Katalog

TENİ BİE NEŞRtTAT EVİ Yeni bir seri 1. lnci cdldl çıktL E. Doktor PASCAL Çeviren: Hamdi VAROĞLU Z OL A 100 Kr. Kitabcılarda araylnlz. ÖLMEZ ESERLER NEŞRİYAT EVI 20 nci yıl sayı: 6865 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: Istaabul No. 248 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298 Idara ve Matbaa kismi: 21299 24290 Cuma 24 Eylul 1943 Bir hakikaün tezahürü Sovyet mecmuası tasrih ediyor: Bir tavzih oskovada çıkan (Harb ve işçi Sınıfı) adındaki mecmuanın, bundan sekiz on gun kadar e\\el (Türk tarafsızhgı kime yarıjor?) başlığı altında bir y»zı y»«ırak dort yıldanberi hukumetimiz tarafır.dan gudulen politikayı gozden geçirmeğe çalıstığını duymuştuk. Bir iki meb'us arkadaşımızın makalelerinc mevzu diye s«çerek cevab verdiklerl bu yazıyı, çok merak ettiğimiz halde bir türlıi bulup okuyamamıştık. Sadece, arkada*)* ların cevabına bakarak Moskovalı meslektasm bütun dünyada takdir ujandıran Turk politikasını eksik gördiıgünü ve yanlış anladığım farketmek miimkün olu>ordu. Çıınkıi, (Türk tarafsızlığı k i . me j a n j o ı ? ) başhklı yazı ile Moskovalı muharririn hükumetimizi Müttefiklerden ziyade Almanlara meyleden Mr » • yasct knllanıyormuş gibi jördüğnnti ve öyle gosteımeğe çalıstığını burada çtkan cevablarda okumuştuk. Objektif bir gaje ile kaleme alınan bir tetkik yazısı bojle eksik ve realiteye a y . kın bir mutalea jürutemiyeceği için biz (Harb ve İşçi Sınıfıl mecmuasının bambaşka bir maksad takib ettigine Inanmış ve komsu memlekette Turk siyasetine dair yeter derecede bılçi sahibi olmıyan okuyucuların bu vesile ile hakkımızda yanlış bir fikir edinebileceklerinl duçdnerek sadece Türk . Hus dostluğu hesabma üzulmiıstük. (Harb ve İsçi Sınıfı) mecmiMLSindakl yazna burada verılen cevablar açık ve giızeldi. Hiç bir kapalı tarafı olmıyan, ikiyuılü maksadlar peşinde koşmıyan, Türk bitaraflığı sadece Almanya ya faydalı olmakla kalmamıştır Türkiye bitaraflığının Müttefik menfaatlerine uygunluğu inkâr olunamaz,, Ankara 23 (a.a.) Bugünkü Ulus gazetesi Moskovada çlkmakta olan • Harb ve İşçi Sınıfı» mecmuasinhi bir tavzih İni neşretmek tedir. Bu yazlda deniliyor ki: « Öğrendlğımize göre Moskovada çıkmakta olan «Harb ve işçi s i nıfl» mecmuasınln 20 eylul 1943 tarlhli ve 8 numarah nüshaslnln son sahifesinde «yazl heyetinden» başll. ğüe, 7 numarah saylsında «Türk bitaraflığı kam« yarlyor?» başhklı olan ma,kaled« bir klsmı unutulmuş oldugu lfade edilerek aşağldaki tavzih nejrolunmuştur: (Arkası sahjfe 3, sutnn 4 te) gi Şark cephesi harekâtından iki innrba: Soryet piyadeji ilerle yiş halinde ve Alman lâgımlannı patlatan Bı» istihkâm birükleri Ekmek istihkakı Ordfl mensnblarına 900, çocuklara da 300 gram ekmek verilecek Ankara 33 (Telefonla) Ordu için halen tatbik edilmekte olan gündelik emek tayını miktarımn arttırılması korar altma alınmıştır. Ordu ekmek tayını 600 gramdan 900 grama yükselmiştir. Bundan bsska Miçüklerin ekmek istihkakı da 150 gramdan 300 grama çıkarümıjtır. Her iki karar, önümüzdeki aym birtnd günu 'tatbik ed^meğe