Katalog

22 ınc: yıl Sayı: 7638 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgıai vt mektub adresj: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusu: tstanbul No. 246 Teiefon: Başmuharrir: 22366. Tahru heyeti: 24298, İdare ve Matbaa kısmı: 2429924290 Tercüme: Vâlâ Nureddin TELEFONDÂKİ SES En meraklı polis ve macera romanıâır. 150 kuruştur. Perşembe 22 Kasım 1945 ıed Halid Kitabevi Ira n A merı kadan i Istimdad Ediyor! Amerika Dış Bakanının demeci: "Vaziyeti yakından takib ediyoruz,, Tahran hükumeti, Sovyet Rusyaya 5 maddeli bir nota verdi, bununla beraber eski Başbakanın reisliğinde bir heyetin Moskovaya yollanacağı da bildiriliyor ilgası hazırlıkları Hükumet; yapılan hazırlıklann süratlendirilmesi emrini verdi Ticaret ve Ekononi Bakanlıkları da barış ekonomisine geçiş devresine aid çalışmaları hızlândudılar Ankara 21 (Telefonla) Olağanüstü duruma bağh tedbirlerin ahvalin inkişafma intizaren bir müddet daha süreceği anlaşılmaktadır. Maamafih hükumet bütün teşkilâtını, normal hale dönüş için gereken tedbirleri şimdiden almakla vazifelendirmiş ve bu hazırlıklara hız verilmesi alâkah dairelere bildirilmiştir. Bu cümleden olmak üzere fevkalâde zamanlar için kurulmu? tesisler ve kadroların bugünün şartlarma göre tasfîyesi cihetine gidilecektir. Önümüzdekl yılbaşından itibaren Millî Savunma kadrolarında ödevlendirilmiş emekli general ve subaylar da, sefer vaziyetinden hazara intikal dolayısile muvazzaf kadrolardan ayrılacaklardır. Geri hizmetlerden sayılan bazı teşekküüerin kadroları da seferî vaziyetten evvelki hale konmaktadır. Diğer taraftan Ticaret ve Ekonomi Bakanlıklan da harb ekonomlsinden barış ekonomisine geçiş devresine aid çalışmalara devam etmektedirler. Ticaret Bakanlığı dış ticaretimizi artırmak için yeniden bazı tedbirler almak üzeredir. Bundan başka Bakanlık NewYork, Washington, Londra, Paris, Marsilya, Bern, Delhi, Kâbil, Bağdad, Atina, Belgrad, Selânik, Viyana. Sofya, Prag ve 'Brüksel gibi merkezlerden başka 16 yerde daha ticaret ataşelikleri kurulmasma karar vermiştir. Ortaşark memleketlerindeki kalktnma ugün şiıphe gdtürmez bir hakikat vardır ki o da bütün Ortaşark memleketlerinın trıühim hareketlere ve miıhinı kaynaşir.alara sahne oldıığudur. Sırasile Vlısır, FJistin, Surij» ve Liibnan, daha sonra lıak ve Iran, umulraıyan muaraeleleıe Uğramış kimselerin geçirdiği üzgünlü1». ve küsktinlükten sonra bu muamelelerc is';an etmek vc karM koymak ihtijacını îaptcde'niycnlcrin durumuna geçmek iızere bulunduklannı hissettirmektedirler. Sanki bu milletlerin hepsi de bir ağızrfan, «Bu defa da mı aldandık!» der gibidirler ve hepsi de sanki «Kçski inanmasaydık» dijen bir nedamet tavrı talınmıs gibi görünmcfctedirler. Acaba neden? Bumın ilk sebebi. Orfasark milletlethıin İkinci Dünya Harbi bojıınca dünya hürriyeti için, her nıilletin her türlü lıürrijeHen faydalanması