Katalog

CUMHURtYET 28 Mayıs 1945 İKTİBASLAR^ r Hâdiseler Düşünceler Haftalık piyasa U C T M NALINA n i l l 1 MIHINA Harabelerin vereceği barış terbiyesi yenı seçım Bilindiği üzere önümüzdeki temmuz aymın iik gunler.nde Ingilterede saylav seçimi yapılccaktır. Mr. Crrurchill, Japonyanın da Almanya gıbi kayıdsız, şartsız teslim olrr.ası sağlaruncıya kadar coalıtion kabinesinin iktidar mevkiinde kalmasını. seçimin tehir olunmasını istemiş, fakat liberaller i!e işçi partileri buna muvafakat etmemislerdir. Bunun üzerina Mr. Churchill kabineye dahil liberal ve işçi partilerine mensub bakanlarm çekilmelerine meydan vermeden istifasmı krala takdim etmiş ve seçim sonuna kadar memleketi ;dare edecek olan mııvakkat kabinenin teşkil ine memur edılmiştir. Ingilterede altı yıllık bir fasıladan sonra yapılacak olan bu yeni seçimin herhalde çok heyecanlı safhalar göstereceği muhakkaktır. Muhafazakârlara karşı liberailsr ve işçi partisi merısubları daha simdiden çok çetin bir mücadeleye hazırlanmaktadırlar. Bu mücadele esnasmda komünistlerin de tşe karışacakları şüphesizdir. Lâkin komünistler acaba ker.di hesablarıaa mı faaliyette bulunacaklar, yoksa libera1.leri, işçileri desteklemeğe mi uğraşacaklardır. »İmagas» mecmuasının bu meraklı konuyu izaha çalışan bir yazısını aynen nakledıyoruz: «Ingilteredeki komünistler. doğrusu, şimdilık çok talihsiz insanlar durumundadırlar Muhafazakârlar onlara ehemmiyet vermezler, isçiler itimad etmezler, onları kıskanırlar. Bu suretle sayılan 45 bine varan komünist partisi mensubları, faalivet sahssmda pek yalnız kalmışlardır. Bununla beraber yıldızlarmm parlıyacağı günü bıkmadan, usanmadan bekler dunırlar. Yeıü seçim zamanır.m yaklaşması dolayısile birbirine zıd siyasî cereyanlar arasındaki ayrılıklar her vakitkinden fazla olarak kuvvetlendi. Sağcılar ve solcular, kendi mevkilerini sağlamlamak için bir takım manevralar yapıp duruyorlar. Müstakbel siyasî çarpışmalarda komünistlerin de neticeyi değiştirecek şekiide olmasa bile bazı mühim roller oynıyacakları anlaşılıyor. Ineiliz komünistleri halihazırda adeta nevileri şahıslarma münhasır bir teşekkül vazivetindedirler. Onlar, şimdiye kadar Alman ve Fransız komünistleri derecesinde nüfuz sahibi olamadıkları gibi onların maruz kaldıkları takiblere de uğrarr.am:şlardır. Hitler'in Avrupayı bol^evizm tehH'kesir.den kurtarmak iddia=ile ortaya atıldığı anJan itibaren dağıTmalr *e mahvolmak tehükesine ueramamı? tek komünist teşekkülü budur. Halbuki Avrupanın diğer memleketlerindeki komümstler Alman istılâsma karşı mukavemet hareketlerinin başma geçmişler ve kurtuluştan sonra da o memleketlerin siyasetinde çoğunluk tarzında bir amil olmasa başlamıslardır. Bun^ karşılık Ingiliz komünistleri harbin başlangıcrndanberi soluk ve söniik bir hayat geçirmişlerdir. İngiliz komünistleTİ, 193940 yılîarmda, harbi Alman emperyalistlerile Ingiüz emperyalistleri arasmda cereyan eden bir savaş telâkki ettiklerini acıga vurmaları neticesi, halkın teveceühünü kaybetmişler ve dehşetll bir buhran geçirmişlerdi. 1941 den itibaren ya'vaş yavaş itibarlarını tekrar kazanmaŞa başladılar. Son zamanlarda ise Ingiliz komürdstlerinin vatanseverliklerraden şüphe edilmek tmkâm yoktu. Çünkü harb lstihsallerinin çoğalması ve millî birliğin muhafazası için ellerinden ge'len gayreti sarfetmekten geri kalmamışlardır. İngiliz komünistlerinin sa>nsı 1939 da 14 bin kadardı. Bu rakam 1943 te 60 bine kadar vükselmişti. Sonra b'r kısmmın silâh altına ahnması neticssi sayılan 4550 bin arasında takarrür etmiştir. ingiliz komünistleri ekseriyet itibarile 20 ile 40 yaş arasmda genc, çalışkan ve dayanıkh insanlardrr. Birlik ve disiplin esasiarma son derece riayet ettiljleri gibi gürültü, patırdı ve palavradan hcşlanmazlar. Muhafazakârlar da milliyetçller kadar bu işin yabancısı olduklarmdan Ingiiterede komünizmin inkisaf etmesinin mümkün olmadığtnı tekrar eder dururlardı. Halbuki, için garib tarafı, modern komünizm Ingilterede doğmuştur. Karl Marx ilhamlarına Inailiz hayatını tetkik ederekten