Katalog

6 Mayıs 1941 CUMHURİYET O IV 13 E 1918 nedir? er Bitlerin son nutkunda tebarüz ettirdiği iki mühlm noktanın birmcisi harbln gelecek sene de devam edeccği ise, ikincisi de 1918 senesinin lekerrür etmiyeceğidir. Harbin gelecek sene de devam edeceği onun bugiinkü gidişinden zaten anlaşüıyor. Fakat tekerriir etmiyeceği söylenen 1918 nedir? Bunn anfamak için bngunkfi Atmanyanın geçen Büyük Harbin neticesini na Ankara 5 (Telefonla) Çiftçi mal. lantısında görüşUlecektir. Lâyihanın ilk maddelerinde ziral saba sıl teHUdd ettiğini bümek lânmdır. Ye lannın korunması ve ziral asayişin temi ni Almanyanm telâkkisiııe göre Alman nl, ziral suçlann sür'atle tahkik, takib ve dairelerle çiftçi mallan ve ziral si. y* geçen Büyük Harbde, düşman silâ ve muhakemesi hakkında mevzuatımız cü tarif edilmektedir. Ziraî sahalar dahile mağlub olmamıştır. Onun yenilme arasında ihtiyacı karşüayacak esaslan hilindeki ekilmiş, dikilmiş yerlerle zirasine sebeb, askerl cephe gerisiniieki si mııhtevi hukümler mevcud olmadığın at işlerinde kullanılan veya bu işlerle a. vil cephenin dayanamaması ve bu cep dan bu boşhıgu doldurmak gayesile bir lâkadar bulunan, yahud umumun intl. henin askerl cephe üzerinde tesir etrae kanun lAyihası hazırlanarak Meclise ve. faına tahsis edilen menkul ve gayrimensidir. Binaenaleyh Almanya, geçen Bü rilmişti. Ziraat, dahiliye ve adliye encü kul mallar, çiftçi malı addedllmekte, yük Harbde sitâh kuvvetile yenilmenüs menleri bu mühlm lâyihanın tetkik ve çiftçi mallarının korunması için ser tir. ve bn defa da silâh kuvvetile ye mUzakeresuıi bitirmişlerdir. Encümen visler kunılmaktadır. Lâyiha ile bekçi ler tarafından baa tadillerle kabiil erti teşkilâtı ve bekçiliğe girme şartlan da niltnesiııc îmkân yokttu*. I len lâyiha, Meclisin cuma günkü top. tespit olunmuşttır. Her HJtler, btmu anlatmakla beraber 1918 senesinin tekerriir etmijeceğini sö'ylemekle, Almanyanın sivü cephesini sarsaeak her amilin de bertaraf edilmis olduğunu, banu bekleyen varsa irmirtinhı boşa gideceğini anlatmak isteraiştir. 1918 de sivü cephenin sarsıbnasım inKendimizi hatıralann akı^ına bırakıtac eden en mühim amil, şüphe yok ki, vermek bunun için bizi ölüm korku iktısadi abhıka ve bu iküsadi ablusundan da kurtarır. Gerçi haüralanmızkamn Ahnan hayaünda açüğı rahne daki bizi artık yosamıyan bir adam gibi idL görürüz; fakat o, yasamadığı halde, ölüme rağmen vardır; tarih kitablanndaki, Her EBUer, 1918 lencsinin tekerriir romanlardaki insanlarm daima var olduk etraiyeceğini söylemekl* İngilizler taralan gibi.. Ancak hayalde bir varlık; fmdan bo defa tatbik ohınan ablukaolsun, böyle bir varlığm hayalt olması nm, geçen defa olduğu gibi müessir, ve Almanyanın sivil cephesinde bir Londra 5 (a.a.) Manchester Guar kendisini kuvvetle hissettlrmesine mâni Hanya 5 (a.a.) Ege ajansı bildirahne açmağa mnvaffak olamıyacağınt, riyor: dian gazetesi başmakalesinde diyor ki: midir?.. Hatıra, böylece, bize vücudüAbnan sanayiini, Abnan istihsalİBİ mü Eden, Yunan Başvtküi Tsuderos'a a«Almanlar Yunan seferini bitirdiler ve müzden aynldıktan sonra da büsbütün him bir aksaklığa uğratamıyacağım an şağıdaki mesaj ı göndermiştir: yeni bir teşebbüse girismek üzere ora ölmiyeceğlmiz vehminl, bu en tatlı vehdaki kuvvetlerinin bir kısmını geri a mi verir; zaten geçmisteki vücudümüz, latmak istemistir. «Avam Kamarası ve ingiliz miiieii Bn defakî İngiliz ablukasınm, geçen adına, Yunan Başvekiline, Yunan or larak tensik edeceklerdir. Alman taar maddemiz de bizim için simdiki vücudefaki gibi muessir ohnadığı muhak dusunun gösterdiği parlak cesaret ve ruzu Libyaya inhisar etmiyecektir. Hit dümüz, maddemiz kadar kıymetli dekaktrr. Fakat onon büsbiitiin tesiısis sebat ve metanet ve müttefik olarak ler'in Mısıra karşı taarruza hem sark gildir. Hatıramızdaki biz, daima değişen, Budapeşte 5 (a.a.) Ofi Fransız atan hem de garbdan