Katalog

HÂRIK A Floer Poîish « Liquid » Yer Cilâsı «Mayi» Parke, Muşamba, Linolyum ve Mecuşat için AN, LOSAKSON Dünyssın kullandığı ve iki ay dayanan ,ikid hallndeki cilâlardan satıça çıkarılmıştır. ' umî satış yeri : Galata, Eskl Gümrük sokak, 34. 11 inci yıl Sayı: 7659 umhuri KURUCUSU : Y U N U İ NADİ Telgrai ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeö: 24298, İdare ve Matbaa kısmı: 2429924290 Cumartesi 15 Aralık 1945 HariMâde nefîs bir karikatür albümü NADİR Bugiin Çıktı. 50 Kuruş. Moskova radyosu dün gece Rusya ile aramızda teati edilen Amerika Dış Bakanının notaların özetini verdi Rusyada ilk demeci Hükumetimizin cevabı: "Hâdise tamamen Türkiyeye aid bir iç mesele mahiyetini taşımaktadır,, Sovyet Büyiik Elçisi Cevabî notamızı tatminkâr bulmadığını bildirmiş Moskova 14 (R.) Arallk ayınm cördüncü günü tstanbulda bazı öğrencilerin iştirakıle bır nümayış vuku bulduğunu ve bu nümayiş esnasında bütün cemokratrk gazetelerle, Sovjet neşnyatı satan. iki kıtabcı dükkânının tahrib olunduğunu ve Sovyet aleyhtarı b..zı sozler söylenditini evvelce gazeteler yazmışlardı. Sovyetler Birliğinin Ankara büyuk elçisi Vinogradof bu münasebetle araık aymın sekizind* Türkiye Dış Işleri Balcanı Hasan Sakaya bir nota vermiş ve bu notada 4 aralıkta vukubu.an nümayiş esnasında Sovyet neşrlyaı satan iki kitabcı dükkânmm tahribi ve Sovyet aleyhtan sözler sarfedUmesi gibi vakıaların, bu nümayişe Sovyet aleyhtarı bir mahiyet verdiğini söylemiş ve nümayiş* iştirak edenlerin hükumet kuvvetleri tarafından hiç bir muhalefet görm«diklerini, binaenaleyb. Türk hükum«ti tarafından buna göz fumuldujihınu, dolayısil* bütün mes'uiyetin Türk hükumeün* düştüğünü Türkiye Cumhuriyert Dı» İşleri Bakanı Hasan Saka »ralık ayının on birinde verdiği cevabî notada, 4 aralık Aralık Nümayişi [ Moskova konferansı yarın sabah toplanıyor İngiliz Dış İşleri Baka nı Moskovaya bugün varıyor, Mr. Bevin'in bazı sartlarla atom sırrınm Rusyaya bildirilmesi hususunda hazırlanan bir plânı da beraberinde götürdüğü söyleniyor Müttefik kontrol komisyonu ile temasîarda bulunacaktır. Mr. Bevin yann sabah Berlinden uçakla hareket edecek ve ögleye dogru Moskovaya varacaktır. İngiliz Dış İşleri Bakam Bevin, Di} İşleri Bakanlan konferansmı atom bom basınm kontrolu hususunda bir p'ân tevdi edecektir. Harb sonrssı dünvası» nm kalkmmasında Sovyetlerin daha sıkı bir işbiriiği eöstermesine karşılık, s^rrın Rusyaya açıklanmasinı teklif edeoektir. Bundan başka, B.ein bütün " kozların ortaya çıkarıbnası hususunda ısrar edecektir. Ekonomi alamnda nndan on altı yıl bnce ilk (Arttırma ve Yerli Mallar Haftası) bizde tatbik edildiği zaman dünya ekonomi buhranı yeni başlıyordu. Amerikadan A\Tiıpaya ve Asyaya ksdar koca ülkeleri kasıp kavuran bfijük fırtınanm Türkiyedeki akisleri de geniş oldu ve uzun siirdü. Tktısadi kalkınmamızın halkça ve devletçe gösterilecek sonsuz gayretlere bağlı olduğunu ilk defa galiba o sıralarda kavradık; bir yanclan vatandaşları tutumlu bir yaşayış düzenine teş\ik ederken, hir yandan da devlet mckanİ7masmın ekonomik hayatımız ürerindeki aktif rolünü canlandırmağa çahstık. On altı yıl devam eden bu çalısmalar az veya çok, iyi veya kötü bir gelişmeye varnıak lâ'umdı. Bu gelişmenin bugünkü muhasebesini yaparken varacağınıız nctice bizi acaba müspet hükümlere mi. yoksa menti hükiirnlere mi götürecektir? Millet olarak tasarruf kaidelerine nygun yaspmaya, para bLiktirmeye, «jöÜçdçubcıi *££k>£h.en)miyej vgreıı .