Katalog

CUMHURİYET 16 Ekim 1945 fftkik ve Müşahede ] Tanhte ve bııgün Boğâzlar meselesi Yazan: Or. Feridnn Ergiıt Kömürkriıtiifze istek çok rıerı BEYNELMİLEL PORTRELER HEM NALINA MIHINA Boğâzlar, tarih boyunca büyük mü I dir. Halbuki Boğazlar meselesini AkdeYirmincı asrm en düzenbaz ve dalacadelelere sahne olmuştur. Eski çağlar [ niz meselesi ile beraber, bir bütün olavereci politika adamı olarak şöhret danberi, Akdenizde ve doğu Avrupada rak ele almak lâzımdır. Asya ile kazanan Pierre Laval, dün, emperyalist emeller besliyen bv.tün ka | tiraret yapan Avrupa m^rnleketleri içm I ne ve memleketinin yüksek menfaat'.evimlerin alâkası Boğazlar üzprine çev ' Süveyş ve Akd«niz memieketleri için rine ihanetin cezasmı bir yerine iki rilmiştir. Akâeniz ve Yakmşajk mcnıle [ Cebelitarık ne ise, Karaier.iz memlekere tadmış, evvelâ zehir içerek intiketlsrinin Balkanlar ve doşu Avrupa ketleri için de Boğâzlar aynı şeydir. har etmek istemiş, bu teşebbüsünde Son zamanlarda muhtelif memleket muvaffak olamamış, nihayet kurşuna ile olan siyasî ve ıktısariî münasebet j Fakat buşüne kadar bu meseleler lerinde Boğazların bir kilıd rclü oyna | bir bütün olarak ele îhnmamı^tıı. Bu lerden kömürlerimize karşı büyük bir dizilmek suretile idam edilmiştir. dığı görülmüştur. Boğîzları kontro'.ları na sebeb, Akdenizde slyasî ve iktısadî istek vardır. Çok müsaid fiatbrla yaKendisi perde arkasmda türlü türlü altına alan devletler, batı Asya ve doğu mahrec bulmak emelile girişıkn teşeb pılan bu teküfleri Zonguldak kömür oyunlar oynatan, her kılığa giren, her havzasmm istihsalâtı karşılıyamamak, Avrupayı uzun rnüddst nr.fuzları al bıislerde, ilk olarak Boğaz'.ar meselesimaskaralığı yapan, yalancı, hilekâr, mütmda tu+mağa muvaffak olrr.uşlardır. nin kurcalanmasıdır. 19. ve 20. asırlarda tadır. Bunun için bir taraftan bu is nafık, riyakâr ve sahtekâr bir adamFakat Boğâzlar üzerinde kurulan bir ! Avrupadaki devlet idamları, günîük teğe cevab vererek memleketimize dö dı. Hayatî, karanlık lekelerle dolu ve hâkimiyet; coğrafya, siyaset ve iktısad gailelerin bunaltısı altında, siyasî raü viz temini. diŞer taraftan kömüı'.erimiz sır perdelerile örtülüdür. Doğumu bakımlarmdan temin ettiği faydalara zakerelerde adım adım ric'at etmok için ileride müsaid pazarlar h^zıvla üzerinde bil« çeşid çeşid şüphe'.er varkarşılık, daimî bir gaıle kaynağı olmak veya gayelerini kademe kademe tahak mak maksadile dahilî istihlâke yavaş dır. Bazıları onun Fransızhğa k.^rşı tan geri kalmamıştır. Akdeniz bbr.Te;in kuk ettirmeli temayülüne kapılmışlar yavaş tamamen linyit kömürü ku'.lana gevşekliğini bir sel>ebe bağlamak içm den Karadeniz kıyılarına, Anadolu yo dır. Insanlığın istikbalini b!r kül olarak rak taş kömürünü ihrac etmek mev anasınm Faslı olduğunu iddia ederlu ile Avrupaya veya aksi istıkametler gözönünde bulundurmaictan kaçmmış zuu üzerinde durulmaktadîr. ler. Babası ise, bir kasabdır. 1883 de de yayılmak istiyen kuvvetler, ilk ola lardır. Bu yüzden, yapılan her fedakârLinyit kömürü bu gün bll doğmuş oldufuna göre ölümü anında rek Boğazları elinde tutan devlet ile hk yeni bir zorlak doğurmuş, rr.