geçmesini bekle kendisile birlikte ruhu da değistiren tekalacağmı iddia etmek de doğrn ola dürüstlük ve sadakatine karşı derin Jansı: mek lâzımdır. Bu yeni hareketler, İs nin esiri olmaktan kurtulmu?, artık hamaz. Çünkü İngiE» ablukası, Almanya minnettarhğunızı arzederim.» Pest gazetesinm Berlin muhabiri, Sırpanya, Cebelüttarık ve şimali garbî Af kikl haline erismis, hakiki feklini elmış nın denbt yollanndan istifade ermesine Tsuderos, aşağıdaki cevabı vermistir: rikası hakkındaki Alman niyetleri her olan bir Inaanriır, Bize ebedl imis gibi bistanın mülkî ldaresine muvakkaten estamamile mâni olmakta, Ahnan) a bu «Hararetli mesajmızdan dolayı ekse ne olursa olsun, gecikmeden belirecek görünür, bize ölmeden evvel ölüm olki Yugoslav Nazırlarından Azimoviç'in yüzden, şüphe yok ki sıkmtı çekmek lânsınıza teşekkür ederim. Avam Ka tir. Şark dahilinde Abnan plânının amemur edlldiğini yanyar. mryan bir âleme varmanın hAzzını tattedir. Belki de harb gayretleri, şimdi marasına ve ingiliz milletine Yunan nahtarlan henüz vuzuh bulmamıştır. tuır. La Linea 5 (a.a.) Fransız Ofi a Berlindeki Sırb mahfillermde bildilik bu sıkıntmın hissoramnasma mâni ordusu hakkındaki düşüncelerinin bü Burada bir sual varid olmsktadır: Hitrildiğine göre, Sırb devleti 67 milyon jansı bildiriyor: Hatıralanmıza sığınıp " " « ™ içinden oluyor. Fakat harbin nzaması, yapüan tün Yunan milletinin ta kalbine kadar ler Türkiyenin boyun eğmesi için tehDün bütün gündüz Cebelüttankta nüfusu ihtiva edecektir. harbin şimdiye kadar yapılan harblerin gideceğini temin etmenizi rica ederim. didde veya taarruzda mı bulunaeak, sanki sıynlıvermek.. Elbette hoş bir şey; dağ, liman ve körfez üzerinde pek çok Polonya Başvekilinin en masrauısı olmaa, bu sıkıntınm gît Anavatanı müdafaa eden erlerimizs İn yoksa Türkiyenin şu veya bu suretle fakat kabil mi? Geçmif günlerimiz ger İngiliz deniz tayyaresile avcı ve bommilletine hitabesi tikçe daha fazla hissolunmasuıa sebeb giliz ve imparatorluk erîerinin yapüğı yanından geçerek doğrudan doğruya çekten geçmiş midir? Bırektık\an hatı. bardıman tayayresi uçmuştur. Gün bakıymetli ve dürüst yardımı hiç bir za Suriyeye mi gidecektir? Türkiyenin ralar bu günün tesirinde değil midir?.. Londra 5 (a*.) General Slkorski olmaz mı? tarken bir çok harb gemisi Akdenizde man unutmıyacağız. Müttefiklerimiz es coğrafî vaziyeti nedir? Almanlar Ka Hatıralarımız da bizimle beraber yasar, manevralar yapmak için açılmıştır. Ak Polonya millî bayramı münasebetile AYoksa Almanya, bu sıkıntııun hissoki Termopil kahramanlarına lâyık ol radenizi, Bulgaristan ve Rumanya sa bizim le beraber degişir. Bu günün dün şam limanda Ark Royal ve Argos tay merikadan Polonya milletine radyo ile lurımaması için İngiliz ablukasuu yarduklarını göstermvşler ve İngiliz tan hilini kontrollan altında tutuyorlar. Bu üzerinde tesiri vardır. Tarihin insanlayare gemilerile Repulse ve Renown bir mesaj göndererek Polonyanm, bütün mağa ve ablukanın tazyikını hafiflethinin şanlı kitabına altm yazı ile yeni ralardan tayyarelerini ve hafif deniz ruu olduklan gibi görebiliyor muyuz? milletlerin hürriyet ve istiklâllerinin meğe yardım edecek yeni çareler mi kuvvetlerini kullanabilirler. Alman kıt Onlan anlamak için kendl hislerimizden, dritnotlan, bir knıvazör, bir torpito muhafazasına çalışmak suretile harbden sayfslar yazmışlardır. bulacak? muhribi, bir de denizaltı filosu vardır. sonra yeniden kuvvetli ve müttehld bir Sizi bir kere daha temin etmek hte aları Türkiyenin Avrupa hududlannda görüflerimlzden uzaklaştırabiliror muDiğer cihetten tamirde bulunan ShefMeselâ Mısıra karşı açılan ve ne marim ki büyük müttefiklerimiz Britanya bulunuyorlar. Selânik, Kavala ve Limni yuz?.. Dünkü bize de gene bu günkü bi field kruvazöru de meçhul bir istika memleket olarak ortaya çıkacağmı söyhiyct alacağı henüz anlaşılmıyan harb. Common Wealth'i