Katalog

CUMHURİYET ÎSTANBULUN Fetihten evvel E=E^= Yazan : = ^ = E Fethi Hasan Cemil Çambel 3 Fatlhten evvel onun sağlam temeller Ankara önlertne kadar gelen büyük Türk üzenne kudreüi bir devlet; kunnasını, Fatihi Timuru önlemek zorile, muhasabunun büyük siyasi mai.3adlarını, uzağu rayı terkederek, Anadoiuya koştu ve An. yaran hedeflerini vuzuh ve cesaretle, ve kara Meydan Muharebesini, büyük bir lleriye doğru şuurlu bir çabalıyışla, tayin crdu kısmının karşı taraftaki ırkdaşlara etmesini ve bu yüksei gayelerin gerçek Utihak etmesi üzerine, kaybetti. leşmesi içln, her türlii vasıtalan, yolian Osmanlı ordusunun Ankarada uğra. ye imkânlan, esaslı ve sistemli bir su. dıgı hezimetten daha kaıisini dünya ret:e düşünmesini ve hazırlamasını bilen nâdıren görmüş, fakat nadıren bu kadar büyük Osmanlı cedleri de, Bizansın yıbüyük bir zaier mağlubun mukaddera. kılmasma, ve Istanbuiun fethıne teşeb. tı üzerinde bu kadar az tesir göstermiş. büs etmişlerdi. [•] tir. Gerçek, bir an için, Osmanlı kuvveOsmanlı devletinin ilk kurucusu olma. tı yere serilmiş, ve Bizans İmparator. ea bile, ilk sistemlestiricisi sayılan Orluğunun yeniden dirilmesine fırsat ver. ban Beyin kardeşi Alâeddin, tarihte İlk mişti. Fakat Bizanslıların siyasi teşkiöefa olarak, daiml bir ordu kurup, Os. lâtında, mahalll ve şahsi menfaatlerin manlılar lçin, zaferi teşkilâtlandırmış, ve dar çerçevest dışında, hiç bir enerji kal. bunu o, umumiyetele modern tarihte, mamıştı. Bultan Orhanın kurmuş oldu^haksız olarak, ilk daiml ordu sayılan on ğu devlet müesseselerl, Osmanhlann beş silâhlı bölüğü teşkil eden Fransalı bozğunluğuna ve iç savaşlara rağmen Yedinci Charles'dan tam bir asır once de, haya:iye:lerini muhafaza ederek, yapmıştı. Gene Orhan Beyin oğlu SüleyIdevlete ve merkez hükumetme yeniden tnan, Avrupa kıtasında sağlam bir basa. kuvvet verdi, ve OsmanM Padışahını, ye. mak kazanmak fikrini besliyen ilk şehniden, Bizanslıların mukadderatma h a . zade olmuş, ve Türkler bu yakada, en kem yaptı. mühimmi Çanakkalenin anahtan, BiBeyazıdın oğullanrun taht kavgaları sanslüann ve şark ticaretinin pazan ve deniz üssü Gelibolu olmak üzere, bir çok. Bizans İmparatorluğunun varlığını uzatşehirleri ele geçirmişler ve tahkim et. nıakta az tesir göstermemiştır. Gerçi Manuel bu zamanı ıslahat yapmağa has. mişlerdi. Birinci Murad Çanakakleden Balkan. retti. Fakat «Bu ıslahatı Orhanın kalara kadar uzıyan memleketleri fethet. nunlarile mukayese edersek, Osmanlıla. nsiş ve Edirneyl kendine^ devlet merkezi rın bu devirde gösterdikleri büyük en. yapmıştı. Şimdi Bizanslılâr, bütün tarih tellektuel üstünlüğe hayran olmaktan leri boyunca, ilk defa olarak, payitaht. kendirnızi alamayız The Historians His. lannda, ayni düşman tarafından, hem tory». Bizans İmparatoru hastalıklı bir Avrupa, hem de Asya cihetinden çevril. cemiyetin içtimai çürüyüşünün ilerleme. miş bulunuyordu. Fakat tehdid edilen sini durdurmak için, yalnız bir kaç mu. yalnıa Bizans İmparatoru değıldi. İs vakkat tedbir almıştı. İmparatorun kendi lâmlığın ilk coşkun devirlerinde hattâ istidadlan ve ahalisinin enerjisi fenalı. Arabların bile giremediklert bu ülkelerde ğın kaynaklannı kurutmak İçin, cür'etli Türklerin görünmesi, bütün Avrupaya gayreüer göstermekten, ve Bizans cedeğüse bile, komşu memleketlere öyle miyetine namus ve vatanseverlik ruhunu bir korku salmış.tı kl, bundan müteesstr aşılamaktan âcizdl. Bizans cemiyetinin olan Papa Beşinci Urban Türkler aley. ve İmparator hükumetinin hızla düşhine bir Haçlılar ittifakı tahrık etmiş, mekte olduğu umumiyetle tanınmıştı. fakat bu teşebbüs mağlubiyetle, ve Tuna suiistimal o dereceyi bulmuştu ki yalnız ile Adriyatik arasmdaki Sloven kavim İmparatorjn fermanları değil, eyaletlerinin Türk tebaalığma geçmesile n e . ler bile satılıyordu. Yerli Bizanslıların tieelenmişti. Sırblılarm Bosnalılar ve karakteri ayni derecede fena idi. Bu ka. Arnavudlarla birlıkte yaptıkları isyan rakter şöyle tarif