Katalog

Cordell Hull'in son Fransa ve îtalyanm mukadderatı Memleket içinde Amerika Hariciye Nazırının söylediği Bir senede trenler nutkun metnini tıeşrediyomz 19.191.329, vapurlar Amerika Hariciye Naztn Cordell Hull'in 9 nigan. 1.565.700 yolcu 'da söylediği nutuk bütürt dünyada büyük akhler da uyandırmıştır. Gazetelerimize ancak hulâsatan taşıdı geçebilen bu nutkun tam metnini neşre devam ediyoruzFransa v e Amerika îstftrarl temin edecek unsurlar, ki, Fransa bunlardan blridlr. İstlkrarsiz kaldıkça müstakar bir Avrupa tahayyül etmek zordur. Bu itibarla, Fransaya karsi takib e. dilen Amerikan slyaseti nedir? Birincl gayemiz, düşmanı mağiub etmek, ouu Fransi* topraklarindan ve zaptettiği bü. tün hemhudud memleketlerden kovmaktar. Buna muvaffak olmak içln Müttefik asierl başkuraandanmin mü. nakaaa kaldirrr.az blr otorite sahlbl ması lâzlmdir. Fakat maksad ve arzumuz ne Fran. •ayl idare etmek, ne ie orada düşmana karşl asker! harekâtin lcab ettirdlğin. den başka işler görmektir. Fransada »ivil otaritenin bir Fran«lzin «lind« bulunmasi. bu otoritenin çabuk kunıbnası ve askert haıekâtm müıaadesl nlsbetlnde genlş bir »ohada lcra •dilaıesi çok önemlidir. Fransız milletinin hayatmta maddî esaslarının derhal ihyan elzemdir. I«tl!cr8r ancak bu suretl» temin edile. blfccektir. Bu projeyi tasarlarken Fran. «lzların slvil ldareyi deruhde etmelert Ve aeçmek istediğl hükumet şeklini ve memurlannl lntiiab huausundaki Fran •U milletlnin hakkina halel getirme. den vazifelerinde kendllerine yardım edümesl lâzim geldiğlni dalma düşündük. Bunu seçmekte Franslz milletlni hiç müdahal» «tmeden s«rbest bırek. mak gerektir. Cumhur Relsl ve ben JTansada bir demokrat sivll idarenin kuruünasi llSamunu açıkca söyKlyoruz. Fransız Mllll T tuluş kcxmlt«Bİnl Müttefflc baskumandanhgının kotıtrolu altında nteam ve intlzamı kurmak hueusunda faaliyete geçmla görmek toterto. Komite, otöritesine • Uânlhaje devam efaneic niyetinde olmadıgı haktanda alenî tesnlnat vermis ve Fransu milletlni, FranflB meşru arzu ve şiarma göre hakimiyetini icra etmek hususunda mifcnlrtm olduğu kadar çabuk serbest bırakmak »rzusunda buhındugunu bildirmisttr. Muhakkak ki, komite, Fransız hOkumetlnl temeü etmefete oldugu gibi biz de onu Fransa hüifcumeti diye tanıyamayii, Bu karsıüklı anlaşmaya uygun olarak Komlta 3İvil kJareler deruhde etmek firsaını bulacak ve bunda muvaffak olmssı İçln her tUrMl pratik «birligl ve yardımımıza marihar olacaktir. Komite, Fransız nıhunun ve Fransız mukave> tlnln bir sembolüdür. Harb gayretinln bütün adkerl sahalarda Fransz silâhlı knyvetlerine sflâh ve daha ba^fca malaeme tedarikl de dahü, komrîıe ile tam blr ybirliğl yapnı]* bulunuyoruz. Bizim esaslı ve detlşmez proje*niz, ötedenberi dcstumuz olan Fransz milletine yardım •tmek ve kurtanlacak Fransu; topraklannda demokrat ve kabillyetll bir FranBIZ tdaresl kunnaktır. ra komitesi, liberal siyasl grupl&nnı hOkumete Lştirai etönnek üzere gare aramaktadır. Böylece 21 sene sonra ttaîyada şuumn ve siyasl faaliyetin yeniden dogmasına şahld oluyoruz ki, bu, bangl btikumeti seçmek istediğinl sertjestçe bildirmek hususunda İtalyan millettnin önünde nihayet açılmış blr yoldur. Setıir haberleri Âvrupa medeniyeti ve dünyanın selâmeti Yazan: ^••^ ter» kadar uzaı CUMHURIYET 16 N»an 1944 HFMNAUNA irlCrl MIHINA İki cephede harb edince... Bamen ordvlan, Kınmda, yenl bir m&ttubiyata uğradılar. Dun bu ««UrUrtn saat« kadar gelen luJberlere gore, RiLsiax, 5 gun iç^de Kınmın üçte ıkisini 31,000 esirle beraber, ceti almı$. lar ve Sıvastopol kalesine 33 kilometre yaklagmı^ardır. Bdylece Abnanlar, Kırmu, aJdıklarmdan çok daha çabnk £«1 vermi9 olnyarlar. Roslana vaktile töeterdikleri y»tin mukavemet neticesinde harab olan Sıvastopol tahkikatı, Almaıüar tarafından tamir edilml; olsa dahi, ba kalenln nıun miiddet dajanması beklenemez. Alnuut