asil milletlerinin ya nazilerin elindedir. Hava kuvvetlerile zim gozlerile bakmıyor muyuz? Hatırala mete hareket etmiştir. Bu kruvazörün lemlştir. bu maksadı mı istihdal ediyor? buradan Oniki adaya bir adımlık me rımızz yaratan da gene yaşadığımız an, nında, nihaî zafere ve manevî hürriyet Polonya 1939 da Avrupa hakimiyeti B u l u henüz bclli değil. Fakat .1913 in ve enternasyonal adalet prensiplerinm safe vardır. akmekta olan zamandır. Iste skşam üze. yerine tamir nhtımına hasara uğramiî plânlarınm karşısına başlıca mania olaiki destroyerle bir denizaltı çekilmişttr tekerrör etmemesi için Almanyanın hiç kat'î galebesine kadar mücadeleye deri, bir ağacm altında, artık silinen manrak çıkmıştı. Polonyanm işpalindenberi Irakta Raşid Âlinin isyanı Hitler'in zarayı görsem bile farketmeden, kimi Öğleden sonra içinde mühim bir şaholmassa bütüa Akdeniz kavzasına hâ vam edeceğiz.» siyet bulunduŞu söylenen dört motörlü Baltıktan Ege denizine kadar bütün sarktaki tertibatı ile aynı zamana tekim olması icab eder. benim çağırdığun, kimi de kendilikledevletler istiklâllerini kaybettiler. 1791 bir tayj'are Cebelüttanğa gelmi>tir. rinden üçüşen hatıralara gönlümü açmif, Ali Rana Tarhan Kızılay sadüf etmek üzere hazırlanmıştır. Almanyanm bu hakimiyet için yapade ilk demokrasiler arasında bulunan Hitler'in maksadı her halde Türkiye öyle duruyorum. Sanki yafamıyorum; cağı mücadele biitün bu senenin, belki Polonya gene demokrat olarak yasıya Cemiyeti reisi oldu yi çember içine almaktır, fakat Türkiye etrafımı çeviren her feyden uzakta, geçde gelecek senenin en mühira hâdisecaktır. Ankara 5 ( R A ) Kızılay Cemiyeti Almanlara yol vermemekteki azimli ka mife karısmif gitmişim. O kadar ki biri sini teşkil edecek, ve ancak bu hâdî!n?iltere Misir ticareti rarında devam ederse ki bütün slâ gelip yavafça koluma dokunsa, birden. senin neticesi 1918 senesinin tekerrfir umumi merkezinden bildirtlmistir. metler böyle olacağım gösterivor AlLondra 5 (a.a.) Başvekil Çörçil bire hiç tanımadığım bir âleme düşmü? Bngün yapılan Kmlay umumi merkezi edip etmiyeceğini gösterecektir. İngiüz Mısır Ticaret Odası azasma toplantısında heyeti idare reis ve azala manya Anadolunun çetin dağ mania gibi ürpereceğim; hayallerimle, hatıraAnkara 5 (a.a.) Büyük Millet Mecgönderdiği bir mesajda şöyle diyor: nna aşağıdaki zevat intihab edilmi^er larile karşılaşacaktır. İşte Almanlann lanmla örduğüm, bu günle hiç bir İlişiği Tobruk: Türkiyenin yanından geçmesi nazari olmıyan bir dünyadayım.. Vehim! Sa îisi bugün doktor Mazhar Germenin dir. «İngiliz Mısar ticaretinin normal yolAlmanyanın Akdeniz hakimiycüni kayesi buradan doğmuştur. Fakat bu da dece vehim!» O hayalleri kuran da. o başkanlığmda toplanarak Millî Piyango lan, içinde bulunduğumuz harb dolaRana Tarhan, İstanbul meb"ıısu .re. idaresinin 1939 yılına aid bilânçosu hakzanmak için Ueriye atılmakta olduğu is, Hasan Saka Trabzon meb«usu ikin. imkânsızdır. Çünkü Atinadan Rodosa hatıralara kendinl bırakan da bu günkü kındaki Divanı Muhasebat mazbatasma yısile terkedilmiş olmakla beraber bu bu sırada Mısır Libya cephesinde vaharb, siyasl sahada olduğu gibi ikusacl reis., Cemil Uybadın Tekirdag meb. 260 mil. Rodostan Kıbnsa da 80 mil ben değil miyim? Geçmisi olduğu gibi ziyeti gözden geçirmek icab cder. ve Maliye Vekili Fuad Ağrak tarahn dî sahada da iki memleketin birbirinin usu ikinci reis, Dr. Asım Arar, Sıhhat vardır. Tnsiliz filosu bu gibi seferlere görmek hiç mümkün mü? Her an hatıdan bu idarenin mesaisine dair verüen mütemmimi olduğunu ispat etmiştir. Bu Bir kere Tobruk müdafa*ya devam ve İçtimai Muavenet Vekaletl müsteşan mânî oîabilir. ralarımı kendim yaraüyorum; gecmişteizahata ıttıla peyda eylemiştir. ediyor ve İngiltercye çok mülıim gün umumi kfitib., Kemal Zaim Sunel, Tür mücadelede bizim mukadderatımız kaDiğer taraftan Suriyenin mihver tara ki hiç bir