edümiştir: cBizanslı. hareketi de, Kosova Meydan Muhare. lar Üç parçadır: Dilleri blr şey söyler, besinde müttefiklerin katî hezimetlerile zihinleri başka şey düşünür, hareketleri sönerek, Balkanlann âkıbeti taayyün e t . ise bunlardan hiç birine uymaz.. Son ti. ve Türk hâkimiyeti bu kıt'ada yer. derecede ahlâkı bozulmuş bir halk araleş'.i. Sultan Murad daha 1381 de, Bi smda iyl blr ldare nasıl yerleşirdi. zans İmparatorunu haraç ve asker ver. mek, ve oğullarından birini Osmanlılara rehin göndermek zorunda bıraktı, ve İs tanbulu yerü İmparatorluğa payitaht yapmak istediği için, Altınordu Hakanirun Moskova prenslerine yaptıgı gibl, o da, İmparator Beşinci Joannes'l sıkı bir şiddet ve sert bir tazyik altına aldı. Bizans ancak amansız zületlere boyun eğerek varlı|ım koruyabiliyordu. Birinci Beyazıd, Bizans tahtına, ken. dmden müsaadesiz ve habersiz çıktığı için, İmparator Beşinci Manuel'e kızmış ve âsi bir prens muamelesi yapmıştı. İstanbula ordu göndereecekti, fakat başka işler mâni oldu, ve Manueli blr vasal olarak kabul ettl. Harb sevglsi, kendi askerl istidadına ve Osmanlı or. dusunun kuvvetine aşırı derecedeki güvenile tutuşan Beyazıd, Bizanslılan, esir değilse bile, tebaa derekesine indirmeyi kendine bir vazife bildiği İçin, Manuel'in vaziyeti haysiyetslz ve zelil olduğu kadar tehlikeliydi de. Gerçi kendi tahtı önünde yalvarıcı durumunu alan bir Roma İmparatorunun manzarası Beyazıdın gu. rarunu okşuyordu, fakat İstanbulu kazanmak emeli gururundan daha kuvvet. liydi, ve fırsat çıkınca garurunu feda edecekti. Hızlı hareketler ve manvra. larla, orduyu, rüzgâr gibi, bir muharebe meydanından öbürüne, bir kıt'adan öekine, yürüterek, tarihte ilk yıldırım harbini tatbik eden, ve bu istihkakmdan dolayı «Yıldınm> lâkabını alan Blrincl Beyazıd, Tıınayı geçtl, Trakya, Makedon ya ve Tesalyada, Bizanslılara aid bütün şehirleri ele geçirdi, Yunanistanı kapladı, ve Anadolunun büyük bir kısmını hükmü altına aldı. Ayni zamanda bir Türk ordusu Eflâki fetetmiş, harbi Bcsna ve Macaristana götürmüştü. Beyazıd Niğboluda Avrupa Haçlı ordulannın te. pesine yıldırım gibi lndi. Bu öyle bir za,fer oldu ki, yirminci asır şairi Yahya Kemal, aradan dört yüz yıl geçtigl h a l . de bile, bu hiç sönmiyen canlı tarih h a . tırası önünde, asîl heyecanının alevini bastıramamıştır Canavarlar kaçıyormuş gibi gür bir doludan Bir Salib ordnsn dönmüş gidiyor Niğboludan. Beyazıd, bundan sonra, İstanbula taarruz hazırlıklannfc başladı. Şehri ab. lukaya teşebbüs için yeter derecede kuv. veti olmadığı halde, belki gene muvaffak olacaktı. Fakat Trabzon Grek İmpa. ratorunun yardıma çağırması üzerine, Yıldırımdan sonra gelen, ve Avrupalı müttefiklere karşı Varna zaferini kazanan İkinci Murad, Korent ve Patras'ı alarak Morayı da istilâ ettikten sonra, İstanbulu muhasara ettl, ve karargâhı. nı Fountaine (Balıklı) kilisesinde kur. du. 1422 de inşa ettirmeğe başladığı mu. hasara hatlan Yedikuleden Haliç Ay. \ansarayı yanındaki Odunkapısma kadar uzuyordu. İstanbul duvarlannın hü. cumla aşümasına yardım için, iki hare. ket edici kule inşa edildl, ve Osmanlılar burada ilk topu kullandılar; fakat bu top, daha ilk. icad ve tecrübe oldugu lçin, o kadar fena yapüdı, ve fena kullanıldı ki tesiri az oldu. Sultan Murad İstanbula yaptığı hü. cumu tekrarlamadı. Fakat hedef artık yakına gelmiş bulunuyordu. [•] «Sultan Murad Hazretleri vasl. yetname yazdınp umuru mülkiyeden bazı miihimmat dahi ol mcktubda derc bnjTimlmnıtn. İstanbul tethi ol vesaya. dan idüği menkuldür. Ecdadı Cennet muadlarının dahl fethi meıbur gayet muradlan olup hattâ Yıldınm Beyazıd Han ik) kere muhasara idüp.» Hoca Sadeddin . Tacüttevarih Yerli Mallar Pazan Orozdibak binasına taşınıyor Sümer Bank tarafından satm almması evvelce takarrür eden Orozdibak tica. rethanesinin satm almması işi tamamen bitmiş ve takrir muamelesi de dün ak. şam Sümer Bank adma Yerli Mallar Pazarlan müdürlüğü tarafından ücmal olunmuştur. Bina yakmda