Katalog

VVAİTE & SON Ltd. Masa Lâmbaları, Duvar ve Tavan Abajurlan imal eden İngilterenin en büyük fabrikalarmdan biri olan WAiTE & SON Ltd. Müessesesi Türkiye için sipariş kabulüne başladığmı sayın müşterilerimize memnuniyetle bildiririz. Türkiye umumî veldli: ENKA KOLLEKTtF ŞtL umhuri J H E R K E S İ Ç İ N TATBİKATJ.I ELEH9K4K Zıya V. 22 İnCİ Jfll Sâyi \ 7457 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298, İdare ve Matbaa kısmı: 2429924290 Çarşamba 23 Mayıs 1945 192 sahife, 300 Fiatı 250 İNKILAP Kİ Meclîsten Kahraman Orduya Selâm Dünkü görüşmeler ayni zamanda basın hürriyetinin Meclisin sinesinde nekadar kıskançlıkla korunduğuna parlak bir örnek teşkil etti Medis, dün Millî Savunma ve Adalet Bakanhğı bütçelerini kabul etti Basın ve Yayîn bütçesi tetkik edilirken basın hürriyetî mevzuunda mühim görüşmeler oldu, bazı şikâyetlere karşılık: ((Matbuat hürdür ve hür kalacaktır» dendi Ingiliz Amerikan ordusu Triestede harekete geçti Şehir etrafmdaki tepeler işgal edildi ve Trieste Görizia yolu muh?faza altma alındı Demokrasi kelimesinin mânası Sovyet basııtüim İngiliılere cevabı «Ne olursa olsun Avrupanm demokratlaştırılma davası tahakkuk ettirilecektir» Londra 22 (a.a ) MosTtova radyosu Pravda gazetesinin bir makalesindea bahsederek şöyle demiştir: tYabaacı memleketler gazeteleri bvgün Avrupaıun demokraflaştırılmak meselesini, demokrasinin müdafaası Arkası sahife 3, Sü. S te Nareşal Aleksander Trieste'ye gitti, Nareşal Tito yeniden demeçte balunarak uAlınan, kat'î olarak alınntıştır,, dedi Londra 22 (R.) <O.W.I.> United Press'in haber verdiğine göre, Amerikan ve Ingiliz kıtaları bugun doğuya doğru ileri harekete koyulmuşlar ve Trieste ile Görizia arasındaki münakale hatlarını muhafaza altına almak gayesile bazı tepeleri işgal etmişlerdır. 91 mci Amerikan tumeni, 600 metre yukseklığındeki San Gabriele dağını işgal etmıştir. Ingiliz kıtaları da birçok tepeleri tutmuşlardır. Hiç bir hâdise vukubulmamıştır. ^îerek Aroerikalılar ve gerek Ingili'zler, Yugoslavların daha ev\rel işgal etmiş oldukları mevzileri işgale teşebbüs etmemişlerdir. Bundan başka, Yugoslavlar bellibaşlı olarak şehirlerde toplanmış bulunmaktadırlar. Emir verildiği zaman, Amerikan Jutaları Gorizia yakınmdan îzonzo'ya geçerek doğuya doğru ilerlemişler, ve şehrin doğusunda bulunan mevzileri iîgal etmişlerdir. Amerikan piyadesl, refakatlerinde havanlar, ağır makinelitüfekler ve sıhhiye servisleri olduğu halde tepelerde ilerlemişlerdir. Monte Sa Arkası sahije 3, Sü. 2 de Büyük Millet Meclisinin evvelki günkü toplantısında Maliye Bakamraız sdylevlni veriyor 'enkidcıienn tenkidi rhk bizd» gelenek halinl aldı: Biıtçe kanunu Mec liste göruşülmeğe baslarken Maliye Bakanı söz alır, projenin ana çizgilerini milletvekillerine anlatır, hükumet politikaMnı müdafaa eder. Maliye Bakanından sonra bir çok hatibler kürsüye gelerek Ueri geri tenkidlerde bulunurlar. Daha sonra, ayrı ayn bakanlıkların bütçelerine geçilir. Her bakan kendi idaresindeU devlet kolunda o zamana kadar neler yapıldığı ve ileride neler yapılacaği hakkında bir nutuk söyler. Hatibler gene kürsüye gclerek tenkidlerde bulunurlar. 