için, iktisadi pdaletin dünvayı kaplaması için harbec'ildiği söylendikçe bu sözleri bir hiirriyet beratı sayma^ı ve bıı beralın harfi Jıarfine tatbik edilece?ini, her millctin ı>rtık bir daha bir lâhza bile esaret, 1ahaldiüm, yoksulluk ve korku içinde yasamıyacağını. barısm oksayıcı kanadlarile gblgelenen dünyanın hıızur içinde ccnnet hayatı süreceğini sanmasıdır. Cennct hayatının bu dü'iyada degil, daha başka bir âlemde yaşanacaâtnı bilen Orta«ark millet'erinin, gÜ7el SOTlere ve tatlı vaidlcre karşı ebedî zâfı inkâr ohınama/sa da b;ç olma7sa Birinci Dünya Harbinin neticelerinden ka7andığı tecriibelerlp mücehhez olması fferekleşmer miydi? Çünkü o zaman da harhin gaye ve neHefi dünya suilıunıın kuralması, silâhfenmak yerine silnhsizlanmanın hüküıtı sürmesi, her nvl'etin kcndi mukadderatina hâkim olması ve milleMerin bir aile samimiveti ve bahtiyarlığı içinde yaşaması idi. O zaman da Ortaşark milietleM bu pıye ve hedeflere birer lıakiknt. biıer oldu bitti, birer gerçeklesmi? ülkü gibi inanmışlardı. Fakat bütün bunlar da ne zaman gcrçeklesecejii belli olmıyan ileriye aid bir takım vaidlerdi. Onun için gömürgeler, yalnız ad değistirevek manda olmnslar ve bu acı siyasetin izleri hâlâ silinmemiştir. Bıına rağınen Ortaşark milletleri bu defa da güzel sözlere, yüksek vaidlere, tatlı hayalleıe ve ruhu okşayan ülkiilere, tıpkı eskisj gibi kandılar ve harb somında gene bir cennet bayatı sürmeyi umdular. • Hele bir aralık San Francisco. bir dünya halâskân sayılmış ve her millel oraya ko«ınıayı. oraya girmrvi. en biivük kurtuluşun en kesin teminaü tanıjnıstı. Bütün bunlarm rcalite ile alâkasmın gevşekliği. bu milletleri lıayal kırıldıijına uğrptmış, hepsinde, yukarıda dediğimiz gibi ilkönce kü^künlük, daha sonra da uğraşma ve didişme ruhunu uyandınnıştır. Yani Birinei Dünva Harbinin belletemediçi bir dersi. İkinci Dünya Harbi daha iyi belletmeğe yardım etmistir. Bu yüzden Ortaşark memleketlerinin her birinde, dunımunu ilerletmek ve siyasî kazanclarını ardrmak, miidafaasında kendine güvenınek için büviik bir istek göze çarpmaktadır. Bunun hayırlı bir uyaniklık alâmeti olduğu şüphe götürmez. Bu yüzdendir ki Mısırda, iklidar mevkiine mcmlcketin istiklâl davasma en sadık, millî hedefleri gerçekleştirmeğe en çok muktedir, en kuvvetli parlileri ba"!a getirmek için mühim bir hareket goze carpıyor. Ve memleket bn işi başararak bugünkü lıoşnudsuzluktan kurtulmak istiyor. Suriye ile Lübnan bağımsızlıklarmı kurtarmak ve tanıtmak için geniş bir savasa girisnıiş bulunuyorlar. Bütün Arab âlemi, Filistini kaybettiği takdirde bütün Arab birliğini tehlikeye düşüreceğini anlayarak Filistin meselcsi üzerinde cephe kıırııyor ve bu memlsketin de Arablık hesabına kazanılmasım sağlamak için elindcn geleni yapıjor. İngiltere ile ittifakına son derece sa ingilizDış Bakanının demeci: "İngiltere dünyanın neresinde