Katalog

r S E S Tiyatrosu İ.1 HER VAN KEDİSİ BUGÜN ve YARIN Saat 15 te MATİNE AKŞAM saat 8.30 da SUARE Telefon : 49369 22 inci yıl Sayı: 7599 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOGLU Telgral ve mektub adresl: Cumhuriyet, lstanbul Posta tnırusu: tstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298, tdare ve Matbaa tasmı: 2429924290 r; Tabiî ; ve siyasî N taksimatlı ASI On renk üzerinı harita' jnış en yeni Ş. Cumartesi 13 Ekim 1945 AHMED HAL ABEVİ Amerika hükumeti Boğazlarda Birleşmiş Milletler teşkilâtı Ruslara üs verilmesi ve Kars ile hazırlık komisyonunda çok şiddetli münakaşalar oldu Ardahanın terkine muarız Ingiliz ve Sovyet hükumetleri Türkiye ile yaptıkları resmi konuşmaları durdurdufar, bu işe Amerikanın başlamasını bekliyorlar Sovyet ve Ingiliz murahhasları arasında geçen münakaşalardan sonra Ingiliz murahhası: «Bir taraf mütemadiyen fedakârlık eder. diğer taraf da mütemadiyen fedakârlıktan kaçarsa anlaşma teminine çalışmak beyhudedir» dedi Londra 12 (a a ) Birleşmiş m'llet>r teşkilâtı hazırlık komısyonu '.cra komıtesinin dunkü oturumunda Sov\et murahhası Gromiko ile Ingi'ız Devlet Bakanı Noel Baker arasında ş'ddpt.i munakaşalar olmuştur. Icra komılosi =;unulan on rapordan birincisini mre'emck üzere toplanmıştı. Rapor B'.rlesmiş Mıüetler teşkılâtile mevcud bulun uzman tesekkuller arasında sıkı temas temin edilmesi hakkındaydı. LTç saat süren müzakereler boyunca, Iromiko, Birleşmiş Mılletlerle temas halinde bulunması gereken bütün te Ingıh: murahhası Sovyet vuırahhası •fekkülleri ihtiva etmedığini ileri süreNoel Baker Gromiko rek rapora muarız bulunmuştur. Nne Baker, müteaddid defalar munakaşava nihayet vermeğe teşebbüs etmış vo nihayet şunları söylemistır« Bu raporu kabul ederken, çok fedakârlık ettım. Fakat taraftar clnsdığım noktaları rapor ihzarî komhycndT müzakere edılirken beürtecefim. Sovyet murahhasından çok rıca edemv Teklifini, Sovyet noktai nazarım ifade eden bir beyanat veya bir muhtıra şeklinde sunmak ü'ere tetkik etsin Bir taraf mütemadiyen fed?kârhk yapar ve diğer taraf mütemadiyen feda Arkası snhıfe 3. Su 1 de Sovyetlerin uyuşmaz J Türk • Rus münasebetieri oğazlar mesclesinden her sdz açıhsta ister istemez Türk Rus munasebetlerine de bir göz atmak gerekiyor. Politika hajntında bu iki mevzu adeta birbirini tamamlayıcı t i r rol o>nar. Biri aksamaya başladı mı, ötekinin normal yiirünıesine imkân yoktur. Biri yolunda jidiyorsa, öbürü de memnunlıık vcrici bir şekildc işliyor demektir. Millctlerarası miihim bir geçid yerinin mukadderatı üzcrine her zaman tesiri dokıınabilcccği icin, Türk Rus münasebetieri, jalnız bir. iki devleti değil, basta bü>ük devletler, bütün dün>a>ı ilgilendiren bir mev7Udur. Bu nıünasebetlcrin tarihte geçirdiği safhalar, ibret veriei derslerle doludur. Türkiye ile Rıısya ne zamnn do^t yaşamışlarsa Avmpada barış ha\a^ı hüküm sürmüs iki devlet müna^elıetlerinin bozulması