erismiş ve bundan bir asır e\vel ilk International'i teşkil etmişti. Dünya üzerinde ilk düzenli işçi hareketleri de Ingilterede \aıkua geltniş, ilk amele sindikaları, birlikleri oreda kurulmuştur. Lenine, Hobson'un emperj'alizme aid esermi Londrad5) tftkik etmiş, modern çartlara uygun Marxistes fikirlere gene orada temayül şö? t?rm;stir. Lenine 1902 de müstakbel Ingîliz ihtilâ'.i:ıi saglsyacak kuvvetlerin nabzını gens Lor.drada yokÎ3mıştır. sf: * H « Komünisf Pa?S isL bu secimde Gıda maddeleri satışöneıtıli bir ÎQ! oynıyabilir mi? larındaki durgunluk bir temsilci terrin cdebiln'ş'ordir. Hslbuki 228 bin üyesi olan işçi paTthi oraya 169 saylav sokmıya muv?ffak cîGeçen bir hafta içinde de ni3y:s ayı muşlardır. İngiliz komünist partisinin gürübr.Ekte yıllık geliri ise 1943 de 48149 İngiliz' ]ı başındanberi piyasarmzda rası gibi çok mütevazı bir meblâğ iHi. olan durgunluk ve fiat düşaklüğü doKomünist partisinin bilhajsa kuvvetli vam etmiştir. llgilıler bu üali f.at miolduğu yerler Loncra, İskoçya, Gal böl şüklüğünden ziyace ortada fiat olmavasıflandırmrktadırkir. gesi. Lancasnire, Midlands \e kuzey ması şeklinde Çünkü bilna^sa kuru şıria i.ıaddpltıindoğu kıyılarıdır. 1 Yıllık kongrelerin birinde 750 ^em :!! den bir çoğu üzerinde hafta'aıdanberi ci arasmda 150 de kadm tçm<?;lci bııhı muamele olmamakta veya yspılan munuyordu. Partinin fikirlorini '•nyjnrk j ameleler müstakar bir fiata "ÎSP.Î olmıiçin •Daily Worker. gaze'ssi çıkatıl i yacak kadar küçük partilere inhitar maktadır. Bu gazetenin yarım milyon etmektedir kadar okujiıcusu vardır. \ Bulgur üzerinde. piyasada hemcn hîç Parti, geçen yıl açığa \urduğu üzcre, ' ınuamele ohnamaktadır. Çuvailı mallaşıı gayeyi gütmektedir. Inzilteredo'd ka ' m fiatları 43 49 kuruştur. Lâkin ahcı pitalist idarenin yerine bir sosyn'Jst voktur. Kuru bakla da ayni dıırumdaidaresi kuracak, bütün Istih^al ve mü cur. Son fiatlar 16 17 kuruş olmakia badeîe vasıtalarmı devlete .:al edecek; beraber bugün alıcısı yoktur. Fasulya fiatları düşüktür. BL.İIIII saBu esaslar şu şekiide bir progr mla testışlar bakkallarm çok az olan müi~> ı; aabit edilmiştir; larından ibarettir. Sert çahlar 57, ufak 1 Siyasî teşkilâtı kuvvctlsnd'irrnemallar 4041. dermasonlar 7880 kuruş ğe çahşmak, işçilerin faaliyeüni ?rttırara"!indadır. Ispanya tohumu nohudlar maya ve kültür seviyelerini yükstltüzerinde muamele yoktur. Kalbur üı.tü meğe gayret etmek. mallar 4546 kuruştur. Yeşil mercimek 2 işçi sınıfını destekley?n bütün 65, kırmızı 45 kuruşa kadar düşmuşlıir. partiler arasmda bir çahşma birliği vüPırinç fiatları geçen haftaya nazaran cude getirmek. hiç bir değişiklik gösterrnenijtir. 3 Parlamento sisteml ds dahil oîYağ fiatlarındaki diişüklük geçen hafmak üzere memleketin bütün işlerinde ta içinde de devam etmiştir. Fakat gedemokratik serbestiyi temin etmek. çen aya nazaran fiatlar çok yükseklir. 4 Sömürgelerin arzularım yçrine 25 nisanda borsada eritilniş Urfa yağı getirmek ve onlann muhtariyetJermi 426 500 kuruştan mua;nele görmüştü. sağlamak. Buffün ise 670 kuruştan aşağı inmemok5 Bütün dünya jüzünde tcrskki ve tedir. Siverek yağları 450 kur.ış üzerintekâmül için çalısan kuv\'etlare yardım de iken bu yağlar şinıdi 650 660 kuetmek. ruştur. Bu genel direktiflerl tatbikat sahaSebze ve meyva halinde nev;im sebBina koyabilrr.ek için parti ulusal ve milletlerarası başlıca mese'ıelîrde taMb zeleri üzerinde düşüklük devam etmişedilecek hareket hattını teferrüatlı şc tir. Zeytinyağı azhğı dolayısiîe evvelce azalmış olan muvaredat şimdi artmışkilde çizmiştir. tır. Bilhassa bakla, kabak ve «raka beBu Fİyasetin belli başlı esn?lar>nı Bnşzelye fazte geldiğinden bunlarm fiatları kan Harrj Pollitt partinin V.ongresinde düşmüştür. şöyle hulâsa etmiştir: a) Sosyal terakki ve inkişaflıra uyBabasının evini yakmak istiyen Sunluk bakımından İngiltere dünyactaki bütün diğer memleketler.Un üsrlde hayırlı evlâd! bir durumdadır. Hapisar.cclçn yeni çıkan 23 yaşlarmda b) Ihtiyar Avrupa çökmüştür. Onda Mcmdub edmda blr genç, babasının evlnl terakki ve inkişaf için çalıjan hüku vakmrk lstcmlş, fakat pollsçe yakalanarak tahk/uata baş'.ar.