olursa olsun kendi menfaatlerini korumak kararındadır „ Washıngton 21 (Usis) Iranın Birleşik Amerika yenı büyük elçisı Husejın Âlâ, dün D)ş İşleri Bakanı Mr. Byrnesten «Iranın ihtılâlcı unsurlarına yapılan Sovjet yardımı» na son verllmpsi ıçm, Bırleşik Amerıkanm Moskova nezdınde nüfuzunu kuilanmasını istedıgini soylemışfj. Büyük elçi şöyle demiştir: « Dui'umun vahimliğini glzleyemeiiz. İran, Birlpşık Arnerıkanın Moskovadan izahat isteyeceği ve gerekirse aıudahale edeceğl ümıdindedir. Harbin boşuna kazanılıp kazanılmadığmı ve Birleşmiş milletlerin, komşularıle barış içinde yaşamaktan başka, bir şey islemıyen küçük demokrat mılleîieri korumak niyetinde olup olmadıklarını göreceğiz.» llşleri Bfkanı Mr. Byrnes, bir gaaeteci' ler konrcransmda yaptıgı demeçte İran işlerıns de temas ederek kuzey İra'nda bulunan Amerikan temsilcılerile ıruhabere eailememekte oldugunu ve şimdiki karışıklıklar hakkında kendiler:.ıden müsbfu malümat gelmedikçe Bırleşik Amerıkanm bu mesele üzerinde btr KBrar alniyacağml söylemlştir. BhıeşiıJ Amerıkanm bu meselede bir harekîte teşebbusü derpiş edip etmedıgi kend'sinden açıkça sorubnası üzeıine Mr. Byrr.es ınatıalı bir tarzda: «Henü2 değıl» demiştir. Kuzey İrandaki garnlzonlaxın tak.lyesi ıçm İran kıt'alarının gönderilaıeslne Sovyetlerce muhalefette bulunulduğu ve İıan hükumetinin nlzam ve asayişl idr.,ne edebilecek durumda olmadıgı hakkında dün İran makamîan tara Arkası sahije S, Sü. 2 de Toprak Mahsulleri Ofisinin lâğvı Ankara 21 (Telfonla) Toprak Mahsulleri Ofisine verilecek şekil etrafuıda yeniden tetkikler yapılmaktadır. Ofisin Tarım Bakanhğma bağlanması derpiş edildiği gibi, Ofis işlerinin siloları, depoları vesair tesislerile birlikte Ziraat Bankasına devri de tetkik mevzuu olmaktadır. İran Basbakanı Hakimi Amerika Dış Bakanının demeci Washing:on 21 (R.) Amer^kan Dış Asilerin harekâtı Hükumet kuvvetlerinin Tahrana doğru geri çekildik'enbüdirfliyor Tahran 21 (a.a.) Tebrize gönderilmiş olan hükumet kuvvetlerinin Kazvinden 6 kilometre mesafede durmuş oldukları resmen teeyyüd etmektedir. Resmî mahfiller, yeni güçlüklerin çıkmış olduğunu bildirmektedir. Tebriz, Rııaiye ve Erdebılde durum sakindir. Arkast sahife 3, Sü. 3 te Lübnan Başbakanının «Cumhuriyet» e demeci «Siyonizmi büyük bir uyanıklıkla takib edip önlemek lâzımdır» SamiesSulh: «Onun iktısadî bir hedefi de vardır ki bütün Suriye, Irak, Mısır ve Türkiyeye şamildir» diyor Yeni Fransız kabinesi De Gaulle kabinesine 5 sosyalist, 5 komünist, 5 halkçı cumhuriyetçi ve 1 radikal nazır aldı (Omer Rıza Doğrul Beyruttan bildiriyor) Beyrut 21 Lübnan hükumet erkânile mülâkatiarıma devam ederek bugun de Başbakan SamiesSulh ile görüştum. Saym Başbakan gerek memleketinin, gerek Arab aiemlnin s^yasi davasma temas ederek ezcümle şunlan sojledl: < Lübnanlılar ve di&er Arab aıemleketleri 1918 denben istiklâl savaşır.