Katalog

13 Şubat 1941 CUMHURİYET O IV A B Köy egitmen kursları Iki garib tecelli! Cencliğin diteği Tıb bayramına Millî Şefimizin teşrifi rica edilecek Kar mustkileri Varjova 1927 Karın ağrısi îr sıhhî mevzuu inceleyecek değilim. Bahsetmek istediğim karuıağrısı bazı alâimi artık gizlenemiyen İtalyadaki rahatsızlığa kinayedir. Daha Tobn»k ve Derne düşmeden, Agordat ve Barentu aunmadan ve Habes İnıparatoru Haile Selâsie'nin askerleri bb taraftan, cenubî Afrika kuvvetleri, diğer taraftan Habeşistana girmeden evvel İtalyan gazetelerinin kendi halkına hitaben yazdığı azarlamalann edasına bakılırsa orada da iş almıs yürümüş ve ateş hakikaten saçağa sarmıştır. Bir taraftan Ankara radyosunun da haber verdiği gibi İtalyanın sulh vollaruu aramakta olduğu rivayetlerinin dolaştığı bu sıralarda İtalyan gazetelerinin kendi karilerini mukavemete davet etmesi Mussolini İtalyası gibi Eoma imparatorluğu peşinde dolaşan bir memlekete yakışacak bir ses. değildi. Son gelen bir Fransız gazetesi vakayü tahlil ederken İtalyanın Arnavudluk ve Afrikadaki mağlubiyetlerini gözden geçiriyor. Bu gazeteye göre: İtalyan matbuatı müteaddid defalar Libya harekâtını bidayette İngilizlerin akim kalan mahud (Narvik) harekâtına benzetmişken gimdi İngilizlerin Afrika kuvvetleri hakkmda hatırı sayılır su rakamlan vermekte üniş: «Mısırdaki 425,000 asker ve 1500 tayyareden başka Habeşistana karşı Kenyada hazırlanmıs 100 bin asker vardır.» Gene Fransıı gazetesi İsviçre askerl mütehassıslannın tahminine istinad ederek İngilizlerin Afrika kuvyetlerini 300 bin olarak kabul ediyor ve İtalyanlann bu mubalâğalı tahmininl mağlubiyetlerini mazur göstermeğe matuf bir hareket buluyor. Bütün bunlar bir tarafa dursun, İtalyanlar Afrikada hanl hanl ve tarihte misli görüunemiş bir şekilde mağlub olur, Arnavudlukta Yunan ordusu hergün yeni bir muvaffakiyetle ilerlerken bir taraftan da İtalyan ordusunun kahramanhğını takdir için (Duçe) harb meydanlarında yararlık göstermiş olan askerlere tevcih edibnek üzere (Harb yaverliği) diye bir riitbe icad etmiş ve kahramanlara tevzi etmeğe başlamıştır. Buna mukabil, İtalyan gazetelerinin halka hitaben olan tekdiri alenisi ise daüna Fransu gazetesine göre şu mealdedir: «İtalyan halkı pek iyi bilir ki zafer, sebatkâr, mazbut ve itimadı kırılmamış milletlere aiddir ve fazla tenkid, şüphe, hoşnudsuzluk hezimetin en muhakkak amilleridir. Bu menfi kanaatlerde ancak halkın heyecanlarından, gaflet ve safdilüklerinden isüfade etmeğe çalışan kötü yurddaşlar tarafından yapümaktadır. Kanun, bu bulanık suda balık avlayanlara karsı tedib ve terhib vasıtalarına maliktir. Maksadrmız her rejimin yCzkarası olan bu küçük ekalliyetle meşgul olmak değildir. Biz, bilâkis beklenmiyen bir hâdisa karşısında kendisini şaşkınlığa kaptıran lıüsnüniyet sahibi halk kütlesüe meşgul olmak istiyoruz. Bu gibiler kani olmalıdırlar ki bu iniş çıkışlar, bu harb cilveleri ancak harb islerüe ülfeü olmıyanlar içdn birer sürpriz teskil edebilir. Haletl nezide olan dü;mandan bir iki sıçrama beklenmelidir.» (Popolo di Roma) gazetesi ise ayni günde faşizmin dahildeki düşmanlara karşı bir ihtar savuruyor. Bu gazete •renksizler» diye tavsif ettiği bu gibilere: «Haklı şiddet düşmanlan, tabiî hayata avdet taraftarları, soluğu kesikler, zayıf vicdanlılar.... Meş'um kehanetler yapmakta, Roma tebliğlerinin hakikati tamamen söylemediğini ima etmektedirler.. Dedikten sonra lâfını: «Açtığı harbin hayatî icablannı tamamen müdrik olan halkımız İtalyan tesmiye edilmeğe haklan olmıyan bu piçlerle karısürılmamahdır.» Bu satırlan