ı'mıştır. metlerin yerini faşist ve mürteci rejımM«»mduh, evvelkl gün Sultanahraedde ler almı? ve iktidar mr.'kiinde uzun Cankurtaran mahallestnde Akbıyık cadciemüddet kalmışlardır. slnde .">7 n\:maralı e\de otııran baba"!inm c) Ingilterede ise demokrasi her za ranına gltırlştlr, Dellkanlı babasmdan amankinden daha fazla bir gelişme gös yakkabı Te pantalon lstemiş, bunlann verllmodlğlnl görünce, evl yakaenftını Föyietermiştir. mlçtir. Mpmduh, babası evden çıkınca tül A) Franko'dan yakasını kurtarnbil prdrlrrl t>lr odnyn toplnvıp Btwtlemlçt!r. Düman dprhal görıVmıiş ve ptraftaa yemesi için Ispanyaya yardım etmek tlşenler tarafından söndürülmüştür. lâzımdır. Metresini yaraladı e) Partimiz Japonyaya karşı devam E^ülîdp. Baharlye caddc^tnrie 112 nıırnaedecek olan harbi tasvib etmektedir. f) Kurulacak sulhun baş'.ıca hedefi rada oturan Silleyman admds blrt. lkl senedTfcerl nlkahsız olarak yaşadığl Hlkgerek Almanyada, gerekse diğer me;n metl bıçaklıyarak yaralamıştır lekette mütearrız kuvvetlerin ycniden S\ıl?yman metreslnln son gönlerde Bik vücud bulmasımn önüne geçmek olma cık (?p7mpfe pltmeM yüzilnden ka%p:a]ara Iıdır. Alman işçiierinin harekete geç başlamış. nlhavet Hlkmetl t?krar eokakti gordııâd blr gün, bıçagını çekerek kadını meleri teşvik edilmeîidir. yaralamıstır. g) Almanya müsamahakâr sulh şartHlkmet ha?taneye kald'.nlnıış. Süleyman ları elde edememelidir. yaka'.anarak tahklkata başlanılmı^tır. h) Demokrat devletler arasıada beyLîmanımıza gelen Amerikan nelmilel bır ekonomlk teşekkül kurıılşilepleri malı ve bu teşekkül evvelce muayyen el I ler tarafından lnhisar altına ahnmış ı Llra»nımi7,a lthalat eşyası getlren Amfikan slleplcrlnden blrl tütiln yüklıyerek olan dünya kaynaklannı kontrol et hareket etırlştlr. Dtger btr çllep de krom melidir. yüklemek ürere İKmlre gldecektlr, devam ediyor Geçen hafta uzak bir memleket koşesinden geîen ve biraz geç elimize değen bir mecmuada şu satırîarı okuduk: •O ihtiyar yaşadı, genc », öldü. Onu eskidon ve yakından tanıyan dostları bilirler ki Abdürrahim Şerif, çocuk denecek yaşta da. sırtında haf.f kanıburu, alnında çizgi çizgi çile izlen tasırdı. Idadideıı itibaren onu bir de tarih merakı sarınca, beşerin bu en eski ilmi ile sanki kolkola yürümek için ihtiyar görünmeğe b?şîamış, o gcçkin ilimle bu genc adam, zaman hususımda da bribirlerini ayarlamak i^ter gibi olmu^lardı. Halbuki ecei h ı ııüz cüisine varır varmaz onu yer; \urdu ve gcride yapılacak işlerini yüzü'tü bıraktı (Erzurum Taribi). Birinci cild halinde kaldı. Onun ölümile hakikî bir cemiyet ziyaı karçisındayız. Buyük müsteşrikler tarafından takdir edilen eserleri, yarınki Anadolu tarıhçUinin en kuvvetli kaynağıdır (1).» Bir Erzunım Tarihçîsi L ve eserleri Yazan : Prof. Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu bır hayli zsman sonra Abdürrahim Şerifin adını ve eserlennm kıymetini Istanbuldaki Fransız Arkeoloji Enstitüsü müdürü Prof. Gabriel'den dinliyordi'm (4). 1942 de Üniversitece tertib edilen ilk «Erzurum Haftası». bütün Universite heyeti azalarınm genc tarihciyi tanımasına vesile olmuş, şehrin tarihî yerleri hakkındaki derin vukufu. o zaman hepimiz için zevkli bir ıstifade kaynağı teşkil eylemişti. Yazık ki ölüm. gerçekten millî bir değer olan tarihçiyi aramızdan ayırmış bulunuyor. Taivhçiliiin bazı insan tiplerinde uir c insiyak kudreti ü. ıdıymı siiyliycnler pek haksız dcSiIdirler. <Ahlât> Vc iErzurum» hakkınd? pek mühim İki e^erin ve bir çok tetkiklerin sahibi olan Abdürra'ıim ÎMrif. bu tipin en miikemmel mi«a!'ni teşkil ediyor. Daha mekteb sıralarında iken arkadasları. eecmiş zamanların büeifine karşı besledigi temayıille şakalasmaktadırlar. Fa':at bu temayül. sadece ölü bir mazi alâkasmdan ibaret d»ğildir. Onun na7armda sdün» daima» «yarın> için ara c tırılır. Son görüşmemde bana yarınki Erzurumun şehir plânından bahsederken düşündüklerini şehrin eski plânlanna bağlıyordu. Çok kuvvetli olan tarihçi iniiyakınm t?tmini. ara=ıra sıhhatinin sarsılmasına bile kendini lâkayd bırakmakta idi. Kitablarına vesika ted.iriki için ssrfottici emeklcr ve zahmetlpr biraz da kendisinin ölümünü hazırlamıştır. denebilir. Erzurum konşresinin arife ve ferdasına rashyan senelerdeki edebî, siyasî ve tarihi rolii ile maruf <Albayrak» feler, aynı zamanda Erzurumun etnografyası, roimarisi ve güzel yaa sanatı bakımından da çok mühlmdir (5). Son seneler zarfmda Abdürrahim Şerifin içtimaî müesseseler tarihile, bu arada halk ve divan edebiyatlarile alâka tesis ettigini görüyordum. 