ünfe hassa Istanbula nak'.iye itıbarîle çok G2 yaşında idi. Siyasî hayata bir sosçarpışmak zaruretile karsılasmışlanıır. riden halledilen her mesele ortaya da pahalıya mal olmaktadır. Tonunun Isyalist olarak atılmış, ve bu hayata bir Pierre Laval'in Fransada yapılmış bir karikatürii Boğâzlar. tarihte, doğu ile batı ve Ka ha mühim yeni bir dava ntmıştır. Bo tanbula nakliyesi 14 liradır. Linyitın faşist olarak son vermiştir. radeniz ile Akdeniz bölgelrrinde, birın ğazlarm da, Akdeniz meseiesinden önce randımanı yüzde 50 düşük oldujruna havere de geçmişti. Ayni günün ak ve dünyamn saygısını kazanan bir 1914 te sosyalist olarak meb'us seçil şamı Parise donmek mecburıyctinde den diğerine doğru yayılmak emeünde ve müstakil bir mevzu oîarak ele alın cöre bu naküye iki misli demektir. BuFransa bırakmıştım. Sesi, kuvvetli ve ki emperyalizm dalgalarını kıran bir ması, bu teker teker pazarlık usulünün nun için Istanbula yakın olan Ağaçll dikten on sene sonra, 1924 te Na bulunan Laval, önce, şoforünün tevkif banşçı bir miiletin sesi olarak dünya fıa Bakanlığma getirilmiş ve 1930 da edildiğini hakıer aldı, bıraz sonra da kale rolü oynamıştır. mahsulüdür. madeninin çalıştırılma^ı muvafık göüzerinde akis bırakıyordu. Üç sene giilk defa Başvekilliğe yükse.miştir. emniyet memurları, aldıkları kat'î bir Bugün, Boğâzlar meselesi, biri iktı rülmektedir. Akdeniz havzasının dünyamn siyasî ve bi az bir zaman, kiminin anlayışsızlıDüştükten sonra 1932 de Dum?rque"ın emri yerine getirerek bizzat kendisini iktısad mihverini teşkil ettiğı çağlar ] sa<}î ve diğeri siyasî olmak üzere iki Istanbulun yıllık kömür istihlâki yağı, kiminin parti ihtirası, kiminin de kabinesine Nafıa Bakanı olarak ıştırak tevkif ettiler, da Boğâzlar hayatî bir enemmıyetı haiz cebhe arzetmektedir. rım milyon tona yakındır. ihaneti yüzünden, o Fransanın hakkınetmiş ve 1934 de kurulan Fıandin kadi. Karadeniz ve Çanakkale Boğazlarını Iktisadî bakımdan, Boğâzlar rejimi, Vichy civarında, Châteldon'da bulu dan gelmeğe yetti. Işlenecek son bir binesinin Dış Bakanhğırıı üzerine alellerinde tutan devletler, az zamanda şimdiye kadar herhangi bir cıddî mahnan malikânesinde göz hapsine koy cürüm kalıyordu. O da, harb Lânı idi. ırış ve ayni yıl içinde tekrar Başbadoğu ve batıda büyuk stratejik avan zur kaynağı teşkil etmemiştir. Ne budular. Laval, orada, dışarı ile temas Harb ilân edildi, hezimet kendini göskanlığa getirilmiştir. tajlara sahib olabiliysrlardı. Fakat mü günkü statü ve ne de daha evvelkiler, tan menedildi, telefonla görüşmesine terdi, beraberinde »efalet ve Jıarabî eaıd zaman ve şartİTrdan fayâalanarpk dünya deniz ticaretinde kayda dcğer İtalyanın Habeşistana saldırması üze bile izin verilmedi. Üç gün sonra, Algetirdı.> Boğazları ele geçiren milletler; bütun bir aksaklığa sebebiyet vermemiştir. rine Milletler Cemiyetinin en be'li'oaş Pierre Lava'in, bugünkü çirkin akıTicaret Oflı=!nln tamlr ettlrdlft e=kı !â* emellerinden biri, Italyaya karşı koilek manyanm Paristeki elçisi Abetz'in Madüşmanların hırsını çeken bu mühim iktısadî bakımdan, Boğazların hodbinreşal nezdinde yaptığı teşebbus üzeri betini hazırlıyan düşmanla elbirliği sive yolBUzstratejik mevkii korumak uğrunda sü ce kontrol edilen bir deniz yolu oldu tlklerln tamlrl lşlnde sulistlmal Ticaret Ba tif harekette bulunarak faşizmin saldıroldugu lddiaları üaerlne, ne serbest bırakıldı, Petain'le görüş ,yasetini, gene kendi beyannamesinde rekli ve yıpratıcı bir mücadeleye göğüs ğu soylenemez. Türk hâkimiyeü, hiç kanl'.