Katalog

TANRIDAG İlmî, edebî, türkçü dergi SAHİBİ: RIZA NUR 1 mayısta çıkıyor 18 incı yılsayı: 6355 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adrea: Cumhuriyet, İstanbul Posta tutusu: îstanbul No. 246 Telefoıu Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Kesik Bas Fevkalâde me; bir ijecanlı Hüseyin Rahmi Gürpınar Fiatı 7T fcuruA Pazartesi 27 Nisan 1942 Hilmi KÇCâbevi ( Yedek subayların diploma töreni *) Hitler dün Amerika bir nutuk Yeni Kaledonyayı söyledi işgal etti Japonlar Birmanyada 3 koldan MandalayJa ilerliyorlar yıkıncıya kadar "Rus devini dovuşecegız9' Evvelki gün iki bin genc yedek subayın törenle diploma aldıklannı yazmıştık; resimlerimizde, subaylanmızdan bir takım and içerken ve mektebin birincisine Büyük Millet Meclisi Reisi Abdülhalik Renda tarafından diploma verifcrken gorillmektedir. Akdeniz ttzerinde e\sim, Libjada askerî hare. ketler japıhnasına elverişli olmıjan çok sıcak devTeye ilerlemiş olduğu halde Malta adasına yoneltilen Jhnan hücumlannın ardı arası gelmiyor, ve henüz Mihver tarafından adanm işgaline de el atılmamış bulunuyor. Sayı bakımından iki bini geçen bu hava saldırılarile küçük Malta adası diinya yuvarlağı ustünde bu harbin bütiin şiddetile haşrüneşir olduğu bir nokta oldu. Niçin bu böjle oluyor acaba? Almanlara da azçok kayıblar verdirerek pahahya mal olmakta bulunan bu sürekli hücumlann elbet bir manası ve bir maksadı olacaktır. Bu mana ve mak. sad üzerinde düşünuldüğü zaman herşeyden evvel Akdenizin ehemmiyeti gözler önünde eanlanmamak ihtinıali yoktur. Cereyan halinde bulunan harbin stratejik bakımdan en önemli yerlerinden biri şuphesiz Akdenizdir. Harbin neticesi üzerinde müessir olacak bir saha. Ora. ya hâkim olan çok büyuk üstünlüklere malik olur da onun için. Maltaya joneltilip ardı arası kesilmeksizin siirdürulen Alman hava saldırıları nihajet bu adanın havadan ve de nizden alınması sonucuna gider mi bil" m«yir. Fakat ada üzerindeki sürekli AV~ man hava saldınlarının Akdeniz üzerindeld İngiliz hakimijetini çok zor bir durumda tuttuğu çok açıktır. Bu saldırıUrla Akdeniz garbî ve şarkî iki bblüme ayrılmış, netice olarak onun uzerindeki hakimijct de parçalanmıstır. 1940 . 41 bahanna kadar Bıijük Britanya adasına japılan uçak hucumlarını hatırlatan devamlı ve sert taarruzlara karşı bu küçük Malta adasının gosterdiği mukavemet ve tahammul kabiiheti hakikaten kahramancadır. Malta müdafaanna iştirak edenlerden biri geçen gıin: Ada\a yağdırılan bombalardan her. hangi bir netice alınabilmek için bu kara parçasının denize batırılabilmesi lâıımdır. Diyordu. Askerlik edebijatında haklı olarak saygı değer bir jer almak lâ/ım gelen bir kahramanlık sozudür bu. Fakat sürekli saldırılar >alnız adayı tahrib etmekle kalmıyarak onu bir nevi şiddetli muhasara altında da tutu>or. Bu gidisle adadakilerin ha\at ihlnaclaıı bakımından da hergün daha zijade zorlaçan durumlar içinde