1928 de neşrettiğim «Erzurum şairleri» nin listesine ilâve edilecek daha bir çok şair isimleririn bulnnduğunu, toplamış olduğu jiizlerce Conk içinde pck orijinal ve<=ika!ar görüldüğünü anlatmış, bazılarını da göstermişti. Ileride benimkini çok geride bırakacak ikinci bir «Erzurum şair'eri5 yazmak için hazırlandığı belli idi. Bizde mutad olan fantozilerden uznk. unvımi tarihten hareketle elde edilmiş salim ve müsbet bir tarihci aörüsile sosyal tarihin çeşidli sahalarım kavramağa ba^lı^an »Erzurum Tarıhi» müellıfinin boş kalan yerinin nasıl dolabileceğini ben de hakkında yazı yazanlar gibi düşünüyorum. ondra radyosn 25.000 Alman esirinin başta Londra olrnak tizere İngilterede harb yiizünden yanıp yıkılan yerlerin îamtr ve iman işinde çahştırılmağa başladıklannı haber veriyor. Almanlann dün >ıktıklarmı bugün yapmalarmdan tabiî bir çey olamaı. İngilizler bu esirleri angarya halinde bedava çalıştırmıyor ve onlara haftalık vermek '.utfunda da bulunuyorlar. Harb harabelerinin hnan, bana bir şey hatırlattı. Avrupada harbe iştirak eden memleketlerin hepsinde yanan yıkılan şehirler. kasabalar, kiyler sayılamıyacak kadar çokrur. Bunîar zamanla tamir edilecek ve harbin bu yaraları kapanacaktır. Fikrimce modenı harbin ne müthiş bir belâ ve âfet olduğunu gelecek nesill?re göstermek için, her memlekette bir harb ve harabî müzesi teşkil etnıek üzere, en çok (ahıib edilmiş bazı yerlerin olduğu gibi bırakılması çok yerinde olur. Harbin korkunç bir yadigârı halinde gelecek nesillere kalacak olan bu harabcler, bu nıoloz jığmları. millctlere harbin ne olduğunu gosterir ve onlan bir daha şu veya bu davalaıını hallctmek için silâha sarılmaktan ve kan dökmekten btlki menetmeğe yarar. Bcn, harbin tahribatını Ingilterede yakından gürduğvtı gibi ^itndi sizlerle beraber fihnlerde de goııij ifum. Geçenlerde hir Fransız harb junalı filtninde Le Havre limanının barbden evvelki ve sonraki iki ma.T/arasını l.irbiri peşinden gordüm. Vaktile barış ramanında bu mamur Fransız L'raanım ziyaret de ctmi^im. FUmdîki mıithiş manzara karşısında tü>!erim iirperdi. Le Havre Fransanın üçüncü ümanı ve dünjanın büyiık limanlarından biri idi. Barış zamanıııda 160 binden farla nüfusu olan bu limana 1030 yılında 20 milyon tondan fa?la gemi çirip çıkmış ve bu gcmilere 5 mil>on tona \akın mal yüklenip boşaltılmıştı. 1940 da Almanların işgaline girinciye kadar nüfusunun bilhassa faaliyetinin daha arttığına şüphe yoktur. Filmde gbrdiiğüm Le Ilavre limanı ve şchri ise kelimenin tam manasile bir moloı jığınından ibarstti. Başta Londra olnıak üzere, ingiliz şehirlcri de yer yer yıkılmış ve yanmıştır. Yüz binlerce mamur binadan ya hiç eser kalmamış, yahud da birkaç duvarla birkaç 'baca, kalmıştır. Alnıanyanın ne hale geldisini gördüklerimtfen ölçebilirim. Bütün o güzel şehirler, yüz binlerce infiük ve >angm bombası altında Hitler'in ve oteki Nazi şeflerinin azgın ihtiraslarıtıa, kor inadlarına kuılıan gitmi'tir. Kolonyamn jüzde 8)190 arasmda vanıp Jlkıldığım söjiemek kâfidir. AVTiıpamn bütün harabeh'ri, yıllar boyunca sarfediierek emokler ve ıuUyarlarla tamir edilerek nibayet bir zaman harbin tahribatı tamamile silineceği ve ortadan kalkacağı için, dedigim çibi. her şehirde değilse bile her memlekette bn harabelerin en korkujırlarınl oldukları gibi bırakmak dünya barışı için az çok favdalı olur. Harbin ne demek oldnğunu yalnız kitablarda. filmlerde yazı ve resim olarak değil; bbyle ranlı mi'allerile de gören insaular, belki harbden korkar ve kaçınırlar. In«anların ve milletlorin ruhunda harbe karsı nefrcti ve barış sevfrteini kuvvetlenrtirmek için. İTiinci Piinva Harbinin harabelerinden dcrs a'mağa çahşmak her halde yerinde ohır. Böylece bu haralıeler, gelerck r.esillere bir bans terbiyesi vermeğe yarar. Bu, müstakbel ihtilâl. hâlâ çok uzakta gorünüyor. ingiliz kcrr.