öadırlar. Bu uğurda sarfedilen bir çok gayretlerden ve girişlen mücadeltlerden sonra, nlhayet dost devletler 1939 da, istiklâhmizi tammıya söz verdiler ve tngiltere ile Amerika 1941 de Lü*:nan lstiklâllni resmen tamdılar. 1942 de. Baş bakanlığım sırasında, Fransız ldaresi altındakl müşterek işlerln Lübnan hükumetine devrine başlandı. Bugün Pransızlann elinde teiefon ve radyo işlerinden başka bir ldare kalmaniıştır. Arkan tahije 3, Sü. 3 te İstifa eden Yunan Kral Naibi >IgT. Damaskinos General Eisenhower ordunun süratle terhisini istemiyor Amerikanın yeni Genel Kurmay Başkanının beyanatı Yeni Fransız kabinesinde vazife alanlardan fsoldan sağa): M. Bidault (Dış îşleri), M. Auriol (Devlet Bakanı), M. Thorez ' (DeUet Bakanı), M. Tixier (Iç İşleri). Paris 21 (S.F.I.) General De Gaulle'ün hususî kalem müdürü M. Palewski, yeni Fransız kabinesinin teşekkül tarzını bildirmiştir: Muvakkat hükumet baskanı olan De Gaulle aynı zamanda millî savunmanm idaresini d« üzerine almıştır. Millî savunmada kendisinin iki yardımcı bakant bulunacaktır. Bunlar, ordu bak.mı Michelet (halkçı cumhuriyet partisi) ve mühimmat bakanı Tillon (komünıst)tir. Sosyalist partisinden Vincent Auriot, halkçı cumhuriyet partisinden Francisque Gay, cumhuıiyetçiler birliğinden Louis Jacquinot ve komünist partisinden Maurice Thorez, devlet bakanlıklarına getirılmişlerdir. Yeni kabinede 5 sosyalist, 5 ha'.kçı cumhuriyetçi, 5 komünist, 1 radikal sosyalist vardır. Ayrıca cumhuriye.çi sosyalist birliğinden 1 ve mutedillerden gene 1 bakan vardır. Kabiney* 3 de teknisyen bakan ahnmıştır. Arkast sahife 2, Sü. 2 de General Eisenhower Telgrafldr 3 üncü sahifede Yunan Kral Naibi istifa etti Londra 21 (B B.C.) Bu gece Atina^j dan bildirildiğine g5re, Yunan Kral Naibi Damaskinos istifa etmistir. Bu akşamdanberi Londrada dolaşan, bu şayia son dakikada alman bir Atina teîgrafmda kat'iyetle bildirilmektedlr. Arkası sahije 3, Sü. 6 da Dün sabah başlıyan muhakeme Ingilfereye 1, aksama kadar devam etti İngiSiz lirahk Valinin oğlu, Isfendiyar kendisinden otomobili rica edince babasından müsaade istiyerek verdiğini söylüyor Izmir 21 (Telefonla) Cumhuriyet bayramı münasebetile verilen balo gec«si vuku bulan otomobil kazası fsıli Isfendiyarın muhakemesine bu sabah Ağırceza mahkemesinde başlandı ve aksama kadar devam etti. Okunan iddisnamede üç kişinin ölümüne, iki kişinin yaralpnmasma sebebiyet veren İsfendiyar Atamanın, ceza kanıınunun 455 inci m£Ödesinin ikaıci fıkrası mucibince yargılanması îstenıliyordu. Kazada ölen şoför Hayrınm ıerikası ve oğlu namına iki bin beş yüz lira tazminat isteğini havi istida ile Izmir Vılâyeti Hususî İdaresinin kaıida hasnra uğrayan Nafıa otomobilinin tamiri masrafı olarak İsfendiyardan iki huhubat sattık Londra 21 (a a.) Anadolu aiansının özel nrahabiri bildiriyor: Türluyeden İnglltereye bir buçuk yrn İngiiiz lirası