halimi olduğu gibi göremiyoMeclis bundan sonra Türkiye A l dar Mısıruı mukadderatı da bahis mevler kazandırıyor. Çünkü Alman İtal klye C. Merkez Barkası umum müdü fmdan bir üs olarak kullanılması Vişi rum. Geçnüsteki bir günüme, safhalarını yan kuvvetleri Tobruğu düşürmeden rü muhasebe murakıbı., Naki Cevad hükumetinin İneiltereye karşı hasroane en iyl hanrladığım bir giine dönebil manya arasındaki ticarî mübadelelere zuudur.» Mısıra karfi taarroaı gecememekte ve Akkerman. Ziraat Vekâleti müşav<r!e bir hareketi olur.» sem kim bılir ne kadar saşırırım; onu mütedair hususî anlaşma ve tediye an Almanya, Ruslara teknisyen sandığımdan büsbütün başka türlü bu laşmasında mevzuubahs bazı hükumleTobrOKU» kendilerini geriden tehdid et rtnden vezne murakıbı., Dr. HüsaraedMeclise veriler» bir ^»krir göndermiyor lurum da ondan. Bir günün hptırasına, rin tavzihine aid notlarla Türkiye Yumesinden endişe etmektedirler. Bu yüz din Kural , Ağn me'usu .aza. Ankara 5 (Telefonla) Bolu meb ondan sonra gelmiş günlerin izleri ek. nanistan arasındaki kliring anlaşması Berlin 5 (a.a.) Yanresmî kaynakden Alman İtalran kuvvetleri e\Trelâ usu Lütfi Gören. af kanununa ekl»nm«>k lenir; hiç bir hatıra sai degildir; hahtasdikına ve gene bu iki hükumet ara tan tebliğ edilmiştir: Tobrnğn düşürmek içhı çahşıyor ve MI! Askerî ceza kanununun bir üzere Meclise bir kanun teklifinde bu zamıza olduğu gibi nakşettiğimizi sandıYabancı gazeteciler tarafından sorusında münakid kliring anlaşmalannın mücadeleye daha sonra geçmek isteyor. maddesi tadil ediliyor lunmuştur. Bolu Mebusu. bu teîtJifile ğımız anlar da gene hayalimizin, daime lan suallere cevaben Hariciye Nezaretemdidine aid kanun lâyihalarının biİngilizler Mısır topraklannda vuku Ankara 5 (telefonla) Askerî ce?a af dolayısile haklannda taklbat «talk tinde bildirildiğine göre Alman hükuzarnanm tesir ettiği hayalimızin yarat rinci müzakerelerini yapmıştır. bulacak mikadelenin şiddetli olacağmı kanununa ek lâyiha Meclisin çarşamba mıs olanlardan arzu edenlerin bu takl. metinin Ruçyaya teknisiyenler göndertığj şeylerdir Öyledir; fakat bırakın, takdir etmekte, fakat kazandıkları her günkü ruznamesine konuldu. Bu lâyiha batın devamını lsteyebilmeleri mtita Gene bugünkü toplantıda vilâyet ida mesi için Sovyet hükumeti tarafından beni uyandırmayın, bu ağacm altında, günden istifade ederek hanrlıklannı ile 48 inci madde şu şekli almaktadm leasmdadır. Karmn teklifl adhye encfl artık silinen, şu gördüğüm halde iarket ıesi kanununun ikinci ve 71 inci mad mezuniyet verildiği hakkında Anglosakilerletmektedir. Tobruk mödafaası ne A Askerl suçlann takibi şlkâyete menine havale olunmuştur. Lutfl Gfi mediğim manzaranın karşısında, akmak delerinin değiştirilmesi hakkınd?ki ka son kaynaklanndan ortaya atılan haber kadar uzarsa, İngilterenin Mısırda y»p bağlı degildir. ren, Ziraat Bankası kanununun 64 ürjcü ta olan zamandan, etrafımı çeviren dün nunun birinci maddesinin (E) fıkrasının vakıalara uygun değildir. tığı hazulık da o derece Uerleyecektir. B Askerî kazaya tAbi olup da Türk maddesinin 2 numaralı fıkrasının tefsL yadan kurtulmuşum, geçmiş günlerim tefslrine aid mazbatanın da birinci müBu meselenin ne Abnan ne de Sovyet ceza kanunu mucibince taidbi Adliye rine dair de bir takrir verdi. den birini, en tatiısın» tekrar yaşıyorum zakeresini yaptıktan sonra çarşamba hükumetince halledibniş olmadığı ÜâIrak: Veküinia iznine bağlı suçlar hakfcmda ! sanmak sevdasındajim Bırakın, ben de günü toplanmak üzere içtimama nihayet ve edilmektedir. Iraktald vaziyete gelince, İngiltere ile izin Milli Müdafaa Vekılî tarafından ve Amerikadan Fransaya 14 bin Baudelaire gibi: «Saadet dakikalarını vermiştir. Irak arasında muhasamat devam ediyor riltr. RuhsaUız fabrika ton un geldi canlandırmak san'atine âşinayıni.» diyeîrak, sterlin re'imine ve tayyare faaliyetine inuisar etmiş