gibi Meclisi Mo'tj'usanın Ankaraya gidecek İstanbul feshinde de ısrar etmişlerdi. Ayan, gizmuhteliti li toplanmağa davet edilerek ahnan bir Ankarada Cıırr.hnrtyet bayrammda yapitefsir kararile meclis seddedilmşti. 15 lacak kupa maçlan lçln futbol ajnnlığı gün sonra içtima etmek üzere dağılmış istanbul takımraı şu şekllde tesblt etoîduğundan Sadrazam boş celsedj kür rnlştlr: Erclcğan Bülend? M. All. Reba (Galatasüden meclisin seddedildiğini ilân etti. saray). K'.dal, Şükrü, Vedti. Yavuz Sabrl. Tvleclisin kapanmasmı müteakıb buîıran Süleyman fBeşlktaş) Salfthaddln, Murad, şiddî'tini daha ziyade artırdı. Hiikume rPenerbahçe), CîaUb' Hü3eyln rvefa), Ertin aczi karşısında Arnavudlar Üskübü doğan flitanbulspor), Bu ınaçiarda İstanişgal ederek Selânik üzerine vürümeğe bul bölgeMııden Mehmed Reşad da hakerabaşladığı gibi Koçano ve Vıranada Bul llk yr.ı.mafc üzere Ankaraya dnvet edllmiştlr. Istanbuı muhteliti 2<ı ek!m salı akşagar komitecileri faaliyete geçmi? idiler. mı Ankaraya hareket cdecektir Bütün memurin yerinden oynatılmış Jeanne d'Arc zabitanının Eyüb orduda 10 temmjz ihülâlinde alâkadar Halkevine yolladıklan mektub zabitan aleyhinde örfi karsrlar ittiha Oeçen hafta llmanımızı zlyaret etmiş zma başlanmış, umuru idarei devlM olan Jeaııne d'Arc mekteb gcn.lsl zabltaıı ve ahvali memleket bir umumî keşme ve talebelerİDden bir kısmı Ejübü gezerek. keşe münkalib olmuştu. Ne orduda in Eyübde mevc\ıct tarlhl pserlerl görmek lstedost zibat, ne idarede istikrar, ne de siya mlçl?rdlr. Eyilb Ralkevi men'sulıları Pransız geraicilerln bu arzularile ynkından sette selâmet ve metanet kalmıştı. ahîkadar olm.ujlar ve mUallrierimlzl gczdlMahmud Şevket Paşa merhum 1912 rerek kcndllerlue lâzım gelen lzaüatı vcr bahannda îtelyanın Cezairi Seb'ayl 1? j mlşle; dlr, Eyüciülerln bu iyi Kabul ve aliiicalarıngall ve Çanakkaleyi bomljardımanı Uaedan fazlaslle mütehassls olan Fransîz bahzerine Boğazlarda Teklrdagı kolordusu rlyelller^ Halkevl vasıtasue aşağıdaki t e . nu bir kaç fırka ile takviye ettiği gibi şekkür mpktubunu göndermlşlerdtrîzmirdo Abdullah Paşanin kumanda«Fransanın haklkl dostarlle birlikte Egüaün smda bir ordu toplamig ve seferberliğln yübde gtçlrmlş oldugumuz güzel kısmen icrası vesilesile müddetleri hitam tatlı hatırasmı dalma beraberlmîzde taşıyacağız. Cazib ve »evlmll memleketlnlzde, bulan Rumelideki yüz yirml bin kişillfc hlç bir îaman «nutamıyacağımız derecede nizamiye efra^mı terhis etmemişti. Bu ?ıcak bir d.ist h:i?n(l kabıılu gördük. ihtlyat tedblrleri İtalyadan ziyade BalMenıîeketlmlzln dostlarından bu kadar kanlara karşı almmjştı. Bu suretle harb çabui ayrılmak mecburiyetlnde kaldığımıza yakında teSrar vukuunda Balkan milleU«rinin sefer mütcesMrlz. Mıamafth dönmf(»t tlmld ediyor. hlç olmazsa TUrk berlik faiklyetinl karşüamiş oluyordu. dostlnnrmzın. zlyaretlmlzl lade ederek Şayanj hajTet bir ^afîetle Kâmiî, Na Pransaya gelnıelcrlnt tenıennl