da, her defasınrta politika havasını bıılandırmış, barı<a tehlikeye düşürmüştür. Geçen harb somı baslaneıcınn cn miihim iki devrimini yapan Türkhe i!e Rusya, aralarında saçlam bir dostluk bağı kurdukları zaman. bunun temin edeceği hayirlı neticelerden kim=e <üphelenmiyordu. Realist ve inkılâbcı liderler, tarihin tecrübelerinden istifade etmesini bilnıisler, yü/lerce yıl miiddetle iki millete de zarar vermekten baska hiç bir ise jaramıyan sabit fikırleri bir tarafa atarak gercek ihthaçlara en elverisli jolu aranuslar ve hulnıuslardı. 1921 de temelleri atılan, 1926 da tam manasile gerçeklestirilen Türk Rus dostluğu. o günden bu yana her iki millet hesabına da ölçüsüz faydalar sağlamıstır. Bu dostluk sa\ esindedir ki, iki cemiyet, maziden arta kalan ,'e«idli köhne müesseseleri hic bir dıs fehlikenin korkusuna kendini kaptırınaksızın tasfiye etmiş, iç bünyesini yeni bastan sağlam direkler üzerine oturtmak imkânlarını bulmııştur. Henüz hiç bir anlaşma yok, Rusya Amerikanın arzusu hilâfına Boğazların beynelmilelleştirilmesini istemiyor 12 (a a ) NewYork Herald Tribune gazetesinin muharriri Boğazlar hakkmda şunları yazıyor: Yeni bir Türk Sovyet dostluk ve karşıhklı yardım andlaşmasınm imzasmdan ewel Rusyanın lüzumlu telâkki ettiği Boğazlarda üsler veri'.mesi Kars ve Ard.ihan vilâyetlerinin terki hususlarında Turkiyeye yapılan taieblere Birleşik Amerıkanm muarız bulunduğuna Mr. Byrnes'un beyanatı ar'.ık hiçbir şüphe bırakmıyor. Muharrir şunları ilâve ediyor: Mr. Byrnes'un beyanatına nazaran şu da aşikârdır ki, Birleşik Amerka Montreux and'aşmasınm tadil edilmesi ve bütün anlaşmazlıklarm herhangi bir millet tarafmdan bir cebir olmadan dostluk ve barış esası üzerinden düzenlermesi lehindeitr. Bundan başka Mr. Byrnes, Boğazlar mevzuunun Londra konferansında konuşulmadığı hakkındaki haberi de teyid etmıştir.. Byrnes, beynelmılel su yolları meselesinin hem Berlin, hem Londra konferansmda ortava atıldığı halde Boğazlar mevzuuna yalnız Berlin konferansmda temas edildığini izah etmiştir. Byrnes, Türk meselesile su yolları mevzuunun ayrı ayn meseieler olduğunu da be'irtmiştir.» Muhamr şöyle devam ediyor: * D l 5 I?'eri Bakanhğının yuksek memurlarının beyan ettiklarine göre, Başkan Truman mutasavver Türk Amerikan konvşmaları hakkı'nia Mr. Byrnes tarafırdan kendisine verilen muhtıradan maada Boğazlar meselesınde Amerikan sivafetinin anahtarlarmı çizen vesikalar almıştır. Bu arach Ingiliz ve Sovyet hükumetleri Türkiye ile yaptıkları resml konuşmaları durdurmuşlardır. Siyasî mahiillere gore, bu hükumetler, üç bUvıik devletten her birinin Türkiye ile ayrı ayn mürakere etmeleri teklifi Beılinde Mr. Truman tarafmdan yapılmış olduğunâ gdre bu yolda ilkevver haıeİete" geçmenin Birleşik Amerikaya aid bulunduğunu büdîrmişlerdir. Arkas\ sahife 3. Sü 4 te Toprak Kanunu Ba^kan Truman Yeni Yuf?aıt Aç Ayrupa Italyada kanşıklıklar çıktr, AvtrstnYyada da hâdiseler oldu