Rumen kıt'alarmın Sıvastopoln miidafaa edecekleri de şüphelidir. Esasen, Ruslarm muvaffakiyetU ve süratli Ueri hareketlerl neticesinde Kınm tecrid edildikten sonra, Alman başkumandanlıgınııı bnrayı boşaltmamrnndaki bikmeti anlamak'kabO değBdir. Ukrayna ve Besarabyada ric'at halinde bulonan blr ordunun, hava üstünluğıi ve deniı b&kimlyeti olmadıkça, bir ada demek olan Eınmda büyük kuvvetler bırakması, blr hata idL Alman baçkamandanlı£ı, bu hatayı da Jşlemlstlr. Esasen, ikinci dünya harbtain İU «amanlannda, «yıldınm harbi> yaparken çok yüksek blr sevk re İdare kndret v« kabfliyeti göstermi? olan Almanlar, mttcadele. nzon blr «yıpratma harbi» şekUnl aldıktan sonra, tedrlcen bn kudret ve kabiliyeilerinl kaybetmlçlerdir. Bnsyanın uçsuı bncaksu boz kırlarmda «zaman» ve «mesafe» ongurlannı lyl hesablıyamatnışlar: bn harbln en büyük blöfü halinde 1942 yaımdanberi devam eden «ikinci cephe» gürültüsüne kapılarak doSunnn zararma batıya, Takitsiı, büyük kuvvetler ayırmışlardır. Taktn ve büyük tehlike .dogndakl Knılordn ddu£u ve harbin sevk ve İdare san'atınm en mühim prensiplerinden birl bütün kuvretlerle bn tehlikeyl ortadan kaHırmafı emrettijti halde, tâli ve harekctslı cephelerde, dbşmanı bekleyip dormnflardır. Elalemeyn'de maflub olduktan sonra, Libyadaii knvretlerinden knrtarabileceklerini geri almak carelerial anyacak yerde, denjz hâkimiyetl kendilerinde olmamasına rağmen, üstellk bir de, Tunnsa kuvvet göndermişlerdlr. Daha «iyade siyasl blr maksad gbden < Tnnna tnacerası, 260,000 kişisi esir olmak üzere, en az 300,000 kişilik ryi blr ordunun bütün malzemesile mahvolması glbl, blr netice vererek Stalintrrad mağlubiyetine bir nazire teşkil etmiştir. 1913 bahanndanberi, «zaman» ın Mlhvere yardımcı olmadıîı, artnt elle tntulacak kadar maddileştiği halde, Alman başkumandanlıği, doğiıda zaman kaıanmak sevdasına kapılmış, büyük ölçüde, blr stratejik rlc'at yaparak saglam knvvctlerle sağlam blr müdafaa hattına çekflecek yerde, şurada bnrada toprağa saplanıp kalarak mütctnadî insan ve maheme kayıblarile ellndekl ordnlan manen ve maddeten zayıflatmıştır, Bfrinci Dünya Harbinin tarihinl ve « harbde, Alman yüksek sevk ve idarestntn diiştü^ft hatalar hakkuıda, Alman, mütteflk ve tarafsus mütehassıslann yazdıklan tenkidleri oknyanlar, bunlara benzer büyük hataların, o saman da, işlenmlş oldoŞunn billrler. O zamankl Alman yüksek sevk ve Idaresl de, kâh doihıya, klh batıya ehemmlyet verereiı ve askerlikten zivade, toprak hırsı, •!yaset, prestlj düştincelerlne kapıhnak snretlle bh" kanş toprak terketmemek içln, tümenler feda ederek bocalayıp dnrmnştnr. O harbde Xtıdendorff, Fransada son kozunn oynarken Alman kwvvetleri, Kafkasyada Tlfllsl. Bakftrm tle yeçîrmek lçm savaşıyorlardı. lkl cephefl harb, Almanlarm d» yf bkzit kabnl ettikleri glbl Almanya içln, feîâket olnyor ve Alman başknmandanIıfı harb îkl cephell olnnca pusnlayı şaşırtp seyahat edenler Sulh içkı kanrlıklar Ştmdiye kadar söylediklerim, en yakın meselelerin bir kaçına ve bu husustaki Biyasetimizin teslrlerine akldir. Şimdi geleoek sulhu kurmak, teca\üzlerl önleır.ek ve maddî ref ahı yaymak Için ne yapmai lazım geldigini tesblt etmek zaaıanı gelcü&lnde düşmanlanna kar?ı ne guretle hareket etmeleri lcab edecegi hakkıııda Amerikaiaarla mütfcefftleri arasında hu«ule gelecek müaasebeUfirden bahsetmek ineselesl kalıyor. Bu bahiste. kafî netieeden bahsedersem gizi yanli} yola «evketmiş olu. rum. Bu hususta hur milletlerin kabul edehileceği devamlı neticelare varm«k içln agır hareket etmek ve çok gayret sarfotmek lcab edecdctir. 