eyllyoruz.» zım, Hüseyin Hilml, Ferld Paşalaria Kadıköy Halkevi resim ve Csnıaleddin Efendlnln naflz erkânından heykel sergisi bulunduğu Gazı Muhtar kabinesi iktlKnc3ık8y Halkevl resim ve heykel kolu dar mevkîine geçer geçmez bu toplanmiş sarstkârları tarafından her yil oMuğu gibt lcjvvetleri dağıtıvermiştl. bu yıl da 2H eklm ]ilıt; curr.artesl günü Bulgaristan BaşvekiH Geşoff, Balkan saat 15 te bir sergl açılacaktır Tramvaylarm sürati indirildi yarıya Ziya B?yin ilk genclik devresinde manevî bir buhran geçirdiği, bütüp biyograflarca ksbul edilir, ve sebebleri üzerinde çeşidli tefsirler yapılır, bunların içinde en uygunu, bazı büyük Edarn tiplerinde Hk genclik zamanlardan İtibaren beliren büyük hakikat aşkınm telkin ettiği ıstırab üzerinde duran tefsirdir. Bu aşkı, Diyarbekirin o zamanki kültür hayatı ancak dogmatik bir din telâkkisinden gelme cevablar karşılıyacaktı. Halbuki Ziya, bir zamanlar Almanyada Sehleiermacher'in kilise dinine karşı duyduğumuz isyana benzer bir ruh hâleti içinde, bu ananevî, doçmatik ve zühdî düşünüşe arka çeviriyor, dinî meselenin derinleştirilmesi ihtiyacmı duyuyor. Fakat bu arzu «o zamanın bazı dar düşüneelileri tarafmdan dine saygı.sızlık sayılmış, kmdisire tarnamile haksız olarak münkir diyenler bulunmuştur.» Bu ziimre içinde yalnız biri vardı ki rMikanlımn tooessii=üsünü takdir ediyordu: İMct Efendi. Bu Slim, zekâsına hayran kaldıgı Ziya ile başbaşa kalrnaktan. saatlerce ve saatlerce metafizik meseleleri üzerinde birlikte düşünmekten büyük b!r zevk duyuyordu. Muhitin hürmet heîledişi bir Slim ile olan bu komi'matar, dolayı=ile Ziya Bey için beslenen antipntiyi de Bzaltmıçtır. Öte tnraftan Hasib Efencıinin Islâm rmıtnsavvıflarına aid eserleri tanıtrnası gene adnmın biinî dn'larnâını bir lıayli 7pn<;inle?tirTnffkt<» motafizik endi=eîer ilk keskinliklerini kaybetmektedir. Divarbekirden avTilan, S<*lSni3e ve dnha snnra İtaıibula çclen politikacı Ziya Eoyin bırakarak, İstanbul Üniversitesindeki dcrslerinden ahnıp Maltiya götürülon mütcfekkir Gökalpı cle alalım. 1922 de Mıltadan dönüp d^^d'.ı.îu şehr? sidon so?yolog, bir vakitler kendi?i!e d^rdlcşen âlimle şene b'.ıluFuyor. Sözü KarEkoyunlu'ya bırakalım: «Malt:ıdan döndüğü vakit eskiden kendisile haroı ?'H münakaçalnrda bulunduöu Tzzet Efendi ile ilmî musahabelerine tekror devam etmiştir. Bu defa Koca talobesini h?m ilimce çok encinl^^miş. hem de çok sakin bulmuş ve çöyle demiştir; «Ziya, pek ezici bir buhranla burrdan aynlmıştı. Şimdi rruısterih avdet ediyor.