üp.:st!eri de o hakikati idrak etrrnşlerdir. Halihazırcaki faaliyetleri de realist görüşlsrine ve n:kuat:n cerevan tarzma uysundur. 1943 de Komintern'in ;lgası üzerine gene! komünistlik temayüllîrtne ııyu:ak iitemektedirler. Bu yeni temayüller ingiliz komünist partisinin lideri Harry Poltitt taıpfıncan «dünya işçi'.eri aranızdaki birlıği her gürı biraz dsha k'j^ı'e'uendiriniz!» sözü ile tam olarak ifıde edrnıeV i^ rına p.tılstcakları sanılmaktadır. Sevim Sevinç kardeşlerin term;tır Bununla beraber İn'iliz İşçiierinin Svving konserlori Injiıiz xoır.ünist parrijirıa büî'in di rııhl haleti hakkında simdiden kestirAnkara rrc!'.ortında fcflyuk blr zevkle rektifleri, Londrada Coverıt Ga:\ie:ı ci n e bir teslıis koymak kabil d"ği'dir. Bu varındaki eski bir evden yayıîmakta ruhî haletin esrarı ancak seçim sandık fiinledığlmız Svviag yıldızlan Se\lm Sevlnç kardeşler, Eırlnonü Halkevinde İki dır. 45 bin üye parlamcnt ]da ancak tek lan başmda anlaşılacaktır.> konser verrceklerdlr. Konserler fi hazlıan çsrşamba ve g hazlran cruma günlerl verllecektir. S?vlm Scvlnç knrdpçlrr Ankaradan. Halkevi tfirnfmdan da\ot edllmîstlr. 81 inci sayısı da renkli kapaklarla süslü oîarak çıktı. Bu sayıda iki Geri kalan topîantı milyon dolara mal olan film, Şaziye Moral Barbara Britton, Claudette Adaları Guzel^ştirme Cenıiyetlnin dün Colbert anne oluyor Artistler hangi mücevherleri severler Kıbar 5?nelık topiar.tısı yapilmak lstenmlşse de, korsa yıldızı kimdir? Bizbize, Arcan amcarun cevabları, A. Daver'in ekserlyet gelmedltl İçin. tcplantı tıratı. I. Galibin Paris hatıraları vesaire.., 17 slne bıraKUmıjtır, • ** 1000 fıçı vîski Bu esaslan tatbikte Büyük Britanya | Tekel Bakanlıgı. Inglltered»n. JOIKT fı. komünlstlerinin blrçok zorluklarla kar ; çılıtc Fl.kl getlrtmlçtlr. Vlskller burada şlşılaşacaklan şüphesizdir. Çünkü İngil şeler* doldurularak plyajaya çıkanlacaktere, Avrupa kıt'asındaki dlğ«r memle tır. Havagazinden zehirlenenler ketlerin aksine olarak İngiltere daima Samatyada Iftasyon cadde«lnde 2^ nuclsme» ile sona eren nazarlyelere iti madsızlık göstermiş, şiddet ve ihtilâl maralı evde oturan Semlha, Güllzar ve Münevver adlarındakl kadmlar havagazt siy^setlerinden mütemadiyen uzak kal mu^lui'mu fiçtk bırakarak zehlr.enmışl°rmış ve hiç beklenmedlk anlarda vukua dlr. Kadtnlar Ha^ekl hastaneslne kaldırılgelen sürprizlere karşı gösterdlği uj'sal mışlardır, lık ve yumuşsklıktan lftihar ve grurur Üzüm satışlan duymuçtur. Izınlr plyasa'ind» dört bin tondan fazla Fakat harb orada da bOylllc bir degl olmıyan kııru Onlmlerln de lhracı lnıkânı şikligin vukua gelmeslne sebeb olmuş, ha=ıl olmuştur. IngUlzler yenlden tlzum komtinistlerin de pekâlâ gördükleri almaga talıb olmıışlardır. Dlger taraftan Fransa. İ«vlçre ve İsveç de Uzümlerlrr.lze veçhile, adeta bir kuvvetll bir terblyevî ı.ı'od'r. ftmil rolürıti oynamıştır. Esnafa makara verilecek Büyük Britanya komünlst partislnln Evvlece gelıulş olan niakaralar lclnde ileri gelen başlıca ş&hslyetleri şunlar bukınan !HO ar metrellk buTük makamdır: ların^ bunları kullanabllecek terzl, eyakHarry Pollitt: Eski kazancı usfası SabıciT kasketçl, hazır elblsecl vesalr esnadır. pakat bugtin hal ve tavn bir ihtl a vertlmesl karatlaştırııraıştır. Bu dağıtma lâlcinlnklnden ziyade AmerDcalı bir lş Işlnl esnnf ve Kuçük Sanatkftrlar Koope• \tlfl yapacaktır. adamımnkileri andınr. Fiatları tesbit edilerek sutışa Iskoçyalı William Gallacher: 63 yaşmdadır ve komünist partisinin Avam Kaarzolunan ithal maUarı Ist. Sabuncu han Cad. Albert Sapana amarasmda^i yegâne temsnctsldlr. Le>nine'i tanımış ve onunla konuşmuş ol ğaç bıırgu, menteşeT muhtellf kerpeten, dıığımu her zaman lftlharla anlatmak Marpuççtüar 5() de M. Rlfat Akbelene çengelll lâne, Tahtakale 1 t te Jak ve Vitall tadır. Toled^ya traş bıçağı, Ist. Sabrl Safa handa Palme Dutt: Nazarlyatçıdır. Partisi Havnıünh Türkkana ağaç vida, Imklgl Cad. !.