Katalog

Reşad Nuri'nin A TEŞ GECESİ BÜYÜK MİLLÎ BOMAN Fiatı 100 kuruş Ş A H E S E R İ Semih Lutfi Kitabevi 18 umhuriyet „„ İSTANBUL CAĞALOĞLU 6357 Telgraf »• mektub adrea: Cumhunyet tstanbul Posta kutusu: îstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa fastni 24299 24290 29 Başvekil, AnıtKabire dair izahat verdi Hitleriıı nııtkıı izim goruşümüzde Alman ftevlet ve Hükumet Reisi Her Hitier'İB son nutkunu diğer nutuklarından ayıran esash cihet, yakında tekrar başlıjacak olan şark taarruzile >eni dünya harbinin Almanva için artık gerçekten bir olüm kalım savaşı olduğunun anlasılmasından, bilhassa anlatılmak istenilmesinden ve rüha>et anlatılnıış olmasından ibarettir. Nutkun Ingiliz siyasetile Avrupa kıt'ası munasebetlerine lemas eden tarihî taraflan ehemmiyetsiz clmamakla beraber >eni mücadelenin bundan sonraki safhalarına taalluk eden ve Almanyada behemehal zafer sonucuna vannak için demir bir elin bütün varijete hâkinı olmasını istiyen ve alan kısımlan en büj ük ehemmijeti haiz bnlunuyor. Burada 19141918 harbindeki Alman mağlubiyetinin yarattığı Hitler'i gorüyoruz. Son nntuk Hitler'in Mücadelem: Mein Kampf kitabına ilâve olnnacak yazılmamış, fakat yazılması sırası çimdi gelmiş bir parça gibidir. Filhakika Hitler'in son nutkunu bütün maksad ve manasile kavramak için Mein Kampfı habrlamak ve bu nutku söyliyen »damın o kitabı yazan adam oldnğunu gözönünde tutmak lâzımdır. Mein Kamprı okuyanlar hatırlıyacaklardır ki bu kitab 19141918 harbindeki Alman mağlubiyetini kabul etmiyen ve o felâketin ordudan ziyade cephe gerisindeki fena idarelerden ve binbir sebeble ortalığı bulandıran türlü gevşemelerden, gevşetmelerden ve sakatlıklardan ileri geldiğine inanan ve herkesi bu hakikate inandırmağa çalışan bir kitabdır, ve bizzat Hitler sahsan iştirak ettiği o harbin bütün fecaatlerini ve kahramanlıklannı gözü önünde tutarak kalbinin olanca ateşüe işte bu inandan doğmuş bir adamdır. Bu adam, Alman devlet ve milletlnln başına geçerek partisile ve partisinin fikJrleri ve faaliyetlerile mağlub Almanyada yepyeni bir hayat yarattıktan sonra simdi mukadderatın sevkile iki buçuk jüı geçen, tarihte eşi gbrülmemis yeni ve çok büviık bir harbin kat'î mahiyet ifade eden bir safhasile karşılasmak üzere bulunuypr. ve işte tam bu esnada Rayhştag meclisini toplıyarak üç gün evvelki nutkunu soylü> or. Ucsuz bucakBtz Bus topraklarında en dehşetli bir kısın havsalalar yakan müthiş muharebelerini muvaffakıyetle atlattıktan sonra şimdi başlıyacak kafî mahijetli taarruz hareketlerinden evvel onun gözleri önünde 1918 j ılında Almanyayı yere seren feci akıbetin tekerrürü ihtimallerine karşı tü>ler ürpertici bir azim ve karar bulunmasından daha tabiî ne olabilir? Hitler'in nutkunu sarahatle sojlenmemiş bir iki cümlede sbjle hulâsa ve ifade etmek mümkündür: Bu defa 1918 hezimeti tekerrür etmiyecek ve bunun için Alman devleti alınması lâzım olabilecek karar ve hareketlerin hepsini alacaktır Hatta bu karar ve hareketler mevcud kanunların üstüne çıkacak bile olsa! Bu ne harb edebiyatıdır, ne propaganda şatafatı. Hitler baskaları için olağanüitü ve bundan dolayı da bir parça garib gorunebilecek sozlcrinde \e isteklerinde vaziyetin ehemmiyetine uygun bir samimijettedir, ve bu bakımdan bazı tarafları uzaktan biraz heyecanlı ve hatta sinirli gorünmesine rağmen bizce nutkun gayet tabiî sayılması jerindedir. Hitler zafer üzerinde hiç şüphesiz olan kanaatini ısrarla tekrarlamakla