değerinde hububat tıldığı öğTenilmiştir. Bu malların si bin beş yüz lira istediğine dair istidası lingle ööenmesine îngiltere hükumeti okundu. müsaade etmistir. Rita Graria a1lı İ s \ Birinci istida mahkemece kabul edilnyol gemisi bu malları taşımak üaera Arkası sahife 3. Sü. 7 de Türkiyeye hareket etmiş f ir. Muhakenteıtin ikinci gününde iddianatne okundu ve maznunlara suçlu olub olıtıadıkları soruldu Goering nutuk söylemeğe kalkışınca susturuldu, Hess bayıldı, hâkim yalnız Jodl'un uzunca bir müdafaa yapmasma ses çıkarmadı Nazi harb suçluları Kendi kendimizi te.nkid: 0 kıvrandıkça Prenses Dürrüşehvar ile bir müiâkat Haydarflbâd Mizamuıın geüni dün şehri gezdi, bazı ziyaretlerde bulunda Londra 21 (B.B.C.) Nürnberg'de nazl harb suçlularının muhakemeslne bugün öğle üzerl tekrar başlanmıs vc muhak=me, evvelce tesbit edılen miiddetten tir buçuk saat fazla sürerss, akşam saat 17 de bitmiştir . Bugünkü oturumda hâkim tarafmdan suçlulann adı birer birer okunarak r#',lu olup olmadıklanna cevab vermclen istenmlştlı*. Mahkeme başkanı İngiliz hâkimi Lawrence eivelâ, Göring'in ismini ckuaıuş ve eskl Alman mareşah niklmin sualine karşı, «suçlu olup olmadjgırrj 3, Sü. 5 tt +. Arkas% sahife 3, Sü. a te Savcı Jackson Moskova radyosunun lstanhuliaki j KTÎII teünît bir tiirlu rahatına koftıjaI m<ıdı. Sabah akşam. demiyor, Ankaro caddestnin orta yerirde dtzîe?ini döve! rek, saçlannı yolarak, üstünd, oojtnı i/trttp pörsük etlervni didikleyer<>k hisİkinci seçmenlerin sayısı terik bir eda ile: HüTTİyet, hürriyet! noksan çıkarsa yeniden 0tye haykmyor. seçim yapılacak Jstediği söz, vicdan ve yaz\ hürriyetinden ibaret oteaydt, onun çoktan sükuBelediye Daimî Encümeni, seçim hana erdiğini, bu »inirlt çtrpınıjîardotı kurtuldvğunıı elbette görecehiik. Çün zurlıkları için faaliyete başlamıştır. Iskü söz, vicdan ve yazı hürriyctleri adt tanbuldaki ikinci seçmenlerden ne kana kızu tellâhn bohçasında ortaya dö darının şehrımizde bulunduğu. ne kadarmm buradan ayrılmış olduğu tesbit külmedik bir îctrptntı bile kalmadı. edilmektedir. Bunun neticesinde aynlFakat bizimkinin göriinü cîcntlüren mış olan ikinci seçmenlerin sayısı, kahürriyetler başkaıO, gencliğimizi beynunun tayin ettiği miktardan azalmış nelmilellesürinek, s%nırJarxmız% ortaâan evvelâ ikinci seçmen intihabı yapılise kaldırmak ve «Ne mutlu Türknmt di ması lâzım gelecektir. Maamafih henüz yebüenin kafasını kendi ellerile kopar netice alınmamıştır. mak Htirrtyetine hasrettir. Seçim günü resmen bildirilmemiş ıse Kızu tellâl bu hasret içinde îciproTiıp de bunun aralık aymuı ikinci pazar güdurdukça hüınt/etlerimuden şiıphe et nü yapılacağı tahmın edilmektedir. meğe hiç bir yurddajm hakkı ohnasa Seçimin serbest bırakılacağı, fakat ikingerek. ^ ^ Arkan «oJvi/e 3, Sü. l d* Seçint haaıırlığı Prenses Dürrüşehvar, muharririmizle görüşürken Yazun 3 üncü sahifheTMzd»