• Muharrir Kâtibzade Ahmed Cem'le aid olan hatıralardan ist'fade odcrek ilâve ediyor: «Ziya. tzzet Ffendinin fazilîtine ve ilhamî bilgtsine meftundıı. Bir çok zamarılar beraber bulunıırduk. îçtimaî mııfahabelere vukuf ve samimiyctle gi'işirlerdi. Fıtraten «akin ve pakit olan Ziya, tzzet Efendi ile temaca gelir gelmez adeta coşar ve ta?ard:.t Bu çeşid susma ve coşmalar Z. Gökalpfan bahsrden bütün muharrirlerce tafdik ediTmektedir. Ağanğlu Ahmed Bey, kendipile beraber Mustafa Kemal Paşayı ziyaret eden Ziya kin de vaktile aynı neviden hatıralar nakletmiştir. Bojtarafı 1 inci tahifeit birisi işçilerimize yeni menfaat ve teminatiar sağlayan 10 kanun çıkarmıştır. Buna ilâveten hazırladığumz beş yeni kanun tasaıısmı Meclise sunmak üzereyiz. A) Yeni ia kanunu: Müşahedelerimize ve müşavirlerimizin kanaatlerine göyesi a^ısı üaerine ku re iş kanununun daha verimli, daha rulabilir. Çok muh j pratik bir hale getirmek için 40 maddeyi temel ki muharrü değiştiren tasarıyı hazırladik. arkada^ımız Karako B) Sigorta kanununun tadilâtı: Bilyunlu, oemiyetlıni^ hassa doğum yardımlarıru maktu bir deki terblye buhranı hale getirmek ve iş kazalarmda tahkiüzerinde mütefekkirleri düşünmeğe da katı kısaltmak ve teminatı çabuk ödeGökalpın kuru ve zevksiz bir din tervet etmek için Ziya Beydeki itikad mef mek gaj'elerini istihdaf eder. biyesine karşı olan bu isyanını, Alman humunun mahiyetini hareket noktası omüsteşriklerinden Fisclıer, vaktile çok C) Deniz iş kanunu: 100 küsur madlarak seçmiş olsun. Bu seçmede büyük güzel tahlil etmişti. Mütefekkirimizin deyi ihtiva eden bu tasarıyı Ulaştırma bir isabeün bulunduğunu kim inkâr ezühdî hayata isyan psikolojisini yakınBakanhgile birlikte hazırlamış "bulunudebilir? dan çok iyi kavrıyan Karakoyunlu, yoruz. Nihayet bugünkü sene dönümünün şimdi bize bu neviden blr tahlilin ikinci D) Tazminat kanunu: İş kanunundan ııümunesini vermekte, haklı olarak uzıın yeni bir mecmua hareketine vesile teş faydalanamıyan işçilerimize yerü temisöyli\'elim. natlar bahşetmek için hazırlanan bu tasürmiyen manevî buhranın onu zühdî kil ettiğini gördüğümüzü tolâkkiden vecdî din düşüncesine sev Merkezi Ankarada olan bu hareketin, b^r sarı Meclise sunulmuştur. Bunlardan ketüğini anlatmaktadır. Şuurunu meş kaç gün evvel bir gazetede çıkan «be başka iş mahkemeleri kurulması imkân. gul eden meseleleri şiirîe de bizzat te yanname» sinde şöyle deniliyor: «Nazar larını araştırmak üzere Bakanhğımız ve rennüm eden mütefkkirin «Yeni Ha larımızı otuz beş yil önceye çevirecek oAdalet Bakanlığı mütehassısları çalışyat» mdaki şu rnısralar, Fisclıer gibi lursnk, Balkan harbi mağlubiyetini mümaktadır. Karakoyunlu'yu da kendi tefsirlerinde teakıb memleketin büyük bir manevî Bu suretle işçimizi koruyacak ana buhran içine düşmüş olduğunu, bilhassa destekliyor: kanunlarm büyük bir kısmı tamamlanmünevver âlemin sarılacak bir (fikir) Bentm dintm ne ümiddir, ne /corJctı, aradığını müşahede eyleriz. O laman miş olacak ve bir Türk i? kodu meyAllahıma. sevdiğimden tapanml Ziya Gökalp, bu âlem için bir cankur dana gelmiş olacaktır. Şüphe yoktur ki Ne cennet, ne cchennevıden bir korku taran olmuştu... İyi bir rnüşahid, zama bütün bu tasarılar Mecliste en iyi şeAlmahsızm faci/etni yapcrım! nımızla o devir arasında bir çok benzer killerini alacaklardır. Bugün meşgul oldugumuz işlerden Fakat 194G Türkiyesinde