buMarsilya 5 (a*.) Ofi Pransız ajan rek kendimi a\njtayım; bırakm, ben de isletiyormuş lunuyor. tâbi değil Sami gibi: Beyazıdda Eminbey mahallesinde bir doğru bir temas başlangıcı olup olma sı bildiriyor: Londra mehafilinin bu muhasamata Amerikadan 14.000 ton un getlmıekte dığı beDi değfldir. Londra 5 (a.a.) İngiliz hazinesi müsevinin 60 makineden mürekkeb bir hemen nihayet vermek istedikleri ve olan İb de Re ve Leopold Fransız va. Gel söylcşelim cfimle geçen denılcri cana tarafmdan neşredilen bir karamameye çorab fabrikası kurdugu ve bu fahrikaMuhasamata girişmis olmak yüzünden bunun için Reşid Âlinin askerlerini çekpurlan Marsilyaya gelmiştir. Amerikan dediğim zaman. geçen demlerin de, cana. göre Irak artık sterlin rejimine dahil nın gürültü husule getirerek halkın ra. mesinin kâfi geleceğini anlattıkları bil fld taralın hissettiği teessür her halde Kıalhaçının Avrupadaki umumî mümes. nın da davetime kosacakları ümidine ka hat ve huzurunu kacırdıgı Belediyeye olan memleketlerden sayılmıyacaktır. diriliyor. Londra mehafili tarafından günden giine artacak ve bu da iki ta silinin yardımile Fransada üç pazar pılayım. Heyhat! Çok kısa bir avun haber verilmiştir. Yapılan teftişte bu ileri siirülen bu noktai nazann Irak rafın anlaşmasını, belki çabuklaştıra meccanen ekmek datıülmaaı hakkında ma. Baudelaire de, o sözünden hemen Tanca gümrük idaresi fabrikanın ruhsatsız çalışmakta olduBaşvekili Beşid Âliye bildirilip bildiril caktır. Amerika hükumetinin aldıgı karardan sonra bize haber veriyor: »O yeminler, Tanca 5 (a.a.) İspanyol makamah tu anlaşılarak faaliyetten menedilmişmediği ve bunun bir mütareke akdine ötner Rıza DOĞRUL bütün Pransa memnun ve minnettardır. o kokular. o sonsuz buseler, sondaları Tanca gümıük idaresini ele almışlardır. ür. Çiftçi mallarmm korunması için Sohbet IV Hatıralanmıza sığınıp şu akınakta o. lan zamarun, muammalar taşıdığı için neş'esi bile endişe veren zamanın içinden sanki sıyrıhvermek ne hoş şeydir!. Yarmı henüz bilmediğimizden bu günü kavrayamayız; bu günün dündeki se beblerini de gene yarm aydınlatacaktır. Geçmiş günlerimiz ise hem hazırlayıcı. lan, hem de sonuçlarile birlikte, bir bütün olarak gözüktüklerl için ışıkh bir âlemdir. Neresine baksak, artık iyice anladığımız, bunun için de bize son derece hazlı bir gurur veren tnanzaralarla kar. şılaşırız. Geçmiş zamanı düşünürken anlıyamamanın, şüphelerin üzüntüsünü çekmeyiz; gönlümüzde böyle bir üzüntü duyuyorsak o günler bizim için gerçekten, tamamile geçmiş degildir, birer hatıra olmamıştır, henüz İçinde yaşadığı. mız zamanın birer parçasıdır. Hatıranm başlıca vasn belki de, bize aid olduğu halde, bizi güldürdüğü, ağlatüğı halde, başka bir kimseninmiş hissini vermesidir. Haüralanmızdaki biz'in sevlnçlerine, yaslarına gö'steraiğimiz alâka, tarih kitablarında, romanlarda rastladığımız insanlann maceralarına gösterdiğimizden şüphesiz daha kuvvetüdir, çünkü onu daha yakından tanırız; fakat gene o cins. ten bir alâkadır. HATIRALAR * * Yazan: Nurulîah Ataç Nark kalkmalı mı? eksik olmasınlar, gerçi bazı meslektaslarunız, benim etten. sütten, fiattatt, narktan, pahalılıktan, ucuzluktan bahsedişimi beğenmejip bana tariz ederler ama geliniz, bugün de bu mevıu üstünde görüşelim. Fiat murakabe komisyonunurı gıda ve birinci derece ihtiyac maddelerindeki pahalılığın önüne geçmek için bnlduğu muessir çarelerden biri nark koymaktır. Nark, yeni ve bize hâs bir çare değildir. Ekmek bizde yarım asırdanberi narka tâbidir. Çoğu Avrupa memleketlerinde ekmekten başka tereyağı ve sütün de sulh zamanmda dahinarkı vardır. Evvelce hazırlanarak Meclise verilen kanun lâyihası cuma günkü içtimada müzakere edilecek Eden, Yunan Balkan seferi Başvekiline bir bittikten sonra mesaj gönderdi yeni vaziyet İngiliz gazeteleri Yunan ordusunun muhtelif ihtimalleri parlak cesareti ileri sürüyorlar takdirle karşılamyor nasıl reddetmiyorsam geçmiş hayallerimi de, gerçek birer hatıra gibi davet j etmekten kendimi alamıyorum. Meşhur mısraı biraz değiştireceğim: Geçmiş hayal olur ki ıramam cihan d«ğer O güzel hayallerimi kurduğum za [•! manlar, onları niçin unutayım? Zaten mızm erişemediği uçurumdan bir daha bilmiyorum, bazan kendimi onlara o kadoğabilecekler mi?