başlanacaktır. püyüklerin ekmek iatıhkakınm da 300 gramdan 450 grama yükseltılmesi mutasavver ise de bu jrararın verllmesi için yeni mahsulden devlet hisseleriniîi tamamen alınması işinm netıcelenmesine intizar edılecektır. Poltava şehri düştu Ruslar, Alman hatlarının gerilerine paraşütçüler indiriyor, Smolensk kesiminde de şiddetli muharebeler oluyor Kızılordu, Kiel'e 30 kilometre yaklaştı HABES KRALI Badoglio'nun kendisine teslim edilmesini istiyor Negüs, İfalyan Kralının imparalor unvanını tasımasma da muarız Xeni Gme'de Amerikan kuv^etleri bir ihrac hareketl esnasmda tophyan Türk p«litikasınm ana hatian o yanlard» etraflıca belirtilmlştl. Bizim için ilk guzel sürpriz, (H»rb ve İşçi Sırufı) mecmnasına cevab olarak burada çıkan yazılann, ertesi akşatn Moskova radyosunda aynen okunduğıınn dfrenmek oldu. Demek ki, ilkonce tahmin etti|imiz gibi işin içinde bir kötii niyet yoktn. Mosko\a matbuatım idare eden servis şefleri, (Harb ve İşçi Sınıfı) mecmoasınuı o yazısım benimsemiş o!salardı, burada çıkan cevablan her halde neşretmek Istemezlerdl. ÇunKii, ynkarıda da işaret ettiğim gibl cevablar çok açıkiı; onlan dinledikten <onra Moskovalı muharririn fikrine bağ.anmak Londra 23 (a a ) Yeni Ginedeki izah etmiştir. Şimdi ayn ayrı nezaretler imkânsızdı. Şu halde o muharrir, ya Finsehafen mmtakasınft Amerikan kuv 26 eyluideki kablne toplantısına yetlş . fcendi basına sakat düşünen bir adamdı. vetlerı çlkanldığı bıldirjlmekiedır. Bu tırmek üzere teklif raporlan hazırlamakyahud da yansı bir yanlışlıga kuıban çıkarma hareketi Pasıfık muharebesın la meşgııldurler. Bu tekllfler hakkır.da gitmişti. de şimdıye kadar yapılan hareketlenn 2 giin zarfında karar verılecekUr. İttihaz Anadolu Ajansının UIus gazclesinden en tehl keli ve en cür'et!İ!;i olmuştur. edılecek tedbirler kısmpn pek yeni denaklcn buçun verdıği bir habere gore, Bu hareket Yeni Gınenin tamamile şi ğıldır ve fihyatta bir dereceve kadar za(Harb ve İşçi Sınıfı) mecmuası, »on sa malini kurtarmak için General Mac ten bir kaç aydanberl tatbfk edümış buyısına bir tavzih koymnş ve evielki nıis Arthıır'un yapmış olduğu plânm bir kıs lunmaktadır. Fakat şimdlki programla bada basılan Turk tarafsızlığı kime ya mıdır. Finschafen pek yakında mütte bu tedblrler kanun mahiyetlni aimaktanyor?) başhklı yazıda bir fıkranın n fıkler n yapacakları bir taarruza hedef dır. But'in tedbirlerın başlıca ehemmlnutularak ek«;ik çıktıgını bildirdikten olacaktır. yetl şu noktalarda temerküz etmektedirsonra o fıkrayı da ııeşretmiştir. Ba fık1 İstihsalin arttırılması. 2 TamaJaponyanın aldığı tedbirler rada Turk tarafsızlığınm Muflefikler Tokyo 23 (TP.) Başvekil General men kendi kendine yeter bir iaşe duruJein müsbet bir rol oynadıgı re Alman To.ıo Japon milletine hitaben radyo ile munun thdası. 3 Yurd müdaraasımn taarruzu sıralannda Hitler ordolarma söylediği bir nutukta, Istihsal ve müda taivlvesi. 