bize Gökalpı likler mevcud olduğunu herhalde farkehatırlatan muharrir, neden onun daha decektir. Bugun de yeni bir Ziya Gök jkincisi şudur: Teşkilâtımızı işçinin ayağraa kadar başka tarafkrını bırakıp da dinî felse alpa, yeni bir Türk milliyetçiliği mefkuAdı getirerek. kanunların gereği gibi uygufesini bahis mevzuu ediyor? Hakikatte resine muhtac bulunmaktayır.» böyle bir sorguyu ortaya koymağa lü «Özleyişı olan mecmuanm bugün çıkmış lanmasını sağlamak. Bu maksadla yeniden Edirne, Kayseri zum yoktur. Ziyanm anladığı, bütün ha olması, Cavid Orhanla F. Karakoyunlu. kikl büyük mütefekkirlerin üzerinde nun büyük rr.ütefekkir: tanıtan yazıla ve Gaziantebde bölge Çalışma müdürk birleştiği manada d'n terbiyesi, bu sıra rının manasını bir kat daha kuvvetlen lükleri kurulmuştur. İş müfettişleri bir tekâmül kursundan geçiriİTnişlerdir. da bizde sık sık konuşulan ve konuşul dirmektedir. ması da icab eden manevî ve ahlâkî terBunlardan başka işçi için yapıcı olan Buna Wr de «T*rih Kurumu> nca blyenin temel taşıdır. Tabiî, maddî ve vazifelerimizde devam etmekteyiz. Ziya Gökalp külliyatının neşrine artık realist esaslardan hareket eden bir ahBu maksadla işçi sigortaları ve is bulkat'î surette karar verildiği, hattâ işe lâk terbiye«ini, terbiye tarihinin her başlandiğı haberini ilâve edersek çok ma kurumlarımızın faallyetlerini genişmerhalesinde ifiâs etmiş görüyoruz. hareketli ve iimid verici bir anma senesi letiyoruz. Şimdiye kadar binlerc* işçiy« Mektebin hakikaten lâik olması lâzım sigorta teminatı ödenmiş ve binlerle işyaşadığımız anlaşılacaktır. gelen terbiyesi, ancak aile ve cemisize iş bulunmuştur. yette çocuğa gence «ideal» i, felsefî ifade (1) Bk. İş Mecmuasu 1946, Sayi; 62 Avni cümleden olarak Işçinin muhtao ile «müteal» i, «yiicelik» i aşılayacak, (2) Bk. Türkiyede iktisad tedrisatı ta olduğu sıhh} tesisleri kurmağa ve kursevgi ve sempati kaynağı bir din terbi rihçesi 1946, Sf. 153. durmağa çalışıyoruz. Bakanlığımızın yardımile Zonguldak, tzmir, Konya, Adana, Niğde, tsparta ve Burdurda tesisler meydana gelmektedir. 1 Ankara altıncı hafta koşulanmn Drogramı Ankara mevsirn yarıçlarının altıncı hafia koşuları öııümüzdeki pazar günü yapılacaktır. Bu h.'.fatnın programı geçen haftaya nazaran daba cazib gözükmoktcdir. Çifte bahsin ayaklarilc ikili balısin üzerinde bulundu^u büyiik Arabların 3500 metrelik (Mebruk koşusu) haftanm en enteresan koşularıdır. Koşuların tahlil ve tahminleri; ' Birinci koşu: (Handik.«p Orman ^ifiliği koşusu) Üç ve daha yukarı yaştiki safkan İn«iliz at ve kısrahlara mrhsus olup ikıamiyesi 825 lira, mesafesi 1800 metredir. Koşuya kayıdlı atlar : 1) Diken 63 kilo, 2) Kontes 58 kilo. 3) Koket 56 kilo, 4) Sürtük 52 kilo, 5) 51 kilo. Koşuya kayıdlı bulunrn Çiğdem çokUınberi pistte gözükmecüjiiüclen ne derece hazır olduğunu bilemiyoruz. Kiloların tevzii şansları pek denkleştirememiştir. Zira mutsvassıt kilo verilen (Roket) miisavi kilo ile