1 E 1 savunma bütcesi konusulurken V 1Î orduya bir şükran telgrafı çekilir ve sonunda, yeni bütçe hemen hiç bir değisikliğe uğramadan kabul edilir. Meclis de yaz tatiline geçer. Evvelki gün baslıyan bütçe müza» kereleri de yukanki geleneğe uygun olarak yürüyecek jförünüyor. Maliye Bakanı Nurullah Sumerin nutkundan sonra söz alan bir çok hatibler vakıâ şimdiye kadar ahstığımızdan daha şiddetli bir dille hükumeti tenkid ettiler Türlü alanlarda pkonomik idaremizin yolunda gitmediği, devlet işlerinde tasamıfa riayet edilmediği, ihtikâra karşı faydalı tedbirler ahnmadığı, pahahhkla iyi mücadele edilemediği hakkında gelisigüzel sözler söylendi. Yartn fasıllara ve maddelere ^geçildiği zaman gene tartısmalar olacak, hükumet ?iddetle tenkid edilecek, fakat knvvetle tahmin olunur ki, sekiz gün sonra bütçe tasarısı hemen hiç değisikliğe uğramaksızın olduğu gibi kabul edilecektir. Bu neden böyledir? Hükumetin hasırladığı ve bütçe komisyonunun incelejip ayrıca fikrini eklediği malî program, bir noktasına bile dokunulmıyacak kadar mükemmel ise her yıl dinlediğimiz o acı tenkidlere ne lüzum var? Yok eğer tenkidlerin kısmen olsıın doğru tarafiarı varsa, bunlar neden her zaman lâfta kahr? Bize kalırsa, kusur, hükumeti tenldd için kürsüye çıkan baylarm tuttuğu yoldadır. Evvelki günkü Meclis müzakerelerini okujunuz. Bütçe kanununa itiraz eden milletvekillerinin hangi noktayı beğenmedikletinl, neyi ve ne için tenkid ettiklerini anlıyamazsmız. Ne para politikamıza verilmesi gereken istikamet. ne vergi sistemimizin bugünkü şartlara uyup uymadığı, ne de devlet masraflarınm bugünkü duruma göre nasıl ayarlanabüeceği hakkında bir tek kelime söylenmistir. Evvelki gün kürsüye çıkan tenkidciler, son derece müphem bir şekilde pahalılıktan, israftan. ihtikârdan şikâyet ederken sadece iyi idare edilmediğımizi ortaya attılar. Nerelerde bozukluk oldujunu, bunların hançi usulle düzeltileceğini açığa vumıadılar. Ekmek isinden zeytinyağma, Ingiliz liraMnın kıymetinden vergi aksaklıklarına kadar herscji tenkid eden sayın T iikmet Bayur, söz arasında tenkidin NADİR NADÎ • Arkası sahife 3, Sü. 4 U föâumuza dair Kâzım Karabeitirin Tffr mütaleası ve Receb Pekerin mukabelesi Ankara 22 (Telefonla) Büyük Millet Meclisi bugün saat 14 te Şemseddın Gunaltaym başkanhğında toplandı. Tanıştay başkanlığı, Basm ve Yayın Genel müdürlüğü, Istatistik Genel müdürlüğü, Devlet Meteoroliji işleri Genel mudürlüğıl, Diyanet Işleri başkanlığı. Adalet Bakanhğı, Tapu ve Kadastro Genel müdürlüğü ve Millî Savunma Bakanhğı bütçeleri görüşülerek kabul edildi. Taniftay bütçesi Tanıştay bütçesi münasebetile Saffet Tuncay, Tanıştay vazifelerinin ferdle devlet arasındaki davaları gormek ve devlete yüksek lstişare hizmetinde bulunmak olduğunu, fakat Maliye Bakanlığı davalarınm gunden güne çoğaldığım, Bakanhğın haksız olduğunu anlasa da davayı son merci« kadar takib etmek suretıle işleri çoğalttığtnı, Maliye Bakamnın bir tamimle bunun önünü almasını söyledi. Feridun Fikri Düşünsel bunun 8nemli bir derd olduğuna işaret ed«rek Snüne geçilmesini istedi. Basın ve Yayın Umum Müdürlüğü bütçesi Basın ve Yayın Umum müdürlüğü bütçesinin müzakeresi esnasmda haylı uzun görüşmeler oldu. Ilk söz