4 İşçi kuvvetlerinln seferMısır ve İran yolunu kapadığı yazılıdır. faa meselelerinde yeni alman tedbirleri ber edılmesl. (Harb ve İşçi Sınıfı) mecmmsının a . dı geçen sayısı elimize geçmedifi ve bu yuzden çıkan münakaşaya katılmadıgıtnız için, bir tavzihle birlikte şimdı neşredilen fıkra, Türk tarafsızlığı hakkındaki etudun mahneti üıerinde nasıl bir tesir yapmıştır, bunn araştıramıyarağız. Ancak. gerek Moskova radyosıımın fstanbulda çıkan cevablan rusça olarak okuması. gerek (Harb ve İşçi Sınıfı) mecmnasmm bir tavzih neşretmesine bakarak, işin içinde, herhangi bir maksad bulunmadığına inanıyoruz. Bövle bir inanc, bütün dünya mllletleri arasında iyi mönasebetler kurulduğunu görmek Ticaret Odası meclisi dün Ahmed Kaistiyen, bu uğurda gavret harcıyan bir milletin ferdleri olmak sıfatile bizi se. ranm başkanlığlnda çoik hararetii bir vindirir. Türkiyede, hiç bir millete karsı toplantı yapmıştır. Ticaret Odasının çıolmadığı gibi Sovyet Rusyaya karşı da karmakta olduğu mecmua hakklnda bakötü niyet besliyen tek sahıs yoktur. zı münakaşalar olmuş, bu mecmuanın Komstılarınuzı da kendimiz gibi bilmek İnkişafı için kararlar alındığı blldirılmiştir. Bundan sonra Bedri Nedim bizim için ancak bir ze\k olnr, Göknılln, İstanbul Ticaret ve Sanayi ONADlR NADt dasınln ehemmiyetıle mütenasib bir şekilde memur kadrosunun da takvıyesi, İyi memurlarm oda kadrosunda devamlı surette kalması, hal ve istik'oalltrinin teminı için tedbirler ahnması hakkındaki takrlri mü2akere edilmiştir. TakBir iki güne kadar rlr salııbi demiştir ki: Yeni Ginede Amerikalılar Finsehafen bölgesine yeni bir ihrac daha yaptılar Moskova 23 (a.a.) Sovyet geeeyarun 1016 kilometre kadar ilerliyerek Gogoteblifinde bildirildiğlne gore, Volsfcla lef de dahil olmak üzere 200 dcn fazla nehri bolgesini muvaifatıyetle zorlıyan meskun mahalli lşgal etmışlerdır. Kızılordu kıt'alan 3 gHn devam eden Gomel lstücametinde taarruzlannı inşiddetli muharebelerden sonra Ukray tişaf ettiren kıt'alarımız 1020 kilometre nanın merkea bölgeslnde Poltava'yı zap kadar Uerllyerek 300 den fazla meskun tetmi^lerdlr. Dniepropetrovsk ve Kremahalli lşgal etmlşlerdir . mençug lstlkametlnde llerllyen kıt'ala.nSmolensk istıkametinde kıt'alanmız mız 270 meskun mahalli almışlardır. muvaffaklyetle taarruzîanna devam eŞehrimizdeki hazırhklar Kief lstikamettade muvaffaklyetle ta derek 1015 kildometre kadar ilerliyerek Toprak Mahsulleri Ofisi tstanbul şuarnızlanna devam eden kıt'alanmız (Arkası sahlfe 3, sütun 2 de) besine ekmek iatlhkakınm arttınlması için henüz bir emır gelmemiş olmfkla beraber bazı hazırhklar vtırdır. Esasen bu işe aid ilk: tetk:k ve hazırlıklar Toprak Mahsulleri Ofisi Umum Miirlürü hrımiz(te<43u>undi]3u esnad* y»pılm^ ve esaslar tesblt edilmlşti. Halen îstanbulun günlilk ekmekllk bıığday ihtiyacından fazla buğday geldiğınden gerek Haydarpaşa silosu ge T rekse değirmen anbarlarmda ekmek miktarmın arttırılmasına lüzıunlu buğday meveuddur. Napoli yanıyorL Müttefik ordular, Almanların şiddetli mukavemetine rağmen ilerliyor Dün Avigliano şehri zaptedildi Japon Başvekili, milletine hitaben bîr nutuk söyliyerek alman tedbirleri anlattı Edirnede toplanan devlet hissesi Şimdiye kadar 7,5 milyon