koşsa bile Diken ve Kontcse nazaran dsha şanslıdır. Hafil kilo ile koştuğuna nazaran koşunun en şanslı atıdır. Kendisine hafif kilolulardan Sürtük. ağır kilolulardan da Kontes rakib olarak nösterilebilir. Favori: Roket, plâseler. KontesSürtük. İliinci koşu: (Handikap) Üç yaşındaki safkan Arab erkek ve dişi taylara mahsus olup ikramiyesi 625 lira. mesafesi 1600 metredir. Koşuya kayıdlı taylar: 1) Alnasib 64 kilo. 2) Volga 67 kilo. 3) Şafnk 60 kilo, 4) Hatay 57 kilo. 5) Şahin 55 kilo. 6) Çelebi 52 kilo 7) Hacıyatmaz 49 kilo. Uç ve daha yukarı yaştaki yerli safkan İngiliz at ve îtısrak'ara mahsus olup ikramiyesi 3500 hra, mesafesi 2400 metredir. Koşuya kayıdlı atlar: 1 Kibar, 58 kilo; 2 Karatepe, 58 kilo; 3 Fettan, 56,5 kilo; 4 Bürücek, 57 kilo; 5 Levend, 53 kilo; 6 Hovaria, 53 kilo; 7 Mine, 51,5 kilo; 8 Yonca, 51.5 küo Bu koşu haftanın en mühim koşusudur. Uç ve yukarı yaştaki Ingilizlerin en kuvvetlileri potada asıh duran 3500 lirayı knzanmak içitı çetin bir mücadeleye girişeceklcrdir. Gene ilk iş Kibar ile Yoncayı, hattâ Bürüceği bir tarafa bırakarak geri kabn beş safkanı ele alahm. Karatepe Mine ile, Fettan da Hovaıda ile eküri olduğuna göre Levend ile beraber birincil.ğe üç kuvvctli namzed talibdir. Hovardanın birincilikten ziyade Fettana yardım için koşturuldıı.^u aşikârdır. B.ınun yanında Mine ile Knratepeden her birisi pekâlâ birin«ilik yapabilirler. Yalnızbaşma kcşacak olan «Levend> e gelince hafif kilosundan başka bir yardımcısı yoktur. Mesafenin uzun olması tabiatile ken:iisi için bir dezavantajdır. Geçen hafta kısa mesafede güzel bir ko?u çıkaran Fettan bu hafta mesafenin uzamasile, aynı zamarlda Hovarda gibi bir yardımcıya sahib olmakla şansı artmış bulunmaktadır. Dlğer taraftan Karatepe de Mine ile !• raber aynı şansa sahibdir. Görülüyoı ki birincilık için gösterilen tiç nam?r !den birini kat'î olarak seçmek çok g'jçtür. lşin en doğrusu her üç namzedi dt muayyen nisbette tutmaktır. Biz ekürilcden Fettan Hovarda ekürisini daha şanslı görmekteyiz. Maamafih en hafil ' iloyu taşıyan «Mine> nin ikinci haftadj yaptığı işi tekrarlaması da kabildir. Yalnızbaşına kalan Levendi bir tarafa bırakmak içimizden gelmiyor. Kendbini iki eküri arasuıa koymayı daha doğru buluyoruz, Gfda maddelsri niçin yiikseliyor? BastaT<ı*i J lerini yalanlamakta ise de yaptığımıı tahkikata göre keyfiyet her taraftan hükumet makamatına bildirilmiştir. Ticaret Bakalnığı İç Ticaret Umum Müdürünün durumu incelemek üzere şehrimize geldiği haber alır.mıştır. Şehrin iaşesile ilgili makamlar bu vaziyetten endişe duymaktadırlar. Maamafih hükumstin muhammen döviz tamamlandıktan sonra ihracatı ya dövizle ifa veyahud tahdid edeceği zannedibnektedir. Gıda maddelerinde fiat yükselmesi Şehrimizde halen kuru gıda maddelerinden, eski ve yeni mallardan stok olarak hiç mal yoktur. Şehrimize Anadoludan gelen maliar daha Haydarpaşa garında vagonlarda kapışüdığı için piyasaya mal çıkamamaktadır. Bu