oknduktan sonra artık İtalyada kuvvei maneviyenin ve harbe karşı halkın ne vaziyette oldnğunn tayinde gfiçlük çekmeyîz. İste bunlar birer karmatjnsıdır ki; mağlub memleketlere anz olur! B. FELEK âdiseleri derinden incelemek sayesinde her garabet zevale mahkumsa da şimdiki büyük Martın 14 unde yapılacak Tıb bayramının kutlulanması için harbin bilhassa iki garib teeellisini kayAnkara 5 (Telefonla) Önümüzdeki nisan ayından itibaren altıncı devre koy fakdlte tarafından bir program detmemek elden gelmiyor. eğitmenleri yetistirme kurslan acılacaktır. Bn kurslardan Kars (Cilâvnz) 100, hazırlanmaktadır. Bunların birincisini şu şekilde tespit Trabzon (Besikdüzü) 75, Samsun (Lâdik Akpınar) 75, Kayseri (Pazarüren) 130, Tıb Fakültesi talebeleri Rek etmek mümkündürt Kırklareli (Lüleburgaz Kirtepe) 65, İzmir (Kızılculhı) 100. Kocaeli (Arifiye) 120, törlüğe müracaat ederek, bu ta İngiltere, Fransanın mağlubiyeü sa Hatay (Soğuksu) 75. Seyhan (Haruniye) 100, Malatya (Akçadağı) 120, Kastarihî grünlerine Reisicumhur Millî yesinde kurtulmuştur! Garabet, aşikâr. monu (Göl) 120, EsHşehi/ (Çifteler) 120, Isparta (Gönen) 100. Antalya (Aksu) Şef İsmet İnönünün şeref vermeFakat bu garabetin bir hakikaü ifade 75 ve Bahkesir (Savaştepe) Kursunda da 125 egitmen yetişecektir. lerini istemişler; gencliğin, Millî ettiği de muhakkaktır. Şeflerine karşı sarsılmaz bağlaÇünkü bazı askerî mütehassıslann annnı bir kere daha teyide vesüe latışına göre, Alman plânı, İngiliz olan bu samimî arzularının CumFransız kuvvetierini Flandres'da mağhur Relsimize ulaştuılmasmı rilubiyete uğrattıktan sonra Fransayı kenca etmlşlerdir. Rektör Cemil Bildi halinde bırakarak doğrudan doğruya sel, genclere, dileklerlnl MiUî Şeİngiltereye hücum etmek, ve İngiltercyi fimize bildirecegini vadetmiştir. teslim olmağa mecbur ederek bilâhare Fransaya istediği sulhu yüklcmekti. Fakat, Flandres harbinden sonra Fıaıısanın ciddî hiç bir mukavenıet göstermiyeceği anlaşılması Uzerine Alman plânı değişmiş, Fransaya karşı taarruza devam edilmiş ve bu taarruz I'ransanın • teslimiyetile neticelenmiştir. Ankara 5 (aa.) Tlcaret Vichy 5 (a.a.) «Havas» Bütün FranVekâletinden tebliğ edllmiştir: Almanyanın bu şekilde Fransa ile sa üzerinde yeniden hüküm süren soEğe mıntakası tütün piyasası oyalanması ve Fransa ile mütareke japğuk dalgası endişelere sebeb olmektamüstahsil için memnunlyetbahş ması, İngiltereye, en kıymetli vakü kabir şekilde inkisaf ederek sozandırmış ve İngiltere derlenıp topla dır. Bu dalga nakliye ve laşe zorluknuna ermek üzeredlr. Her sene ııarak kendini müdafaa imkânını clde larını ve stokları esasen azalmış olan mutad olduğu üzere Egede sa. etmiştir. Netice, gayet sarihtir: AJman yakacak istihlâkini arttıracaktır. tışlarm büyük bir kısmı yapılParis bölgesinde kar fırtınası birçok ya İngiltereyi istilâ edemetniş ve Frandıktan ve vaziyet tevazzuh ettelgraf ve telefon direğini devirmiş, sa ile de sulh yapamamıştır. tikten sonra Samsun piyasa demiryolu münakalâü büyük teahhurYoksa Almanya, esas plânını tatbik sında dizi dengi piyasası açıllara uğramıştır. etseymiş, vaziyet bambaşka olacakmıs! makta ve bu şekilde icablara Hasar mühimdir. Dauphinc'de birçok Garabetin birincisi bu. Ve ikincisi, uygun bir an'ane teessüs etmls münakale yollan kesilmiştir. Londra 5 (a.a.) Bahriye Nazjrı birincisinin lâhikasıdır. bulunmaktadır. Aleksander bu gün Croydon'da «öyleTuna iniyor Fransanın mağlubyeti İtalyanın harBu itlbarla alınan hazırlık diği bir nutukta demiştir ki: be girmesini çabuklaştırdı. İtalya, hartedbirlerinin ikmal edilmiş