ğı müfettlşllı^lnln yaptıgı Boruştur. ganhğını geri çevirmek ve saldırgar.Iık tükten sonra Parise döndü. yazılı şu cümlede açıkça görüyoruz. germek zorunda kalmışlardır. manın dosyafi: bir kaç gün evvel, bir vakit, Karadeniz memlekeı'.erinin Korunma SavcıIıSına gonderllmiştl. O M111I devrine son vermekti. Laval'in bu sıO tarih ten 18 ocak 1941 tarihine ka« Uzun zamandır, yani siyasî hagün rada Fransız Başbakanı olması, MilletBizan3 ve Osmanh Imparatorluklan, inkişafına engel olmamıştır. Esas«n, denberl dosyayı lncellyen Mlllt Korunma dar Pariste, hiçbir resmî sıfat taşıma yata girdiğimdenberi, Fransa iıe, AlBojazların milletlerin yükseliş ve yıp Karadeniz havzasının iktisadiyatı, kıs Savcılıfcl, dün akşam tamlr lşlnl Uzerlne er Cemiyeti için en büyük talihsizlik dan oturan Laval, 19 ocak taıihinde, manya arasmda, bir yakınhk tesisinin, ranışlarındaki rollerine örnek olarak men Orta ve Şimal Avrupaya beğhdır. alan fabrlkanın »ahlbl Küştü Dlktürk'ün olmuştur. Çünkü Laval, Mussolini'nin Mareşal Petain'le, işpal altında olmı Avrupa «ulhu için şart olduğunu söygösterilebilir. Ancak; Osmanhlar çağm Boğâzlar vasıtasile yapılan ticaret tâlî fadeslnl almıştır. Eaveılıkça eoruşturmaya dostu idl ve ikisi arasında gizli muhayan bölgede, Mareşalın hususl vago Ier dururum. Mazide, iki büyük mil devam olunmaktadır. da, büyük keşiflerin tesirıle dünya ik mahiyettedir. Türkler, bu tâli mahiyetbereler cereyan ediyordu. Laval ilkönnunda bir mülâkat yapmış, bu mülâkat leti, sık sık birbiri aleyhine ayaklantısadi mihverinin değişmesi neticesi, teki ticareti aksatmak emelile, bir ce, İtalyanın iddialarını, Habeşistan Teknik Üniversitede derslere sonunda, bir beyanname neşredilerek, dırmıj olan fecl anlaşmazlığa son veAkdeniz ile beraber Boğâzlar da ehemtopraklarmdan fedakârlıklar yapmak Act» derecesinde inhi?ar başlandı devlet relsile Laval arasmdakl anlaş recek olan bir uzlaşmayı, her fırsatta, miyetlerini kısmen kaybetmıçlerdir. AkTeknik Unlvcrpltede dün sabahtan ltl yolile tatmin etmek istemis ve S:r Sadenizin tâli duruma geçmesi, Osmanlı zıhniyeti gütmüş değillerdir. Osmanh bar,»n ycril ders yılı ö*retlmlne başlanmış muel Hoare ile anlaşarak hazırladığı mazlıklarm ortadan kalktığı resmen musallat bir fikirle, aradım. Burun iImparatorluğunun rr.ukadderatmda rol lar 1360 da Çanakkaleyi geçmiş, 1453 ;ır. Bu njünasebetle Unlversite salonunda proieyi Milletler Cemiyetine sunmu«tu. ilân edilmiştl. Buna rağmen, Laval, ka çin de, dıs müdahalelerden âzade, oynarmştır. Boğâzlar, Karadeniz kıyı te Istanbulu almış ve 1484 te Karade ıaat 9 da büttln profe'ör ve ö&rencllprln Milletler Cemiyeti, bu projeyi reddet binede bir mevki alması için Mareşal münhasıran Fransız malı bir siyasei bölgelermin Akdeniz ile olan münasebet nizi bir Türk gblü haline getinnişler ıçtlraklle bir açılış toplantı*ı yapılmıştır. miş ve italyanın bütün saldır^anlığını taraiından kendisine 7 subatta yapılan lâzımdı. Bugün harb bitmiş olmakla OÇrenctlerln söyledlklerl Ist'.klft! marşınl beraber, dün lüzumlu olan şey, bugün leri bakımından, mevziî bir ehemmiysti dir. Fakat 1540 a kadar, Karadeniz r.üjeakın Rektor Tevflk Tay'.an kısa Mr açığa vurmuştu. Fakat Laval meramına bir teklifi reddctti. 1 arzetmışlerdir. Artık, Boğazlardan ge Venedik ticaret gemilerlne açık ka . hltabede bulur.muş. ve R»nclere yeni ders ermiş ve milletlerin kollektif haeketiSonra, 20 nısan 1942 de; Pierre La de lüzumludur. Daha 1940 temmuzunMemurlar için bir dilek çerek veya Boğazların stratejik mevkı mışhr. 16 ve 17 nci asırlarda Fran ılmdi başanlar dllemlştir. ne imkân vermiyecek engelleri dikmiş val'i, gene iktidar mevkiinde görüyo da müzakerelere başîadığım zaman, heEnver Kadam imza";ile aidığım blr Bundan sonra prof^'Or Sal'.