yüzden kuru gıda maddelerinin fiatlan alabildiğine yükselmektedir. Meselâ a?ağıdaki cetvel ağustos sonu ile bugünün arasmdaki kuru gıda maddelerinin pahahhğını göstermektedir: Ağustos ınunda Brain Yeşil mercimek 3032 6065 3S37 Kırmızı mercimek 60 3032 Kuru fasulye (çalı) 73 Dermeson fasulyesi 6870 125 Ufak fasulye 2829 5860 3540 Taze barbunya 80 1415 Bakla 30 25 Nohud 45 Nohud (tspanya) 4548 80 Kuru çalı fasulyesi ve dermesonun vagonda teslim fiatlan gösterilmiştir. Bunlardan dermeson fasulyesi piyasada toptan 135140 kuruştan satılacak, bakkallarda ise 160170 kuruşu bulacaktır. Nohud ise ağustos sonunda 25 kuruşa müşteri bulamamakta idi, bugün müşleri 45 kuruşa nohud bulamamaktadır. Kızılay kor.gresi lılar ittifakı namındaki eserinde <haK.züay cemiyeti Beyoğlu Istlkiaı bııcaziran nilıaj'etinde Hariciye Nezaretl umurunu tekrar ele aldım. Biraz sonra (îıııın yıliıic kongresl bugün saat 17,30 a 3eyo^ıu Halkevl salonunda yapılacaktır. Türkiyede tahaddüs edip mucibi hayYeni kurulacak İthalât Birlikleri retim olsn ciddî ve kat'î vak'alar mütFmdık tiftlk ve yapağı bubdoat ve baitefik":=ri e\T.relerıiirde seferberliğe, ballyatçılar İle yenl kuruiacak ltha'.ât birlikdehu da Balkanlarda harbe icbar etti. lerl bir umumi katibliee bağlanacaktır. ümuml kâtlbllkten sonra kadroda ;!5O şer var) ilralıx lkl şefllk buhmdurulucaktır Blrllkierin her birlnde de bu umuml katlb muavtnllği üuiunacaktır Kadro Ankarada Teşekkür Isimieı.dırllır.ektedir^ Sevgil! alle relsimiz eczacl General Eyüb Tekelde kurulan yeni bir biiro Ssbri Eüıginln ölünrü dolayısiie cenazesinTekel Genel Müdüıiiiğünde Tekel ş u . de bulunac sayıc ger.erai;erlmi2e. uzak ve telerlnde çalışan memur, lşcl ve müstatıyalnn akrabalarımiza^ meBİekdaşlanna ve dtmin sosyai durumlarlle alâSadar olmak dnstiarımıza ayrı ayr; teşekküre teessürü Itzerp hir so?yal yardım bürosu kurulmuşmüi mânl oiauğundan muhteTPtn gazete. tur Büro yaimda çalışmasma baçlayantzi fcu hususta tevitll eyelertz caktır. Eş:: Ayşe Bülginı kızi; Leraan Elmen, Sakatçıların kurmak istedikleri datr.adı Muiabbam Elnıen tröst Mezt>ahr.da sakatçılann kurmak lstedik.?rl trüst hakkında Belediye rlyaset maka:mna baz ibbarlar vaki olmuştur B?;edlye | teltlş heyeti bu Ihban lncelemege başla. nıştn I l.'îrsıı sene3l Harb okuundan çıkan (kl' dem3iz Uarblye) Binıf arkadaşarı önümüzj dçkl 'jıi ekim cumartesı günü saat 17 de ] Ankarada Korgeneraı Zekl Doğanın İstanj bulda Tümgpnerai Rasinı SaltuŞun baş kanlıkJarıncla Ankara ve tstanbul Orduevlerinde toplanarak çıkışlarıntn 32 ncj devlr senesini tps'ld edeceklerdlr •I Türkiyede ve dünyada çevrilen Son Filmler 1 Postaeı Kapıyı ıkl defa çalaı rlane Turr.er .Tohn Garfield) 2 Karafcnyun (Nevin Seval Vasfl Rlza, Hâdl Hün Behzad Butak) 3 GIzll ajan (Charles Boyer Lauren Bacall, Peter Lorre), 4 Glida (Rtta Hayworth Glenn Pord) î Toros Çoçıığu rNevln Erman Mustafa Bllgetrkln> O Macera fClark Gable^ Greer Garson .loan Blondell) 7 Tanca (Marla Montez Robert Patge, Sabuj, 8 Kaib çarpmtısı (G'.nger Rogers. Jean Plerre Aumont) 9 Koiay Evlenmc ^Van Johnson Esthpr V.