olBudapeşte 5 (a.a.) Stefani ajansın« En ağır vazifeler, en çetin mesakdugu gözönünde bulundurula bin bitmek uzere olduğuna iııanarak dan: katler, cesaretimiz, en büyük imühanj rak Samsun piyasasının 17 şuharbin temin edeceği ganimetten mahDün Meb'usan Meclisinde Tuna nehgeçireceği anlarla karşüaşrruş bulunubat 1941 tarihine tesadüf eden rum olmamak için hemen harbe girdi. rinin Budapeştenin cenubundaki tuğyoruz. Mukavemetiniz ve cesaretiniz pazartesl günü açılması karar. Ve Fransa, İtalyanın bu hareketini .ar yanlarından bahseden Dahiliye Nazın, daha yüksek noktalara erişmelidir. Telaştırılmıştır. kadan vurma!» saydı. Fakit İtalyanın vaziyetin salâh bulmuş olduğunu ve vakkuzumuz, bilenmeli, azmimiz kuvvetEvvelce Ege piyasası dolayıbu arkadan vurma!» harekeb ona hiç yarın su seviyesinin tenezzül etmesinin lendirilmeli ve gayretimiz bir kat dasile tütünlerimizin müsaid sabir netice ve hiç bir muvaffakiyet te muhtemel bulunduğunu beyan, oncak ha arünlmahdır. Başka türlü emniyet tış şartlarına defatle isaret emin etmedi. İtalyan bugün her saha Macaristan ovasında vaziyetin endişe ve zaferimizi elde edemeyiz. dilmiş ve mustahsü teyakkuza da mağlubdur ve bütün imparatorluğu uyandırmaktan hâli kalmamakta oldudavet edllmlşti. Ajmi suretle Almanlaruı bize karşı müracaat etminu kaybetmek tehlikesile karşılasmıştır. ğunu ilâve etmiştir. Kadınları ve cocukbol ve nefis bir rekolte yetigyecekleri hiç bir hud'a, ne kadar alçakİtalyajı kuriarmak, mihverin presti ları kurtarmak için icab eden bütün tirmis olan Karadeniz müstahça olursa olsun, kullanmıyacakları hiç jini kurtarmak için bir larurettir. Ve tedbirler elınmışür. sllleri İçin imkanlar mevcuddur bir vasıta yoktur. Tekbaşımıza taarruza Almanyanın bu işi başannak için başve malını ellnden bir an evvel Italyada Tibre nehri tajb karşı koymaklığımız lâzımdır. Ya galevurduğu çare ikinci bir garabet doğuçıkarmak lçin isticale hiç seRoma 5 (a.a.) Mebzul miktarda be çaiacağız, yahud da mahvolacagız.» ruyor Çünkü: beb yoktur. yağan yağmurlar dolayısile Tibre nehDeniz Ticaret Nazınnın sözleri Almanya, İtalyayı kurtarmak için, Dünyanın en iyl tütünunü yerinin sulan yükselmiştir. Nüfusça teleLondra 5 (a.a.) Deniz Ticaret Naİtalyanın arkadan vurduğu mağlub ve tiştiren bu mıntakanın gayretfat yoktur. Sivil fen kıtaatı, sulann yükzırı Cross, Royal Empire Society'nin dünmakhur Fransadan yardım temini için li ve büglli çiftçilerine kıymetU selmesine karşı koymak ve demiryolu kü toplantısında bir nutuk söyleyerek mahsullerinin değerini elde euğraşıyor! münakalâtını ideme ettirmek için mukdemiştir ki: debilmeleri için itidal ve teenİtalya, Fransayı daima tehdid ediyor, tazi tedbirleri almıştır. « Düşmarun büyük gayretler sarfetni ile hareket etmeleri tavsiye Fransanın Nislni, Korsika'sını, Tunus'umiyeceği kabul edilemez. İngiliz İmpatspanyada olunur. nu vesair topraklarını isteyor, Fransayı ratorluğu, düşmarun bütün rüyalarıru Madrid 5 (a.a.) Stefani ajansından: parçalaraak için de harbe girmiş bulutahakkuk ettirmesine mâni olan yegâFena havalar devam ediyor. Yeniden nuyordu. ne engeldir. İngiliz ticaret filosu Ameyağmur ve kar yağmağa başlamışür. İtalyaya karşı vaziyeti bu merkezde rikadan yardım görmeden evvel düşmaŞimalî Katalonyada hararet derecesi pek olan Fransadan, Fransanın müttefiki nm bu engeü yenmesi lâzıradır. ziyade düşüktür. Navarre'ın her taraolan ingiltere tarafından mağlub edilen Ancak Ithal etmek istediğuniz birçok fında münakalât durmuştur. İtalyayı kurtarmak için imdad bekleBudapeşte 5 (a.a.) Macaristamn şeyleri feda ederek, şimdi Mısır harb mek, şüphe yok ki bir garabcttir. Bu Bıikreş elçisi Vladislav Badossy Hari sahnesinde bulunan erleri, tayyareleri, iındadı, Fransayı tarumar eden Almanciye Nezaretine tayin edilmiştir. Hukuk topları ve tanklan nakledebildik. Bu yanın istemesi, ve Fransayı jardıma doktoru olan Bardossy 1890 da doğmus, fedakârlıklar mukabilinde elde ettikmerbnr etmek için her taıyika başvurMoskova 5 (a.a.) «d.n.b» Tacikis 1921 de Hariciyeye intisab etmiştir. 