« dar kaptırdım ki içimde birer hakikat V oluverdiler. Onları kendimden ayırarnıGerçekten edilmemiş yeminler, ger yorum, eyırmak istemiyorum... Hem ha. çekten duyulmamış kokular, ancak ha yaller, kendilerini gerçekleştlrmezsek, yal ettiğimiz buseler Onlar da birer bizi bir türlü bırakmarlar ki... Hayallehatıra değil mi? İçimizde gerçek hatıra rinden ancak san'atkâriar. yaratıcı «anlar gibi yaşamıyor mu?» atkârlar kurtulabilir. Şüphesiz ki Sha Tuz ve tünün gibi inhisar maddelerîBir berrak kış akşamını haürlıyorum; kespeare kendini zaman zaman kıskanc beni birdenbire ütreten, soğuğu ile de bir Afrikalı, tamahkâr bir faizci, bü nin de ötedenberi söküp gelen bir narkı ğil, İnsanı bir Tanrı ediveren ateşin tün dostlarından, evlâdlarından hıyane vardır. parlamasile titreten berrak bir kış ak görmüş bir hükümdar, zâlim bir Kral, Bu misallerle anlatmak istediğim şuşamı. Çok daha uzakta bir güııü hatır gene bir âşık, sevgisinden çıldınp sular dur ki, nark alışümış ve tecrübe edilhyorum; neden aklıma geliyor bilmem? üzerinde ölen bir kız diye görmüştür miş bir usuldür. Bizdeld gibi pazan, rebir hiç, hemen o günün akşamı unut yoksa Othello'yu, Shylock'u, Lear'İ kabet kaidelerini tesirsiz bırakacak kamam lâzımdı; halbuki ikide bir içimde III üncü Richard'ı, Romeo'yu. Ophelia'yı dar dar yerlerde sebebsiz pahahlıklaıi canlanıyor: bir eibiseye asılı duran kü nasıl yaratabilirdi? Onlar hep kendisi önlemek için pekâlâ tatbik ohınabiür çük bir mukavva parçasının bir numa nin birer hatırası, hayalî birer hatırası caredir. ra olduğunu farketır.emiş, çıkarılması değil midir? Haüralarımız hayalimizle Nitekim kıştanberi koyun eöne de zenginleştikleri, yahud zenginliklerini untulmuş bir fiat etiketi sanmıstım; bana güldüler, utandım.. Daha böyle bir kaybettikleri gibi hayallerimiz de bir . nark konmuşrar. Narkm, tabiî iyi tetkik edilmek şartile kimseye zaran yoktur. çok hatıralar, kimi ehemmiyeüi, kimi denbire içimizde birer hatıra oluverir. Bilâkis halka büyük hizmeti vardır. ehemmiyetsiz hatıralar içimde uyanıyor. Belki de hayal ile hatıranm sınırlannı Bir hatıranm bizi kavrayıvermesi için çizmek kabil değildir; birbirlerine o ka Gazetelerin neşriyatnıda müşahede, ehemmiyetli olması mı lâzım? Yalnız dar glrerler. Huiyalarımız henüz ger ettiğimiz bazı tezahürata nazaran konuî«Hayali cihan değer geçmiş zamanlar» çekleşmemiş birer hatıra, hatıralanmız mnş bir kısırn narklarm kalkmasuıa mı, ya davetimizle, ya beklemediğimiz da geçmişte, yani «rtık hayal olmu» bir doğru Mr cereyan var. bir anda, zlhnimize üşüşüverirler?... Ha âlemde bir an gerçekliğe erdiklerini Meselâ bundan evvel beyaz pejnire tıralann esrarlı âleminde, kusursuz bir sandığımız birer hulyadır. konmuş olan nark kaldınldı. Buna sebeb müsavat vardır. Nurullah ATAÇ olarak da piyasad, beyaz peynirin çoFakat o gerçek hatıralarımın, ganlüm[*] Bu yazmın birinci kısmı 19 nisan ğalmış ve narka artık mahal kalmannş de uzun, kısa bir an tekrar yaşamak olduğu gösterlidi. tarihli nüshamızda çıkmıştır. lutfunda bulunduklan zaman, hiç birini Şîmfi de etten n»rk kaldtrılacakmış. Çönku trjd çoğalnuş. Anlatabm: Kuvvetli bir İngiliz filostt Yeni Sırbistan Cebelüttarık limanından çıkarak Akdenize hareket etti 56 milyon nüfuslu bir memleket olacak Nark piyasada mal azaldığı zaman değil, ahlâk ve insai azaldığı zaman konur. Hâdisat bizdc mal artsa da., eksilse de bu manevi darlıklann maalesef endişe edilecek dereced az olduğunu göstermektedtr. Peynir narkı kalktıktan biraz sonra Bahkpazarında altmıs knnışa bcyaa peynir satalmaym başladı. Buna ne diyeüm?.. Et de bunun ayni olacaktır. Zaten kıvırcığa konmuf olan nark bugünkü mezbaha fiatlanna nazaran yüzde otul pahalıdır. Artık alâkadarlarm: Narkı kaldınn! Lüzum kalmadı, mal çoğaldı. demesinin manası kahr ır.