beraber son nutkunda harbe yakın bir akıbet tayin etmemekte ve hatta gelecek kış için şimdiden almmakta olan hazırhk tedbirlerinden bahsetmek suretile harbin uzun •ürebilmesi ihtimalini bile açık ifade eylemektedir. Şimalî Amerika Birlesik Devletleri Bü\ük Cumhuriyetile Japonjanın da kavgaya kansmalan ve bövlelikle harbin karalan ve denizlerile bütün dünya kıt'alarına intikal eylemesi üzerine vaziyeti böyle görmemek garib olurdu. Almanjaja gore harb vaziyetinin ilk iki seneye nispetlc simdi daha bü> ük Parti Grupunda Ankarada Von der Golç ihtifali parlak oldu Törende ordumuz da temsil edildi Von Papen mazideki Türk Alman silâh arkadaşlığını övdii, General Hüsnü Kılkış Mareşalin hizmetlerini şükranla andı Sir Staiford Cripps MiUî Müdafaa ve Münakalat Vekilleri Askerliğe aid kanunlarla, gemi inşaatımız hakkındaki tedbirleri anlattılar Ankara 28 (a.a.) C.H.P. Meclis rupu umumî heyeti bu giın (28'4'1942) saat 15 te reıs vekili Trabzon meb'usu Hasan Sakanın reisliğinde toplandı. Celsenin açılmasını ve geçen toplantiya aid zabıt hulâsasımn okunmasını rnüteakıb ruznameye geçılerek Konya meb'usu doktor Osman Şevki Uludağın, Ebedî Şef Atatürk için yapılacak olan AmtKabir hakkında neşrolunan jüri raporuna dair takririne Başvekil Dr. Refik Saydam tarafından verilen oevab umumî heyetin müttefıkan tasvibile karşılandı. Ruznamenin diğer maddelerini teşkil eden, Manisa meb'usu Refık Ineenin, as. kerliğe müteallık kanun lâyihalarının Bskerî şuradan geçırılip geçirilmediğıne dair olan takririne Millî Mudafaa Vekili ve Kayseri meb'usu Suad Hayri Ürküblünün, vapur inşaatımızı temin edecek çalışma ve programa dair takririne de Munakalât Vekili tarafmdan verilen cevablarla bu müzakereler üzerinde söz alan hatıblerin mütalealan dinlendıkten sonra saat 17 de toplantıya son verildi. CrippTTgöre Hindistanda bozgunculuk baş göstermiş Japon Başvekili «Ingiltere ve Amerikayı yıkmak kasdile harbe girdik» diyor Dünku torende kahraman Turk ordusunn Ankarada yapılan ihtlfalde, raktile Türk temsil eden Ankara Mevki Komutam ordosunnn ıslahındaki büyük nismetlerl General Hüsnü Kılkış anılan müteveffa maresal Von der Golç Alman bttyok elçisi Von Papenin, feçen Umnml Harbde snb»y finif ormasBe »İmmı^ bir resmi Ankara 28 (a.a.) Almanya büyuk elçisi Von Papen tarafından bugun, Turk ordusunda pek eski zamanlardanberi hızmet etmış olan Alman veya Prusya subaylarının resimlerınden murekkeb olarak büyuk elçüık bınasında hazırlanmış olan tarihî muzeyı açmak vesılesile bir kabul resmi yapılmıştır. Turk ordusu namına General Husnü Kılkışla Genelkurmay şube reislerınden Albay Hılmi Oray bu torende hazır buunmuşlardır. Alman ordusu namına da Umumî Harb esnasında Turk ordusunda hizmet etmış olan General Guhr Berlinden sureti mahsusada gelmek suretile Londra 28 (a.a.) Avam Kamarasın merasime iştirak etmiştir. Bundan başka <Ja JJındisiana yaptığı ziyaret hakkında Mareş'al Vori der GoKz'un eski silâh arbeyanatta bulunan Sır Stafford Cripps kadaşlarından General Pertev Demırhan şunları soylemiştır: ve General Refet Bele üe eski Millî Mu« Ziyaretimi guçleştırmiş olan üç Eaa Vekili Saffet Ankan, Basın Bırliğı sebeb vardır: reisi Bolu meb'usu Falih Rıfkı Atay, 1 Duşmanın Hindistan istikametinMatbuat ve Ajans Umum müdurleri, de yaklaşmasının pek yakın ve muhakşehrımızde bulunan Turk ve Alman gakak oluşu, zetecileri de torende hazır bulunmuş 2 Uzakdoğudaki hâdiseler dolayıâle lardır. Hind