^ı Murad Rçış ine dayanarak yapılan askeri veya ik sız, Ingiliz ve Holanda gemilerinın Karuz. O gün, radyo postalarile yaymla defim bu idi, bir kaç hafta sonra, bu mektubda da memurlara yapılacak nakti. müzakereler, Mareşah ve beni, Mon dî yardım bahsinde şöyle bir dilekte tısadî hamleler, dünya çapında tesir radenize seferlerine müsaade cdiîmiş der«lnl ^ermlştlr. Profesörj atom bombası Laval'in düşmesinden jonra 1936 da nan beyannamesmde, Laval, iktidara ; « atom hakkmda y.nl buluşiarı ve bu • yaratmak kabiliyetinde değV.di. Boğaz ür. Der.ilebilir ki; Avrupada merkan hu=ııtakl ça!:şmaları aruat.Tr.ştır. niçin geldiğini izah ederken, söze şu taire aniaşmasına götürdü. Orada, bun bulunuluyor: Leon Blum iktidar mevkiine geldl ve lar, dünya hâkimiyetinin anahtarı ol tilizm cereyanlarmm hâkim oiduğu bir dan evvel eşine rastlanmamış bir hâ«Altı harb yılı lçlnde, büyük fedaLaval bir müddet unutulur gibi oldu. cümleîerle baslıyordu: tlkokul öğretmenlerinin kıdem maktan çıkmış ve Avrupa muvazenesi çağda, Osrr.anlılar tarafmd "i Boğâzlar ı Siyasî hayatımda, Fransa mu dise İle karşılaştık; zaferini suiistim.il kârlıklar, mahrumiyetlerle çalışan meFakat yeni dünya harbinin kopması ve zamları veri'iyor nin unsurlarmdan biri naline gelmişti. ve Karadenizde tatbik edı.en kadderatının tehlikeye eirmiş oldu^u etmemeğe razı olan %'e yeni Avrupa murlara 1946 bütçesile nakdl bir îlkokul 65retmenlertnln eskl »eneierden Fran^anın ezilip yıkılması üzerine Laval Fakat Boğazlarm cihan sı> aset âle fazlasile libera'.di. 1774 ten 3onra ise, yeniden sahneve çıkmak imkânlarını müşkül anlar gördüm. Hep, böyle za da, Fransaya, mazistne lâyık bir mev yardımda bulunulacağını Maliye Baka'tm kıcirm îammı ve me^kPn hpd^ll R'arrinde ön plânda yer alması, ikt;«adî imparatorluk, ticaret gemilerinin Bo cakiarı, Mlllt BîlMm Bakanlı^mra takf.le buldu ve memleketini müstevlilere sat manlarda iktidar mevkiine geldim. O ki teklif eden galib bir düşman bul kanımız müjdeledi. Ancak bu nakrolıinün eski ehemmiyetini artık mu ğazlardan serbestçe geçmelerini tenıin ödenmekteydl. Bakanlık, kırk bln llralılt de, hayatî dî yardım, üç ay sonra tahakkuk mak, istikbalini büsbütün körletmek müşkül anlar, yaşamamız ihtimali olan duk. Fransanın şerefini hafaza etmediğı devreye rastlar. Atlân etmiştir. yeni tah^leat daha gıindermlştlr, daha müşkülleri yanında nedir ki? menfaatlerini de feda etmiyecek olan edecektlr. O vakte kadar memurları seMlllt ESltlm MüdürlıliU bu parayı daîıt için türlü türlü oyunlar oynadı. tik kıyısındaki memleKP*lerin inkişafm1936 da, hükumet mevkiini terketmek yeni siyasetin prensipi orada kabul vindirmek, çektikleri ıstırabları bir deBu bahls üzerinde biraz duralım; Boğaz'.ann mevzuu olduğu siyasî mü m»k tl/ere hazırhk yapmaktadır. l.'ıl llraya dan ve kapitalizmin doE;uşundan sonra, receye kadar olsun unutturmak, teselll zaruretinde kaldıâım zaman, kuvvetli edildi.> cadele, harb gemilerinin geçip geçrrıe kadar alaraîı olanların hnkkı tamam'n, *** Boğâzlar, hakikatte, milletieri emperyaetmek için bir çare vardır. Hem de pamesi meseîesi etrafında cereyan etmiş daha fazlaları da muayyen bir nl«pct alPierre Laval, Mareşal Petain'in ilk list emellerle alâkah taarruz ve müdara işi ve bütçe ile ilgili değildir. tmrta ödenecektlr. kurduğu kabineye Hanciye Nazırı oİ£faa meseleleri bakımmdan ilgılendir tir. ilk defa 1798 de tarih sahnasine çıHükumetln, harb yıllarını zor tahamlstatistik Genel Müdiirü dün mıştir. Ancak; 16. asırdan itıbaren kan bu dava zamanım:za kadar niıkrak gırmişti. Iktidarı Mareşala devîemul edilir aıkmtılar ve üzüntüleıla gesedege'.miştir. Fakat Birincl Cihan Hsrradyoda konferans verdi 93 üncü spyısı çıktı. Her hafta biraz daha güzelleşerek tam bir Avrupa dünyamn geçirdiği iktısanî inkılâba yaden hükumetle, dış işlerini Laval'in çiren. aslî maaşları 50 liraya kadar olan NUfın Fayımında va7lfe »lan memurlarlR ele aldığı hükumet arasında mevcud mecmuası halinde çıkmıştır. 