alan Şükrü Sökmensüer memleket çocuklarını daha külturlu. daha ateşli yetiştirmek işinin bir bakımdan Mill! Eğitim Bakanhğına, bir yandan da Basın ve Yayın Umum müdürlüğune düfen bir ödev olduğunu kaydetti. Ankara radyosundaki çocuklara mahsus yayının kifayetsizliğinden bahisle Kemalist rejimi, çocukların anlıyacağı dille de telkin edecek programlarm haarlanmasını faydalı ve lüzumlu buldu. Türk basınımn kendine düşen vazlfeleri başarile gördüğünü kaydetmekle beraber, Şükrü Sökmensüer soa toprak kanunu müzakerelerine aid bazı neşriyatı beğenmedi ve iki gazetenin bu müzakerelerden bazı parçaları ayn ayrı şekillerde verdiklerini, haikm hangisine inanacağını şaşırdığını söy A r k a s ı Sahife 4, S ü . l d e Suriye Lübnan davası Irak hükumeti, Arab Birliği konseyini toplantıya çağırdı Suriye Parlamentosu dün toplanarak Dış İşleri Bakamnı dinledi Suriye, Müttefiklerden kuv vetlerini çekmelerini istiyor Kahire 22 (R.) Suriye parlâroentosu bugun toplanarak, Suriye hükumeti ile Fransız temsilcilerl arasında yapılan son görüşmeler hakkında Bafbakan muavini ve Dı? İşleri Bakanı Cemil Mardam Beyin verdiği izahatı dinlemiştir. Cemil Mardam Bey bu izahatmda 1921 denberi Fraasa Suriye münasebetlerinin bir tarihini yapmış ve son hâddselerden bahsederck şun!an söylemiştir: « Fransızlar 5 mayıstan itibaren Suriyedeki garnizonlarını takviyeye başlarnışlardır. Bir çok şifahl tkir müdavelelerinde bulunduk. Nihayet Fransız temsilcileri hükumetimize bir muhtıra verdiler. Bu muhtırada Fransanın Suriyedeki askerl, kültürel ve iktısadî menfaatlerinin muhafazası istenmekte ve bundan başka memleketin muhtelif yerlerinde hava alanlan taleb ed'lmekte idi. Muhtıra Lübnandan da limanlar talep etmişür. Fransız muhtırasının derpiş 3, gu. I U ^ Ankara Î2 (Telefonla) Basın hurriyetinin Türkiye Buyük Millet Meclisinin sinesinde ne kadar kıskançlıkla korundnğuna bugunku görüşmeler parlak birer örnek teşkil etti. Bu sörüşmelere Basın ve Yayın mnum mudürlüfnnun yedi aylık bütçesl vesile olmuştur. Tenkidlerde bulnnanlar dahi sözleıi arasında basın hürriyetine itinah bir mevkl ayırmayı ihmal etmemişler, fakat sadece hatah bnldnklan bir iki noktayı belirtmişlerdir. Bu arada Şukrü Sokmensüerin şikâyeti, Meclis muzakerelerinl yazan bir iki meslektaşın alelâcele aldıkları notlan bir daha gozden geçlrmeden gazetelerine bildirmek snretile halka, natiblerin sozlerini istediklerinden aykun btr manada aksettirmelerl veya baa gaıetelerin bu müzakereleri kendi görüşlerine göre kullandıkları merkezinde idi. Hatiblerin bn konuda, Mecliste vazife gören gazetecilerden obj^tif olmalannı istmeleri şüphesiz ki yerindedlr. Fakat bazı milletvekilleri ba tenkidi erin bile, dışanya basın hürriyetine doknnlmuç hlsstnl vermetnesl için, serl miida.halelerde balnndnlar. Bn arada Mümtaz ökmen, sayın MiUî Şefimizin daha evvelki gün Cmnhnrlyet rejiminin demokrasl yolnnda ytirüyecetini ve hâdiseler ilerledikçe bn yürüraenln Inkişaf gosterecegtni bütün millete müjdelediklerini hatırlattı. Bu konnda heyecanla sfiı alan hatiblerden Refik Koraltan da: «Tenkidden zarar grfm«t, söylenmlyenden, knytn yerde söylenenden, fısütıdan zarar relir. Basın