\psAn^ !ar dcğilİ7dir. İmparatorluk zihniyetî içinde millî iktısad sistemimirin dünya şartlarına kıyasla çok geri kalması, ; yıllar boyunca memleketimizin bir yan sömürge halinde yaşaması, halkı ve köjlüyii fakir düşürmüş, her türlü kımıldanma ve toparlanma imkânlarmı yok etmisti. Ekonomik hayatımızm bashca nnahtarlan yabancı frenklerin yahud da yerli azlıklerm elinde toplandıgı irin, *am manasile bir Bcamtenstant (memurlar devleti) sayıhyorduk. Kendi ülkemizde gösterdiğimiz yegâne faalhet idarî, kazaî ve a?kerî sahalarm dışma çıkamıyordu. Köylü ancak karnım doyuracak kadar efciyor, memurlar da devlet babaya dua ederek giinlerini akşam ediyorlardı. Empcryalist sermaye kaynaklarının pençesi altında hiç bir kalkmma harekeüne girismeğe imkân yokhı. CumhıiTİyet devrinde başardıgımıı hamlelere bu arıdan bir göz atarak olursak, elde ettiğimiz neticeler tartışnıa kabul etmez derecede verimlidir. Yabancı ve azlıklar saltanatma nihayet verildikten sonra ekonomik hayatımız canlanmış. miîlî kalkmma hamlelerimiz şuurlu bir bütün manzarası göstermeğe başlamış, otuz yıl önce havsalanın alamıyacağı tesebbüslere girişilmiş ve bunlardan çoğu iyi yürütülmüştiir. Ekcnomik faaliyet alanında vatandaslarımi7in takmdığı passif durum böylelikle kısa zamanda sona ermîştir. Bir silkinme, bir kendini toparlama ihtiyacı memleket havasını baştanbaşa sar»ıstır. Ükönceleri «millî kalkmmayı hızlandırmak», «ferdin yapamıyacağını başarmak» formüllerile ifade edilen mütevazı ve mübhem bir devletcilik politikası, yildan yıla daha cesaretli hamIelerle geni^letilmeseydî, Cumhnriyet devri boyunca harcadığımız gavTetler, ekonomik gelişmemizi şüphesiz bugünkü neticelere gene de ulaştıramıyacaktı. Harb içinde çektiğimiz sıkmtıları bir dereceye kadar hafifleten, ihtiyaçlanmızdan bir kısmmı olsun bize temin eden, maliyemizin iflasmı, hazinemizin tamtakır bir hale gelmesini önleyen, îste yıllardanheri artan bir gayretle gerçekle^tirdiğimiz devletcilik politikasıdır. Bugünkii durum daha iyi olamaz n»? dı?. Bir çok yurddaşların kendi kendilerine üzülerek sordukları bu sual, içinde yaşadığımız şartlar ortasında biraz tuhaftır. İsveç gibi, İs\içre gibi garb ekonomi sisteminin en ileri örnekleri gözönüne almarak yapılan kıyaslamalar elbette bizim aleîhimize çıkacaktır. Alb yıllık harh faciasını biz çok daha lıyeun, çok daha başarılı bir ekonomi politikası gütmek suretile de atlatabilirdik. O zsman buşrünkü dıırumıımtızım simdikinden daha iyi olmaması irin ortada hiç bir sebeb bulnnma7dı. Ancak, mııpyyen bir milletin iktısadî ve ictimaî gelismesi hakkında hiiküm verirken ele alacaçımız ölçüler, o milletin kendi ölçülerini hiç bir zaman aşmamalıHır. Bizim ölcülerimizle düsünecek olursak, yukarıki sual bütün bütün manasını kaybeier, çünkü o 7aman bunnn tersi de pekâlâ hatıra gelebilir; Bufîünkü