Katalog

r YENİ BİB NEŞRİYAT EVİ Yeni bir seri 1. inci cildi çıktl. E. V.. Doktor PASCAL Z OL A Çeviren: Hamdi VAROGLU 100 Kr. Kitabcılarda araylnlz. ÖLMEZ ESERLER NEŞRİYAT EV1 20 nci yıl sayı: 6866 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: îstanbul No. 248 Teîefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir hevsti. 24298 İdare ve Matbaa klsml: 24299 24290 r Türk İnkılâb Tarihi Yayınl; ıtüsü Ali Naci ve Lozan Ko ISMET P Mlllî kurtuluş tarihimizln bu vesikastal Maarif Vekilliği Yaj de ve başllca ktabcılarda arayınlz. (9507) Cumartesi 25 Eylul 1943 Denizaltı harbi tekrar başladı Haftalarca süren bir fasıladan sonra Alman tahtelbahirleri Atlantikte 12 muhrib ve 9 ticaret gemîsi batırdılar Berlln 24 (a a ) Alman tebliği: Alman denizaltılan haftalarca suren bir fasıladan sonra şımal Atlantikte bir duşman gemî k&fılesıne hücum etmışlerdlr. Bir denizaltı grupu Amerikaya dogru gıden fevkalâde bir surette himaye altmda bulunan kafileye sokulmaga muvaffaJc ohnuştur. Ev\elâ, kafıle gemilerinden daha fazla sayıda olan muhriblere hücum edılın.şhr. Denizaltılanmız büvük bir muvaffakiyet elde etmişlerdir. Çok şiddetli muharebe. ler bir kaç gun devanı etmış \e 12 düşman muhrıbi batınlmıştır. A>nca üç muhrib de torpillenmıştır. Bu hareketten sonra hasıl olan kesif bir sis bu hareketlenn neticesinı tesbıte mânl olmuştur. Bununla beraber 46,500 tonllâto tutannda dokuz gemi batınlmıştır. Dığer ıki ticaret gemısi de torpülenmiştir. Berlin 24 (T.P.) Kuçük tlpten İngiliz denizaltılan 22 ejlulde, Koneç sulanna girmeğe teşebbüs etmişlerdir. İn. giliz denizaltılanm batırmış, bir kıslm müretfcebat esir alınmıştlr. Ikramiye vejtnaaş Alman tebliği, Rusların nehri Naaş pazartesiye, îkramiyeler de baygeçmek teşebbüslerinin ramertesi verilecek akim kaldığını bildiriyor Belediye? ikramiye verebilmek için hükumetten 590 bin lira istedi Memurlara bir maaş nisbetinde ikramiye verılmesı hakkındaki kanunun Resmt Gazetede intışar ettığini ve bu ıkramiyenın bayramdan sonra verılmesi Vekıller Heyetince karar altına alındıfını yazmıçtık. Alâkadarlara yapılan tebliğlere r.azaran tatbık şekli şoyledır: Umumî muvazeneden ve umami muvazeneye dahil dairelere bağlı muessese ve teşekkullerden maaş, ücret ve tahsisat alanlara 1943 malî yılı içinde bir defaya mahsus olmak üzere ve tediye tarıhı lcra Vekilleri Heyetince tayın edılmek üzere memurların almakta oldukları istihkaklarının fevkalâde zamlarile birlıkte bir aylık tuUrları ikramiye olarak verılecektir. Yabancı memleketlerde bulunan talebe ve hariciye (Arkası sahife 3, sütTm 4 te) Kızılordu Dinyeper'de Hücuma ngnyan blr nakliye gemlslne tam isabet ist itaiyan Nemlekete iltica Edouard ir Roma telgrafı Mussolini kabinesinin nihayet kuruL. duğumı bildiriyor. Maceralı kaçışile her yerde gürültü ve hejecan u\andıran faşist şefinin ye. ni teşebbüsünde ne kadar muvaffak o. lacağı butün dırnyada şüphesiz biij ük İzmir 24 (Telefonla) Muğlada kam. Bunlardan bir yüzbaşı, hâdiseler hak. bir merakla b«klenmektedir. İngilizleıe ittslim edilmek üzere bulunduğu bir sı. pa alınmlş olan İtaiyan zabitlerinden 79 kında kendislnden fikrıni soranlara, rada Mussolini Almanlar tarafından subayla 300 askerden mürekkeb blr ka Mussolini içln çok ağır bir llsan