kîlo mahsul alındı, bir çok ka çak zahire bulundu Edıme 23 (Telefonla) Edırneden vergi ve devlet hls&esl olarak muvakkat Son hab«rlere gore cenubî İtalyada ambarlara tesllm edllen hububat, geçen seneklnden 3 000,000 küo fazlasile şlmGeneral Esenhovver Amerikan umum! dıden 7 500 000 kiloyu bulmuştur. karargâhı 23 (a.a.) Az bir mukave. Hububatm teslim ve alımı için köy metle karşılaşan 5 İnci Müttefik ordulerde vtfcude getirilen teşkilâtı sık sik sunun sağ cenahı mayin tarlaları ve kik etmekte olan Vali Danlş Yurda tahrib edilmiş yollar araslndan ilerliyekul dün Iskender köyüne giderek ölçme rek Acerno'yu zaptetmlştir. Bu ordunun memuru Cevdet. köv muhtan Muradın sol cenahı Salerno'nun şimalinde şiddetli rnUstahsüden para ve hububat alarak bir Alman mukavemetile karşılaşmıştır. vazifelerinl sullstlmal etmlş olduklannı 8 inci İngillz ordusu, Potenza'nm 16 tesblt etmlş. tahkikat ve samanlıklann kilometre şimal batısında kâin Avigllaaraştmlmasını bizzafc idare eylemtştir, no'yu ele geçirmiş ve Ginosa'nin zaptile Ara^tırma neticesinde ölçülmeden kaçı sağ cenah cephe hattmı düzeltmiştir. nlan 15 ton hububat bulunmuştur. Yapılan ha\'a keşiflerinden anlaşıldıÖlçü memuru ve muhtar tevklî edıl ğına göre, Almanlar NapoU limanmı mislerdlr. kullanllmaz bir hale getirmek için büPirinç ictihsaline de Edirnenin tpsala kazasında bugün başlanmıştır. Umulan mıktar 6,000 000 kılodur. Şimdiden tesbıt edilen mısır mahsulü geçen senekinin 3 mislidir. M1'tahsilin çogu devlet hisselerini teslim etmiş oldıığımdan borsada hububat satlşı hararetlenmiçtir. Toprak Mahsulleri Ofisine yeni yıl mahsulunden tstanbula ilk sevkıyat bugün yapılmıştır. Halle Setftse Lizbon 23 (TP.) Habeşistan Negüs, Londradaki diplomatik mümessili ile İnglliz hükumetine Kral Vlcto* Emmanuel'ın «Habeşistan Kralı» unva. nuıı kuliandığından dolayl şikâyet vm İtlraz etmiştir. Çünkd kendisi Habeşis» tanın meşru hükümdan bulunmaktadır. Bundan başka Mareşal Badoglio'nun da hâsıl olan vaziyeti gösterir harıta «Adisebaba Düku> unvanını, kendısinin müsaadesl olmaksızın İstimal etmekt* yük ölçüde tahribat yapmaktadırlar. olduğunu bellrtmiştir. Sozü geçen limanda en az 30 gemi kendı kendıni batırmıştır. Birçok günden Hafle Selâse, Badoglio'nun kendiberi rıhtlmlar üzerinde yangınlar devam sine teslimini de istiyor etmektedir ve doklarda İnfilâklar müBerlın 23 (aa.) Bir Washington sahede edilmis'ir. haberine göre, Negüs Birleşmiş millet» Alman tebliği lerden Mareşal Badoglio'nun kendisüıe Berlin 23 ( T P ) Alman tebliği: teslim edilmesini isteniştir. HabeşisCenubî İtalyada Contursı'de mahalli tan Kralı buna sebeb olarak, Badogliosavaşlar esnasında düşTnanin muvakkat nun Habeşistan toprak!arlr>a tecavüa ebir zaman İçin açtığı gedik civarmdaki den İtalyan ordularma kumanda etmlj karşı taarruzlarla yenlden kipatılmışolmesınl göstermektedir. tlr. Cephenin doğu keiimlnde düşman Negüs, Badoglionun harb canisi olarak mütemadiyen yeni kuvv'etler getirmeğe (Arkası sahlfe 3, sütnn 5 te) mubakeme edilmesini istemektedir. Ticaret Odasmda gürültülü