10 erimizi iftiharla görüyoruz.» ması ayrı bir garabettir. tanda Stalinabad şehrinde Sovyet aleyh senedenberi Bükreşte sefir bulunmakta Serbest Irlanda tehlikeyi anladı Fakat bu garabetler günün en mü tarhğı yapan bir hizbe mensub 16 kişi idL Dublin 5 (a.a.) Stefani ajausından: hira meseleleri arasındadır. mahkemeye verilmiştir. Bu 16 kişiden Serbest İrlanda hükumeü İaşe Nazın bir müşevvikle diğer bazıları ölüm ceTazyik tekniği: Lemass, bir nutuk irad ederek: zasına çarpılmışlardır. Diğer maznunlar Birkaç hafta veya birkaç ay son3 seneden 10 seneye kadar hapis cezaaFransanın İtalyayı kurtarması ve Inra bu harbin buhranına şahid olacagilizlcri Akdenizde müşkül bir vaadye le tecziye edilmişlerdir. ğız ve bu hal, milletimiz için en tehlite sokması için Almanyanın tatbik et 20 bin İtalyan esiri cenubî Belgı'ad 5 (a.a.) IngilU başkonso keli bir devre olacaktır. Âcil bir istitiği son tazyik tekniği evvela Laval'ın, losluğunun ait kntm^a bulunan ingiliz lâ tehlikesini atlatalı ancak birkaç ay Afrikaya gönderilecek Fransız kabinesine tekrar girmesini teokuma salonunda dün bir bomba pat oluyor» demiştir. min etmektir. Mareşal Petain'in geçen Londra 5 (a.a.) Harbiye Nazın lamıştır. Bir kadın ağır surette yaraJenLemass, çok daha vahim meseleler 13 kânunuevvelde azlettiği bu adamın Margesson, Avam Kamarasında Cenubî mıştır. Bombanın pencerelerdea birin karşısında kalmak imkânı mevcud oltekrar Vichy kabinesine girmesi, hiç Afrika hükumetinin 20 bin İtalyan harb den aüldığı zanncdilmektedir. duğunu halka ihtar etmiştir. süphe yok ki, Mareşalm prestiji üzerin esirini almayı kabul ettiğini bildirmiştsveç komünist faaliyetini Ankara radyosu bugün günde tesir eder ve Fransız hükumetini tir. Bu hususta alman tedbirlerin çok içinde çürutecek bir amilin hükumet geçmeden ikmal edileceği ümid ediltahdid ediyor düz neşriyatı yapmıyacak içinde serbest serbest hareket etmesini mektedir. Stokholm 5 (a.a.) Stefani ajansından: temin eder. Ankara 5 (Telefonla) EtimesKendisine sorulan bir suale cevaben Hükumet, komünist fırkasuun faaliMareşal Petain'in, Almanlan hoşnud Margesson, İtalyan harb esirlerinin bir yetini tahdid için siddetli icraata girış ud istasyonundaki ârıza yüzünden etmek için Laval'ı Vichy hükuınetine çoğumm İngilterede ziraat işlerinde kul miştir. Bu fırkanın azaları, başhca kor dün gece radyo neşriyatı uzunca bir almağa temayül gösterdiği anlaşılıyor. anılması için yapılan tekliflerin tetkik poratif cemiyetlerden çıkarılacaklardır. fasılaya uğramıştır. Bu fenni ârızanın izalesi için bugün de çalışmaFakat mesele yalnız LavaPı hükumete edilmekte olduğunu söylemiştir. lara devam edildi. Bu çalışmalarla Belçikanın borcu artıyor Bİmakla kalmıyacaktır. Çünku Laval, Brüksel 5 (aa.) Stefani ajansın alâkalı olmak üzere yarm sâbah ve bütün vaziyete hakim olmak ve Alman kurulacağı ileri sürülmekteılir. ögle neşriyatı yapılamıyacaktır. Anya ile işbirliğini İngiltere aleyhinde haPariste kurulacak bir beşinci kol hü dan: Resmî Ceride, Belçikanın düyunu mü cak ârızanın öğleye kadar izalesi rekete geçmek derecesinde