2 sene silren tetkiklerden Ksnra,, «:yasetimizin dayanacağı «ağlarn esas bulunmujtur. Takib edilecek yol «rih ve umumt tatbik usulleri belirmekte. dir. Bu uıul ve siyaset, başta ıikr«UiJim ve yakın •tarihimizin safcifelerindtn aldığınuz derslere dayanmaktadır. Bu dersler, bize mürrferiden hareket edJ. lemiyeceğini, hepimizin müttefikan ha. reket etmekligimia lazım geldigini, hareket birliği olması icabettiğini göster. miftir. Bu. esasür ve bütün siyasetimiz bundan üham almalıdır. Hür milletler •birbirlerinden ayrı kaldıkUrı için ken. dilerini uçurumun kenarroda buldular. Birleşik Amerikada kan ev Munıb pahasma aldığumz bir ders vsrsa o da budur, daha da bitmaaıiştlr. Katedilecek yol ne kadar çetin olur. sa olsun, Birleşik Amerıka, İngiliz lm paratorlugu, Sovyetler Birhği ve Çınin menfaatleri ahenkieşmedıkje ve bu devleüer müşterekoı hareket etmek üzere mutabık kaimadıkça aaferi, devamlı »ulha kalbetanek üînidi mevcud olamaz. Gelecek her siyasetin ve her u uîlararası teşkilâtın bina edilebileceği saglam temel budur. Bu aayede hür mületler ınüesseseleri demokrasi usulile ancak bu şekilde inkişaf edebilir. Bu suretle kanun ve namus devreîi kurul&cak ve bütün milletlerin rnad. di menfaaüeri bundan iaydalanacaktır. Fakat «özü gecen 4 millet arasında eaas projeleri, karşılıklı menfaat \e vecibelerl hakkında daiml bir «nlajma olmadan tulhu korumak için hazırla. nacak her plta, k&gıd üzerinde kalacak ve yeni blr mUteoavizin meydaca oıkmasma kapı açılmıj olaoaktır. Bu 4 millet arasında eaaslı surette âzım olan anlaşına ve hareket birliği, lirleşmiş milletler arasındaki biıJiğe aykırı değildir, ve iyi teşkilâtlandırıl. mıj uluslararası her hsreketin teme. ini teşkü etmektedir. ÇOnkü bu temel, yenl ittihadlara ve yeni blr harb dervesine değil, devamlı sulh vs hür mües. eseler temini imkânına dayaamakta. dır. Bu 4 millet arasmda diğer birleşmilletlerin ijtiraki olmadan bir an. laşma yapılmasını telkin e'jniyorum. Hayır. vatandaşlarımın müşterek ka naati zannettiğim düşüncemi ilade ediyorum. Herkes junu kabul edecektir ki, bu devleüer eğer maksadlarından bulunuyc<r, esas menfaatlerini tanıyor ve ahenkleştirmiyorlarsa an. cak lelâkete sebeb olacaklardır, Bu 4 devlet arasında mevcud bulunacak mekanizma gibi hiç bir mekanizma bu adar esaslı ahenk ve birlik husule geiremiyecektir. Çok klsa blr 5mür içinde bitmez tükenraez buhranlarla büyük inkllâblara ve cihanl kap. lamış bir hale varan savaşlara şaıhid olan bugünün ergin nesillerl yannm ne oiacağını her türlü lhtimallerile düşünTürkiye Turing ve Otomobü kulübü mekten daha mühim bir mesele olmadxsenelüt toplanusmı dün Beyoglu Halkeğlnı çok haldl olarak takdir etmiş buvinde yapmıştır. Okunan idare heyetı lunuyor. Yamu ortaya sürülen ihtimalraporuna göre 1943 aenesi lçlnde merkezl ler, bakış zaviyelerinin çokluğu dolaAvrupadan tayyare lle 600 ki5i gelip git yısile, öyle şaşlrtıcl bir manzara arzemis, demiryollaxile 10,711 kigi Türkiyeye dıyor il, adeta lçlnden çlkllmaz bir muginniş, 10J539 ki$i Türkiyeden çıkmışur.amma halini almlş gibi görünüyor. Hlç Memleket daiıilinde 72,459 ki«l yataklı şüphe yok ki aruk ne dünyanm bataile 19,118,870 klşi y&teksız olarak tren cağı, ne de klyametin kopacağl gibi or. lerde seyahat etmi§tir. ta zamana aid korkulu vehitnler geçir. Deniz yollle haricden gelip giden ol rr.iyorjz. En Taüyük endişeler, ve İhtimanuştır. Memleket darülinde 1,565,700 lâflar bilhassa AvTupa medeniyetinln klşi vapur yolculugu yapmiîür. kıymet ve akıbeti etraflada toplanlyor; İdare heyeiinin faaliyet raporo ökun çünkü bu medeniyet kendini geçmlş muş ve kabul edümlştir. 