4 renkli nefis kapak ve ayrıca gene 4 renkli bancı kalan ve hâlâ jtrafı eski telâkki bindenberi, bu eski davanın ruhunu küçük memurlarm altı harb yılını bir teşkil eden şartlar temamile değişmiş kontrol memurları I=tatl = tlk GPIIPI M'Jdtîrü olan en büyük görüş farkı, ana vatan kuşe üzerine tablo ile Holivud Dünyası nefaset rekorunu kırmıştır. lerin ışığı altında gören zihniyctler, Bomisli fazlasile fill hizmetlerine, yani Celal Aybar'ın dun radjoda soyledljl konğazlara Avrupa emperyalizminin anahta tir. Sumner Wells'in de açıklaJığı gi ferançı dlnlemişlerdir topraklarında kaybedilen harb«, Afritekaüdlüklerine sayarak yardım etmesl rı gözü ile bakmakta dsvam etmişlerdir. bi, Boğazların askerî rolü son der°ce Bu konferansta Kayım memurlarının fa kada devam edip etmemek mese.esıy. mümkün değil midir? Bu kadirşinaslık, Ortaçağda milletleri Boğazlara karşı zayıflamıştır. Fakat 191418 de hâkim yımdan önce ve sayımdan sonra yapacaV: di. Laval, 1940 haziranmda, mtitareke az maaşla, feragat ve fedakârlık, sabır tahrik eden âmiller zayıflamış bulun bulunan fikirlerin tesiri' altında verilen lan lşler, eual kftiıdlarındal:l sualler, BI taleb edildikten sonra, kat'î bir müdave metanetle çalışmanm mükâfatı olara.=lle blrer blrer açıklanmı; ve hlç bfr temakla beraber, ayni r.a'oebler bi^er tah kıymet hükümlerinde müba'.âğaya kacaktır.> reddılde malıal vcrmlyecek bir fekllde 1/ah halede bulunmak suretile, Fransız hükuBU AKŞAM rik unsuru olarak mevcudiyetlerini mu çıldığı göze çarpmaktadır. Hakikatte, edllmtştlr. Bundan sonra sa\ım memurları metini, mücadeleye devam etmek üzeOkuyucumun istcdiğl orduda oldtığu Cihan Harbi, mücadelenin gen» tereddiid edeoek bir nokta bn!urlar«a re Cezayire gitmekten alıkoymuş, dehafaza etmişlerdir. Tarihî ve psikolojik Birinci Saat 8,30 da gibi bir «kıdem zammı» dır ki harb üzerinde Boğazlarm tesir bucak müdürlerlle kaymakan'.lara müracaat nilebilir ki, vatan haini damgasım dasebeblerin tesiri altında kalan veya seyri içinde geçen her seneyi memurlarm teson boğuşmadır. Akde edeceklernlr. hududsuz bir genişleme siyaseti güden yarattığı kaüdlükleri sırasında ikişer yıl sa>Tnak Celâl Aybar sayım eedvellerlndekl on lkl ha o gün yemişti. Fakat, gerek o tadevlet adamları her vesile ile. Akdenizi nizden Karadenize veya aksi Istikademektir. Hükumet, bütün memurları lua'r'.en on b'.rlnl FOy'.edlkten sonra rad'.^da rihte, siyasî rakiblerinin, gerek bugün Karadenizden ayıran kaleyi ele geçir mette yapılacak akmlara karşı Bopaz bir lnkıta olmuş bvınu müfakıb orada ha bütün Fransız milletinin Pierre La1946 da baremin bir iist derecesine geTelif operet 3 perde meğe ve bir tramplen olarak kullanma larm oynadığı tedafüî rol, artık Kara zır bu'.unan sayım bürnsu çefl Z'ihtü Çu val'i vatan hainleri listesinin en başıçirdiğine göre, memurlara aşağı yukan ğe çalışmışlardır. Hakik! refahlarını denizden Balkanlara ve Akdenize ka bukcuoglu bu son suall l7Rh etnlştlr. bu teklife benzer bir yardım yapmış na geçirmelerine sebeb olan bu hâdiYarın saat 15 te, gece 8,30 