tahliye olunacak ve Yerli Mallar Pazarlan mtiesse. sesl buraya taşmacaktır. Diiğün evinde bir facia tzmit (Hususl) Şehrimizde büyük tesir uyandıran bir facla olımıştur. İzmit mürettebatından polis Kemal, ço. cukları için sünnet dügünü yaparken, bir aralık bahçeye de elektrik vermek istemiş ve cereyana kapılarak derhal ölmüştür. Düğün evinde •vuku bulan bu facia lâhzada şehre de yayılarak derin bir elem husule getirmiştir. Mer. hum polisin cenazesi hazin bir törenle kaldırılmış ve yapılan törende vali muavini, emniyet müdürü ile ar^adaşları bulunmuştur. Â K D E N I Z Yazan: PANAİT İSTRATİ Çeviren: YASAR NABİ NAYİR Eumanyall blr ana ile Yunanll kaçakçl bir babanm oğlu olan Panait İstrati Çağdaş Franslz edebivatında kendisine yüksek bir mevki temin etmiş halis blr Balkanll muharrirdir. Daha önce Yaşar' Nabinin kalemile dilimize çevrilmiş olan KİRA KİRALİNA ve ANGEL DAYI isimli eserleri, Türk okuyucularl tsfafmdan lâyık olduğu alâka İle kaışllanmış ve müellifini memleketimize tanıtmıştır, Şimdi gene Yaşar Nabi ayni muharririn A K D E N İ Z isimli en güzel eierini dilimize çevimıiş bulunuyor. Akdenizin Şark sahillerinde muhteşem bir tabiat dekonı Içinde İnsan sefalet ve lztırablarlnl, duyan ve duyuran bir kalemle anlatan muharrir, bu kitabile beşerî senfonilerin en güzellermden birini ortava koymuştur. Klsmen Osmanlı Imparatorlugu topva>:armda geçen vak'ası bizlm için ayrlca bir alâka mevzuudjr. Dünya 210 sahife Muharrirlerinden Tercümeler Serisi : 62 50 kunı?, REMZİ KİTABEVİ azan masamm üstünde şi. malî Afrikayı da gös.eren bir Avrupa haritası açıyor; bunun uzermde, 2 numarall dun. ya harbinın dört cıhete yayılışını takib ve tetkik ediyorum. Alman Propaganda olan tevzi rolünü Nazın Doktor Goebbels'in Alman ve İnFiat bir çok za"»•^^•^^'••' Y a z a n : •«•••••••••^^ tüccarın serbestçe giliz sevkülceyşlerini tetkik içm yazdığı manlar, birçok kimyapmasını istiyece. bir yazı münasebetıle harita üzerinde seler için bir muğiz? Fabrıkalarımızı, gene böyle bir tetkik ssyahati yaptım. a a m a olmaktan kur ş i m e ndiferlerimızi, Bunu yaparken Alman genelkurmayının tulamaz. Dün beşe yollanmızı, bankala. 1938 denberi Avrupa haritası üstünde, aldığımızı bugün iki serbest teşebbüs nasıl bir halı ressamı giti işlediğmi görmislıne ahnca fiat yüksekliğini satıcmın iıeje göre bu taksim işi mallara muiı rımızı, limanlarımızı Yeni Şehir Meclisi seçimi hazırlanırken edebileceğins düm. Siz de önünüze böyle bir harita ayarattığım sanırız. Tarihimızde bir çok telif tarihlerde, muhtelif yerlerde, muh hayatının yaratıp idare devam olunmaktadır. Defterler ayın zamanlar ihtikârla mücadele edümiş, es lelif kirr.seler tarafından muhtelif fiat nirın inanamadık? Şimdi fiat've geçm çınız ve lutfen adım adım takib ediniz: 8 ine kadar tamamlanrr.ış olacaktır. Şe1938 de: Avusturya ilhak ediîmiştir. naf cezalandırılarak fiat yükseklikleri iar vermek suretile olacak; fakat topluca işini zayıf, kudretsiz ve gayrimülî kahir Meclisine nekadar aza seçiîeceği, İsserbestçe Bu ilhak, Almanyayı İtalya, Macaristan önlenmeğe teşebbüs olunmuştur. Vakıâ yekunu meselâ bir milyar lirayı g^çmı rakterdeki ticaret teşkilâtma tanbulun umurr.î nüfus miktarına göre bırakır ve ona t u ağır vazifeyi yükler ve Yugoslavya ile kapı komşusu haline tüccar ve esnaiın fiat üzerinde tfisirleri yecektir. yakmda tespit olunacaktır. mühimdir. Fakat bu tesir onların ahlâkMal rriktarı ayni olduğu halde bunu ken kendisinm mahiyetini, gücünü tart getirmiştir Çekoslovakyanın sanlmasını Kanun tıükümleri mucibince, nüfusu larına, kanun ve nizam severliklerine", temin etmiştir. 