bir celse Oda memurları yardım sandığı meselesi iizerinde şiddetli münakaşalar oldu Uçler konferans Akdeniz üçler CUNHURIYET ~» yeni ve cazib bir tefrikaya başlıyor Aşkm Doğusu Roman Yazan: PER1DE CELÂL Roma 23 (T P.) Yeni f aşist cumhuriyet hukumeti, yeni kanunu esasisinin € Bir sandığımız vannış. Bu eski muzakeresi hajckında yapüacai lçtıma hayratı da berbad etnnişiz. Sonra bir İçin, Devlet Şef: ve Hariciye Nazırı olıın müessese kurup dirilerden evvel ölüler. Duçe, atıdeki nazırları tayin etmıştır: le işe başlamışız. Ölüm hayatın en son Dahıllve Nazan Buffani Guldı, MUli safhasıdır. Vekâlete gönderile.ı ölüm Müdafaa ve Harbiye Nazırı İtalyaa Ma. sandığı projesi de orada kalmış. Vekâlereşalı Grazaani, Adhye Nazın Trıngali tin buim projemizi hasıraltı etmesinde Cazanova, Malıye Nazın Pe'legılni, İkbir mana görülemez.» Oda Eelsi Ahmed Kara tısad ve Korporasyonlar Nazın Gai, Maarif Nazın Bioglnt, Halk Terblye Naİdare heyeti azasından Ziya Kılıc, nin mütemadiyen vazifelerinl üzerlnden zın Mezzassoma, Nafıa Nazın Peverelli, idare heyetinin nihayet imkin nisbeatmak Istediklerini söylemiştlr. Bu Basvekâlet müsteşan Barraeu. tinde iş gördüğünü, fakat meclis azasıdiaya, reis müdahale ederek: nln da yardımı lâzım geldiğini söyleylnRoma 23 (T.P.) Mussolini Amiral « Meclis serbesttır ve burada herşey ce Bedri Nedim Göknil heyecanla, bu Leonanı"j'l Bahriye Nezareti müiteşaraçık konuşulabillr. Tekli^er yapılır lığına ve yarbay Gotto'yu hava nezareti mecliste fena bir hava estiğîni bunu bir kac ktimadır hissetüsini. ldare beyeti Hussolininin yeni Nareşal Stalin, Amerikan milletine neşrettiği mesajda yapılan biiyük yardımkabinesi kuruldu lardan dolayı memnuniyet beyan ediyor Wa'hington 23 (a a.) M Stalin. Amerikan mı]le'ıne hıtab ettiği emsali gorulmemış bır mesaida 15,000 000 dolarlık i^tikraz için ycpılan seferde elde edilen ba=annm 7&ferin en kısa bir zamanda kazamlrrasına büyuk olçude yardım edeceğıni beyan etmiştir. M. Stalin mesajında ezcumle şöyle demektedir; «Sovye>ler Birlığı 26 aydanberi müşterek clu'îmanlarımlz olan Hitler Almanyasile hermaları Finlandıya, Rumanya ve Macarıstana karşı çetin bir kurtuluş harbine girişmiş bulunm3ktadır. tki muhasım taraf, bu dev mucaielesine 500 den fazla tümen sürmüştür. Sovyet ordusu bugün düşmam Rus topraklarmdan çıkafmak için Smolensk'ten K&radenize kadar onu kovalamak «uıetüe ilerlemektedir, Kızolordu, Birle§ik Amerika ve Buyuk Brıtanyadan aldığı uçak, tank, top, miıhimmat ve ba ; ka harb malzemesinı bu harbde muvaffaklyetle kulU nma!i:tadır. s Silâh, muhımmat ve erzak ijtihsaLr.e iştirak eden Amerikah doçtlarımız, müşterek düşTianımıza karşı yapılan mücadele bakımmdan çok büyük bir hizmette rMımtfiaktadırlar.» o ^ konferansı ? Washmgton 23 (aa."> Gazetecılerle mu|a|^BgorÜ5mesinie Hariciye Nazın Mr. Cordall Hull, Akdenız uçler encümeni kurmak üzere goruşmek içm şimal Afrikaj'a gidecek olan Amerikan, İngiliz ve Sovyet murahhasları arasında tasarlanan toplantmın pek yakında toplanacağmı soylpmış; (Arkası sattfe~3, süton 4 tefi