kıvranmakta olacaklannı tasatvur ve tahnıin etınekte pek büyük bir yanlışlık bulunmasa gerektir. Geçen gun Cebelitarıktan Akdenize doğru hareket eden ve 35 bin tonluk büyuk bir zırhlı ile bir çok torpido ve muhriblerden mutesekkil bulunan İngiliz filosu belki Maltanın iaşe bakıütaından zor durumunu düzeltmek için başvurubnus tedbirlerden birijdi. Adanın İngiltere elinde kalıp kalamamasuıın ehemmijeti büjüktür. Çunkü ada ile birlikte Akdeniz hakimivetinin tamamen elden gitmesinden ciddî olarak korkmağa jer vardır. Şimdiki felce uğ ratılmış vaziyet bile Akdenizdeki İngiliz hakimiv etini azçok karıştırmıştır. Adaya yoneltilen uçak saldınlarının durmadan sürdürulmesile Mîh\er tarafının adayı zapt ve isgal etmeden dahi istihsal etmekte olduğu neticeler şunlardır: 1 Libyadaki Mihver kıt'alarını mü. temadiyen takvije ederek şimali Afrika. da şimdilik hiç olmazsa statükoyu nıuhafaza etmek, 2 Akdenizden geçen İngiliz İmpara. torluk yolunu keserek Oıtasarktaki İngiliz ordularının bu yoldan tak\"ij elerine nıâni olmak, 3 Knsyaya Akdeniz üzerinden daha kısa bir yolla japılabilecek yardımlan önlenıiş bulunmak. Şimalî Afrikada statükonun muhafazasındaki ehemnıiyeti anlamak için başta Amerika olarak Demokrasi tarafının Afrikaya ve bilhassa bu kıt'anm şimaline ne büyük stratejik bir kıymet atfettiğini düsünmek jeter. Birlesik Devletlere gore Fransanuı ehemmiyeti bilhassa bu devletin simalî Afrikadaki müstemlekelerinden dolayı idi. Eğer Libyadaki en son İngiliz taarruzu muvaffak olarak Trablusa kadar ileriletilebilseydi derhal ortaya Fransız müstemlekeleri meselesi çıkacaktı. Çünkü Trablusa kadar ilerlemis Demokrasi kuv\ etlerinin Tunus üzerinden Cezayir ve Fasa gitmek için Hür Fransızlarla müşterek olduğu söjlenilecek yeni bir kombinezonun meydan aldığı görülebilecekti. Şimalî Amerika bu netice> i elde etmek için daha uzaklardan manevra yapmağı bile gözbnünde tutuyor ve tatbik etme \ FRANSA MİHVERE DÖNÜYOR "Fransanın bütün menfaatleri Almanya ve Avrupa ile Vaşington 26 (a.a.) Harbiye Nezareti, cenub batı Pasifikte bir Fransız müstemlekesi olan Kaledonya adasına, bugun, Amerikan asker.erınin çlktıklarını bildırmiştir. Adanın müdafaasma yardım edecek olan bu kuvvetler maballî idare ile mutabık kalındıktan sonra gonderilmiştir. Vaşington 26 (a a ) Yeni Kaledonyadaki serbest Fransız filosu serbest Fransız üslerinden istifade eden Amerıian fılosile İsbirliğı yapmaktadır. Amerıkalllar için en kjymetli stratejik üslerden biri Yeni Kaledonyanın merkezi Numeş'dır. Alman Şefi, çok tehlikeli bir kışın nasıl geçirildiğini anlattı Reichslag, Hitlere, her şeye miidahale ve istemediği hâkimleri azletmek hakkını verdi Alman Devlet Şefi, Reic hsiagda nattnmn »öylüyor Berlüı 26 (a.a.) Alman Führer'i bugün Reichtag'da bır nutuk soylemiştir. Vişi 26 (a a ) Aşağıdakı resmî tebHitler, 17 ılkkânun 1941 de Reıchtaglığ neşredümistir: da soylediğı