da müstemlekelerine ve ^anayilerine borç dar uzanan geniş sahanın herhangl Mr oluyor. Tekel idaresine satılan ameliyat senin yanısıra, anayasayı değiştirtmek, hı olan diğer büyük devletler ise, inki noktasmda tahakkuk ettirilebilir. Bu TENZİLÂTLI HALK Harb yıllannda ayrıca birer rne kı10 temmuz 1940 ta bunu Fransa Millet masası şaf halinde bulunan bir emperyaüzmın itibarla, 19 uncu asırdanberi mu r ıakadem lammı yapılmasınm para ve bütçe Evvelce dlş heklm"âl >apan ve fonra Meclisine tasdik ettirmek, bu «uretle günü ve gecesi . AvTupa muvazenesini bozmasmı önle şa edilen harb gemilerinin Boğaz'ordan tlcaretle meşgul olmaSa baş'.nyan Übpvd ile ilgili olmadığı düşiincesi, pek doğru parlmanter rejimi ortadan kaldırmak, mek maksadile Akdeniz yolunu kapa eeçip geçemiyeceği meselesi, bugünkü Çınar'ın, Tekel IdareM memurları yar'iım olmamakla beraber, okuyucumun bu nihayet, Almanlarla işbirliği siyasetmin Dikkat: V A N K E D Î S İ ' n i n mağa çalışmışlardır. Napoleon devrindcn teknik terakkiyat karşısmda filen hal dPrneSlnln kuracaŞı ha=tane İçin satfi»ı dileğini, memurlara yardım etmefi başhca âmili olmak gibi sebebler de SON HAFTASrDIR. itibaren Boğâzlar, bir çekişıne ve pa '.edilmiş bulunmaktadır. Boğazlar reji ameMyaî nıa=ası ve teferruatı tatışında prensip olarak kabul etmiş bulunan bulunmaktadır. T e l : 49369. zarlık mevzmı haline gelmlştir. Boğaz mindeki herhansi bir dejisiklik, artık hak»ız kar elde etmekten yargı'.annıasına, hükumetimizin dikkatine arzediyorum. Istanbul Iklncl Mllll Korunma mahkemelarda hâkim kuvvetin zayıflatılması ve milletlerarası iktısadî ihtiyaçlar veya since dün devam edılralştlr. İlgili makaralar, bu teklifî de elbette 1940 senesi aralık ayınm 13 üncü gükuvvetli bir devletin Boğazıarda kâki emniyet sebebleri bakımmdan tetkik ederler. Bu 2".'Mııı llraîık alış verlşt* 2,000 Hra nü, Mareşal Petain, Laval'in hususl miyet kurmaması, Avrupa diplomasisi edilemez. Boğazlar üzerindeki hâkimi hak«ız kâr etmekten fanık Obeyd Çmar'ın bir siyaset takib ettiğine, devlet reisBir tevzih tstanbul Emniyet münin hed«ılerinden birini teşkil etmiştir. yetin zayıflatılması veya bölünmesi is dunkü yargılRnma"inda, Tekel heklmlerîndürü B. Demir, cumartesi günkü yaliği makamma göz diktiğini, hattâ irden Dr. Flkrl Servet Tör, Dr. Şertı Erman, Boğazların şark meselesi olarak ele a tikametinde atılacak herhanşl zimda bir okuyucunun şikâyetine atfen bir tikâb ve irtişa yollannda yürüdüğüne lınması davanın ruhunu değiştirmiştir. adımda, tarihî psikolojik tesirlerin ve Dr. Sadrl Tonguç ve derneftln müdürü Sadl yazdığım fıkraya cevab verdi; Bakırköy Kartal tanık olarak dlnlenllml^lerdlr. He dair kendisine yapılan bazı ihbarlar üBu yüzden, Boğâzlar, ayrı ve müstakil emperyalist dü=üncelerin izini görme klmlerden amel'.yathane malzemeslnln kıyemniyet merkezindeki bayrağm nlzaml ı zerine Laval'i istifaya davet etti. Daha bir mesele halinde mütalea edilmekteolduğunu ve her akşam indirilip sabahrr.^t! dernek müdflrılnden de ahm satırr.