Kanunun tatbikı için Toprak Işleri Genel Müdürlüğünün çalışmaları ilerledi Devlet elindehi ihtivacdan fazta topraklar iesbit olunuyor kurulamıyor Sofulis vazgeçti, kabir.eyi kurmağa tekrar eskL Başbakan mmur eJüdi lS" (at f ? r " o i Amerikah mi saf irimiz Miüı Sef, dün Mr. Claude Pepperi kabul ettiler Tanınmış ve eski Türk dostu Ayan Üyesinin basına dünya meseleleri, bu arada Boğazlar hakkında miihim demeci Türk Rus dostluğunu ilk giil<;elenAnkara 12 (Telefonla) Bu?ün diren hâdise, Montreux konferansı ol15 5 ta Amerika Büyük Elçiliğinde ttrmıistur. Lausanne muahedesinin bizi tahkim etmek hakkından mahrum bı tıb edılen basın konferansmda Mr. raktığı Boğazlar. hakikatte bizim he Cıaude Pepper, yerli ve yabancı gazesabımıza olduğu kadar komsumuz Rııs tecıierin bütün suallerine cevabîar Iar hesabına da elverissiz bir nizama verdi. 15 ağustosta NewYork'tan çıkbağlı idi. Boğa7İarı kuvvetle müdafaava tığındanberi gezip gördüğü ve bundan muktedir do«t bir Türkije. ayni zaman sonra dolaşacağı yerleri kısaca anlatda Rusya için de bir emniyet unsuru makla söze başlıyan Mr. Pepper Russayılacaktı. Montreuv'deki konuşmalar yada Stalinle görüşmüş, İran ve Iraksırasında Rus isteklerine karsı en an ta tetkik ve temaslarda bu'.unmuş, Sulayıslı davranan, Rus menfaatlerini en udî Arabistanda Taif civarmda çadırkoruyucu bir netice alınmasına çalısan larda kalmış, millî Arab elbiselen giybiz olduğumuz halde, nedense, dostla miş, kralla uıun boylu görüşmüş, rımız pek memnun gdrünmedîler. Filistinde ve Suriyede olup biter.îeri O günden itibaren, tarafımızdan hiç görmüş, nihayet Kahireden tayyare ile bir menfi gayret harcanmadığı halde, Ankaraya gelmiştir. Ankaradan Istanbula, oradan AtinaTürk Rus dosthığu eski sıcakiığını yavas yavas ka\betmeğe baMadı. 1939 ya ve daha sonra orta Avrupaya gihâdiseleri iki millet arasındaki ınüna decek olan Amerikalı âyan üye«i, harb sebetleri daha da hırpaladı. O günden suçlularmın muhakeme edilece»i N Ü bugüne kadarsa Mnskovadan Ankara\a, remberg'e de uğramak tasavvurundadır. gittikçe artan acı bir havadan başka bir Sonra Parise, oradan da Londraya gi Arkası sahije 3, Sü. 5 te şey esmedi. İsin tuhafı, bunun böjle olması icin ortada ciddî bir sebeb de yoktur. Sovyet Rusya ile arasındaki eski vakıHık duygularını canlandırmayı Türkiye bir kaç defa denemistir. Hürrijetine, toprak bütünlüğüne ve bağımsızlığına göz dikilmemek şartile ayni sıeak duyguları uyandırmaya bugün de hazırdjr. Fakat karsı tarafta hüküm süren ruh ve düsünce deği^ikliği şimdılik buna imkân vermiyor gorünüyor. Harbin acı yılları bojunca türlü ıstırablara katlanan Rus hükunıet mekanizmasında bir baska türlü isleyis. bir başka türlü diısünüs \ar gibidir. Bu ruh değisikliijinin altında, bir zsmanlar o kadar anlaştığımız inkılâbcı dostumuzu tanınıak guçtür. Türkiye ile Rusya arasındaki münasebetler yirmi j ı l onceki günlerin sıcak bavasını bulamazsa sahiden yazık olacaktır. Bu da ancak eski dostlarımızın harca\acağı iji nijetli ga>retlere bağlıdır. Çünkü bizim ne duygularımız, ne de düşüncelerimiz değismistir. Mr. Pepper"in Ankarada bir resmi çekilııüs Çalışma Bakanmın amele ile temasları ^ kurmağa muvaffak o.a.r,«a.;ını .uHırmesi üzerine Naib damaskıros ye.