ileri götür kumeti, Almanlann yardunile belki de memul bulunduğundan radyo ida. mek için çalışacaktır. bütün ana Fransaya söz dinletir. Fakat temevvicesinin vaziyetine müteallik malumaU neşretmektedir. Bu malumata gö resi her ihtimale karşı öğle üzeri uBu yüzden Laval'in Vişi hükumetine Akdeniz kıyılannda İngiltere ile komşu re birincikânun nihayetinde 74,393,000,000 zun ve kısa dalga postalarından atekrar girmesi, Fransa için yeni bir tesli olmasma ramak kalmıs olan Fransız franga baliğ olmakta idi. Bu sene içinde ramalarmı dinleyicilerinden rica imparatorhığu ne yapar? miyet alâmeti sayılabilecektir. etmektedir. İşte asıl mesele budnr. Çünkü İtalyayı düyunu mütemevvicenin 12 milyar arBunun Fransa dahilinde ve Fransa tacağı tahmin edilmektedir. Bir İngiliz hava mareşalı Imparatorluğunda yapacağı tesir herhal kurtarmağa amil olabilecek kuvvetler, Egede tütün satışları de dikkatle gözetilecek ve o zaman Al asıl Fransadan çok fazla Afrikadadır ve Amerikada Afrika boyun eğmedikten sonra, İtalyan İzmir 5 (Telefonla) Tütün mahman tazyikı asd hedefe varmak için mparatorluğunu kurtarma yolundaki sulünden elde mevcud ve dağınık son Nevyork 5 (a.a.) D. N B. bildiikinci bir hamle yapacaktır. gayretler beyhudedir. Elhasü Fransa partiler de satılmakta ve bu suretle riyor: Bir taraftan bu tazyik tekniği tatbik meselesi ön safta dunnakta devam edi tütün satışı kapanmaktadır. HükumeNevyork Herald Tribune gazetesi edilirken bir taraftan Pariste Almanlayor ve Fransanın vereceği karar ehem tin aldığı tedbirlerle bu sene mınta İngiliz Hava Mareşalı Sir Hugh nn teşvikile bir beşinci kol partisi vümiyetle bekleniyor. kamıza 8 1 0 milyon lira kadar fazla Dowdine'in son günlerde Amerikacude getirilmekte ve bu partiye istinad bir para girmiştir. örner Rıza DOĞRUL ya vâsıl olduğunu yazmaktadır. edecek bir Fransız hükumetinin Pariste Yeni açılacak devrelerde 1600 egitmen yetiştirilecek Bin yddan uzun bir gecenin bestesidir bu, Bin yddan uzun bir gecenin sesidir bu, Bir kuyfu manastırda duâlar gibi gamlt... Yuzlerce ağtzdan koro halinde devamlı... Bir erganun âhengi yaydmakta derinden, Duydumsa da zevk almadım islav kederinden. Zihnim bu şehirden, bu devirden çok uzakta... Tanburi Cemil Bey çalıyor eski plâkta... Birdenbire mes'udum işitmek hevesiyle, Göniüm dolu îstanbulun en özlü sesiyle... Sandım ki uzaklaştı yağan kar ve karanlık; Uykumda bütün bir gece körfezdeyim artık. YAHYA KEMAL l Avrupada karakış Tfitfin satışları • Fransada soğuk dalgası korku veriyor, ttalyada da feyezan başladı Samsun piyasası da 17 şubatta açılıyor «En büyük imtihan günü yaklaşmıştır » ingiliz Bahriye Nazın tniihim bir nutuk daha söyledi Cemiyet davaları Lisan meselesi Türkiyede 11 inci asırdan bugüne kadar türkçecilik hareketinin tarihçesi ve başlıca merhaleleri 1 Son otuz sene için(Sf. 55 te) şöyle diYazan: de türkçe meseıesi, yor: «Bir fakülte taüzerinde hayli düsavvur ediniz. oşunulen, bir çok I nun bir kürsüsünde münakaşalar yapı Türk dilinin büyüklan içtimaî bir melüğünden ve baska sele halini aldı. Bilhassa on senedenbe dillere temel olusundan bahsedilir, basri de lısan müessesesi üzerinde ameliyat ka bir kürsüsünde de saçma şeyler ders yapmağa kadar varan neticeler husule olarak verilir. Talebe bunun hangisine getirdi Her zümreden, her meslekten inanacaktır?.» okur yazarlar işe karıştı, zaman oldu Bu çok yerinde ve tam zamanında ki gazetelerin birinci sahifeleri iştikak sorulmuş olan suali, lisan meselelerini lâboratuarı manzarasını aldı. Hatta çok de kadrosu içine alan içtimaiyat ilmi defalar