ÎM dR Otta?» otomobll fren balatanin asb?.şkanıdır. =ı kavnak lâmk malzemeit, Takslmde OtoJ. B. S. Haldane: Komünist fırkısı kar Alber Guakile filyen Aslrrîendl Cad. ] na yerci gırmiştir. Ku^'etli bir bl;.*oloji A. Mazon ve S. Bottona balsam de tolu, âliml ve Maxx"m eserlerinln yorumcu teobroınln alkolold^ Teobromln eodyrım "aüsllat. Gal. K. Balıkll handa Tomas C. Tasudur. kere boyasız verr.lt. Balıçekapı RahvancıFırkanm gerçek kuvvetl bııgiln kat'I lar FOkakt» Dfcvld. Kohene ımıhtpLf e=ans, clarak kestirilemez. Fakat yeni seçim Gal. Abld handa Verlm tlcarete siılypn, neticesinde Avam Kamarasmda tek ba eımpara kf.Sidı, Hasırcılarda H11A1 Te Tan şma komünist partislni temsil eden ih çpkrrlenıe Fab'a selofan kS3ıdı I^t. Katırtiyar William Gallacher'e bir kaç ar cıoğlu hsndh Abdullalı oğlu Nurl Sfvlle yıkannış yr.paüı, It. Yeni Vallde handa Atkadaş daha lltıhak edecek gibi görünil bO7 Ltd. e yıkm.mı? y(ln I^t. Mfthraudlye yor. parti bu seçim için 52 saylav nam IıaKla Nlkoll T!mald!=e yıkanmıj yün, Ist. Dereboyu Gürcükızı sokakta Isrnall Ozgorzedi göstermiştir. gün» h'.drofll tulbend Ist. Katırcıoğlu hanDiğer taraftsn şimdiye kadar takib da Ibranlm Telcl ve ı Ort. yıkenmıç yün, ejecekleri yol hakkmda terpddüd gös Istjklâl Cad. M.". te «orj P, Ko'.Isroye erteren bszı genç ve Ihtiyar işçi partisi kek şaıpkası Mahmndpaşada Dllber Kard. mensublarmin da olaylann gösterecekleri gomle'cllk poplln. I«t. Sanof'lu handa Jak inki~af neticesi komünistlerin kucakla Eskenuzlve nıakLıe İçin yün keçe, I^taıılmlda çıkmış bir mecınuada bir taıih profesöni şöyie diyor: «Erzurumda 1893 te doğan Abdiırrahim Şerif, henüz Erzurum idadisinde iken taıihçiliğıle şakalaşan bazı arkadaslarmın yaptıkları talc':>e şakaları, onun daha şimdidçn müvcrrihlik itiyadlarına sabıb olduğunu göstermekte idi. Fakat mukadderat onu Erzurumun millî inkılâb başlangıclarmda ismi çok geçen (Al Bayrak) matbaa ve gazetesinde mürettıb yaptı. 1914 harbınin sonunda Erzurumdan hicret eden Abdürrahim Şerıf 1920 de memleketine donunce ilk nıekteb hocası gurüyoruz. Geçirdiğı bir imtihanda muvaffakıyet kazanarak lise tedrisatma geçti. Yirmi senedenberi orta tedrisatta tarih muallimliği yapan Abdürrahim Şeıif bir taraftan da ge , s i n i n e m e k t a r l a r l n d a n b u ] u n a n (1) Bk. S. Dursunoğlu: Erzurum kendi öz çehrı gerek c v a n m ak, Abdürrahim gŞerifin ,bu „ , . , nneşri« . . . . ., gazetede . 1Ck Halkevi Mecmuası, sayı: 5, Sf. 23. şehir ve kasabalar hakkında tetkiklere yat yapıp yapmadığını bilmiyorum (2) Bk. Mükrimin Halil: Bir tarihçibaşlamış, mahallî vesikaları (kitabelerBenim malumatıma göre o ilk defa nin ölümü, İş Mecmuası, 1945, sayı 42. le mevsuk şahsiyetlerin ağzındaki men1925 te Erzurumda neşredilen «Mual | kulâtı) topladıktan sonra Istanbula limler Birliği> mecmuasile neşriyat ha(3) Bk. Tarakçıoğlu: Inan (Trabzon L'elerek kiilübhanelerdeki yazma ve yatma girdi. Genc tarihçi sessiz ve mü Halkevi Mecmuası*, 1945, Sayıl7, Sf. 12. b.ısma eserleri yoklamış, üç dilde tevazı çalışmalarmın bir kısım mahsu(4) Bir zamanlar Üniversitrmizde (tihkce, arabca, acemce) ki eseılerden !ünü «Ahlat Kitabeleri» ve <Erzurum arkeoloji profesörlüğü yapmış olan ve i.itifade ederek tetkik sahasına aid rasTarihi> ile bize sundu. 1939 da Ernı yakında Istanbul Fransız Arkeoloji İpdığı bilgileri iktitaf eylemiş, bilmedirıım Halkevi tarafından çıkarılan Enstitüsü müdürUiğü vazifesile merrğ; dülerdeki kitabları da erbabına ter«Atayolu> der?i«inde Şarki Anadolu lcketimİ7e geleceği memnuniyetle hacüme ettirmiş, bu suretle malzeme tenun ıküsadî ve sosyal tarihile meşgul ber alınan Prof. A. Gabriel'in genc tarıh darıkinden sonra Eızurııma çekilerek olmağa başlamış, «Erzurumda iş ve aile çinin eserleri hakk;r>da yazdığı takdir lAlılat Kitabeleri) ve (Erzurum Tarihayatı> bnşlıkh bir yazı serisi neşreyle ve hayranlık dolu m?kale için bakınız: hi) ni yazmıştır. Bu son ikinci eserin mişti. Aynı seneJe şimendifere kavuşan Tan gazetesi, 1XII1937. Osmanlı de\Tİnden bahseden, bu devErzurum için çıksrıian bir kitabın ta(51 Bk. Muallimler Birl:?; Mecmuaredeki kitabel;ri, arşiv ve.'ikaları havi rihî kısmı, resmî makamlar tarafmdan sı, Erznrum. 