nutukta olaylarm evvelki (Arkası sahife 3 sütun 4 te) «Bırleşık Amerika Harbiye Nazarlığının bir tebhginde Yeni Kaledonyaya Amerika kıt'alarınm geldıkleri bıldirilmekte ve mahallî resmi makamların tasvibi (Arkası sahife 3 sütun 3 te) Vişi protesto etti Asken vaxıyet Mareşal Peten elbirliğindedir,, • Yişiye göre Bulonya baskını Ingilizler hem Amerikablara. hem Fransızlara blöf yapıyorlar Kaçmak inhisarıtıın İngilizlerde olduğunu kimse inkâr edemez!» " tngiliz Amerikan blokile birleşmek ise Fransanın istiklâlini kaybetmesi demektir „ Vişi 26 (a a.) Nazırlar meclisi Mareşal Peten'in reisüğinde toplanmıştır. Pek mühin> olan ekmek meselesine İCT mas eden Piyer Laval söylenenlerin aksine olarak ekmek miktannın bir m«» ylsta azaltılmasına karar vermiştir. Doğu cephesinde Alman ve taarruzu yakmdır İngilizler RostokBath Pilsen, Almanlar Hitlerin nutkundan bununla beraber, kış şehirlerini şiddetle bombaladılar harbinde Alman ordularımn ne kadar büyük tehlike atlattıkları anlaşılmaktadır tngilizler Akdenizde 4 Mihver malzeme Yazan: Enekli General gemisini batırdılar Ağır hava düellosu gene başladı «Fransanm menfaati Almanya ile beraber olmaktadır» Vişi 26 (a.a.) Franslz haberler bflrosu umumî kâtibliği siyasî durum hakkında neşretüği bir hulâsada dıyor ki: «Fransanm ımıkadderatile kaygılanan Mareşal Peten Avrupayı yeniden kurmak hususundaki gayretleri artırmak üzere M. Laval'in işbirliğine müracaat elmistir. Mareşal Peten, M. Lavali Avrupa siyaseti gütmeğe en ehemmiyetli devlet adamı addetmektedir. Dahilî durumdan ziyade haricî siyasetür ki yeni rejimden cesare^ ve otorite istemektedır. M. Laval Avrupanın hastahğına yegâne çarenin Franslz Alman barışı olduğunu soyliyegelmiştir. Bugün de bir kere daha bu siyasetin Fransa için ölüm dirim meselesi olduğunu söyleyiceği bÎT zamanda bulunuyoruz. Fransanın önünde üç yol vardır: Bek. lemek, İngiliz Ameıikan blokile birleşmek. Almanya ve Avrupa ile işbirliği yapmak. Bir çok Fransız, beklemek leTıinde bulunmuştu. Bunun bir hata olduğu anlasılmıştır. Çunkü Fransa bununla her iki tarafın da düşmanlığını uzerine çekmiştir. İngiliz Amerikan blokile birleşmek, harbin neticesi her ne olursa olsun, Fran sanın istiklâlini kaybetmesi demektir. Halbuki Almanya İle İsbirliğı yapmak Fransayı tabiî ve tarihî Avrupa çerçevesi içine koyacaktlr. Fransanm bütün menfaatleri Almanya ve Avrupa ile işbirliğidır.» H. Emir Erhilet Vişi 26 (a.a.) D. N. B.: Fransız haberler bürosu umumî kâtıblıği, İngillzlerın geçenlerde SaintNazaire ve Boulogne'da yaptıklan çıka«Tna hareketleri hakkında salâhiyetli Fransız kaynaklarının •İngılizlerin yıldırım harbi» başlığl altında şu mütaleasını neşretmektedir: «1 İngilizler 22 nisanda Boulogne'un cenubunda Fransız toprağına bir müfreze çlkanyorlar ve sahilde mevzi alıyorlar. 2 İngilızler çıkar çıkmaz fenerlerin ı^ığı altlııda Alman teşkilleıinin taarruzuna uğrıyorlar. 