lisaniyat, filoloji, fonetik, seman mensubu sıfatile gözönüne almadan evtik, teorem, faraziye iiâh... gibi modern, vel, sosyolojik usule tâbi olarak meseAvrupavari ıstıiahlarla dolu, anlaşılması lenin çok kısa bir tarihçesini çizmeği herhalde yüksek bir ihtısasa muhtac o faydah görüyoruz. lan yazılar, bütün memleket gazetele*•• rinde birden ıntişar etti. Parlamento Türkçenin yazı, yazılı edebiyat, külmüzakerelerinden, kenar kahve dedikotür ve devlet lisanı olmak hassasıran dulanna, akşam yemeklerinden sonra orta Asyadan küçük Asyaya intikal etkurulan aile sohbetlerine kadar tesirini mediği malumdur. Bu vakıanın tarihî gösteren muazzam ve geniş bir lisancıhk ve içtimaî sebeblerini bir tarafa burakahareketi, bazılarını rüyada bile rahat rak, bir defa orta Asyadan bugünkü bırakmadı. Bir aralık bu işler için ceTürkiye topraklarına gelmiş olan türkmiyetler ve kongreler akdolundu. Hatçenin yeniden yazı, yanlı edebiyat, ta gazeteler, rüyalarında acayib heceli kültür ve devlet dili oluşunu takib etıstıiahlar bulan mübdilere «Dü Kurutiğimiz zaman, Selçukoğullan devrinin mu> ısimli cemiyetin İş Bankasındaki bitmesini, Anadolunun muhtelif devresermayesinden yüzer lira dağıtıldığını lerinde bir takım beyliklerin kurulmasıresmî ajans haberi olarak yazdılar (1). nı beklemek lüzumu karşısında kalırız. Takriben 1930 da başlıyan ve 1940 sonuFiihakika türkçenin bugünkü Türkina kadar kâh dalgalanarak, kâh söneyede ilk defa Karamanoğullan zamanınrek devam eden bu hareket ve faaliyetda resmî dil mevkiine yükseldiği hâdiler, 1941 e girerken kuvvetinden her nesesine bakılırsa bu yükselişin ayni zadense biraz kaybetmise benziyor ve bimanda yazı, edebiyat ve hars sahasında ze senelerce fonetik, semanük, teorem... da tahakkuk ettiğine, bilahare Osmanlerden bahseden lisaniyat âlimleri biroğulları zamanında bu adımın kuvvetdenbire sahneden çekümiş bulunuyor. lendiğine hükmedilebilir. Şimdi sevişerek, romantik günler geçirŞüphesiz her lisan gibi türkçenin de dikten sonra evlenen, fakat izdivacın ertesi yılında mahkemeye düşen bir çif inkişafı, edebî ve ükri münasebetlerde keyfiyetüe alâkadardır. tin davasına benzer bir lisaniyat davaa kullanılma karşısındayız. Hatta fakültelerimizden Halbuki şöyle böyle beş asırlık bir zabirinde bu davanın muhakemesi bile ce man içinde türkçe, daha doğrusu bureyan etmekte ve bize lisan meselesi günkü Türkiyenin o zamanki türkçesi hakkında bir musahabe serisi açmak yalnız halk arasmda konuşma vasıtası, halkvari edebî tahassüsleri tebliğ aleti fırsatını vermektedir. olarak kalmıştır: İki yabancı lisan Fiihakika geçen hafta intişar eden çevresinin işlenmiş edası, ince üslubu «Münakaşalanmız» isimli küçük bir ki yukarı içtimaî tabakalann teveccüh ve tab, bizi böyle bir muhakeme hâdise tercihini celbeylemektedir. Yeni işlensuıden haberdar ediyor. Büyük bir e meğe başlayan sade türkçe ile, yabancı nerjinin ve derin ilim heyecanınuı mah lisan çevrelerinin siddetli tesirine masulü olduğu anlaşılan bu eser, Ankara ruz kalan yukan ve ağdalı türkçe (2) Dil ve Tarih fakültesi hocalanndan arasmda vakit vakit beliren muhalefetProf. Besim tarafından yazılmış ohıp ler ve tedahüllerle karşılaşıyoruz. İşte işaret ettiğimiz muhakemenin tarihçe içtimaiyat karşısında lisan meselemizin sini, geçirdiği safhalan anlatıyor. Eser mazisini tenvir ederken bu muhalefetsahibine göre ayni fakülte hocalanndan lerin ve tedahüllerin tarihçesine temas Dr. Tahsin derslerinde, fakültenin ku lâzımdır. Büyük Türk şairi Fuzulinin «nazik ruluşundan şimdiye kadar Bay Dilmen, Bay Agop, ilâh.» Bay