1943 senesl he dlğer bütün medenlyetlerden yalnlz üs. sab raporu ve bilânçosu kabul olunarak tün görmeide kalmlyor, ayni zamanda azanm dilekleri dinlenmi; ve dünya va cihcjışümul blr kıjTntt ve kadere sahib ziyetinin turing işlerine engel olmasma olduğu kanaatinde bulunuyor. Meseleragmen idare heyeünin faaliyeti takdir nln killd tası hakikaten bu noktada ise edilerek toplantıya nihayet verürniştlr. yarlna aid lhtimalleıin de bu medeniyet bakınundan mütaleası en hâkim ve umumî bir mevzu olmak iktıza eder. Prof. M. Şekib Tunc ttalyanm mukadderah Italyada da menfaaüerimiz bir hür ve demokrat İtalyan hükumetinin acele lnkişafına yardım eanegi amlrdir. Biraz evvel söyledlgim glbl ne Italyada ve ne de başka yerde dalma düsman kalacak faşixn lle hlç bir iBİaçma akdedilemez. Biyaaetlmlf; onu yok «tmedc içln elimlzden geleni yapmakur. İtalyada da nrojemiz, siyasetimis, hükumet fekllnl ve memuTlan zorla kabul erttinnek degüdir. HUr bir İtalyaya lradesinl serbestç* kullanmaJk f ırsatım ver'mek ietlyoruz. İtalyan torpraklaruun şimdiye kadar, İtalyan iradesinin kendini gösterebüecegi derecede kurtanlabilmlş otecaguu umuyordufc FaJcat olaylar ar'Eumuzs göre inkişaf etmedi. Şimdlkl durum şöyledir: 1943 llkteşrlninde Reis Roosevelt, Mr. Churchilı ve Mareşal Stalin, İtalyan hükumetinin ve 'eilâhlı kuvvetlerinin Almanyaya karşı yapılan haröde, blr Muttefüc komisyonunun kontrolu altında faal isbirliğl yapmasını kabul ettüer. Moskovada înAmerikan ve Sovyet hükumetleri tarafından neçredilen İtalya hakfcındaki beyanname, İngiliz ve Amerikan hükumeUeTinJn, fa^izme dafana muhaJif olan partl mümessillerinin alınmasile İtalyan hü&umetinin dftha fazla demokratlaştınlması hususunda takib «ttiklerl siyaeetl teyid etmlştir. Bundan dfflayı faşist rejiminin bütün müessese ve teçkilâtını ortadan kaldırmak, idareyi, umuml müessese ve teşekkülleri bütün faşist unsurlardan temizlemek icab ediyor ve maüalll makamlann d^jııokrat organlannı meydana getinnek lâzmı geliyordu. Netice itibarile beyannamede ttalyan milletinin kendi hükumetini bizzat seçmesi hususundaki hakkina muhalif hiç blr gey mevcud değüdir. Bu siyaset tatbik edilmis ve halen de tatbik edilmektedir. Yalnız mcrkezl hükumete henüz demokrat etemanlar almmamıştır. Fakat bu ilân edilen açık siyasette bJr de^işikUk ifade etraez. Şimdiye kadar askerl vazlyetin mes'uliyetini tasıyan çefler, hükumetin deg^atirilme6ini zorladıüîan takdlrde bu duruma zarar gelecetinl düşünmüşlerdir. Bu suretle husule gelen bir anlaşma gereğince hükumelin değiştirilmesi henilz mümkiin olmamıstır. Fakat bunun basarıîaeağı hakkında valdler ahnmıstır. Fllha'iika siyarf partiler faaliyettedlr ve delegeleri ttalyanm yenlden siyasl kuruluşnnun demokrat usulleri gereğince yapılmssı için bir pro^ram hazırlanmak üzere göStl§ai?!:rd2 bulunmaktadırlar. Dalml lc Müttefikler arasınJaki anlafmada mevcud süçlükler lkl insanm. iki belediye müşavirinin, ıreya blr araya toplanmış tvccarların ahud da meb'usların anla$masına teebbü* etmiş olan herkes bilir ki an. laşma yolu çok çetindir. Muhatabm noktai nazsrım anlaşme. a ve onu mümkün cldunğu kadar totmine gayret edllirse o zaman anlaşm» labillr. Her nekadar proje ve hareket biriği. ;e varmak için yol ozun ve çetin ise de \z bu yolda mühim adiT.]ar atmış bu. unuyoruz. Atlantlk beyannamesl. Blreşik Amerika Cumhur Reisi ve İngllere Başveklll tarafından 1941 ağusto. ;unda ilân edildi. Birleşmiş milletler, 1 onkânun 1942 de neşrettikleri beyanamelerle Atlanük paktmın prcnsipIeTİni k:.bul ettiler, bütün kaynaUarıni, afetin kazanllmasına hasretmeğl ve müsterek düşmanlarlle ne ayn mütBeke, ne de ayrı sulh iznzalamamağl deruhde ettiler bundan sonra 30 ilkteşrln 942 de Moskova beyanarcesi Imzalan. II. BUhassa düşmar.îarını yenmek vaziesini yüklenmiş olan bu 4 mülst, Mo5kovada müşterek hareketlerile buna muvaffak olmak karannı yenilediler ve müırJtün olan süratle diğer sulhsever blrlikte sulh ve emniyeti muhcfaza içln hakikî ve beynelmilel bir teşekkül kurmak hususunda ljbirh'ği 'apmağl taahhüd etüller. Bu taahhüd zlci bir ekseriyetle ve parti farkl gö. :etilmeksizin Connally ve Fulbright akrirlerinin kabulü sırotile kongrece asvib edildi, Arkası yarm . Yalnlz Avrupa medeniyetinin kıymet ve mahlyetini enlaraaic içuı herşeyden ev\el onun bir şecereslni yapmak yaBmniyet kaçakçüık