duvnm daha kötü olamaz mıydı?. Cumhuriyet rejiminin en iyî hîyetterle. en dinamik bir hasarma aymile «iristiği teşebbüsler yapıltnasaydı, 1922 buhranından vaklinde ders ?hp gerekli tedbulere elden geldiği kadar başvurulmasaydı, devletcilik prensipine gittikee artan bir ehemmiyet verilmeseydi, Moskova 14 (R.) Bugün Birleşik Amerika Dış Isleri Bakünı Mr. Byrnes ve refakatindeki Arrerikan murahhas Heyeti Moskovaya gelmişlerdir. Mr. Byrne3"i Moskova îıava jneydanmda Sovyetler Birliği Dış İşleri Bakanlığı muavinlerinden Dekpnozof ile Amerigünü vuku bulan numayisin tamamen kan ve İngiliz elçileri karşılamıştır. Türkiyeye aid bir iç mesele mahıyeti Mr. Byrnes, hava meydanında şu betaşıdığrnı, memlekette yapılan bazı neşyanatta bulunmuştur; riyat karşısında Türk efkârının bir kıs« Moskovada bulunmakla çok bahmmda vuku bulan bir tepki olduğunu tiyarım. Dostum ve meslekdaşım Move bu nümayiş esnasında her hangi bir lotov'u da yeniden görmekle çok bahecr.ebi devlet aley.hine ne bir söz sartiyar olacağım. Konuşmalarımız neticefedildiğini ve ne de bir hareket yapılsinde iki memleketin birbirine daha çok dığmı söylemiş ve Tass ajansının, nüyakınlaşacaklarma eminim. Harb villa: mayişin hükunaet ve pol s tarpfmdan rında başlayan arkadaşlığımız barış müzaharet gbrdüğü hakkındaki baberidevresinde de devam etmelidir.> ni tekzib etmiştir. Londra 14 (B.B.C.) Moskovaya git(Radyonun notu: Fakat esasen Tass mek üzere Londradan aynlan Mr. Beajansı böyîe bir haber vermemi'stir.) vin bugun Berline varmıştır. İngiliz Dış Türkiye Dış İşleri Bakanı cevabi noİşleri Bakanı bu gece Berlinde kalacak tasını verirken, teati edilen notaların ve Almanyadaki durum hakkında Maneşrini de istemiştir. Elci Vimgradof reşal Montgomery'den malumat alarak Amerika Dış İşleri Bakanı Mr. B>rne* verdiği cevabda, Türk hükumeti notaların ne^rinv zarurî görüyorsa kendisinin buna itiraz etmiyeceğinl söylsmi"! ve Türk hükumetinin cevabî notasını tatminkâr bulmadığını ilâve etmiştir. Tahrandaki Müttefik temsflcileri de Moskova'ya hareket ettiler Tahran 14 (a.a.) İngilterenin İran elçisi Sir Reader Bullard 51e Amerikan elçiliği birinci kâtibi Mr. John Jernega, Dış İşleri Bakanlarının konferansınâ» bulunmak üzere bugün Moskova'ya hareket etmişlecdir. Arkat\ sahife S, Sü. 2 de Bir Yunan gazetesinin dostane neşriyatı Atina 14 (a^ı.) Anadolu ajansının 52H nrjhabirt TjtldîHybr: Kathimerini ga^etesl «tmtiyaelar» adh bir başmakalede komünistlerin Yu Arkası tahife 3. Sü. 3 te Iranda durum Sovyet büyuk elçisi Vinogradof Dün de Sovyet Konsolosluğuna boşta gezer takımından 70 kîşi müracaat etti Rusyaya gitmek istiyen Istanbullu Ermeniler Diğer Ermenilerin söyledikieri Bu hususta kendılerile göruîtuğumüz bazı Ermeni vatandaşlar ise asıl va tanlarınm Türkiye olduğunu, geniş bir hurriyet havası buldukları memleketim:zden asla ayrılmak nij'etinde bulunmadıklarmı soyletrvektedirler. Bu arada Dr. Nazaretyan demiştir ki: « Benim ve tanıdığını pek çok itibarlı Ermeni dostlarımm vatanı burasıdır. Bu serbest memlekette, h«ı istiyen istediği yere gidebilir. Bar.a gelinee buradaki hürriyeti hiç'oir yerde bulamıyacağımı büdiğım için ye