mensublanna, bnlnnamıyacaklan bir yerden hücunüara gtrfc(miyelim. Cnmhuriyetin, Inkılâbın, demoferasinin manası budur» dedl. * * * Meclisin bnçünkü toplantısında Adalet Bakanlıgı bütçesi de konuşmalara yol açtı. Müzakerelerin, Bakanm cevablanna kadar gidişi sakin bir hava lçinde İdi Fakat maddelere geçildikten sonra Tokat Cezaevinin hazln halinl anlatan Nazım Toroy'un bir snali bn görüşmelere heyecan kattı. Naaım Toroy: «Tani makine iyi işlemiyor» diyerek, verllen izahlan yeter bnlmadıgını belirtti. * * * Milli 8avanma bütçesi Isc kahraman Turk ordusuna karşı sevgi ve güven tezahürlerine yeni bir vesile teşkil ettt Görüşmeler sırasında General K&zım Karabeklrin Ueri sürdügü bir düşünce, Receb Pekerin heyecanlı blr izahına sebeb oldu. General Karabekirtn grörüşüne istirak etmiyen Peker: «Politika i>i idare edilmeıse bütun kahramanhklar boşa gider» dedi. Görüşmelerin • • • • ozu Akdeniz bolgesi Müttcfik ordulan Başkomutanı Maresal Sir Harold Alexander Yeni TürkIngiliz ticaret anlaşması Anlaşma Ankarada da neşrolundu, başlıca hükümlerini naklediyoruz Ankara 22 4 mayıs 1945 günü Türkiye Cumhuriyetile Ingiltere arasında imzalanan ticaret ve tediye muahedesi neşrolunmuştur. iki hükumet şu hususlar üzerinde mutabık kahruşlardır: Birinci maddeye göre 31 mart ve 30 nisan 1945 tarihlerinde mektub teatisi suretile uzatılmış olan 3 şubat 1940 tarihli ticaret ve tediye anlaşması, bu yeni anlaşma ile ilga edilmiştir. Ikinci maddeye göre Türkiye Merkez Bankası İngiltere Bankası nezdinde bir «Turk hesabı> açacaktır. Uçüncü maddeye gore Merkez Bankası icab ettıkçe kendi sterlin alış ve satışları için Turk lırası olarak sterlinin alış ve satış kurunu ve bazı muamelelere tatbık edilen primi neşir ve ilân edecektir. Dördüncü maddeye göre Ingiltere. Arkası sahije 3. Sü. 7 de YARIN I San Francisco Donuşu CEMAL NADİR'in büyak renkh karikaturîi Kendi kendimizi tenkid: Lâkaydî ve rehavet artık yetişir! Evet biliyoruz, bu, Türk basımnın. iç işlerinden biridir, okuyucuyu fdâkadar etmez; fakat derdimiz o kadar büyük M arada bir ağzımızdan baklay\ çikarmağa mecbur oluyoruz. Gene ju bizim Anadolu Ajonstnın bir türlu iyi işler btr müessese olamaytft meselesi... Meclis evvelki gün bütçe müzakeresine başladı. Saat 14 te Maliye Bakanı yeni bütçeyi izah fiden bir söylev tJerdi. Bu söylevin yalnız ilk Jctsmının Anadolu Ajatıst tarafından htanbula nakli kaç saat sürdu bıhyor musunuz'! Tam on üç saat. Başbakanın tenfcidîere verdiği cevab ise Istanbul gazetelerine bildinîdiği vakit saat tam dbrde çeyrzk t'ardt. Neredeyse günej doğacafctt. Bu yüzden bir çok gazeteler zamanmda. çtfcamcdılar. •Başkan Truman'ın Wash.ingtonda, ChurchilVin Londrada verdikleri töylevleri bir kaç saat içincie ahp neşrettiğimiz bu zamanda bizim Ajavsımızın ataleü doğrusu hayli hazin olnyor. Ajansımız btraz feendtni derleytp toparlamasınt, biraz garb memleke*lerindeki eşlerine benzemesint biİTneli, çahşmasında bağh olduğu kayıdlar arasında zaman denilen bir mefhumun da bulunduğunu biraz duşunmelidir. Lâkaydi ve rehavet artik yctijir.'. Jp ^ Suriye Dı? İşleri Bakanı Cemil Mardam Bey Mekki Said Maliye Bakanı Yedi aylık doğdu ama tamam!.. maşallah her şeyi