*l]l!ams L\ıcl!le Bal> 10 Yabancı rEdwaıd G Robinson Loretta Toung, Orson Welles) i ] Kltty (Bay Milland Paulette Goddard) ELHAMRA Curaartesi SÎNEMASINDA itibaren matinelerden Harb Okulunun 1330 mezunlan Bunların romanlarını fotograflannı ve BAYRAM ŞEREFİNE Msmieketimlzde çevrüsn filmlcrin en giîzeü Bütün gencleri slâkadar eden hissî bir u Film Romanları Toros Çocuğu m ŞEVK! YAEHAN ' ın msşhur romanından Reji : ŞADAN K^MİL Beste • ARTAKİ CANDAN Yı'dızlar: Nevin Erman Mustafa Bilgedepen Müfid Kiper Yaşar Özsoy Cahid trgat Ahmed Güldürür Orhan Elmas Numarah yerlerinizi evvelden aldırınız. Tel: 41341. Edebiyafta, sanatta, harbde ve politikada ve her sahada şöhret ka/anmış Zabıt kâtibliği imtihanı Şile m!.lıkpnıesinde milnhal znbıt kâtlb bütün Türklerin hal tercümelerıni relt£l lçln JllOfMO gününde yapılacagı simlreüe bir arada gösteren bu eseı Uan edilen mösabaka İmtihanı tallb çıkbütün orta ve lise talebeleri için en madığ:udan ötürü :tt1O0I0 güDüne t e . Nefîs surettc hlr edürrKştir. O gün saat 2 de istanbul lüzumlu bir kitabdır. Adalet dalreslnde yapılacak Imtllıana gir: cildli olarak bütün kitabcılardan ve ba. msk lstıyeclerln memurln kacununun 4 ıilerden tedarik edilebiHr. Yedi Gün üncO msddeslnde yazılı evrakı müsblt* « e neşriyatından / olan bu kitabın fiat' terMs belgesile blrilkte Adalet komisyonu taşiaui.g;na müracaat etmeierl ' (9) Üradır. Mevcudu azalmışür. Istp.rtul As Dîsiresindenniıi krsınıic blrincl günö Yd Sb okuıimda bulunacak yütsek ehilyc.ıiıerle bu ehllyptl kazanmjş ve hazırlık kıt'asmd»n lz:nli bırakıımış olanlar H kas:m ;M6 günü Yd. Sb okuiunda bulunmak üzere ş'jbolerine başvuracaklardır Yedek Subay Okuluna sevkedilecekler Size çok cazib bir sekilde takdim ediyor Türk Meşhurları Ansiklopedisi Koşuya kayıdlı bulunan yedi taydan Çelebi ile Hacıyatmazı emtıiyetle bir tarafa bırakabiliriz. Koşunun handikap olması gerl kalan be? taya da kazanma şansı vermektedir. Beş haftahk Ankara koşularıııda koşturulmıyan (Alnasib) in geçen hafta da kaydedildiği halde koşturıılmaması kendisi hakkında şüpheler Favori: Şadi Eliyeşfl ekürisi; rakibuyandırmıştır. Maamafih biz ağır kilolulanna rağmen A'nasible Volsayı diŞer leri: Atman ekürisi Levend. üç taya nazaran daha fazla şanslı bulBeşinci koşu: (Mebruk koşusu). maktayız. Dört ve daha yukan yaştaki =afkan Hafif kilo ile koşacak olan Şahln İle Arab at ve kısraklara mahsus olup ikŞafak plâseye girecek taylardır. Birin ramiyesi 1500 .lira, mesafesi 3500 metcilik için Volga ile Alnasibden birini redir. seçmek oldukça müşküldür. Alnasib eski Koşuya kayıdlı atlar: 1 Yılmaz Rudurumuna girdiyse en a§ır kiloyu taşımasma raŞmen, en şansh taydır. Volaa şen, 60 kilo; 2 Mıhrace, 60 kilo; 3 kendisine yakın bir şansa sahib bulun Tufan. 