Katalog

12 Şubat 1941 CUMHURİYET S O A O Bütçe hazırhğı Mihverin yeni siyasî taarruzu! ihver devletleri, yeni bir siyau taarruza başlamıştır. Ba tMuruzu icab ettiren sebeb İngiltere ile mtittefiklerinin kazandıkları zaferlerdir. Bu taarruzun nasıl yapıldığını anlamak için evvelâ vaıiyeü hnlâsa etmek icab eder. 1 Almanya Fransayı mağlub ettikten sonra İngiltereyi utilâya girişemedL 2 İngiltere, Almanyanm tethiş barbinc dayandı ve bu harbe mukabele etti. 3 İngiltere Amerikanın yardımım temln ettl ve bu yardımın tahakkuku ile Almanyaya karşı silâhça {aik bir vaziyet alacağını gösterdi. 4 Almanyanın müttefiki olan İtatya, Almanyanm zaferine yardım edecek bir iş başaramadı. Bilâkis Ubyada mağlub oldnğu gibl Yunanlstanda da mağlubiyete uğradt ve bütün imparatorluğunu kaybetmek tehlikesUe yüıyüıe geldi. Bunun neticesl olarak Almanya, İtalyaya da yardım etmesi ve İtalyayı kurtarabilmesi içln İngiltereyi hem adalannda, hem Akdenizde, hem denizleıaşın salıalarda vurması lâzımdır. Mihverin bUjfün karşılaştlğı büyük mesele budur ve bu meseleyi hal ile ınesgııldür. TÜRKOLOJİ BAHİSLERİ Vergi kanunlarmda değişiklik yapılacağı doğru değil Ankara 11 (Telefonla) Büyük Millet MeclUîne î martta verilecek olan 1941 malî yılı bütçesi hazırlıkları devam etmektedir. Bütçenin varidat kısmının hazırlıklannda Maliye Vekâleti de alâkalı tetkİklerde bulunmaktadır. Ancak bu münasebetle Vergi kanunlannda bazı değişiklikler yapılacağı, ihrac edilecek mallarımız için yeni bir ıe«im ihda» edileceği şeklinde bazı haberler verildiğinden Maliye Vekâletinden en salâhiyetli alâkadarlar bu hususta bugün için takarrür etmiş hiç bir şey olmadığını tasriha liizum gördüler. Devlet üt Türk» Müslümanhktan ismile Suriyeyi de Yazan: evvel Arab dili Aihtiva eden Köle rabistan yarımâdasımenler saltanatında nın coğraü çerçeveTürk dilinin resmî sini afamamış mahal lisan oluşu ve K5lî bir dil vaziyetindeydi lalâm uülâsmdan evvel .Mavellaştırıyorlardı (7). Bununla beraber, | ı e m e n sultanlarmın arabcaya karsı Türk """nmıiımHHMIIMIIIIIIIIIIIIIIIlir rayıErdto. to «Garbî Irak. ta pek j (Wellhausen) in dedigi gibi, Emevîlerm \ iimüe şiirini himaye ve teşvık etmeleri ehemmiyetsiz ekalliyetler teşkil eden yerine Abbasîlsri geçiren büyük inkı Mısırda mühim bir Türk edebiyatınm bir takım çiftçi gruplarından baska et lâb, Arablık siyasetinin yerine «Müsa inkişafına sebeb oluyor, hatta «Gülisrala yayılmı» Arab yoktu (1). Hatta is vatı islâmiye» siyasetinin tesisi demek tan» vesaire gibi eserlerin Türk diline lâmiyetten sonra, Emevîler devrinin ti. Bu inkılâbda en büyük rolü, Arab naklile güzel bir tercüme edebiyatı da sonlarında bila Mısır klt'asındaki Arab milliyetin» isyan eden Türklerle İranlı vücude geliyordu (11). Kölemenler Amuhaclrlerinln yekunu 3000 aileden, ar oynamışlardı. Hatta Abbasî ihtilâli