Atalay, Bay O nazrn» için «Türk lâfızlan» nı elverişli rıat ve Bay Emre gibi çok değerli lisa bulmadığını herkes bilir. Bu telâkki daniyat âlimlerimiz tarafından yapüan ha evvel Âşık Paşada, «Bu Türkî dili tedrisatla çarpışan bir ahval takib et gayet sert dildir» diyen Sarıca KemalFArkası sahife 4 sütun 4 te] mektedir. Muharrir pek haklı olarak Ziyaeddin Fahri Macaristamn yeni Hariciye Nazın Tacikistanda idam edilenler Belgradda İngiliz konsolosluğuna bomba atıldı Hususî otomobillerin ve bü. tün taksilerin çahşabilecekleri asılsız Ankara 5 (Telefonla) Hususî otomobillerle çalışmıyan taksilerin serbest çalışabileceklerine, benzin tahdidatmm istihlâk miktarınm tahdidi şekline sokulacağına ve bu yolda bir kararname hazırlanmakta olduğuna daiı haberin asılsız olduğunu alâkadarlar söylediler. Niçuı, demek ıster gıbi hayretle kaşlarını kaldırdı. Devam ettim: Sen, dosüuğumuzun başlaııgıcındanberi bana karşı çok samimi ve açık davrandın. Bilhassa bu son zamanlarda yazdığın mektublarla... Dudaklarındaki tebessüm, yüzündeki hayret silindi, durgunlaştı. İstanbula geidikten sonra, kendisinden aldığım mektubu kasdettiğimi anlamış olacaktı. İlk defa bu mektubda sevgisini açıkça itiraf etmişti. Ona herşeyi anlatmadan evvel bu mukaddeme bana elzem gibi geliyordu. Bira an sustuktan sonra tekrar konuşmaya başladım. Bana gelince, dedim, seni nasü sevdiğimi, nasıl aziz, candan bir dost telâkki ettiğimi tekrara lüzum yok. Bununla beraber şimdiye kadar kendime aid bir çok şeylerde sana karşı oldukça ketum davrandığımı itiraf ederim. Zaten hiç kimse ile de fazla mahrem, samimî konuşmalar yapmış, şahsımı alâkadar eden mesekier üzerinde durmuş değilimdir. İşte bunun içindir ki demin açıkça, yani düşündüğüm gibi konuştum, ışıktan değil, fakat senden korkuyorum dedim. Bu hakikattir. İlk defa kendime aid en mahrem şeyleri bir başkasına açmak üzereyim. Çekiniyorum, korkuyorum. Çünkü senin beni en iyi anlayacak bir ©lduğunu bildiğinı halde gene de beni dinlerken müstehzi olmandan, icin için hareketlerimi tenkid etmenden, hatta utanarak itiraf edeyim. Bana olan alâkamn tesiri altında kalarak beni mahkum etmenden korkuyorum. Küçük mavi gözlerinden karanlık bir gölge gelip geçtL Yavaşça içini çekerek: Mademki açık konuşuyorsun, ben de açık konuşacağım, dedi, böyle daha iyi. Evvelâ şunu söyliyeyim ki boşuna üzülüyorsun, Seni kıskanc bir âşık gibi dinliyeceğimi, vaziyetini ona göre muhakeme etmeğe kalkacağımı düşünmek manasızlıktır. Beni sevmediğini biliyorum. Mektubda da dediğim gibi beni sevmeyişin hiç bir şeyi değiştirmiş değildir. Çünkü arzularıma, kafama, kalbime «artık yetişir, onu düşünmeyin, istemeyin, sevmeyin!» diyemiyorum ve mütevekkil bir insan olduğum için bu tek taraflı sevgi ile iktifa etmesini biliyorum. Seninle herşeye rağmen dost, ahpab kalmak beni teselli ediyor. Şuna da emin ol ki benim aşkım, kinden, öfkeden, hatta nefretten uzak bir sevgidir Sırası geldiği zaman herşeyden tecerrüd edip, gayet bitaraf bir kimse, yalnız bir dost olarak seni dinliyebilirim. Herşeyden evvel bana itimad etmeli, her ne olursa olsun yalnız senin iyiliğini, saadetuü istediğimi, bunun için CUMHURİYET » İN EDEBÎ ROMANI SLJSS fedakârhğa bUmelisin. hazır o l d u ğ u m u l Y a z a n : P e r i d e Celâl onu miişfik, iyi bir anaya benzettim ve birdenbire tereddüdüm dağılır gibi oldu. O, gayet sakin .heyecansız bir sesle: İki arkadaş gibi başbaşa verip konuşaı.ağız, dedi, bana herşeyi olduğu gibi anlat Rızanın hayali tekrar gözlerimde canlandı. Zaten bu meş'um mektubu aldığundanberi bu hayali bir an