umumî efkârının bazı şubelerinde Von Papenin nutku kendini gösteren bozgunculuk havası, Davethler buyuk salona geçtıkten son3 Hindıstarun müstakbel hükumet şekli bahsinde cemaatler arasında mev ra Almanya büyük elçisi Von Papen aşacud ihtılâfların daha sarih bir şekil al ğıdaki nutkıle bu kuçuk fakat çok kıymetlı müzenin küşad resmıni yapmıştır: ması.» , Her sene olduğu gıbı bu sene de Sır Cripps anlaşmazlığm verilecek kaebedî Mareşal Von der Goltz'un hatırararın tatbıkı meselesinden doğduğunu, karşılaşılan zorluklann meşrutî Hind sını ihya etmek üzere burada toplanmış hukumeti kuruluncıya kadar yekâlet e bulunuyoruz. Şanlı Turk ordusunun decek muvakkat hükumetin umumî şek mümessillerini bu sene de burada selâmline talluk ettiğıni ve müzakerelerin in lamak şerefine nail olduğumuzdan dokıtama da bu meselenin sebeb olduğunu layı bahtiyarız. Kalblerimız ayni zamanda minnetle dofudur. Ankara Mevki söylemiştir. Komutam General Hüsnü Kılkış ve GeBununla beraber bir çok neticelerin nelkurmay İstıhbarat şubesi reisi Albay (Arkası sahife 3 sütnn 3 te) Hilmi Orayı burada selâmlamakla bahtiyerım. Ayni zamanda bize bugün şeref veren Türk ordusunun eski mensublannı da selâmlamakla bahtiyanm. Alman orduları başkumandanlığı da geçen harbde Türkıye İle yanyana har(Arkası sahife 3 sütnn 5 te) Ruzvelf in mesajı Asherı vaziyet Harb için günde 100 milyon dolar sarfediliyor, bütün masraflar kısılmalıdır Moskova Rostov Pek yakmlaşan Alman taarruzu evvelâ nereden başlarsa başlasın ilk hedefler bu iki şehirdir Bomba »Hhakemesiıün geçen eelsesinde bahig mevzno oUn, Sovyet •efaretlnrn kırmın renkli otomobili Suikasd muhakemesi Bu sabah 9,30 da Ankara Ağır cezasmda sahidlerin dinlenmesine devam olunacak Ankara 28 (Telefonla) Atatürk' kikata kadar tesbh edilmemiş olan bir Bulvarındaki suikasd hâdisesinin muha müşahede, geçen celsenin zabıtlarında kemesine yann (bu gün) saat 9.30 dan yer aldı: Kırmln renkli bir otomobilin İtıbaren ağır ceza mahkemeslnde devam İnfilâktan az önce o civarda bulunduedılecektir. Bu celsede, geçen celsede ğundan bahsedilmİştL Önner Tokadı, olüdinlenemiyen şahidlerle, İstanbuldan münden üç dört dakika evvel, yani en şehrimize getirilen âmme şahidleri din son defa gören adam, taksi şoförü Fahri Uçardır: cBen kınnızı otomobilenecektir. lin içinde Lionid Kornilofu gördüm, şo*** (Arkası sahife 3 sütun 6 da) Yarıbelinden yukarıslnı, elindeki cehennem makinesine kaptıran suikasd faili Ömer Tokadm, bu müthiş maceradan artakalan komürleşmiş vücud parçaları, henüz bir kavanozun İçinde, Ankara ağırcezasındaki dava dosyaları yanında, suç delilleri arasındadır. Msznunlar, ikişer kişılik iki taraf h a linde, bu kavanozdaki damgayl, ayn ayrı okudular. İhtilâf «Made in...» den sonra gelen kelime üzerindedir. Abdürrahman Saymanla berber Süleymanın evvel âhır dedlkleri malum, Yorgi Pavlofla Lionid Kornilof ise ısrar edıyor: •Troçkistlerin mamulâtmdandır!» Fakat bu mütaleadan başka, bir de kendilerinin şahsan suikasdle alâkalı olmadıklarlnı isbat etmek mevkıinde bulunduklarına göre, bu yolda bir adım da son duruşmada Kornilof tarafından atılmış oldu; bütün zabıtlarla, AbdürVali ve Belediye reisi Dr Lutfi Kırdar, rahman ve Süleymanın ifadelerini tetşehrin önümüzdeki kış mevsuni mahrukik ettiğinden bahisle: «Benl hiç bir zaman Ömerle birlikte görmemişler ve kat üıtiyacı için alınacak tedbırler, AnÖmere tanıştırmamışlar, dedi; lutfen karada yaptığı