kullan. kurtarıldığı zanıan Müttefikierin çok file Aydma getlrilmiş ve burada bir rmş, «Blzl faşlzm manvetti» demiştir. iizulduğu görülmüstü. Son nutkunda !?ece misafir edlldikten sonra yeni karap Bu yüzbaşıya göre, Rodosta Almanlara Bas\ckil Churchill bile hâdise karşısın. mahallerine sevkolunmuştur. Bunlardan nisbetle çok fazla olan İtaiyan askerlda dujduğu acıyı saklatnamış fakat el. subay olanlar otellere yerleştirilmiş, i nin mukavemet gösterernemesi doğru(Arkasi sahife 3, sütun 1 de) de olmıjan sebeblerden dolı<yı bunun zaz ve lkram olunmuştıır. önlenemediğini sojlemişti. Fasist sefinin kaçısı, yahud kaçırılışı öııunde Anglo . Saksonlarca pçığa v u . rıılan üzüntii, herhalde kin ve intikam g'bi basit bir takun duyçularm talmin edilemenıesinden değildir. Burada bahis mevzuu olan korku. bu vesile ile İtal. ya vaziyetinin gosterebileceği Mütte. fikler hesabına uygun dıişraiyen yeni İnki^af ihtiraalleridir. Almanlarm mukavetneti tnçiliz ve Amerikalılar için az çok bir Mirpriz ol. du. Onlar bu kadar şiddetli ve devamlı bir reaksiyonla karşılaşaoaklarını iLk gunler pek hesab etmemis gibi görün. düler. Besinci Amerikan ordnsunnn Salerno önünde atlattıği tehlike, neticele. ri itibarile az kalsın bir hezhnete ypl Bçacaktı. Şimdi Mus.solini'nin yeniden İşbaşma geçmeslle yanmadadaki vazife. lerinin güçleşeceğini ve ağırlaşacağını diişünerek fizüntü duvnyorlar. Bu korkunun yerinde olup olmadığı. Dı acaba kim Isbat edecek? Doğrusunu söylemek iâzım gelirse, hapisten kurtulah bir hayli zaman geçtiğı halde faşist lideri, beklenildiği gibi gürültülü ve tantanall blr çalışma ha. yatına henüz başlamadı. Cumhuriyetçi mfatını başa alan yeni faşist partisi, bugüne kadar Krallığı devirmek husu. Bunda ne kanunî, ne de kanun dışı hiç bir teşebbüse girişmedi. Badoglio'nun dayandığı meşru temelleri yıkmadan İtalvada yeni bir hükunıet kurulması, {Ik bakışta oldukça acaib bir manzafadır. İtalya ile harb halinde bulunnu. yan memleketlerde bııgiinkü elçiler resmen KraLn mümessilidirler. Kral. Müttefik askerleri ttalyan sahillerinl mayinlerden temlıliyorlar hğı devirmekte erken davranmakla Mussolini bu memleketleri acaba bir 5 inci ordu 8 inci ordu kadar sür'atle General Esenhower Amerikan umutercia vaziyetinde bırakmaktaa mı çe. karargâhı 24 (a.a.) 5 inci Mütte. llerliyememektedir. Çünkü daha büyük mî kiniyor? Bu takdirde tercihin kendi fık ordusu Napoli istıkaınetinde şiddetli bir diısman mukavemetlle karşılasnak. pleyhine çıkabileceğini hesablıyor ve taarnızuna devamla ilerlemlş ve Oll ta ve hareket ettiği arazi daha çok a n . bunu belki de iç politikası bakımından vetta geçid ve şehrini ele geçirmiştir. zah bulunmaktadır. Düşnan 5 inci orp r a r l ı buluyordu. 8 inci ordu da İleri hareketine devam du mevzilerinden daha yüksekte buluYeni hükumetin nerede çalıştığı da ederek Matera ve Altamura şehlrlerini nsn bir müdafaa hattında yerleşmiş ve gelen haberlerde iyice tasrih edilmemiş zaptetmiştir. (Arkası sahife 3, rötun 2 de) tir. N'azırların listesini bildiren lelgraf Roma kaynaldı olduğuna bakılırsa bii. kumetin de Romada kurulduğu düşünülebilir. Fakat yeni hayatmın bu en tnühim giınünde Mussolini, eskiden yaptığı gibi bir balkona veya bir tara. çaya çıkıp halka karşı o atesli