60 kilo; 4 Maşallah, 60 kilo; 5 Tarzan, 60 kilo; 6 Levend, 56,5 maktadır. kilo. Favori Alnasib Volga, plfiseler: ŞaBu koşu, üzerinde ikili bahsin bulunhin Şafak. masile ayn bir ehemmiyet kazanmakÜçüncü koşn: (Dumiupmar koşusu) tsdır. Mesafesinin uzun ve ikramiyesiTki yaşındaki yerli safkan Inailiz er nin dolgun olması lia nazarı tibara alıkek ve d'şi taylara mahsus olup ikraminacak iki mühim faktördür. Evvelki yesi 2000 lira mesafesi 1200 metredir. htfta 3000 metrede birinclik kazanan Koşuya kayıdlı taylar; «Tarzan» ı bu hafta da koşunun en 1) Bereket 56 kilo 2) Sanlad 56 kilo, şanslı atı olarak kabul ediyoruz. «Yıl3) Adah 56 kilo. 4) Missuri 56 kilo, 5) maz Ruşen» in ikincüiğine inanmıyarak Hulya 545 kilo, 6) Safir 54,5 kilo; 7) ikinciliğe Maşallah ile Tufandan birini Hcppa 54 kilo. Ç.'fte bahsin b'rinci sys koymağı daha uygun ve doğru buluyoŞını teşkil eden bu yuksek ikramiyeli ruz. koşu haftanın oldukça mühim bir koşuFavori: Tarzan; plâseler: Maşallahsudur. 1400 metrelik son koşusile itibardan dü?en Hulya mesafenin 1200 e inme Tufan. sile ve bir aylık bir istirahatlo eski"şanHafianın çifte bahsi üçüncü ve dörşmı kazanmış olmalıdır. Biz Missuri ile düncü kbşular arasında olup ikili baSafiri kat'î olarak Hoppayı da süpheli his de beşinci koşu üzerinde bulunolarak hir tarafa bırakırken (Adaîı') 11? maktadır. Fehmi SimsaroSlu ekürisini de rakih oRe«ad KURAN larak ele almayı doğru buluvoruz. Evvelkt hafta gene müsavi kilo ile ekürive karşi bir boyunla ?nlebe calan Adaiı aen? avnı şansa maliVtir. Yalnı? kı?a mesafede Sanlav ile Bereket iyi bir tabİ5'e kullanarak koşturulurlarsa bu koşudn beklenilmiyen neticeler elde edebilirler Son 62 nci sayısını Ziya Gökalp'a hasretmiştir. Mutlaka Favorl: Hulya, rakibleri eküriAdalı görünüz. Dordünrü koşu: (Ziraat BanVasj ko Madenî eşya fabrikatorları telâşa düşecekleri yerde.. Okuyucularımızdan Selirn Toygar yazıyor: <Hükumetin sanayicilere bol maden ilk maddesi getirtmek için verdiği müsaade ile birlikte ithalâtçılara da mamul maden eşyası getirtmek hususunda ayni şekilde kolayhk göstermesi üzerine madenî eşya fabrikatorları telâşa düşmüşler. Bunlar, telâşa düşecekleri yerde itha] malları derecesinde mükemmeliyette ve onlardan ueuz değilse de, hiç olmazsa ayni fiatla satılabilecek eşya yapmak tedbirlerini alsalardı daha iyi ederlerdi. Çünkü, harb içinde kullanmak zorunda kaldığımız maden eşyadan bir küçük misal göstereyim: Yapılan sofra bıçaklan suya tahammül etmiyor, sapları, keskin kiEimlarından derhal ayrıhyordu. Acaba bu bıçaklar bir defa kullamlıp atılmak için mi imal edilmişlerdL Hepimiz yerU malı lrullanmak !steriz. Fakat, dışarıdan gelen mallara yakın kalitede ve onlardan daha pahab olmamak şartüe!.» CUMHURIYET Nüshasj 10 knrtışrnr. İŞ MEGMUASI A b o n e Şeraıtı Bir Aiti aylık ayııs üc ayıık Senelik 23(» 3(K) H(K) 15CHI ıçm K.Î D ıçıD IfKKI , > 29O0 » 6IOO > e «Cnaerlıen «vr ak ve yazııaı Betredu 9lü «uime*Uı l» oiuuoıa*. •Dikka t