3 İngilızler. düşmanla ilk temasta bütün maîzem^lerini bırakarak tekrar gemilerine donüyorlar. Bütün bu hareketler ancak sekız dakika sürüyor. Bu bakımdan İngilızler hakıkaten yıldırım harbinin ustası olduklarınl iddia edebilirler. Bu eşsiz seferin komutanı İngü*ereye donüşte M. Çörçile Sezar'ın meshur sözlerini değistirerek şöyle diyebılirdi: «Gıttim, gördüm ve kaçtım.» Bu gibi hareketlerın manasızlığı o kadar açlk ki bunu izah edebilmek için İngilizler ve Amerikahlar farazıyelerde bulunmak gerekiyor. İngilizler acele birdırmek tekniğini, şimdiMadagaskara hiicum ye kadar pek çok muvaffakiyetle tatbik niyetindeyrnişler! ettıkleri bu tekniği belki de İlerletmek Bern 26 (a a.) İtalyan Radiurbe İstiyorlar. Ancak İngilizlerin kaçmak ajansı bildiriyor: (Arkası sahife 2 sütun 2 de) (Arkası sahife 3 sütun 3 te) Çörçil: «Geliboludaki büyük arkadaşlarımızı asla unutmıyacağız» dedi Anhara muhteliti dün İzmiri 71 mağlub etti Alman doğu cephesi için artık hiç bir tehlike bahis mevzuu değildir. Taaıruz Hür Fransız Başkumandanı için Alman ve diğer Mihver ordularımn General de Gaulle yığılmaları isi bitmek uzeredir. Onun için Alman Führeri, Beıline gelerek dun beklenen nııtkunu rahat rahat so>ledi. Nııtkun askerliğe dokunan kısımları. bazı önemli noktalan berkitip aydınlattıklan için hususî kıymetleri vardır. Hitler, âderi veçhile, İngilizlerle Amerikalıların, bir sürü mağlubiyetlere rağmen zaferden, kahramanlıktan ve son galebeden dem vurmalarile alay ettikten sonra onlara karsılık olmak üzere Lehistanın 18 günde yere serilmesinden başlıyarak, Alman ordulanrifh, hava ve deniz kuvvetlerinin Norveçte, Holanda, Belçika ve Fransada, Balkanlarda ve Rus\ada başardıkları büjük muharebe zaferlerini hatırlatmıstır. Fin, İtaljan, Macar. Rumen ve Slovak ordularımn japtıklannı da ayrı ayrı methederek Ja. ponlan gdklere çıkarmıstır. Hitler sark cephesinde yalnız resmen Müttefik devSıdney 26 (a.a.) Anzaklar günü, letlerin değil, bir çok milletlerin de dohukumetin buyuk toplantılara meydan vüstüklerini kaydetmiştir. vermek istememesi uzerine halk taraAtlas Okyanusundaki denizaltı müca. fından sükunetle kutlanmıştır. Her sene meçhul asker abidesi önünde delesini de ileri sürerek bugünkü Alman yapılmakta olan dinî merasim bu sene denizaltı donanmasınm sayıca Biniık bir tiyatro bınasında ynpılmış ve Ameri Harbdekini kat kat geçkin olduğunu, kanın, Hür Fransanm ve diğer memle şimdiye kadar batırılan AngloSakson ketlerin mümessilleri hazır bulunmuş gemilerinin muazzam bir miktara vardığını. yeni denizaltı insaat ve hareketinin tur. tesirlerini düsmanların aydan aya daİngiltere Krah George aşağıdakı telha çok duyacaklarını siijlcdi. grafı gondermiştir: Ondan sonra sözü doğu cephesine gö«Avustralya tarıhinin su büyük anında Kralıçe ve ben harbin Avustralya ve türerek gecirilen kısın dehsetlerini anYeni Zelanda kıyılarına yaklaşmakta ol lattı: Napolyon'un