nutukla. rından bir tanesini söylememiştir. K a . bine arkadaslan arasmda da vaktile şohret kazanmış faşist simalan azdır. Harbiye Nazırhğmı iizerine alan Gra. eiani, 940 kışrada TVavell'in taarruzuna &arşı tutunamıyarak mağlub olan ve fcnnra değiştirilen bir kumandandır. Diğfr bazırlar, yirmi senelik fasizm rejiminde Drta değerde iş gormüş adamlardan ibatettir. Biitiin bn noktalar dikkafi cckecek hb ehemmijet tasımaktaöır. Öyle görünüyor ki Mussolini. üç harb ffih içinde itibanndan bir havlısinı kayNADIR NADt X4ttaa sahife 3, sütun 4 te) Şark cepheslndekl harekâtta tamamlle harab oUn btr tank ve mevıUe* edeıtler çoğalıyor Herriot öldü Moskova 24 (a.a.) Sovyet geceya. rısı tebliği: Kuban'da ve Novoroslsk'Jn . ?lmal batısında kıt'alanmız İleri hareketlerine devam ederek 48 kilome're kadar ller. lemlşler ve blr kaç meskun mahalli işgal etmlşlerdir. Dnepropetrovsk istikametlnde kıt'a larlmız taarruzlarına devam ederek 520 kllometre kadar ilerlemlşler ve 90 dan fazla meskun mahalli ışgal etmişlerdir. Kremençug istikametinde kıt'alanmız taarruzlarını muvaffakıyetle geliştlrerek 1020 kilometre kadar ilerlemişler ve 100 den fazla meskun mahalli işgal et(Arkaaı sahife 3. sütnn 5 te) Berlin vaziyeti nasıl görüyor? Başkumandanlık Yeni bir cephe kurmakla meşgul bulunduğunu ileri sürüyor Berlin 24 (TP.) Berlin askerî mahfıllerinde halen şark cephesi barekâtı hakkında âtideki malumat verilmekte. dlr. Bu harekâttan vazlhan anlaşudığına göre Alman başkumandanlığı harbe büsbütün başka bir veçb.e tayin edecek olan yeni bir cephe kurmskla meşgüldür. Şark cephesinin cenub ve orta keslmlerlnde harb inkişafı henuz geUşmekVedir ve orada Alman sıyrılma tnanevrası Obellj'deki Alman so. cena. hından yukarlda Leningrada kadar h a . rek^te geçmlş bulunmaktadır. Bu hâdise oldukça büyük önemi haizdir. Sov. yetlerin müstakbel yaz raüdafaası m a a . zareeım göstermektedir ki, bu da A l . manların son niyetlermi açığa vurar. Bu hakikati anlamak için Almcn.arın hergünkü mukabil taarruz taktiğın: ta. kib etmek Sovyetlerin Alman elâstikl tablyesi karşlsında ne manevralara başvurduğunu gösterir. Şark cephesi muharebesi bidayetindeki ha'inden şimdi baska blr tarza döküldüğünü göstemek. tedlr. Berlin askerf mahfillerinin kanaatince Sovyetlerin İşgal edilmiş olan sahalarına avdeti bu yerleri «fetih» ettiklerl manasını tazammun etmez. Alrr.sr.lar tarafuıdan tahliye edilen bölgeler her ne pahasma olursa, en son kuvvetler sarfedllerek ellerlnde tutabilirdl zehabma karşı durumun başka surette t e . celli ettiği gösterilebilir. On Italyan subayı ile on beş İngiliz tayyarecisi dün Aydına getirildi Asken vaziyet Salerno'ıtım şimaiiıtde Alman mukavemeti Şark cephesinde Alman ric'ati H. Entir Erhitet Müteveffa Herrlot Stockholm 24 (a.a.) Svenska Degbiladet gazetesinin x5erlln muhabınnden aldığı bir telgrafa gorc, Edouard Hfrriot cenub Frnasada tedart edilmekte oldugu sanatoryomda ölmüştur. CUMHURİYET Yukarıdaki telgraf haberinin ölümunü haber veriıği M. Herrıot bü'ün harb sonrası A\rupa siyaset âleminın en bellıbaşlı tanınmış simalarmdan birıdir. Edouard Herriot 1872 senesir.de Aube eyaletinde doŞmuş ve yüksek tahsilinl Parlste Ecole Nor(Arkası sahife 3, siitnn 4 te) Almanlar, doğu cephesinin Smolensk cenubundan