bürosu memuran ni hangi soydan geldiğlni görmek, sonra dün akşam büyük bir lastik kaçakçıligı da bu soyu diğer medeniyet soylarlle mukayese etmek lâzlm gelir. işine el koymuşlardır. Pandell adında bir şahsın el altmdan Avrupa medeniyetine AvrupaİlÜ fahis fiatla otomobil Iftstigi sattıgı ha vasflnın verilnıiş olma&l sadece Avruber alınmış, memurlar tarafındaon tertib pa klt'aslnda doğmuş olmasmdan ileri edılen cürmü meşhudda Pandeli. Saim gelseydi üzerinde dunılraağa asla değadıncaki bir şahsa 17,000 lira mukab.lin mezdı, O, yalnız Avrupada doğmuş olde 8 lç ve dış kamyon lâstiği satarken makla kalmıyarak diğer bütün kıt'alaryakalanmıştu, E\velden numaralan tee da ev\elce doğmuş olan medeniyetlerbit exlllmi8 olan 17,000 lira ve lastlkler den cihanşümul bir kıymet ve mahimusadere edilmiç, Pandelinin ardiyesln yetle ayrıldığlna inandlğl içlndir ki bu de yapılan aramada da »aklı 15 lâsük medeniyetle hem övünür, hem de esas itibarile artık hiç bir rekabet kabul daha bulunmuştur. etmiyen ebedl blr mshlyette olduğun. Kasablarda hâlâ koyun dan emin görünür. Geçmiş m«deniyetler araslnda kendi soyundan olmak eti yok üzere sadece Yunan ve Romi medeniMezbahada evvelki gün kesilen 495 yeüerinin bulunduğunu, diğer bütün koyun dün piyasaya dağılmıs olmasma rnedeniyetlerin, çok söz götüren klyrağmen bir çok kasablarda koyun eti met baklmlndan olmasa bile, mahiyet bulmak kabil olamamıştır. Bunlardan bakımından geri medeDİyetler olduğun. bir kısmmın müessesata verildiği ar.lada larar eder. Delll olarak da eski zaşılmaktadır. Mezbaha Müdürlügü bun. man medenlyetlerinden Yunan medenidan »onra koyunları yüzde esasına gö. yeti müstesna olmak üzere Mısır, Asur, re tevzi edecek ve kssabların evvelce Babil, İran vesaire gibi diğer bütün aldıkları ve sattıkları et mlktann:n medeniyetlerden hiç blrlnin pastoral vasatisi bu tevziata esas teşkil edecekır^.iye ettiği ziraat medeniyeti seviyetir. sini Eşamadıklarinl gösterdik^en son. Dün Trabzondan 2400 koyunun l?tan. ra bunları şark medeni/eti adlle hem bula sevkedildiği bildirilmiştir. Izmfr kendi medeniyetinden, hem de bu ırehatma da koyun nakliyatı için vapur deniyete şeklini veren Yunan medenitahsisi hususunda alâkadarlar nezdinde yetinden ayinr, esebbüsata girişilmlştir. Kuzu nakliyat Filhakika eskl zaman. medeniyetleıl ücretlerinin toptancılar tarafından ödenmesi kabul edildiğinfien bundan son. araslrda düşünce ve sanatl özgüleştirra kuzu satışlarında ka?ablara daha me'c, ve bun'.arl İnsan ölçüsünde düzenemek İktidarinln ancak Yunan dünyafazla ktr kalacaktır. smda imkân bulduğunu görüyoruz. BuBir gencin daha tramvay rada İmkân tabirlnl kullenmakla Yunan medeniyetinin, sanıldığl gibi bir altında ayağı kesildi mucize elmadlğlnı, ancak coğrafî mevBebekte oturan müteahhid N'arinln kilnin müsaade ve zar'.ıretleıile ziraat oğlu 24 yaşmda Nejad; dün sabah saat medeniyetinde kalamıyarak Akdenlze sekiz buçukta, Befcektan kalkan tramaçılmak ve gitgide diğer bütün Akdeniz vay arabası virajı dönerken. romorka medeniyetlerini gölgede birak.nak neıtlamak istemiştir. Fakat, basamaktan tice=ine vardlğlnl söylemek İstiyorum. ayağı kayarak yere düşmuş ve tekerlek^ Bugün dahi Akdenlz dünyasına tamaaltında kalan iki ayağmdan biri ezil mile hâkim olmak için Yunan dünyamiş, diğeri de kesilrruştir. Hayli kan Elnm bulunduğu yerlerln nekadar mükaybeden genc; hastanede tedavi aitı hira olduğunu görüyoruz. Niçln Yunan na alınmıştır. Tahkika'ta el kcyan nö milleti demiyor da Yunan dünyası dlbetçi Müddeiumuml Orhan Hamamî; yorum. Evet, eski zamanda da pek az kaza yerinde keşif yaptırmıştır. olan Yunanlılar ancak geçen asırda tir Dün eabahki bu kaza dolayısile; Be. millet olmuşlardır. Coğrafî mevkileri bek Eminönü hattına işliyen tromvay ve arazilerinin kendilerini be^liyemiyearabaları. bir mtiddet, Bebeğe kıdar cek kadar klslr