rimd«n dahi kımıldamıyacaçım » Arkası sahife 3. Sü 4 te Plevne kahramanı şanh Türk komutanı Gazi Osman Faşa Azerbaycan garnizonu teslim oldu, vali Tahrana döndü Sovyet Gazetesi Pravda, İran meselesi münasebetile AngloSaksonlara ağır şekilde hücum ediyor Londra 14 ( B S . C ) Beuterin T a h I karşısında b ı r a k m a k istiyorlar. M a a m a ş randaki muhabiri, Azerbaycandan gelen fıh ecnebi bir devletin bir İran partibir ecnebl müşahidın beyanat ve intiba slnl ilttzam ettlgl Uk defa vald defüdır. larını bildirme.itedır. Bu müşahide gö İran hükumeti bugüne kadar Azerbayre, Azerbaycan demokrat partisl, Azer canı ihmal etmiştir. baycanm İran devleU kadrosu içinde Tebrizde hükumet otoritesi ve ŞahiTi hâkimiyetl altında muhtar bir tamamen sukut etti eyalet olmasmı lstemektedir. Dış Ba Tahran 14 (a.a.) Azerbaycan vaDsl kanhğı rnüstesna Azerbaycanin kendine Bayatt bugün uçakla Tebrizden Tahramahsus bir kabinesi olacak, vergUeri de na gelmiştir. Vall Tebriz gamizonunun Irendisi toplıyacaktır. tamamen t«sllm olduğunu, kendismin Bu ecnebi müşahide göre, demokrat de demokratlar tarafından Teorizi terke lar maksadlarına bir an evvel varmafc mecbur edildiginl söylemlştir. ve Moskova konferansını bir olup blttl Arkası sahife 3 , S ü . lde Mısırda buhran Kabiıtede değişiklik yapılması kararlaşiı Yeni kabinenin ilk Ingilizlerle müzakereye teşebbüs etmek olacak Kahire 14 (Hususi surette giden ar daşımıa Ömer Riza Dogrul bildirıyor) Siyasî durum, ehemmiyet ve ciddıyetini muhafaza etmektedir. Kabinenin dahül nynlıklardan kurtulamadıgı, ingüizlerlo olan muahedeyl tadil etmek üzere mü"" zakerelerl açmak bahsinde kat'İ karar»| lar veıemediği anlaşılıyor, Arkası tahife 3, Sü. 4 te , Şehrimizdeki bazı Ermeni vatandsşlarm, Rusyanın hariçteki bütün Ermenilere yaptığı davet üzerine Ermernstana gitmek için Sovyet konsoioshığuna müracaatte bulunmalan Ermeni muhitlerinde akisler yapmıştır. Sovyet konsolosluğu, konsolosane binasınm alt katındaki hole birkaç masa koydurmuş, pazartesi, çarjamba ve cuma günleri öğleye kadar gitmek istiy«nlerin isiml«rini kayda başlamıştır. Dün sabah da buraya altmış, yetmiş kişi müracaat etmiştir. Bunlann ekserisini kılıksız, feıyafetsiz ve işsiz kimseieı teşkıl etmektedir. Cumhurbaşkanı, Arjantin elçisîı kabul buyurdul; Ankara 14 (a.a.) Coratıur Bİ kanı Ismet Inönü, bugün. saat 16,30 Çankayadaki köşklerind e, itimadnamesini takdime gelen yeni Arjantin el j çisi ekselâns M. Dardo Corvolan Men| dilaharsu'yu, mutad merasimle, kabul ş buyurmuşlardır. Bu kabul resmi esnasında, Dış Iş!eri : Bakanlığı umumî kâtibi büyiik elçi'. Feridun Cemal Erkin de hazır bulun] muştur. Zeytinyağı ve sabun Bakatılık son karardan sonra durumu tekrar gözden geçirerek yeni tebligat yaptı Ankara 14 (Telefonla) Zeytinyağı ve diğer nebatî yağlar hakkındaki son karar dolayısile ve yeni yılm istıhsal devresine gırılmiş olduğundan, Ticaret Bakanlığı nebatî yağlar durumunu yeniden gözden geçirmiş ve bunlann imali, toptan ve perakende satışları ve fiatları hakkında alâkalılara tebliğatta bulunulmuştur. Nebatî yağlardan devlet hissesi alınmasma devam olunacaktu:. Zeytinvağı ve diğer nebatî