ıi kabineyi kurmaya gene eski Babakan Napol) 12 (a a ) İssizlik ve ylyecek Vulgaris'i memur etmiftir. nıaddelerinfn yolsuz te\zii yüzünden Tasrih edıldığme gore Sofubs'in muMessîna eyaletinde kanşıklıkîar çıknsış Ankara 12 (a a.) Aldığ'mız malu vaffak olamamasmm sebebi Hbsralıerle bilhassa Barconl'de eski muhariblermata göre çiftçiyi tocraklandırma ka halkçıların kendi^ıni desteklemek istee mukavemet hareketi üyelerl beledlye nununun uygulanması işleri üzerinde memış olmalarıdır. dairesi önünde nümayış yaptıktan sontoprak işleri genel müdurlüğünun çalış Arkasi sahije 3. Sü 3 ' e a Karablnyerlerln kıt'alarına hücum maları ve hazulıkları epeyi ileriemiş ederek silâh ve mühimmatı ele geçirbulunmaktadır. mlşlerdir. Messina eyaletlne müstacelen Hatırlardadır ki, bu kanunun kamuakvi e kuvTetl gönderllmlştlr. tayda müzakeresi esmsmda topraksız Dlğer taraftan, haber almdığına göre, ve az topraklı çiftçiye dağıtılacak arazi bir çok naklivat servislerı durmuş, telearasında, kamu işlerinde kullanılmıyan on hatlan ke.çılm!ştir. devletin hüküm ve tasarrufu altındaki Arkast sahife 3. Sü 3 te topraklardan başka devletin özel mülkiSubasiç'in istifası Amerîyetinde OIUD kamu işlerinde kullanıldığı halde ihtiyaçtan fazla olanların da kada sıkıntıh bir hava dağıtmaya tâbı tutulup tutulmıyf.cağı yatattı yolunda bir soruya karşı Tarım Bakanı bu hizmetleri görecsk mıktarı alıkoyNewYork 12 (a.a.) NewYork duktan sonra bu toprakların üst tarafınuı cîevlet elinde tutulmıyacağını bildır Tımes gazetesînin yazdığma göre, Yu A r k a s ı s a h i f e 3 , S ü . l d e goslav Dış Işleri Bakanı doktor SubaTarım Bakanı Şe\ket Raşid Hatiboçlu siç'in istifası, şimdıye kadar alınan haberler, durum hakkında sarıh bir fikır vermemekle beraber, Washinştonda oldukça sıkıntıh bir hava yaratmı^tjr. Gazetenin tasrih ettığine gore, Subasiç'in hakikatte sürgündekı Yugoslav hükumetinin temsilcisi olduğu vo deParis 12 (a a.) Zarmedildiğine gömokraük usullere taraftar bulunduğu re Laval, cumartesi günü idam edıleda ayrıca teslim edilmektedir. cektir. Laval'in avukatlarımn yeni bir Tito hükumetiri'deki çatlak dava acmak istcmeleri, General De Gaulle'un lnceleveceğl meselelerin baLondra 12 (a a.) Londradaki yoşında gelmektedir. Bununla beraber, rumcular şu mütaleadadırlar ki, Yuyeni bir davanın açılabıleceğinl tahmin goslav Dış İşleri Bakanı Dr. Subas'j'ın. edenler pek azdır. Arkası sahife 3, Sü. 4 te Londr? 12 fB.B C) General De Millî Eğ'.'