olır.ası dolayısile eskl itmiyerek Arnavudköyünden Zminö. Yunanlılarln yegâne kurtuluş çaresi nüne dönmOşlerdir, Akdenize hâkim olac:k denizci, maceracl, tüccar, müstemlekeci vt binnatice Şeker diye kum satmış kapitallst bir medeniyete doğru yol Aslen Orhangazili olup tstanbulda almak ve bunun için da kapah blr milbulunan ve hiç bîr lşi olmıyan îsmail let vücude getirmekten ziyade A&denlz ağlayan sdında bir şahıs, 15 muhtelif etraflndald medeniyetlerl kendine gökimseye müracaat ederek elirde ehven re temsil ederek en İleri blr eskl zaman fiatta toz şekeri bulunduğunu söyle. dünyası yaratmak olmuştur. İşte bu İhmişir. gaşılacak derecede ucuz olan bu tiyac ve zaruretledir ki düşünce, sanat, jekere 15 kişi de talib çrkm.ş ve Îsmail, idare ve siteler arasındaki münasebeıte altı kum üstü şeker 3İan yiiz^r kiloluk 1 derecede liberel ve ferdc! kalrnağa çuvallan bunlara vererek 1500 lira rnecljur olmuş, Makedonya Kralı Fllip îolandırmıstır. Dolandırılan şahıslarm ve İskenderlerin vahdetl terJn etmek cabıtaya sikâyetleri üzerine tsmail ya cin kullandlkları cebir ve şlddete rağalanmış ve sucunu itirsf etmiştir. Kaçak kamyon lâstiği salanlar yakalandı men bir mlllet olamamış, ancak yarattlğl bir nevi dünya medeniyetlni Hındis tana kadar duyultnağa muvaffak olmuş ve sn nihayet RomalllarJn Istilâslna uğriyarak siyasî varlığlnl kaybetmeslne rağmen sanat, düçünce, ekonoml, deniz tictreti v« bankacdlktski üstünlüğünü muhafaza etmiş, tstanbu'.un fethlni müteakıb da Blzans yolile Avrupa ıredenl. yetirıe bugünkü şekllnin esaslarını vermiştir. Her medeniyetln kuvvetine karşilık zâfiarı olduğu muhakkaktlr. Mümkün olduğu kadar yayllmalt ve bütün Akdeniz sahillerinde müstemlekeler edinmek mecburiyetinde kelan küçük bir kavmin gitgide büyüttüğü kcca blr dünya onun tabiî bir vatanl olamiyacağı gibi kendisi de ergeç bü dünya İçinde gittikçe küçülen blr varlık haline gelecektl. İşte Avrupa medeniyeti de gene coğrafi vazlyeti dolayısile bu örneğe göre kurulmuş ve bu soydan bir medeniyet olduğu için en çok Yunan medenlyetine yakln ve esas İtibarile ayni malıiyettedir. Yalnız en büyük ve başlıca farkı müstakil eiteler çokluğu yerine müstakil milletler çokluğunu halz olmssı ve bilhassa müsbet İlim vadisinde kıyaa kabul etmiyecek derecede kuvvetlenmiş bulunması ve bu kuvvet. lere lstinaden bütün dünyaya uzanan bir müstemlekeciliğe kadar açllmıs bulunmasldlr. Bu suretle eskl Yunanda binrıisbe mahdud kalan dünya medeniyati kendi soyundan olan bugünkü Avrupa medeniyetile hlçblr hudud tanımlyacak kadar genlslemek lmkânlarml tecrübe etmektedir. Ona meydan veren başlics sebeb de Japonya müstesna olmak üzere, ki o da bir asırllk bile değildir uzak ve yakln bütün şark memleketlerinin ziraat msdeniyeti safhasım asnıağa henüz muvaöak olmamiş bulunmalarıdlr. Bugünkü harblerin cihanşümul blr mahlyet almaları, da btf sebebdendir. Eskl Rusj'anın Deli Petrodan, Fransanln Napolyondan ve nihayet Almanya. nin Prusya hakimiyetinden başlıyarak bir Avrupa blrliği vücude geürmek ve Avrupa nüfuzunu bir vahdet halinde bütün dünyaya tanltmak lstemelerile Mokedcnyall Filipin Yunan sitelerinî birleştirerek İskender vasıtaslle Hindls mak ImMnıın DUİması arasında bir. blrlerini çekici bir münasebet olduğu görölüyor. Fakat yeni Avrupa miL Ietlerinin ne Yunan siteleri kadar küçük, ne de onlar kadar zayıf o4mamaları bunlara hâkim olmak için yapılan teşebbüsleri çok büyük mukavorretlere uğratmlştir. Fazla olarak bütün Avrupa milletîerinden teşekkül e'den ve cYeni Dünya» denilen Amerîka dev adlmlarile İleTİedikçe medeniyetinln tam ve kâmil vahdetinin kendisine teveccüh etdğlni görür gibi olmsğa başlaması üzerine dünya medenlyetini tahakkuk ettirmek kaderinin kencisine teveccüh ettiğin görür gibi oluyor. Nitekim geçen harbde clduğu gibi bu harbde de başllca zaier amili olarak tanlnrr.asl bu sebebden İleri geliyor. Filhakika Avrupa medeniyetinln slyasî ve askerf İktidarı kendi arasindaki infiradcllık kavgaları neticesinde gün den güne zaylflıyor, ayni zamanda en yapîcı ve yaratlcl unsurlarının Amerikada toplanmalarma saik oluyorsa Avrupa medeniyetir.i bir dünya meder.ijetl yapnak tecrübesi bilhassa Amerlkaya düşecek gibi görtir.