ın şekll etrafmda Izahat lstenllmlştlr. Ve ne doğrusu, bütün kabine azasının elir.den leyin çekildiğini bildirdi. Tesekkür edemek deâildir. BU AKŞAM 9 da birer istifaname aldıktan sonra, nazırt'.cede. aletlerln saf.n alınma«ına dalr Teim. kel M"murları Yardım Dernejl Idare He lardan yalnız Maarif Nazırı Ripertle, yetl karanaın tasdıkll suretl mahkemeye Pierre Laval'in istifasım kabul etti. •^etırtllm.'k ve daha bazı noktalardan 60Bu hâdise, büyük bir hayret uyanruşturma genışletiltp derhıleştlrllmek üzere. Kpçak kömür getiriyorlarmış (20.000 kelimelik, 1232 sahi^eli) dava kalmıştır. dırmıştı. Laval, bu ant itimîdsızlık Çllerün Karaklraz koyünden Hakkı Kal. KADINLARI, Sahne ve tuvaletlerinin ihrişamile .. eserinin sebebini Mareşala sormuş ve yoncu İle oğlu Ismall Kalyoncu «KalyonERKEKLERİ, Mevzuunun ve entrikalarınm erişilmez kudretile... Emek bankası kurulnmıyor cuı lslmll motörle kaçak o'arak 3 bln kilo onunla aralarmda heyecanlı bir mu TJzun muridettenberl ku'ulrmııı.i çal'rımangal kOmürü getlrtrllerken BeyKOî açıkÇOCUKLARI, Ana Evlâd sevgisini canlandırmasile... Teknik terimler sonuna eklenmiş, orta okullarla liseler için en yeni lan ve bütün emeklllerın Iştlrükl duşunu'.arında orman mesaha memurları tarafın. ilfiilendirecek büyük bir film len Emek Bankasmın kurultnasından ıazsözlüktür Cildli 450 kuruştur. Ayr:ca 30.000 kelimelik izahlı ve misalli dan yakalanmışlardır geçilmlştlr. Şlmdlye kadar bu bankava H s . E M İ N B A Y S A L ^m büyük sözlük 850 kuruştur. AHHIED HALID KITABEVL i ^ 6edar olmak üzere Türk TlcaPt Barkaile sında açılan he?aha para yatırcn'arın j.aÜsküdar H  L E ' de raları ı;erl verllmeie başlanmıştır. Türk TiM E L İ K E G Ü R O T caret Bankası bu para sah!bl="ı için ş!mYarın akşam 8.45 te ( Mr. Emmanuel ) Nikâhlandılar. dlye kadar geçen müddete faU yürıltmvş(Novotni seansından evvel) tür. Istanbul 15 10 '945 İngiliz temaşa hayatımn en güzel ve en kudretli yıldızları Dahilde linyit kömü rü istihîâkinin arttı rılması düşünülüypr Asrımızın eıı politika adamı: \n\\mm\mmm\m\\m\\m\\\m\\\\\\\n\m\\\\\\\\\\\m\m\\m\w Şoförlerin bir şikâyeti eçen gün Taksimde, biı adam yolumu kesti; « Affedersiniz, dedi, sıze dökülecek bir derdim var. Ben bir taksi şoförüyüra. Halk taksi şoförlerinden şikâyetçidir. Biz şoförler de taksi sahiblerinden şikâyetçiyiz. Bu şikâyetimizi burada yol üstünde size uzunuzadıya anlatacak ve yolunuzdan alıkoyacak kadar saygısız değilim. Derdimi şu kâğıda döktiim. Buyurun ahp okuyunuz \e haklı görürseniz yazınız.» Bu mektubun esas kısımlarını beraberce okuyalıra: «Ben, 44 yaşmda bir şoförüm. 12 yıldır evliyim. Çoluk çocuk sahibiyim. Çocuklarımı okutmaktan âcizim. Piyasada çalışan bir çok sanat arkadaşlarım gibi, benim ds şikâyetim taksi sahiblerindendir. Otomobll sahibi olmıyan şoförler, akşamlara, hattâ geceyarılarma kadar çalışırlar; gene kimseyi m?mnun edemezler. Müşterl almamak, istenilen yere gitmemek, yahud fazla para istemek gibi halkın haklı şikâyeti erine sebeb olan türlü nizamsızlıklara bizi mecbur edenler, daha ziyade otomobu sahibleridir. Çünkü, kilometre başına resmî olarak 26 kuruş kabul »dilmişken otomobil sahibleri kilometre başma bizden 40, hattâ 45 kuruş isterler. Garaja döndüğümüz zarr.an, elimizde kalem saatlerce çalışarak mal sahibine .•ereceğimiz parayı hesablarız. Eğer onun istediği parayı toplayamamış isek neşesiz ve rrüteessir evimize döneriz. Çünkü bu açığı kendi cebimizden ödemek zorundayız. Gün olur ki bütün kazancımızı bu açığı kapatmağa veririz. Bu yüzden biz şoförler, halkın nazaımda kötü kişi oluyoruz; cezaya çarpılıyouz; haksız yere eziliyoruz. Ekseri taki sahiblerinin yaptığı açık bir ihtikârdır. Onun için, ben Millî Korunma mahkemesine müracaat ettim. Âdil Cumhuriyet kanunlarının ihtikâr yapan mal sahibleri hakkmda tatbikını ve hakkımızın meydana çıkarılmasını, eilmekten korunmamızı istiyorum. Siz gazetecilerden de bize yardım etmeni:i rica ediyorum.» Bu şoförün şrkâyetine fazla