ı? Nark demek bir malm azanıi satı.ş fiabdır. İnsaflı ve hrsat düşkünü olmıyanlar. mallarını narktan aşaği satabilirler. Narkm onlara bir zaran yoktur. Lâkin, nark kalktıktan sonra kasab* larm lcuzu ve sığırda yaptıklan ihtikârı koyunda da yapmıyacaklannı kim temin eder. Çünkü mezbaha fiatlanna nazaran en birinci kuzu etinin mezbaha fiatı (60), en ucuzunun da (30) kunıştur. Halbuki piyasada yenecek gibi kuznyu 80 den aşağı ahnak kabil değil. Bence nark bagünkü sartlar altındabtr zarorcttir. Kaldırmak değil, mümkfinse bütün gıda maddelerine tcşmil etmek lazundır. Kaldınlmalan belki ticaret âleminde hoş görülür ve halk kütksi için özlenir bir şey degildir. Mecliste dünkö müzakereler B. FELEK ı Kısa Haberle? I r Moskova 5 (a.a.) Amiral Go lovko, ştmal Sovj'et filosu başkuman. danlığuıa tayin edilmiştir. f Londra 5 (a.a.) Stefanl ajansırun Berlinden aldığı bir habere göre drahminin rayici 50 drahmi 1 rayşmark olarak tespit edilmiştir. f Ruma 5 (a.a.) Stefani: Nazırlar Meclisi 8 mayıs perşemde günü içtimaa davet edilmişlerdir. + Madrid 5 (a.a.) Stefani: Falajın kontrolü altında bulunan gazeteler. bun. dan sonra ihtiyatî sansüre tâbl tutuU mıyacaklardır. + Bükres 5 (ajı.) Stefanl: Ahnan ve Rumen askeri makamlan aslan Rumen olan Sırb ordusunun esirlerini serbest bırakmağa karar vermişlerdir. Mes'ud bir nişan EHs tabibi Nurl Günyalin taa ög retmen Handan Günyal ile eski «Millî gszete> neşriyat ve yaa işleri müdürü Edirne muhabirimiz Kadri Oğuz'un ni. sanlandıklannı memnuniyetle haber aldık. On iki senedenberi matbuat sahasındaki müspet çalışmalarile tanılan arkadaşıraıaı ve müstakbel hayat arkadaşını kutlularken mes'ud bir yuva kurmalanra da candan dileriz. Ne millet olduğunu, kendisi de unutmuştur. Duymadın mı? Türkçeyi, bizim gibi söylüyor. Fransızca, alamanca, nısça, rumca, ermenice, hepsi var. Seninle, arası iyi galiba? Şakir, kadehine rakı doldurdu; içmeden, Fikriye acıyarak baktı, acıyarak güldü. sonra rakısını ağır ağır içti: İyi olmayıp da ne halt edecek? Ben, onu, karakola karşı korurum. Bunu da geç. Benimle arası iyi olmıyanı, burada banndınr mıyım? Fikri, arkadaşınm vaktinden evvel ağarmış saçlarma, vaktinden ev'vel kınşmış yorgun yiizüne bakıyor; onun, kendine güvenerek konuşması, hoşuna gidiyor; merakla ve beğenerek dinliyordu: Sen de bitirim adamsın, Şakir! Soyduğu elmanın dilimini ısırdı, çiğnedi: Başka türlü, bir yerde bannamam ki~. İşte, sen ortadasın. Benden, daha gencsin, daha canhsın Elense tutuşsak, beni, yere yıkarsm ama, kavgacı değilsin. Gözün kızuıca, haklıyorsun. Bu, ayrı mesele. Insan kısmı, doğuştan kavgacı oluyor. Ben de, senin gibi olsaydım, fabrikaya almazlardı bile. Hasan ağabeyi, ben, döğmüş olsaydım, daha çok zedelerdim. Kavgada, toka dın, yumruğun sırasmı kollamak, hünerdir. El alışkanlığı lâzımdır. Sen, kendini zorlasan da yapamazsın. Senin, kabahatin çok Fikri Can? Fikri, isyan etti: Hasan ağabeyin uğraşrnasmda da kabahat benim mi? Şakir, onun isyanına aldınnadı, kadohine doldurduğu rakıyı içti, bir dilim portakal aldı, ısırdı, ağır ağır çiğnerken düşünüyordu; neden sonra, dalgınlıktan uyandı: Kızma, anam... Hasan ağabeyi, bir tarafa bırakahm. Evet, onu, fazla zedeliyemezdin. Çünkü, ayırdılar. Şimdi de, göz dağı veremersin. Çünkü arada Remziye var. Yumruklannı sıktı, bir kadeh daha içtî; meze almadı: Zaten, araya, kan girdi mi, bırak! Fikrinin, titrediğini görmüştü: Üşüypr musun? Dur, sana, bir konyak vereyim. Onun itiraz edebileceğini düşünmedi. Kalktı, karyolanın altındaki tahta valizden bir küçük fişe konyak çıkardı. bir kadehle birlikte, getirdi, masanın üzerine koydu: Bu, ihtiyat cepanedir. Uyku tutmaz, geceyarısı uyamverirsin, i§te bir iki kadeh, insanı oyalar. Bir UÇURUMU Edebî roman Şişeyi açmış, kadehe doldurmuştu: Bir tane çek, üzerine portakal ye. Fikri, yüzünü buruşturarak gülüyordu: Barba, şarab ikram ediyor. Raşid ağa ile, sen de konyak, bu gidişle, beni ıçkiye alıştıracaksınız. Şakir, omuz silkti: Ahşmak, lâftn be, anam. Alışmıvacak, alışmıyor. Ahşacak adam da, dağ başında kalsa, pelin kökünü anyor, buluyor, emip matiz oluyor. Konyağı Fikriye verdi; kendine de rakı doldurdu, çekti: Şimdi. geçmişleri bırakahm Ne haldesin, ne vaziyettesin? Bana, ama hiç bir şey saklamadan, olduğu gibi 36anlat Fikri, konyağı içti, öksürdü, bir portakal dilimini emdi: Içimi yaktı. Şakir mangalı onun bacaklarına yaklaştırmıştı: Biraz ısın. Bir cıgara da yak, anlatmağa başla. Fikri hiç bir şey saklamadan başından geçenleri olduğu gibi anlattı. Önce, sükunetle dinliyen Şakir, yavaş yavaş sinirlenmişti; önündeld dolu kadehi itti, elini alnından geçirdi: Şu kadehi de içersem, sarfaoş olacağım. Senin yaptıklarmı çocuk yapmaz. Hep ialso be, anam. Şimdi, me•eleyi, elekten geçirelim. Ben, kâtibin Mahmud Yesari kulafını bükerim; Hasan ağabey halt karıştırmasın, fabrikadan ayağını kaydırmakla da lcalmam ona, aydınlık sokakları zindan ederim. Çorab fabrikasmdaki kapıcıyı tanırım Hakikaten, aksi itin biridir. Ben, paydos zamanı, herkes çıktıktan sonra, iki arkadaşa biraz ağırdan almalarını tenbih geçerim. Biri, ileriden yürür; öbürü, geriden. Senki önce, aralarında bir kavga başlamış gibi, birbirlerine küfür ederler. Kapıcının camekânı önünde gırtkk gıtlağa gelirler. Bariki aval ayırmak istedi mi, yandı! Ikisi, aralanna alırlar, kontrollar, gece bekçileri yetişene kadar imanını gevretir, pataklarlar. İki arkadaş, bangır. Beriki aval, çıkıkçı i!e uğraşsın artık. Bir iki gün sonra, portakal kabuklarile oynuyordu. Şakir: ben. uğrar hatırmı sorarım. Neden ok Başını kaldır, dedi. Beni, polisin şandığım da anlasın. Ders olur, ayıya adamı zannediyorsun değil mi? Ayağa kalkmıştı, elleri pantalonunun Evet. ceblerinde, odada dolaşıyordu: Şakir onun karşısma oturmuştu, kol Raşid ağa, sana, daha çok baba larını, masanın üzerinde kavuşturdu: hk edebilirdi. Eski Raşid ağa değil, kös Ben de, evet! diyeceğim. Ben, polcdi. Eski Raşid ağa olsa da, sen, gene, lisin adamıyım ama, ispiyonlıyan cinorada yatamazsın. Önce, oda işini hal sinden degü... Çok döğüştüm, sayısını ledelim. Bir kaç gün, burada yatarsın. bümiyorum. Daha, elime, kan bulaştırSana, şilteni, yorganlannı getir; burada madım Yumruklanmdan başka silâh temeîîi kal! derdim ama, rahat ede kullanmadım. Üstümde, çakı bile gezmezsin. Benim, gelenim gidenim çokdümem. tur. Hele polis, buraya, sık sık uğrar. Cıgarasının dumanlarına ( dalgın dalFikri, ağır ağır başını sallıyarak onu gın bakıyordu: dinlerken, «polis» sözünü işitince doğ Senden, üç dört yaş gencdim. Barulmuştu; biraz şaşırmışa benziyordu: bam, epey para bırakarak öldü. Anam Polis, buraya. ne diye uğruyor? Şakir, elleri ceblerinde, onun karşı da, hastalıklı bir ksdmdı. Kavgacılısında durdu, sağ elini cebinden çıkardı, ğımdan, beni, hiç bir mektebde tutmumasanın üstünde duran açık paketten yorlardı. Rüşdiyenin ikinci sınıfmda ibir cıgara aldı, mangalda yaktı, derin ken koğuldum. Baba baskısı kalkınca, bir nefes çekti, dumanlarına bakarak mirasyedi tutumu gitmeğe başladım. Beyoğlunun, Galatanın, hatta İstanbudüşündü: Senden, konuştuk, değil mi? Ben, lun, gizli kumar yetlerini, randevu evseni, erkek adam tanıdığım için açı lerini; temiz, kirli, bütün batakhanelelıyorum. Benden konuşalım Ben ikide rini bilirim. Evin semtine uğramıyorhir, kodese girerim. çıkarım ama, polis, dum. Anama, bir üıtiyar kadın bakıEl karısının bakmasmdan na Fmniyet, beni, «sabıkahlar» la bir tut yordu maz. olacak? Anam, bir kış günü ölmüş. Fikri tyiynı eğmişti. tstbağın ici var)