gözlerimden uzaklaştıramamıstım. Evet, herşeyi anlatmak.. Fakat nasıl başlayacağımı bilmiyordum. Mütereddid, sıkıntılı dudaklarımı ısırdım. Çok mustaribsin, diye devam etti. Sabah, seni ilk gördüğüm zaman gözlerirte bakar bakmaz meselenin tasavvuı Başımı önüme eğmiştim. Beni seven, bunu açıkça söyliyen bir adama nasıl bir başkasını sevdiğimi, ondan ayrıldığım .için böyle bedbaht olduğumu anlatacaktım. Bu insanca bir hareket miydi? Kendisini sevmediğimi ve sevgisine Aiçbir zaman mukabele etmiyeceğimi bili yordu. Bununla beraber büyük, iyi bir dosttu; ona herşeyi anlatmakla kalbini kırmış, yaralamış olmıyacak mıydım? Fakat bana teselli, bana yardım edecek başka kim ' vardı Başka kime derdimi söyler, açılabilirdim. Başımı kaldırdım. Gözgöze geldikHüseynin bir an karanr gibi olan mavi gözleri şimdi aydınlık, dost bir mana içinde parlayorlardı. Dudaklaruıda hafif bir tebessüm belirmişti. Bu halile ettiğimden çok daha mühim olduğunu zaten anladım. Halbuki yolda başka şey düşünüyordum. Babanı öldürdüklerini iddia ettiğin o meçhul düşmanlardan duyduğun korkunun içinde ilk günlerdeki şiddetin canlanmış olabileceğini, sinirlerinin bozulmuş olduğunu ve beni bunun için çağırdığını tahmin ediyordum. Hatta «belki de vaziyet ciddidir, kızın bütün vehimleri doğru, hayatı teh. likede olabilir..» diye, endişeleniyordum. Fakat, şimdi başka şeyler tahmin ediyorum. Keşki ilk tahmin ettiğin gibi olsaydı, diye, mırıldandım. Arkasına yaslanarak sordu: Meseleyi biraz anlatacak mısın? Nereden başlayacağımı bilmiyorum ki.. Ben sana yardım edeyim. İkinci tahmipim şu: Birini seviyorsunî Heyecan içinde ürpererek söz söylemekten âciz, yalnız başımı «evet» demek ister gibi eğdim. Aramızda uzun bir sükut oldu. Ayaklarımın ucuna basıyordum. Biraz evvelki sıkıntı tekrar üzerime çökmüştü. Ona bakmaktan korkuyordum. Nihayet gayet yavaş şöyle mınldandığını duydum: Sen ki aşkla alay eder, inanmazdın! Başımı kaldırdım. Gözgöze geldik. Yüzü eskisi gibi sakin görünüyordu. Gözlerini gözlerimden ayırmıyarak: Seni dinliyorum, dedi. Koltuğun köşesine doğru büzüldüm. Omuzlarraı, sırtım soğuk bir ürperme içinde idi. Halbuki yüzüm, kulaklarım ateş gibi yanıyordu. Riza ile Rüştü Beyin kapısındaki ilk tesadüften başladım. Hüseyin hikâyemi sonuna kadar sözümü kesmiyerek dinledi. Yalnız zaman zaman alnı buruşuyor, mavi gözleri koyulaşıyor ve kısılıyordu. Ondan hiç bir şey saklamadım gibi birşey. Son günlerde ninemin nasıl hastalandığını, ona bu macerayı istediği şekilde halledeceğimi söyliyerek verdiğim sözü, Rızanın gelişini, evlenmek için karar verdiğimizi ve nihayet ertesi gün aldığım mektubu, herşeyi, herşeyi anlattım. (Arkası var) San'at mekteblerinde tahsil devreleri Ankara 5 (Telefonla) Mmtaka san'at mekteblerinde tahsilin iki dev reye aid olması muvafık görülmüştür. İlk üç sınıfı bitirenlerden isteyenlere diploma verilecektir. Son iki sınıîlık devrede bilgilerini arttıranlar daha üstün bir işçilik hakkıru kazanabileceklerdir. Zonguldak Amele Birliği bütçesi Zonguldak 5 (Hususî) Amele Birliği, sağlık komisyonu ve iş mükellefiyeti tatbik müdürlüğü bütçeleri yapılarak İktısad Vekâletine gönderilmişitr. Bir sene içinde bu üç bütçe ile amele sıhhî, içtimaî ihtiyaclan hizmetlerine sarfedilecek olan para tutarı bir milyon liraya yaklaşmaktadır. Doğum ve bakım evleri, yeni dispanser açılmafe üzere bütçeye tahsisat konuünuştur. îzmirde kahve saklıyan bir tüccar tevkif edildi İzmir 5 (Telefonla) Mağazalarmd* mevcud kahveyi gizleyen iki kişinin dükkânındaki kahve musadere, Kasabalı Hayri adliyece tevkif edildi.