yağlar nakillerinin vize usulüne tâbi tutulması kararı da hükümden düsmüş olduğundan istihsal bölgelerinde kunıbnuş olan yağ büroları da kaldırı'.mıştır. Burada çahşan millî korunma kontrolörleri eskd ödevlerine devam edeceklerdir. Perakende satışlarm muayyen dükkânlarda yapılması, müstehliklere satış miktarlarmm vilâyetler tarafından tayin , edilmesi, sabun imalinde kullanılacak yağlann asid derecesinin tahdidi ve nebatî yağlar alım satımma dair hükümler de kaldırılmıştır. Arkası sahife 3, Sü. 4 te Plevnede yapılan tören Rus sefiri Bulgarlara dedi ki: «Biz 6 8 sene evvel sizi Osman Paşadan kurrarmıştık, bugün de faşizmlen kurtardık.» Tanınmış mimarların saray harabesi için verdikleri rapor ve Belediyenin kararı Çırağan, Miîletlerarası bir "SarayOtel,, haline konacak ^ viv1 <( • Sofya radyosu 14 (B.Y.U.M.) Plevnenin Türk esaretinden kurtuluşunun 68 inci yıldönümü münasebetile 30 bin Rus askerinin istirahati ruhu için dinî bir âyin yapılmıştır. Dinî âyinden sonra büyük bir miting yapılmıştır. Merasimde S o ^ e t clçisi Kirsanof, Bulgaristandaki Müttefik kontrol heyeti reisi General Brizof, san Arfcast sahije 3, Sü. 3 te ovN \ ^ w»/*K^ Memıır maaşları Bir üst derece maaş verilmesi tasansı Meclis gündemine alındı Çırağan Sarayınm havadan görünüşü Çırağan Sarayının yerinde büyük bir tel yapılması eskıdenberi duşünulüyordu. Bunun için de 35 yıldanberi dört duvardan ibaret ve her türlü hava şartarına marıız kalmış olan saray iskeletınin yıkılması ve malzemesinden istifade edUmesi istenüiyordu. Son günlerde, profesör, doktor, yüksek mimar Paul Bonatz ile Güzel Sanatlar Aka Arkası sahife 3, Sü. 5 te Ankara 14 (Telefonla) Devlet memurlarına bir üst derece maaş verilmesine, aylıklarından yüzde 5 emekli keseneği kesilmesine dair kanun tasarısiie gedikli erbaşlar hakkındaki kanunda değişiklikler yapan tasarı, suhay ve askerî memur aylıklannın bir de rece artlırılması hakkındaki tasarı Meclisin alâkalı komisyonlarından geçti ve gündeme ahndı. Devîet memurları bir üst derece maaşa ocak aymdan itıbaren geçeceklerinden bu tasarılar yılbaşmdan önce kanunlaşacaklardır. Fransada harb meydanında ölen Türk gazetecisi Fransız hükumeti hatırasını yâd için nişan verdi Paris 14 (a.a.) Geçen yıl harb harekâü alarunda şehid düşen Anadolu Ajansmm Paris özel muhabiri ve Fransız orduları nezdinde harb mu habiri Salıh Köseraif Çorlunun hatı rasma, ordu günlük emrinde anılnîak üzere defne dallı Fransız harb salip nisanı verilmesi hakkındaki karar, Arkası sahife 3, Sü. 3 t« hugünkü durumıınııız, muhakkak ki I den ziyade yarın iizrrinde durmak ber içinden çıkılamaT deıcccde feci olııı*. 7aman daha fa\ ('.alıdır. Tnttuğumnz ekcnomik gelisme imkânlarıraız bizi yolda daha ba«anlı adımlaıla yürüjebilınek için ncler yapmalı\ız? Elbirliderin ümidsizliklere düşÜFÜrdıi. Bu itibarla. objektif bir görüsle kendi ğile bunu arastırmaya mecburuz. vaziyetimizi mütalea ederken, bugiraNADlR NADİ <sx. Eğer sende on paralık akıl varsa ben kellemi keserim!.. Neden babacığım? Böyle, milyonluk stadyomla yapılır dururken sen gidip tiyatrolarda artist olacağım diye kafa patlatıyorsun... Futbolcu futbolcu!..