Azak denizıne kadar olan kısmında ardcı muharebeleri vererek geri gidiyor ve Ruslar takib ediyorlar. Alman ordıılan, Novorosisk'ten sonra Anapa limanını bosaltarak şimdi Taman yarımadasından Kırıraa çekiliyor. lar. Geçen kıştanberi bitip tükenmez muharebelere ve bu yüzden iki taraftan çok bü>ük zayiat ve fedakârlıklar,» mal olan Alman Kuban köprübaşısı artık tarihe mal olmus sayılabilir. Rııslar şimdi Kerç boğazına yaklaşmaktadırlar. Azak denizi şimal kıyısı boyıınca Rus tazyikı devam edivor. Almanlar boşalt. tıklan Mariupnl'dan sonra Melitopol çe\Tesine gelmişler ve burada yerleşmişlerdir. Daha şimalde Ruslar, Saporji ve Dnejepropetrovsk'a yaklasıyor ve yeni zaptettikleri Polvato'dan Kremenzug'a ilerliyorlar. Almanlar slmdî adı geçen bu üç Dinyeper şehrinin çevrelerini tutmak ve müdafaa etmek tesebbüsiin. de göriinüyorlar. Çerkasy, Dinyeper sehri de bir Rus hedefidir. Fakat onlar simdi Kiefin yalnız 30 Km. doğusunda bulunan Gogolev islasyonnnu almakla Ukra>Tianın (Arkasj aahtfe 2. «fitnn 1 de) Yazan : Emekli General Sekizinci ingiliz ordusu ileri harekâtma devam ederken, Amerikan kuvvetleri Alman mukavemeti ile karşılaşıyorlar Kendi kendimizi tenkid: Mahsul bereketli, fakat... Fakat hayat gene pahalı. Burdurda aklı basında bir zattan aldıgımız mektubda aynen: «Bu sene hububat vaziyeti hemen hemen Anadolunun her tarafında iyidir ve her yıla nisbetle altj misli fazla olan y«rler çoktur.» Denildikten sonra hububat fiatlan hakkında da su malumat veriliyor: Bugday Mîrdinde 7 kuruşa, Konya havalisinde de 1 7,50 kurusa satılmaktadır. Yeni romamnuz; Aşkın Doğuşu Peride CelâVin bu güzet eserini yarmdan itibaren tefrikaya baslıyorux. Iki vilâyet arasında bu kadar büyük fark olamaz. Bu ahvalin fevkalâdeliğinden ileri çeliyor. Fakat aynı mektubda izah olunduauna gröre fevkalâdeliğin fevkalâdesi denilecek bir hal var ki o da su Londra 24 (a a.) Hava Nazırlığının dur: Devlet hissesi teskilâtına kar tebliğinde bildinldiğine göre, dün gece sı köylü malını saklamağa miite bombardıman servisine bağlı uçaklarlmayil olmakta devam edivor. De mız Mannheim ve Ludwigshaven üzenilebilir ki eğer bu yıl buğday ser rine şiddetli bir akın yapmışlardır Daha kuçük teşkiller de Darmstadt ve best olsaydı fiatlar kendiliğinden Achen'e hücum etmişlerdir. Akıncı av dü^müş olacaktı. uçaklarlmız Fransa ve Almanya üzeFiatların alabıldiğine yıkılması da rlnde uçmuşlar ve dört düsman uçağı köylü hrsabına dogru oİTiıyacığı düşürmüşlerdir. 32 bomba uçağmuz kana ve hükumetin bazı zarurî İhti yıbdır. yaçları kat'iv^'en emniyet altında Dün gündüz Uçankaîeier Nantes'tpki tutmak mecburiyetine göre bu İse mi imalâthaneleri ve doklarile Rendevlet hissesinin şimdiki tahsil nes yakinindeki hava alnnlarına İkmci seklinden başka bir sekil ile çare ağır bir hücum yapmışlardlr. Bundan başka Lİlle, Abbeville ve Tİbulunmak gerek olduçu anlasılıle . Beauvais hava meydanları da bomyor. balanmıstır. Bolluk içinde fakirlik ıztır^bı: N a n t e s ' t e b ü y ü k zayiat var Işte bizim, bittabi böylece devamJ Paris 24 (TP.) An^lo . Amerikan. caiz olmıyan, vaziyetimizin hulâların perşembe günü Nantcs şehrine (Arkası sahife 3, sütun 1 de) Almanyaya ağır hava akııtlan gene başladı Bir Amerikan hava teşkili bombardıman halmde