üy'or. Amerikanlrı büyük hazirhklarl da bunu gösteri. yor. Hiç şüphe yok ki eskl Yunan ve Avrupa medeniyetleri tabia;e hâkim olmah bakmlndan en İleri ve en sağlam medeniyetlerdir. Çünkü Akderizden başllyarak bütün denlzlere ve dolayısile karalara hâkim olmak suretlla gittikça büyüyen blr tlcaret ve sanayi mederlyetini yaratmış ve bu sayede dünyanır. servetlerini toplamak lmkânmı bulmuş tur. Ziraat medenlyetlerinin, hangl kıtada olursa olsun ve nekadar büyük İnsan kütleleri taraflndan yapıllrsa yapıl. sın, bu medeniyetle rekabet edemlyeceilerl artlk tamamile anlaşllmlştır. Bİ. naenaleyh yarırun devamlı ve hakikî selâmeti ve fcerblerin kalkmasl ümidi Avrupa veya Amerikanln muvakkat oli zarurî bulunan hegemonyalarinda değil, şark ve garbın Avrupa medtni. yetini içtimal adalete yâr olacak surette benlmsemelerinde toplanmaktadır İçtimal toplulukların lç ve diş muvazenelerl İçln bundan daha esaslı ve de. vamlı olabllecek blr çars var ml bllml. yoıum. M. Şekib TUNC Her pazar günü eri güzel yazılan ve resimleri bir araya toplıyarak 25,000 Türk münevverine sunuyor. Bugün siz de bir YEDÎGÜ ^ alınız. Çok beğeneceksiniz îlk çlkışinda. edebiyat âjemlmizde bir hâdlse teşkil eden ve bir kaç ay İçinde mevcudu tükenen YEDİGUN t S M A İ L H A B İ B ın Bugün İkinci Dünva Harbinin lstırablarl altmda bu harbln en aktüel, en canll bir kitabldlr. Bir harabezar haline gelen Rumanya, Bükre?, Macariitan, Budapeste, Avnflturya, Viyana, Almanya; Bcrlln ve bütün bu yerleri birbirınden aylran, fakat aynı zamanda bir keraend gibi birbirine bağllyan TUNA.. Alev flşkıran VEZÜV.. Açllktan kıvranan ATİNA.. Istlrab ceken FRANSA.. Bütün bunlar, essiz edib Îsmail Habib'in o kendine has kıvrak ve süslü üslubüe karşlmlzda bir, blr canlaniyor. TUNADAN BATIYA mamurelerln, medeniyetin destani idi. Bugün birer harabe haline gelen bu mamurelerin temiz. Rözelliginl biz ancak «Tunadan Batıya» kitabile onun yazl ve resimierie ö&reneblliriz. F. 250 K. R E M Z İ K İ T A B E V İ T U N  D  N B  T I Y  Fransız prof e«örünün dün •erdiği konferans Osfard 'Üniversitesi profesörlerindeo meşhur Fransıa aliml Sohaeffer dün akşam Beyoglunda Ünyou FranBeadeı Yakırjşe.rkta ve Türkiyed* yapmıa oMuğtt arkeoloji tetkikleri haJdonda bir konuşma yapmış, kalabalık dinleyicHer t«rafmdan alâka lle dlnlenmlştir. Hani, plrenin ağzladan bir hikâye anlatlrlar. Minik hayvaniar âleminin bu uzun atlama şampİTonu «şu lncaa denllen mahlukun benl yakalamasma yanmıyorum, öldür. düğüne de yanmı yorum; amma. su iki parmağının arasma kıstınp da bur ması yok mu, iste ona pek tutuluyo. rum» dermiş. Franslz şehîrlisi de böyle. Hakslz da değiller, zavallılar. Hırsızlık haydi ney se, lâkin bir de, bo* paketi getlrlp eiâlemle alay etmek, «ahl deyanılir gibi değil! Çaresini arlyanlar çok ohnuş. Ama, bulamamışlar. Ne yaptılarsa, bu hirslzllğln önüne geçemsmişîer. Nihayet, açikgözün blri, yaman blr kumazlık düşünmüş. Kendistne, köyden, zaman aaman tereyağı yollarlarmış. Paketler, üstüste. blr kaç defa, köy yağl yerine köy ha. vasl getirince, adamcaglz, hemen bir mektub yazmış: (Bundan lonra, bana göndereceğifıiz tereyağı peketlerinin üstüne «İçinde zehir vardır> diye yszinlz) demiş. Yazmlşlar, yollamîşlar, emanet, tıpî| tıplş gelmiş, afiyetle yemişler. Bu kurr.EZİlk, meydana çlkmclya kadar, güzel! Ama, Frans:z gazetelerind kader intikal etiigine görc, yiyeceM hırslzlarl, onun da panzehirinl bıılduJ Ölçü Zenginin tnall, zü ğürdün çeneslnl yor duğu gibi, harbin malı olduğu varlıklar