8C0 milyona mdirmenin çaresi herkesm tık mı? 3 bine kadar olan yerlerde 12 aza; 3000 feragat ve fedakârlıklarına vesaireye 1939 bahannda: Çekoslovakya tamaalabileceği mal haddini elindeii paıa 3) Ticaıeti kayıdsız ve şartsız serbest 5000 kadar olan yerlerde üç binden yu cağlı olmaktan ziyade, topyekun memmiktarına göre kayıdsız ve şartsız ter bir memiekctte fiat yükselişlerine sebeb mile işgal ediîmiştir. Bu işgal, Almanyakarısı için her 500 nüfusa t i r aza; 5000 leket sosyal ve ekonomik bünyesi içinbest bıraknıayıp, mal satın aima gücünü olan amiller ticaret hayatınm d:şmda yı Rumanya ile smırdaş yapmış ve Le10,000 nüfusa kadar olan şehirlerde beş de aldıkları rol icabıdır. Bir ıcemlekette paradan başka diğer bir vasıta ile hu doğduğu için, bu yükselişten faydalan histanm cenubdan da sarılmasuu mümbinden yukarısı için her 1000 nüfusa bir vurguncular, soysuzlar, vatansızlar, ahdudlamak.an ibaretıir. Mal satın alma mak üzere orta sınıfa istihsal alanmdan kün kılmıştır. aza; 25,000 nüfuslu yerlerde on bin lâksızlar ticaret hayatına kumanda ediHarbden önce yapılan bu iki hareket, ve harcama serbesüsini kısmadan mal bile eklenenler, a s ^ n payma katılmak den yukarısı için her â000 »ftüiusa bir yorlarsa bu hal, o memleketin bağlandığı mevcudunu çoğalımadan fiat düşkun isıiyenler çoğalır. Bu hal içümaî bir Almanyanm, Avrupa ortasmdaki meraz3; 50 000 kadar olan vir^vetlerde 25 bin ideolojık temellerle beraber sosyal ve disıplinsizliğe, kezî vaziyetini kuvvetlendirmiş, ona iç iüğünü um.T.ak, tiışeyi hem yiyip hem haksızlığa, düzensizliğe, den sonra hfr 5000 için oır a^a; 100.000 ekonomik bünyesirün zarurî bir mahsude eksikncmesini istemek gibi bırşey vatandsşlar arasmda düşmanlık duygu hatlar sevkülceyşini en iyi şekilde tatbik nüfuslu şehirlerde, 50 binden sonra hsr lunü meydana koyduğunu gösterir. Bu güvenilmesı, lannın kuvvetlenmesine de sebeb olur. etmek ve İtalya ile işbirliği yapmak im10 bin için bir aza; 100 binder. fazla nü şart ve bünye altında o memlekette ka olur. Tüccarın namusuna fiat kânını vermiştir. fiat yüksekliklerine mâni olmak için a Müstahsilin faydası azalacağmdan fuslu olan şehirlerde yüz binden sonra nun ve rüzama düşkün, kâr hadlerinde gidemez. 1939 sonbahannda: Harb başlayınca r&larmda kontrol yapmalsrı vesaire şe< yükselişi İsühsali çoğaltmıya her 25 bin nüfusa bir aza seçilecektir. makul, insafh ve ahlâklı insanlar ticaret lindeki mülâhaEalar, terbıyevî mahiyette Mustahşjl anormal ve muvakkat zaman Almanya, Lehistanı şimalden, batıdan haya'.ında yaşıyamazlar. Vurgunculuk oîmayıp da piyasa ve fiat bahsınde ıktı lara münhasır fiat yükselişîer.ne güve ve cenubdan kavrıyan avcunu kapatmış bir bünye halınin netıcesi olduğu içindir tadi tedbirier gibi düşünülmüşse, heniız nerck çok ağır masraf'.ar altında yeni ve üç hafta içinde Polonya toprakları bu înönü gezisinin açılışı ki önüne nâslhatlerle, ahlâk yüksekliği istü.sal tecrübelerine ve risklerine kat avucun içinde kalmışür. Lehistanm saf Havalar müsaid olduğu takdirde, İn yaratmıya çahşmakla geçilemez; ve tica fiat muammasını çözemediğimize delâlet lansmaz. haricine çıkması ve yarısımn işgali, Aleder. Tiearet Odası gibi tüccar tarafınönü gezisi önümüzdeki cumartesi günü ret hayatında bulunanları okşayıp onlaŞu halde geçim davasmda yapılacak manyanın doğuya karşı sevkülceyşî emdan idare edılen teşekkuller «Bız fiat merasim'e açılacakUr. rın gururlannı ve meslekî haysiyetlerinı yükseklığınin önüne geçeriz, söz verdik» işier nelerden ibaret olmahdır? Baş iş niyetini temin etmiştir. Sovyet Rusyanın seferber edip fiat yüksekliklerine sed Açıkta kalan talebeler diyorlarsa bunun iki manası olabiiir: memleketin mal yetlştirme gücünü ço yapacağı herhangi bir hamle için, Varçekileceği umulamaz. Bu gibi haller Beyazıdciaki kız ve erkek yüksek tahsil mikrobik bir hastahğa tutulan adamın 1) Ba, ya resmî makamların müdahale ğ3İtmak, buna imkân veren büyük ted şova kapılarma kadar meydan kazanıltalebe yurdları, ahşab olduğundan kapa dua ve üfürükle iyi olmasını beklemiye sini önlemek için bir taktık icabıdır; 2) birler almak, bünye değişmesine giden mış ve Alman topraklarının doğudan kaYahud da tüccarımız da fiat ve piyasa yollarda uğraşmaktır. Fakat bunun dı ra ve hava hücumlarına karşı uğrıyacatılrmştır. Yurdlarırt 