1025, sayı 5; K?. Bk. Ataolan ikinci eıldi ise henüz basılmamı?kendisine havale edilmişti. Bu kısmın. yolu Mecmiıa^!, Erzurum, 1939, Sayı tır. Eıvurıım bclediycsini bühassa büfon beş asırlık Erzurum tarihinin hu 12; Kz. Bk. Erzurum şimendifere katün Halkevleri gıbi bulunduğu mınta*a lâsasını teşkil ettiği görülüyor. Bu sahi \oıştuğu gün, 1939, Sf. 4998. ve şelııin tarihini yazmak vazifesini üzerine almış olan «Erzurum Halkevh nin bu ikinci cildi ziyaa uğratmamasını ve ailesinden satın alarak behemehal bastırmasını muvafık görüyoruz. Fazi Baştarafı 1 inci sahijede her halde bekçilerden çekindıkleri için letli ve fedakârl.gı nisbetinde tevazu lemek ve çaleı çalmak yasaktır Ko olacak rakılarını çay fincanlarının içinve hat'.rşinaslığı, dustlugu ile kendisini gcrck muhitinde, eerek bütün mes'.ek rursan koru. kırarsan kuru olur Ko de içiyorlardı. Etraflarmdaki yr.murta güzelliği sükunetindedir... ve kabuğu, köfte artıkları, ekmek kırmtıve ılira muhitlerinde çok sevdiren >JU runun ları sanki muhayyel kuşlan beslemek deferli, âlim arkadaşın amansız bir has buna benzer daha bir sürü tenbihat! Doğru>u söylemek lâzım pe'.irse, için ora'.ara atılrr.ıştı. Ufak çocukları tahğm pençesine düftrek genc bir yaşta beîlemeler, bir.hir ölümü her bakımdan bir ziya olmuş, asfaltı yeni yapıldığı için çok tozlu o ujTJtmağa çalışan dostlarını yeis ve matem içinde bırak lan ve her otomobıl geçış:e adeta blr emekle yetiştirilen çimenlertn üzerine bulut husule getlren dik yoldan 11er yan gelmişlerdi. mıştır (21.» lerken, bu kadar çok levha asmanın Işte pazar günleri hava Eİmıya çıTrabzonda çıkan «Inan» mecmuasın manasız olduğunu düşünmedim değil.. kanların bir kısmı böyle eğleniyor, koda kıymetli maarifcilerimizden Tarak Her adım basında karşınıza çıkan ko rularda bu sekilde hareket cdiyor, en çıoğlu tarihçinin kendi eserlerini ne caıııan harfll ihtarlar, aklı başında bir güzel yerleri böyle harabeye çpvinyorgibi şerait altında vücude getirdiğini adamın yapmayı aklından dahi feçlr lar. Binlerce kişinin geldiği kocaman hikâye ediyor: «Yazılışlarını adım adım mediği hususlara aiddir. Tabiatin bu parkın intizammı temine memur olantakib etüğim bu eserlerin basılması kadar cümerd davrandığı bir cennette, lar elbatte ki her şahsın peşine bir aicin hiçbir taraftan imkân bulamamış medenî bir insanın, yapılmaması gere dam takamazlar. : tık. Zavallı Abdürrahim Şerif, çocuk ken böyle basit şeyleri kasden kası kaZaten bu. bir intizam değil, bir zıhlarmın yiyeceğind«n ve giyeceğinden dar saçma bir hareket olamaz. niyet meselesidir. Sinemaların, otobüsFakat tozdan bıkıp da, Jlalta köşkesti, biriktirdi ve Istanbula gitti. Eselerin, tramvayların yeni maroken kolri basılıyordu. O sır?da ai esinden aldı küne doğru giden arayola sapınca, ne tuklarını kesen, umumî baiâların muskadnr yanıldığımı gözlerlmle görerek ğı telgraftan çocuğunun ağır hasta olluklarını kıran, vapurlardaki a'oajurıarı dufiunu öîjreniyordu. Abdürrahim, o anladım. NLsbeten ı.«sız ve kuytu olan söken, rastladıkları demir çubukları sırada Erzuruma hareket etmi? olsaydı ağac altlarırıda at<"ş yakan, yemek ve c\ ıten, sokak adlarını taşıyan kırrr.ızı kahve piçiren aileleıe rastladım; h?şarı eseri geri kalacaktı. Çocuk öldü. AbI^.naları taşhyarak okunmaz hale gedürrahim, koltuğunda çocuğundan çok çocuklarin taşlarla cıvıl cıvıl ötü.