bir s8ı lâvesine lüzum görmüyorum. MUU Kounma mahkemesi elbette haklıyı. hakızı meydana çıkaracak ve şoförleri olsuz ve nizamsız hareketlere teşvik den araba sahiblerini cezalandıraıaktır. Ayrıca alâkah makamların bu şikâyeti tetkik etmeleri ve buna bir çare bulmaları lâzımdır. Rüşfü Dikliirkün ifadesi alındı I, HOLİVUD DÜNYASI ü V N KEDİSİ Â FRANSIZGADAN TÜRKÇEYE SÜNER SİNEMASIND TALEBE SÖZLÜĞÜ C,İ\\IISIZ Greta GYNT Walter taraflarından. İlâve olarak: Z E H R A B İ L İ R ve ARKADAŞLARI Halk Sanatkârı I S M A İ L D Ü MB Ü L L Ü Ahmed Güldürür. Küçük IMuallâ birlikte TURKMEN KIZI komedi 3 perde. Zengin VARYETE Perşembe akşamı Kadıköy O P E R A ' da aynı program. Beled'.ye Muvazene Müdürü Ekremt Çubuklu gaz deposu müdurluğune, muiazene mümeyyizl Sczal Belediye Mıu'azene "Mudürlüğune. Belediye Levazım Müdürü Nac! tekaud olduğundan yerine levazım mümeyyizl Ntyazl, münhal b\ı!unan Belediye Murakabe Müdürlüğüne de Iktısad Müdür muavlnl Emln tayln edllmiştlr. Kadıkdyünde KuşdlU semtlnln Çıfa FOkağmda 10 numaralı evde oturan .,, yaşlarmda Ekrem Balta admda bir adam evvelkl akşam Kuşdiü lstasyonunda tramvay beklerken an! olarak ıenalaşmış ve düşüp ölmüştür, Yapılan muayene sonunda Ekremin kalb sekteslnden Oldüfü anlaşılarak defnlne ruhsat verllm'ş ır. Karta'.da Emırll Kuyunde oturan Mustafa ve Hasan Yıldırım admda lkl avcı. dün sabab. bılüııcın av;a:nak uzere Takacıja gitmışlerdlr. Mu^tafa. tufeğml tecrübe atışı yapmak üzere ateşledlğl sırada arkadaşını kazaen vurmuştur. Ağır yarall olan Hasan Yıldırım Eaydarpaşa hastaneslne kaldırılmıştır, Belediyede teyinîer F E R İ H A N E G E ile İ R F A N G Ü N G Ö R E N Nişanlandılar. İzmit 14 10, 945 1 \ RILLA Felix AYLMER Fransızca DÜNYA HAVADİSLERİ 1 ANSIKLOPEDI # AYLIK Büyük Sanatkâr Rahmetli Tramvaya binerken ölen adam DENİZ MOTÖRÜ DEUTZ SEMİDİZEL 30 beygir 450 devirli 2 silindirli, yeni vaziyete getirilmiş noksansız tam teçhizatlıdır. Galata Kemeraltı Zürafa sokak No. 30. Eminönü Halkevi .Bale Tatbikat Sahnesi» temsilleri NAŞİD ÖZCAN DUVAKSÎZ GELİN Muazzam ve muhteşem yerli filminde A D İ L E rolünde sizi kahkahalara garkedecektir. D U DU Arkadaşını vuran avcı Pek yakında ve Sinemalarında birden ve BO3E HOPE 17 ncl SAYISI ÇIKTI Zeng'.n münderlcat ve güzel reslmlerle çıktı. Iç'ndekl bugune ve düne ald bendler. berır.utad yurdun otorltelerl taraımaan yazümış ve kallte ltlbarlle üstün va«fma ltma gö=terilmlştlr. Not; Blrlncl sayının yeniden bastlrllmasl îçin cazırhk yapılmaktadır. Bazı okuyucularımızm kolekslyonlarını slmdlden t « . mamlamak üzere elinde fazla blrlncl sayı bulunaulardan satm almaktayız. Adreslmlze muracaa*. Taklidi imkânsız ve eşsız çift artıst CUMHURIYET Nüshası 10 knruşnu. Abone Şeraiti rurüiyı e Hartc 1ÇİD lcıc BU ayıık 8(X> Ki 8fXl Ki 0c ayım S<«) > 1«TC » Mtı aylı» 1 14 SWİNG AR Maruf buyük CAZ Orkestrasmın DANSLI konserlerini şehrimizin en büyük lokalinde dakikalarca alkışhyacaksınız. Beyoğlund Slşhanede Okçumusa camll a\ lu«unda abde=t alan bazı kımselerln duvara astıkları ceketlerlnl aşırmaktan sanık SülcymanJa Omerj dün, I$tanbul Sekizlncl Asllye Ceza mahkemeslne verllmlşlerdlr, I Cami avIusunJa ceket aşıran adam B O R A DOROTHY LAMOVUR son varattıklar' 3 Kasım Suvare 21 de 4 » Matine 17 de Suvare 21 de Numaralı yerlerinizi ayırtınız. Tel: 23340 S O N U Emsalsiz hlrnindp se S E L  M E T ıt;.] katuırcasına JÜldürccekıerdıı Bu perşembe akşamı SARAY Sinamasında Qazetemlz« çönderlleD eTra» T» sdllmealo l&de olunmaa. D i k k a t