100 den fazla talebesi j benzer. işlerine akıl erdiremiyecek bir cehalet şında tevzi ve isühlâk alamnda tedbirler ğı yakın tehlike, uzaklara götürülmüşaçıkta kalmıştır. Talebsler Vali ve Bealmak, müstacelen işe bir düzen vermek tür. Ahlâksızlık ve vurgunculuk gibi fiat içindedirler. lediye Reisi doktor Lutfı Kırdarı ziyaret 1940 bahannda: Ükönce, Danimarka ederek, tam imtihan srrasmda açıkta kal yüksekliği de tüccarın şahsma bağlı deBen bu kısa yazımda fiat muamması icab edince ancak şu iki nokta üzerinde ve Norveç işgal ediîmiştir. Bu hareketle dıklarını. kendilerine başka bir yer bu ğildir. Fiatı yükselten tüccar değil mi? nı çözmiye çahştnıyacağım. Vakıâ bu durulabilir: Hayır!. Fakat tüccarın bu yükselişte rolü bahis hiç meşgul olmadığımız, kendi reA Ticaret teşkilâtının kifayetsizli Almanyanın şimalden yakın ve uzak lunmasmı istemişlerdir. yok mu? Var! Bir işte rolü ol alilelerimiz içınde incelenmeyip iktısad yine inanmak; bir taraftan bunu düzen sevkülceyşî emniyetile Britanya adalarıParti Ocak kongreleri mak o işi yaratmak manasına gelmez. cılarımızm Adam Smith, Ricard vesaire lıyecek tedbirler almak, diğer taraitan nın şimali/ıe karşı deniz ve hava üsleri Yeni Parti başkanı Suad Hayn Ürgüb Tüccar fiat yükselmesi işinde sauece ıs den başlıyacak son garb iktısadcılarına da müstahsilden mal toplama ve müs elde ediîmiştir. lü, dün Partinin ocak kongrelerile meş tifade eden adamdır. Fiatı tüccarın yük kadar muhtelif Avrupa âlimlerindcn ik tehlıke mal dağıtma işlerinde devletin Sonra, mayısta Holanda, Beiçika ve gul olmuş, ve bu hususta alâkadarlara selttiğini ssnmak, yağmuru ondan fay tibaslar şeklinde «bu'dü mücerredde» kudretli elini kullanarak, zayıf olan ti Fransaya karşı yapılan büyük taarruz, sanmak meşgul oldukları bir mevzudur. Üç dört caret teşkilâtın'a yardım etmek; lâzım gelen direktifleri verx.iştir. Kon dalanan adamın yağdırdığını bu üç memleketin silâhsız ve zararsız grelerde, bilhassa halkın dileklerine e gibıdir. Vakıâ tüccar, mübadele hareket yüz yıllık tarihimizde akıl erdiremediğiB Fiatı tayin eden müstehliklerin tir hale konulmalarile ilk ikisinm tan.ahemmiyet verilecekür. Seçimlerde genc leri arasında aldığı vazife icabı olarak miz bu muammanın hâlâ bizim için ka mal alma gücü olduğuna göre bunu ka mile ve üçüncüsünün de yarKinın işgali, lerin iş başma getirilmesi esasj prensip daima kâr etmeyi düşünen, bu bakımdan ranlık bir esrar perdesinde kaldığını ise yıdsız şarlsız serbest bırakmıyarak ma neticelenmiştir. fiatı yükseltmek rolünde olan adamdır. bilhassa son iki yıllık iaşe tedbirlerimiz mevcuduna güre ayarlıyacak ve kontro clarak alınacaktır. Böylece Norveçin Şimal burnundan Fakat bu hal, fiat yüksekliğini onun yaGaskonya körfezine kadar uzanan bir dcn anlıyoruz. Onun için bu bahis her edecek tatbikı mümkün tedbirler almak Parti Genel Sekreteri rattığım değil, bilâkis fiat yükselmelevesile ile, herkes tarafından incelenmeDünyanın neresinde olursa olsun her batı müdafaa seddi vücude getiriLniştir Şehrimizde bulunan Parti Genel Sek rinden tüccarın yaratıldığını i=pat eder. lidir. Fakat benim bu satırlarla maksa l:angi mütehassısa iaşe davası hakkında ki bu sed, havadan ve denizden İngiltereteri Memduh Şevket Esendal bu akFiat bir takım münasebetlerden doğar. dım sadece şu noktaları belırtmekten ne gibi tedbirler almamız lâzım geldiğinı renin üstüne atılmak için yüksek bir şam Ankaraya gidecekür. Genel Sekre Bir taraftan alcı ve öbür taraftan satıcı ibareltir: vaziyeümizi anlatarak sorarsanız size bu kale duvarı ve sıçrama tahtası olarak da ter, yakmda tekrar şehrimize gelerek ile ortada mevcud olan rral arasında iki reçeteden başka bir şey veremez. Ye kullanılmaktadır. 