«en tiron kimselerin ^narifetleri hep bu zimasum kıışlan vurduklanna şalıld olsevdigi es*rleri, kalbinde yavrusunun yankâr zihniyeün birer tezahürüdür. ölümür.den douan iç sıkıntısı, boynu dum, boyları, yük^ek dallara yetişrmi Eüeıine hiç bir şey geç.miy<:cegrini bilyen sevgililerine çiçek koparıp veren bııkük ve cebi boş evine döndü (3).» dikleri halde, sırf tahrip etme zevkini sözüm ona centilmen delikanhlarla kartatmin için böyle hareketlere girişenlere Erzurumda bir muallimin, Lstanbul şılaştım. Tesadüf ettiğim aralann yeşil Yıld'? parkındaki levhaların adedi çok da bir profesörün ve Trabzonda bir boyalan kazılmış. okların deldigl kalb değu as, hem de pek azdır. Onlara lâmaarii'çinin ölümünden ıstırablı bir li reslmleri hâkkedilmiştl. Çlmenlerin o zım olan eli sopalı bekçiler, kırbaçlı sanla bahsettikleri bu memleket tarih rasm» burasına pLsIenmişti, yerlerde, zaptiyelerdir. Medeniyet sözle olmaz, çisini bundan yirmi sene evvel bir kış buraya gelen bajn sayeısızlann attığı biraz da hareketlerimizle medenî olmaeecesi tanımıştım. Yolum, Gümüşhane kâsıd ve çöpler duruyordu. yı bilelim. den gecerken orada tarih muallimliği Parkın kuytu yerlerinde çilingir sofyapan bu değerli gencle tanışmamdan rası kurmus aileler gördüm. Eıkekler, Metin TOKER Bununla beraber rremleket bucakiarınm tarihini ve kültiire! mazisini v»r \er avdmlatma, her zaman beliere'c bir ihtiyac oHueıına göre ümidimizi gencliğe bağlamamak icin bir sebeb voktur. Profesör Miikrimin Halilin. kendi meslektaşının ölümüne aid olan yazıtınm son satırları ümidlerimiin kaj'nağı bulunan gencliği ha7irla"na yolunu da anlatıyor: «Ilim uerundi yoksulluk ve mahrumiyetlere katlanarak çalışan bu Türk tarihçisinin hatırasını unutturmamak için yazdığımız şu satırlann gözönüne alınm&sı, Er?urum Halkevine bir fotografisinin asılması, senelerce bulunduğu Erzurum mekteblerinden birinin elverişli bir sınıfınm onun adı ile adlandırılması çok yerinde bir hareket olur.» Yıldız Bahçesinde halk ıtasıl eğleniyor? Kadın çorablan ucuzluyor Gerr.lik Sun't Ipek Fabrlkası mamolftf.ndan o'.arak çorab fabrikalarma kadın çorabı lmalâtı İçin verilen ejnl lpek lpIfl sontenianı geçen aylara nazaran lil mislln» çıkarılmıştır. Dün Mıntaka Iktısıd Mıidürlueü tarafından fc.bril.alara blldirilen bu karar İle fabrlkalarm normal zarr.ana nazaran yüzde 60 70 lp»fc lntlyacı karşılanınış olacaktır. Ba Itlbarla kadın çorablarında başgöstermlî olan darlık zaU olabılerektlr. Kadın çorablan flatlan son İkl aydanbçrl »ablt kalmaktadır. Bundan Bonraa İcin flaf.arda yeal blr yüiseüş muhtemel g6rülmemektedlr LİSE EL KİTABLARI Tarih I Z. K. Tarih n R. K. Tarih m Galib Vardar Coğrafya III Cemal Yener Edebiyat Özü (13) V. Mahir Felsefe Hatemi Senih Mantık » > Toplumbilirn » » Rukbilim » » 40 35 60 35 150 30 35 30 25 TEPEBAŞI * İstanbulun bu en BAHÇESİ /^ C I Ls sanatkârı güzel bahçesi büyük yeniliklerle Memleketin eşsiz büyük Ahmed Haiid Kitabevi I ' ÂYLA Sahnemizde I SINIF GEÇEN OKURLARA HEDİYE Kitab ve kırtasiyecilerden arayınız. Fiatı 250 Krş. IŞIL Kitab ve Basımevi lstanbul Müessesemiz her sene sayın halkımızın gösterdiği teveccühe karşılık yenilikler yaratarak vazifesini yapmıştu. Bu sene de sizlere musiki zevkini millî eserlere verilen kıymeti ön plâna alarak MILLİ ESEELER KORO'sunu takdim edecektir. BU KORO yüzlerce sesleri elverişli bayanlar arasından seçilerek ve çok kıymetli musiki üstadlarının emekleri ve maddl büyük fedakârlıklarla DEKOR KOSTÜM MİZANSEN'li birer sanat kıymeti olarak sizlere sunulacaktır. Musiki âlemimizde bu ana kadar kat'iyen eşi görülmiyen BAYANLARIN MİLlJ ESERLER KOKOSUNU görünüz. KABARTMA Albümü Musiki âleminde tanınmış IOPERET« m • v s u B« u I BÂHÇESİİ CUMHUSIYET Abone Şeraıtı Jlt ayııt Uç arıılt *m avuk <ı'np!lk BÜYÜK SAZ HEYETİ >!ruyueular : SEMİHA FERIHA NECMIYE SABİTE HAMİD DIKSES ARTAKI. Bostekâr üstad kemanı Saz heyeti : Keraanî AHMED YATMAN Kanunî İSMAİL Kemanî MAKSl'D Cümbüş CDIP Cümbüş ŞCVKET Kemençe SALÂHADDİN Darbuka YAŞAR Sazımız, tam saat 10,30 da başlar. TELEFON 42690 ™r HOLİVUD DUNYASI Niishası 10 kuruştur. lürKiye lçia Sarle IÇID Sadi Mahallî şive ile yegâne HALK TÜRKÜLERİ okuyucusu 3ı» Sı fi(»ı Sı 21KKJ 51(X) • » Aziz Senses D i k k at gÖnderUen evras vn yazılat ediuneeln lAds oiuumaş.