temaslar, teşekkül edekendilerinden sorulsun, ben bu müşa cek mahnıkat ofisi, şehrin ia^e ve ekmek meseleleri etrafında şu beyanatta hedemde yanllıyor muyum?» bulunmuştur: Kornilof, Ömerin en iyi arkadaşı ve < Geçen kış içinde çekilen sıkıntılann sırdaşı olduğunu soyliyen Abdürrahmana, daha açık cevab vermesini istiyerek tekerrürüne meydan vermemek azmindeİki defa su suali de sordurdu: «Şu hal yiz ve bunlann başında da şehrin mahrukat ihtiyacı gelmektedir. İstanbulun de beni Ömere tanıtan kimdir?» Suikasd davası büsbütün heyecanlı ihtiyaclan üzerinde Ankarada başta Baş(Arkası sahife 3 siitnn 5 te) bir safhaya girmiş bulunuyor. Son tah H. Emir Erkilet Radjo haberlerine gore Kırımda ve ccphenin cenub kesimlerinde yerler kurumağa >üz tutmuştur. Alman başkumandanlığı. bu değisiklikten hemen faydalanarak taarruza evvelâ cenubda başlamak istiyecek midir? Yoksa bütün kesimlerde birden taarruza girişmek üzere tekmil cephede toprakların tamamile kurumasını mı beklivecektir? Bunu tabiî bi lemeyiz. Taarruza cenubdan başlanması, Almanlarca faydalı görüldüğü takdirde harekete pek yakında geçilmesi, aksl takdirde taarruzun mayısın on beşine doğru başlaması tabiidir. Demek oluyor ki, hemen bütün dünyanm derin bir merak Jıeyecan veya endişe ile beklediği taarruzun önümüzdeki bir iki hafta için(Arkası sahife 2 sfitnn 1 de) Vm Yazan: Emekli General O 50 IOO • 200 •• kı$ın ettıgımı tthm,n İstanbul gelecek kış sıkıntı çekmiyecek Sıra ile tahrib edilen bahtsız İngilizler Kolonyayı, Almanlar da Norvichi ağır surette bombaladılar Kanadalılar ISMOLENSKL. Askerlerinin yurd Dün tekrar Ankaraya giden Vali, «Geçen seneki mahrumiyetlerin sebebleri anlaşıl dışmda harb etmesini kabul ettiler mıştır. Şimdiden tertibat alıyoruz» dedi Kaıtada hukumeti münasebetlerini kesiyor Fransa ile siyasî YUNUS NADt (Arkasl sahife 3 sütan 4 te) Ottava 28 (a a.) «Kanada dışmda harb etmek için asker gondermeye> mahsus plebisıtın son neticelen blldirilmiştir. 2,233,000 kişi hükumet lehinde ve 1,306,000 kışi aleyhınde rey vermişlerdır. Muhaliflerin sayısı butün düşüncelerin üstundedır. Quebec vüâyetı, 910,000 <hayır> a karşı 367,000 «evet» reyi vermiştır Kanada, Vişi ile siyasî münasebatmı kesiyor Vişi 28 (a a.) Fransa Kanada münasebetlenne dair Kanada Başvekihnm yapacağı demeç hakkında Fransa Haricıye Nazırlıgı dün akşam aşağıdaki teblığı neşretmıştr: Londra 28 (a a.) Tebliğ: «Fransız hükumetine gelen haberlere Dun gece, büyük bir bomba uçak teşkilı Kolonya ve Rhenanie'nin başka ta gore, Kanada Başvekili bugun yapacağı raflarındaki hedeflere taarruz etmiştir demeçte Kanada ile Fransa arasmdakı Hedefler kolayca ayırd edilmiş ve bü munasebetlerin kesıldiğini bıldirmek niyetındedir. Esasen mütarekedenberi Ka. yuk yangınlar olduğu görulmüştür. Başka büyük bir hava teşkili de nada, Fransada temsil edılmıyordu. BuTrondheim fjordında bir Alman üssüne nun içmdir ki, Kanadanın siyasî münasebetlerini kesmesi tıpkı cenubî Afrika taarruz etmiştir. Dönkerk doklan ve düşman işgali al birlığmm münasebe lerini kesmesi matındakı topraklarda bulunan hava alan hiyetınde olacak ve mevcud bir vaziyeti ları da bombalanmış ve düşman sularına teyid etmekten başka bir şey ifade etmiyecektır. mayinler dokulmüştür. N0VOROS £üyük bir fabrikanm ağır hava bombardunanlaıile cikanlan vangıpjar ian sonıa havadan almmı» resmi (Arkaa sahife 3 stitun 6 da). İArkaa sahife 3 sütun 4 te) Şark cephesinde eenel durums coşteriı hari»