Moskovadan ricate duğu sırada dominyonlarımızın milleüle roccbur olduğu 181213 kıs mevsiminde, beraber olmakla iftihar duyuyoruz. Isti soğukluk derecesi sıfırın altında en çok (Arkası sahife 2 sütun 6 da) 25 imis. halbuki bu kış mevsiminde cephenin bazı yerlerinde derece 25 rakamının çevrilmisi olan 52 ye kadar düsmüş. tür. İste bir insanın ısıtılmış kapah yerler dısında yaşayıp hareket edemiyeceği böyle bir kısta Ruslar mütemadiyen ve sürüler halinde hücumlar yapmıslar ve (Arkası sahife 2 sütun I de) fŞark cephesi Anzaklar • • • • gunu kutlandı Nerkezdeki Rus hatları yarılmıştır Almanlar Sovyetlerin büyük kayıblara uğradığını bildiriyor Londra 26 (a a.) Tebliğ: Dün gece Rostock ve Helnkel tayyare fabrikalarl uçüncu defa olarak ardısıra bombardıman edılmiştir. Ağır bomba uçaklarından mürekkeb diğer bir teşkll cenub Almanyadaki hedeflere ve Pılsen'deki Skoda fabrıkalarına hucum etmiştır. Dunkerk limanı da bombalanmıştır. Savaş uçaklarımız isgal altmdakl Fransada bulunan tayyare meydanlarına hücum etmişlerdir. Bu harekâta iştirak eden uçaklarımızdan 5 i donmemiştir. Almanlar Bath'ı ağır surette bombaladılar Londra 26 (a.a.) Pazar gecesi, düşman bomba tayyareleri. başlıca Bath şehrini hedef tutmuşlardır. Bath'ın ikametgâh mahallelerinde ağır hasarlar olmuştur. Akln fasılalı olarak bir kaç saat sürmüstür. Yersiz kalanlara hu susî merkezlerde yer temin edibniştir, Yangın bombaları yangınlar çıkarmış ve yüksek infilâkh bombalarla, evler kâmilen yıkılmıştır. Yangmlarln hepâ şimdi önlenmiştir. Şimdiye kadar habel verilen ınsanca zayiat miktan çok yük« sektir ve içlerinde bir mıktar olen vardır. Kayıblar da olduğundan cankurtaran ekipleri, ankaz yığmlarml hâlâ araştırmaktadırlar. Hasara uğrıyaq (Arkası sahife 3 sütun 6 da) Sovyeller, Şimal Buz denizinde 12 bin lonluk bir Alman vapuru bafırdılar (Telgraflar 3 üncü sahifede) Berline giden heyetimiz Büyük elçimizin resmî ziyafetinde Alman erkânı da bulundu YUNUS NADÎ İArkası sahife 3 sütun 1 de) Dun Ankarada İzmır ve Ankara muhtelitleri karşılaşmıştır. Ankara takımı bu maçı 71 kazanmıştır. Şehrimizde yapılan Türkiye serbest güreş birüıcilikleri de djin sona ermiştir. Bu müsabakaları da takım İtibarile Berlin 26 (a.a.) AJmanyaya mübayaalarda bulunmak üzere gelen Türkiye kara ve denizyolları heyeti şereflne büyük elci Gerede büyük elçilıkte resmî bir oğle yemeği vermiştir. Yemekte Reichbank dırektörü Pusel, Haricıye Nezareti iktısad dairesi reisi büyük elçi Wıehl Clodıus, iktısad ve münakalât reisleri ile ağır endustri müAnkara kazanmıştır. Yukarıki resim evvelki gün Anka messilleri ve Ankara Alman elçillği Ürada karsılaşan İstanbul Izmir takımlarını bir arada caret müsteşarı elçi Jenke ve Turk göstermektedir. Bu müsabakaların tafsilâtı 2nci sahife heyeti, buyük elcllik erkânı hazır bulunmuşlardır Avrupa, havalannda yeniden sık sık gorulmele baflanan korkunç manzarajardan