1) Fiat, tüccarın elinde bir şey değilkongre işlerile meşgul olacaktır. Burada incelenmesi yersiz ve uzun dir. O, tüccarın iradesi ve arzusu dışın ni Ticaret Vekılimiz doktordur. Müspe 1940 sonbab.arında: Yazın İngütere karşılaşma Süreyyapaşa korusunu Bele olacak şekıllerde bir münakale vevardır. da teşekkül eder. Tüccar sadece bu iş bilgiler üzerinde dünyaca belli gerçek istilâ ve mağlub edilemeyince Avrupanm İstihsal şartlarmdan, tevzi te aslan payı çıkarmıya uğraşır. Ti;are ler dışında yeni tecrübelere girişmiyecek doğu cenubuna va Balkanlara karşı hadiye satm alacak vasıtalarından, şehir ve köy münasebet ti serbest olan bir memlekette ise bu kadar zeki ve uyanıktır. Kendisinin de rekete başlanmıştır. Rumanyamn n.ulerinden, malların cins ve nevileriıiden, hareketi kanun ve ahlâk dışında tanıya tetkiklerinden bu neticeyi çıkarmış oldu vafakatile yapılan bu harekette iki makÇamlıcada bulunan Süreyyapaşa kohalkın itiyadlanndan, ahlâk ve kültür rak önlemek imkânsızdır. Bu yol, tir ğuna kuvvetle inanabiliriz. Bu ilâclar sad gözetilmiştir: Birinci hedef: S o v y e t " lusunun hususî bir şahıs tarafından, seviyesinden, daha bir çok tabiî ve sos memlekette kanun ve ahlâk dışır.a çı nasıl kullanılacak, nasıl tatb'k edilecek lerin Ukraynadan yapacakları bir hammuhtelif bölümlere ayrılarak ev yapılyal tesirlerden ibarst karışık bir takım kanları çoçaltmaktan başka bir yere git sualine gelınce, «Her yiğitin bir yoğurt leye karşı, bir emniyet seddi vücude gemak üzere satın almmak üzere olduğu sebebler altında fiat teşekkül eder. Bir mez. Bundan dolavı da tüccarın insafi yiyişi vardır» fehvasmca bu iş için muh tirmek; ikinci hedef: İleride Balkanları haber alınmış'.ır. Halbuki burası, imar memleketin yetiştirdiği malların kıymet na, ahlâkına, fedakârlığına, fcragatinc. teUf yollar bulunabilir. İş artık karar Matapan burnuna kadar işgal ederek, plânına dahil olduğundan yakmda Beyekunu bir milyar liradır, diyelim. Bu, şusuna ve busuna güvenilerek geçim ahp tatbik etmek mevkiinde olanların İngiltereye hiç bir köprübaşı bırakmalediye tarafından İstimlâk edilecek ve ne ifade eder? Bunun hakikî ifadesi bu davası halledilerrez. düşüncesine ve bulacakları yola bağlı mak. yeşil saha olarak tanzim olunacaktır. malların bir milyar lira karşıhğmda dır. Hükumetimize bu yolda başarılar 1941 ilkbaharında: Balkan hamlesi Vali ve Beledıye Reisi doktor Lutfi 2) Türkiyede ticaret teşkilâtı iktidar lemenni ederken bütün memleketin temüstehlikler tarafından alınnriiş olmasıyapılmış, Bulgaristan kendi rızasile, YuKırdar dün Çamhcaya giderek koruda sızdır; an'anesi ve millî karakteri zayıf miz dileklerinden birini izhar etmiş oludır. Müstehlik o malı en son sarfeden, goslavja ile Yunanistan zorla işgal oluntetkiklerde bulunmuştur. yani 130 kuruşa bir kilo pirinc alarak tır. Iktısadî salıada hangi işimizi serbes: yorum. muştur. Şimal Buz Okyanusundan Kasermaye ve teşebbüse emr.iyet edebildıS Adliye Vekili gitti evinde yiyen adamdır. İşte bir senede radenize kadar, Adalar denizinde Oniki ki. bu sıkıntılı zamanlarda en mühim iş Ahmed Hamdi BAŞAR Bir müddettir İstanbulda bulunan Ad bu suretle mallara müstehliklerin ödeadaya, Adriyatik ve Yunan denizlerine liye Vekili Hasan Safiyüddin Menemen dıkleri miktarlar kaydedilerek bir araya kadar uzanan bir sevkülceyşî duvar datoplansa bunların yekunu o mernleketın cioğlu; Ankaraya dönmüştür. ha vücude getirilmiştir. istihsal kı>met yekununu teşkil eder. Ayni zamanda, Rommel, Libyaya geZengin dilenciler Evvelce de işaretlediğim veçhile bir çirilerek İtalyadan şimal Afrikaya kaKöprü üstünde dilenmekte olan Şahlo memlekette bütün hizmetler, bedeller, dar, uzanan bir hat daha kurulmuşlur. ve Hatice adında iki kadının vaziyeti vergiler, gelirler vesaire hep bu yekun Bu hat, Almanyanm batısında Norveçşüpheli görüldüğünden bunlar yakalan kıymetten çıkar. Smıf kavgaları, rejimten İspanyaya kadar uzanan hattın bir mış ve Emniyet müdürlüğüne getiril ler, ideolojiler, ahlâkî ve ilmî prensipler, devamıdır ki Akdenizde Mihverln cenub miçlerdir. Üstleri arandığı vakit Şahlo şunlar ve bunlar ekseriya bu müstehlikbatı cenahmı muhafaza etmektodir. nun ceblerinde 241 lira, Haticenin ise