ım Bakanı Hasan Alı YüGaulle buçün Pariste gazetecilere bu cel dün sabah Ankaradan şehnmize lunduğıı bir demecte. Laval'in yeniden gelmiştir Bakan, Hsydarpaşa istasyomuhakemesi icin kendıMne yapılacak nunda İstanbul Unıversitesi, Teknik Umü r acaati kat'î olarak reddedeceğini nıversite ve millî Eğitim mensublsrı blldirmlştir. t&rafmdan karşılanmıştır. Bununla beraber, Lnvarin avukatlaHaydarpasadan Istanbula geçen Banndan biri. evvelce kararlas'ırdıeı eibl kan Hasan Âli Yücel Ankara caddes.ne bu husıısta generalle bu gece konusa gelerek kitabcıları dolaşmış, okul kicaktır . tablarınm mevcudunu ve satış duıumunu inceleyerek ilgilılerden ızahat almıştır. Arkas\ sahife 3. Sü. 8 da Yugoslavya hâdiseleri Laval bugün idam ediliyor De Gaulle yeniden muhakeme olunmasını reddetti Millî Eğitim Bakanı dün sehrimize geldi Hasan ÂIi Yücelin Londra seyahati ve mekteb kitabları meseleleri hakkında demeci Rusya ve Âıtıerikalılar Dr. Sadi Irıtıağın Zonguldak Halkevinde yaptığı şayatıı dikkat konuşma NADÎR NADİ Moskovadatı yeni teklifler bekleniyor Londra 12 (a a ) Evening Nevvs gazatesine gore beş Dış Isleri Bakanlan konfera^ünı uâîfdıŞı cıkm3^"ian kurtarmak için Moskova tarafmdan yeni teklifler yapılması Washington'da beklenmektedir. Washington 12 (Usis) A\rupada etkik seyahatine çıkmıs olan 7 Amerikan kongre azası Birleşik Amerikaya dönmüşlerdir. Bunlar, Birleşik Amerika ve müHefiklerinin dünya ticaretinl tanzim için bir program taklb etmelerini tcklif ve şunları telkin etmektedirler: 1 Sovyetler Birliğinin serbestçe haberleşmeyi mümkün kılan açık bir politika tatbik etmesi ve Birlesık Amerıkada olduŞu gibi hnberleri asıl kaynaklarmdan öğrenmek üzere bütün uluslararası dostlara kapılannı acması 2 İnçiliz İmpETatorluğımıın Amerikan ticaretinin zararına olarak tatbik ettiği sistemrfekı ticarî manialarımn kaldırılması. 3 Dünya ticaret âleminde bir âmil teşkil edebilme'îi İçin Almanvamn silâhsız olarak yeniden imarı. 4 Yabancı memleketlerde bulunan ihtivacdan fazla Amerikan malzem^sinden zorluk ıçmde bulunan mılletlere yardım için paraya tahvil edilmek suDr, Sadi Irmak Zonguldak istasyonunda retile istifade edılmesinl mumkün kılan Yazısı 3 üncü sahijemizde bir mekanizrtıa kuıulması. İngüiz Macar gizli aıtlaşması Macarların ileri sürdükleri iddiayı Ingilizler mühimsemiyorlar Loadra 12 (a a.) Harb zamamnda Macanstamn İngıltere ve Amerika üe temasta kalısı ve İngilız ve Amerikan uçaklaunm Macarıstan uzerınden geçebılmelerı için yapılan gizli bir anlaşma hakkında Macar makamları tafsılât yayinlamışlardır. Turkıye. İsMçre ve İsveçte bulunan Macar mumessilleri vasıt3si'"; Macar hukumetıle Muttefikler arasında daimi temas temın ediımiştir 1944 martmda Almanlar Macaristanı tsgal edıncıye kadar. Macarıstan topraklanndakı uçaksavarlar komşu memleketlere akın eden Muttefik uçaklara ateş açmamıslardı Muttefik pılotlar düşmm topraklarında düşüıuolurlarsa Macaristana sığınabile Arkası sahi/e 3, Sü. 3 te Bu bıldırcınları acap Allah mı atıy, kullar mı atıy Memiş dayı ? • • Allah atıy Allah!.. Kullar atsa ya patlar, ya çatlarL