da. lstatistik me raklüarlnln dilinde tüy bltiriyor. Ispanyada çlkan resîmli bir mecmua, modern bir orduyu beslemek içhı ne azametli ölçüde yiyeıek sarfı icabettiğîni, korkunc bir İsta. istikle belirtmek istemiş, Modern harbde, karşılaşan büyük devet ordulan mevcudunu, ortalama blr esabla, on milyon olarak alan mecmua, u on milyonu, bir ejderha seklinde asvlr ediyor; gece gündüz, katarîar dousu erzak yutan bir ejder. Buradan sonra, he«ab başhyor: Harb ejderinin, mldesina İndirdiği er. §:n yekunu, günde, beherl beş tonluk 2000 kamyon yjikü, yani on milyon kilo. Bütün bu erzağl, pişirip yemek haline ;etirmek ve ejdere, günde üç övün yiecek vermek İçin. öyle muszzam bir tencereye, daha doğrusu bir kazana İh. iyac var ki, ejder, bu kazanln kenarmdan doğru, kepçesinl uzatabilmek için, üç iatlı blr blna yük?=kl:ğinds bir İskerrleye ofurmak mecburvetlnde. Bu devâsâ kazanı kaynatmak için. günde, orta boy, bin tane kütüğe ihtiaç.ar. Hesabın asü korkunc tarafl, harb ejderini besliyecek gldayı hazlrlamağa memur ahçıların saylsl. Üç katll bina yüksekliğindeki iskemlesine kurulup çalrfcaşik can besliycn ejder hazretleri, gür.de üç övünlük yemcğini, 200,000 kişi'ik bir ahçl ordusunu çaliştirarak yiye. büecek. Gcmiler. vagonlar, kamyonlar dolusu cepaneyi yuta yuta bitiremiyen Iiarbin kendisi kadar korkunc bir lstatistik. Nükteye dair Geçenlerde, gene bu sütunlarda, bir Amerikan flkrasl münasebetile, Türk zekâsmin yarattlğl mizahl övmüştüm. Me&ektaşım VâNu, benim methettdğim o mizaha, «müzelik nükte» diye bir rütbe tevclh etti. Demek İstiyor il, İncili Çavuş, Nasreddin Hoca, Bektaçi fıkraları gibi mizah örnekleri niz artık bunadl; onlardan scnra da, bizler, bu vedide klslr kalmışlz. Sevimli kapl yoldaşîmm, «namütenaht lâedrllerimlz yok> diye h3y)flanması, bence boşuna. Hergün, bol bcl nakteli söz işitmeyiş!mi;i de, ben Türk zekâsmin kısırhğlna değil. nükîemizin, rasgele sarfedileniyeosk' kadar fazla hlclvli ve fazla keskin olmasina verlyo rum. VâNu, çok değerli antika nüktelerimizl rrüzej'e gönderen fıkrasında, her. gun doğmasl, yaşamasl, yayılması İcab eden nüktelerimiz nerede? diye sorduktan sorira, yazıslnl çöyle bitiriyor: «1944 neşriyatmdaa kas tane lutuf buyurulur?» Sütunumda yer, şu aralık hafızamda kuvvet olsa, bir hayli! Ama, bir tanecik var ki, pek taze, daha unutmadım. Zaten, unutulamıya. cak kadar acı bir hatıraya bağlı. Hazımın öldüğü gündü. Matemli ha. beri henüz almıştık. Inanamadık, inanmak istemedik. Bu acı haber etra. fmda konuşulurken, arkadsşlardan biri: Çocuklar, bugün nisanm blrl; sakuı bu, bir puason davril olmasın? dedi. İçimizde, ressam Eüf Naci de vardl. Böyle puason davril olmaz", buna, olsa olsa puazon davril denir, dedl. Ballk demek olan puascnla, zehir maaasina gelen puazon, bilmem ki, zehir k?dar acı olmasına rağmen, bu kadar güzel oturtulmuş bir nükteye mevzu teşkil etmiş midlr? Tek örnek, davayi lspat eder mi? Belki etmez, ama, geri kalanl;rı, dostum VâNu'nun kulağlna söyliyebilirim. Sigorta Fransada, yeni bîr hırsızlık türemlş. Malum ya, Fransada kıtlık var. Köyl«rden şehirlere yiyecek paketleri gönderiliyor, gönderen müstesna, bu p«ketlerl ellne her alan İnsan, türlü türlü yokluktan mustarlb. İşte bu yüzden, köy halkmın şehirliye yolladlğı paket, sahibinin eline, çoğu zaman, boş geçiyorrrus, O da, büsbütün sırra kadem basmazsa. Gazetelere akseden şlkâyetlerde, «Haydi, deniliyor, yiyeceğimizi aşlriyor. lar; günlerce, hattâ haftalarca, ağzlmm suyu akarak, dön gözle beklediğimiz paketi, hava ile dolu görünce, cinlerlmizi tepemiae bindiriyor'.ar; fakat, burlar nc biçim hırsızdîr ki, paketi açlp, içtnl boşalttıktan sonra, bu hainliklc ik'ifa etmeyip bir de b'.zlerle alay edev gibi, paketi tekrar sarıp sarlamıy^rlsr, sicîmlerle bağlıycrîar, el sürülmemi; gifai gelirip bize tesllm ediyorlar?» lar demektlr. ' H. V.