ler tarafından ödenmiş istihsal kıymet 3941 yazında. Rusyaya taarruz ediî84 lira bulunmuşiur. yekununun taksimi davasına bağlanabimiştir. lir. Sokakta pislikten, kasada parasızhkTerf i edecek komiserler 1941 sonbahannda: Fin körfezinden tsn, evde gıdasızlıktan ancak bu istihsal Ankara Polis Enstitüsü 19411942 seAzak denizine kadar bütün batı Rus yekun kıymetile istihsal miktarı ve bun. nesi mezunlarınian olup da henüz terfi toprakları işgal olunmuştur. larm taksim şekli n.es'uldür. Şu bir etmemiş olan 40 kadar komiserin terfi 1942 bahannda ve yazında: Kışın milyar lira olarak tasarladığımız kıymet listesi Emniyet Umum müdürlüğü taraRus bozkırlarında sıkıntılı ve ıstırablı yekunları muhtelif halk tabakaları ve fından hazırlanmıştır. Bugünlerde komi insanlar arasında nasıl taksim olunuyor? günler geçirildikten sonra, baharla beserlere terfileri tebliğ edilerek yeni va Bunun kaç lirası müstahsilin eline mal raber, başlıyan taarruzlar, ayni istikazıfelere tayin edileceklerdir. Bu suretle karşıhğı olarak geçiyor; kaçı hükumet mette iki ayrı hedef takib etmiştir. İsEmniyet kadrosunda Enstitüde okuma kasasına girerek istihsalden uzak istihtikamet esas iübarile batıdan doğuya rcış komiser kalmamış olacaktır. lâk sahasına harcanıyor; kaçı ise tücear, doğrudur. Hedeflerin birincisi Mısır olmuştur; Bingazinin doğusundan İskenGıda maddelerini kontrol esnaf vesaire namlarmda tevzi teşküâtını idare edenlerde kalıyor? Bu gibi noktaderiyenin batı kapısma kadar varılmış800 metre koşuya başlanırken için larm incelenmesi bir memleketin sosyal 1 Suzan 13,7 yeni Türkiye rökoru, Belediye iktısad müdürlüğü murakabe ve ekonomik bünyesini anlamak deTürkiye ferdî atletizm müsabakaîan İkinci hedef, cenubî Rusya ve Kafkasheyetinin teklifi üaerine piyasada gıda mektir. Eğer bir^ memlekette nüfusun dün Fenerbahçe stadında kalabahk bir 2 Fehamet 14,3, 3 İnci 15,2. yadır. Harkofjan başlıyan bu hareket, maddeleri üzerinde kat'i kontrolun te "yüzde seksen beşini teşkil ettiği halde halk önünde yapılmıştır. Atletlerin işErkekler arasında 100 metre: cenub, cenub doğuya dpğru sarkmakla mini için beş eylul tarihinden itibaren kıymet yekununun müstahsiller yansını tirak ettiği bir geçid resminden sonra 1 Cezmi 11, 2 Muzaffer 11,1, beraber; gene doğuya dönmüş ve Hazer borsa beyannamelerini göstermek mec. bile alamıyorlarsa ortada açık, korkunc İstiklâl Marşile direğe bayrak çekilmiş, 3 Sami 11,2. denizine doğru bir hamle yapmakta buburiyeti konulmuş:ur. Borsaya kaydolun. bir tezad ve haksızlık var demektir. O beden terbiyesi umum müdürü, Maarif Cezmi ile Muzaffer başbaşa Idiler. lunmuştur. Bu hamlenin hedefi, Rusyaaçtığını mamış satışlar için Mülî Korunma K a . rr.emlekette istihsal sahası dıçında sadece Vekili namına müsabakaîan Cezmi 60 metreden sonra yarışı tama yı, cenubdan da sarmak ve onu, hem nununun dördüncü ek maddesine uyu malı ahp dağıtıvermekten dolayı fiat söylemiş ve müsabakalara saat 17.17 de mile kazanmış vaziyette İdi. Yarışta fo petroldan, hem de Kafkasya ve Hazer başlanmıştır. larak muamele yapılacaktır. / farkının çoğunu kendilerine ayırmış indepar oldu. yollarile İrandan aldığı Müttefik yardıMüsabakalar biraz geç başlampkla ssnlar doğar ve çoğalır. Bunları fiat Uzun atlama: İhtikâr nasıl yapıhyor? mından mahrum etmektir. beraber muntazam olmuftur. Muhtelif yükselişinden mes'ul tanımak, cemiyet 1 Muzaffer 6,86, 2 Melih 6,84. 1942 sonbaharile kışmda yapılması Piyasada zeytinyağı, peynir, nchud, ve piyasa hareketlerindeki muammayı bölgelere mensub atletlerin elde ettiği 3 Güner 6,63. fasulye fiatlannda yükselme görülmek. muhtemel hareketleri tahmine kalkışaderecelerin en iyilerini. idmanlarım kençözememiş olmıya delâlet eder. Kızlar arasında gülle atma: tedir. Mmtaka Ticaret Müdürü, dün Ti. cak değiliz; çünkü bu yazj tahmin yapdıleri kontrol eden eski atletlerin 9İde 1 Melâhat 9,32, 2 Nermm 9,06. mak için değil, Alman genelkurmayının caret Odasıum zeytinyağı komitesi aza. etmelerıle neticelendi. Rıza Maksud. 3 Papadopulos 8,42. lannı davet ederek kendilerinden bu 1938 1942 yılları arasında Avrupa Fiatı tayin eden, daha doğru bir an Receb, Muhiddin ve Polat dünkü ma800 metre: fiat yükselmesi hakkında izahat almış latışla istihsal kıymet yekunlannı tes sabakaların simalî Afrika haritası üstünde, nasıl bir belli başlı kahramanlan 1 Receb 2,01,8, 2 Kemal 2.03,3, ve bugün akşama kadar kat'l bir rapor pit eden sadece mal istihlâkine hak ka idi. Gene atlet Cezminin de bu sııaya halı ressamı gibi çalıştığını göstermek 3 Osman 2,04,2. istemiştir. Bugün de peynir komitesi iç zanmış olanlardır. Bir memlekette me katılmış olması bilhassa nazarı dikkati için yazılrmştır. Receb baştan sona kadar koşuyu sütimaa çağınlmıştır. Bir çok tacirleTin selâ bir milyar lira olan isühlâk yekıln celbetmiştir. Müsabakalarda derece amahalline telgraflar çekerek orada pi kı>Tneti, bir takım hükumet tedbirlerile lan atletlere muhtelif mükâfatlar ve rükledi ve rahat bir yarıştan sonra kolayhkla koşuyu kazandı. 1 Faik 15,4, 2 Hilmi 17, 3 jasayı yükselttikleri anlaşılmaktadır. fiat düşürmek suretile veya namuslu tüc rilmiştir. Disk atma: Süha 17,4. Bu hususta tetkikat yapılmaktadır. carın müdahalesile 800 milyon liraya Müsabaka neticeleri 1500 metre: 1 Atıf 37,60, 2 Hayri 36,97, 3 düştüğü halde, müstehliklerin ihtiyac Piyasa tanzim edilecek! 400 mania: Yavru 35,58. 1 Rıza Maksud 4,14,1, 2 Raif derecesi veya mal alma gücü 1 milyarda İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası, İs1 Turhan 60,3, 2 Muzaffer 61,6, 5000 metre: U8,9, 3 Mustafa 4,19,2. kakrsa vaziyet nice olur? Bu 200 milr anbul piyasasında muamele gören bü1 Eşref 15.51,4, 2 Behzad 16,18 8, 400 metre: yon liralık fazla harcama gücünü nasıl 3 Kâmil 63,6. tün maddelerin azamî fiatlannı tespit Gülle atma: 3 Hüseyin 16,35,5. 1 Osman 52,8, 2 Muzaffer 53, karşılıyacağız? Müstehlikler hangi ederek Ticaret Vekâletine bildirmiştir. 1 Atıf 12.58, 2 Mehmed 12 34, Kızlar arasında yüksek atlama: 3 Receb 53,4. miktarda olursa olsun mevcud malları Vekâlet bu fiatlar üzerinden hazırlana. 3 Hayri 12,31. 200 metre: 1 Melâhat 1,30, 2 Marika 1,30, 1 milyar liraya almayı, sanki aralarında cak bir listeyi tasdik edecek ve buna göYüksek atlama: 3 Saffet 1,25. 1 Cezmi 22.9, 2 Muzaffer, 3 anlaşıp, kararlaştırmışlardır. Demek bir re piyasa tanzim olunacaktır. 1 Polat 1,80, 2 Jerfi 1,70, 3 Çekic atma: Doğan. taraftan mal almıya hak etmek ve bu Sinan 1,70. 1 Balcı 40,54, 2 İlyas 30,43, 3 İkinci ile üçüncünün dereceleri ilân İhrac mallarının f iatı hakkını para mikyasile mal miktaıiarı Polat çok eski bir atlettir. Birincl Aslan 29,18. cdilmedi. Bu müsabakada birinci gerıasında taksim etmek şeklinde ferdlerin yükseliyor lıği tebrike değer bir muvaffakıyeUir. Uç adım: ien Cezmi mevsimin en İyi sür'atçisl bir faaliyeti vardır; diğer taraftan da Cirid atma: 1 Ömer 14,09, 2 Güner 13,62, olduğunu 100 ve 200 metreyi kazanmak Son günlerde ihrscat mallarında ge mal yetiştirmek ve elde etmek ve bun1 Kemal 54,42, 2 Melih 53,03 3 Yavru 13,58. suretile isbat etti. niş bir fiat yükselmesi görülmektedir. ları harcayıcıların topluca verdikleri fiSırıkla atlama: 4X800 bayrak yarışında rökor tecBu yükseliş hemen bütün mallarda ata taksim etmek tarzında bir başka fa 3 Fuad 48,50. Ankara ve İstanbul kız atletler ara1 Muhiddin 3,60, 2 Kalid 3,20, rübesi yapıldı. Adnan, Eşref, Rıza ve mevcuddur. Piyasada bu yükseliş doaliyet vardır. İhtiyaclara. nakil ve tevzi sında: /' 3 Münir 3,10. Ahmedden müteşekkil takım 8,08,4 de layısile müstahsilin mahnı tutmasındnn imkânlarına. alıcıların arzularına vesa110 mania: I yeni bir rökor yaptı. 100 metrej I korkulmaktadu, IHEM Sehir Kendi davalarımız ] haberleri laşe işin çıkar Yeni Şehir Meclisi yol nedir? Seçim için hazırlanan defterler 8 eylulde bitecek 2 Eylul 1942 NALINAI MIHINAİ Genelkurmaymm 5 yıldır yaptıkları A. Hamdi Basar Ferdi atletizm şampiyonası