rab dilini o kadar istihfaf ediyorlardı ki, yani takriben 1520 bin nüfustan ibaret devrind» «Horasan» da arabca konuşan onbeşinci asırda saltanat süren sultan bir ekalliyet olduğu gibi, diğer simalî larm kâmilen katliâm edilmesi. bile (Çabnak) tahta çıktığı zaman (MehemAnkara 11 (Telefonla) îstanbul Afrika ülkelerile Lübnanda da henüz emredllmişti (8). Abbasîlerin davetile med) Isminl almaktan bile imtinâ et[ümrüklerine yeniden bir miktar kah Arab nüfu2M görülemiyordu (2). (Lam Iraka gelan Türklerde hep Arab dilir.i mişti ve Arab memleketlerinde türkçe ve gelmişür. 10 bin çuval kahvenın de mtns) ve (Poliak) gibi âlimlerin hesab istihfaf zihniyeti vardı: (Corci Zîdân) ın komışmak ve Türk olmak birer faiHyet Mısırdan sevkedilmekte olduğu bildi larina göre Hicretin birinci asn nihayet dediği gibi bunlar «daima türkçe konu sayllmağa başlamıştı (12). Hatta bu varilmektedir. Haber verildiğine göre it bulurken Suriye ile Filistindeki Arab şurlardl. Bazan arabcayı öğrenirler, fa ziyet muhtelif Kölemen hükümdarlan halâtçüar birliği tarafından Brezilyaya nLspeti, dört milyonluk yerli anasıra kat tekebbttr saikaslle arabca konuş devrinde Arabların Türklere karşı ırkî S3 bin çuval kahve sipariş edilmişür. mukabil ancak 23 yüz bin kisiden iba mak arzu etmezlerdi. (9). Anası Türk ve millî isyanlar açmalarına bile sebeb Ankara 11 (aa.) Tabüyetlerinde Brezilya kahve şirketi de 30 bin çuval retti! Sonralan Arab dilinin muhtelü lan Halife (Mo'tasım), dayılan demek oluyordu. bulundukları devletler tarafından tak «paris etmek üzeredir. lehçelerine intişar sahası olan memle lan Türkleri Bağdaddan «Samerra» ya Bugün Türk hakimiyetinden çıkmis oyidata tâbi tutulmuş bulunan ecnebî Di|er taraftan Ticaret Vekâleti gum ketlerden Irak, Filistin, Suriye ve Lüb naklederek Arab devletine yeni bir lan Arab memleketlerinin yüksek tabaMusevilerln topraklarımızdan transit o rüklerünizdeki kahvelerin piyasaya arza nan kıt'alarında müslümanhktan evvel Türk payitahh kurmuş ve artık Abbasî kalarında Türk dilinin arabca ile beralarak geçmeleri hakkında İcra Vekilleri şi etrafında tetkikler yapmaktadır. Bu muhteliı «Ârâml» lehçeleri, Mısırda devletinin hakimiyeti, Arablığı ve A ber hâlâ yaşayabilecek derecede bir heyetince kabul olunan kararnamenin kahvelerin fistları meselesi de tetkik «Kıpti» dili ve diğer şimali . Afrika ül ab dilini Türklükten ve Türk dilinden hayatiyet göstermesi yalnız muahhar esas hükumleril* tatbik jtrtlan şun edilen işler arasındadır. kelerinde de «Berberl» lehçeleri konu aşağı gören bir Türk ekalliyetinin eline Osmanü kültürünün değil, işte bu 11 Mihverin plânıî lardır: Piyasaya çıkarılacak kahvelerin bu sulurdu: ÖnAsya ile Şimali Afrika geçmişti! Arablar bu vaziyete Arab 15 înci asırlar arasındaki Arab Türk Mihverin bu meseleyi hal için neler 1 Memleketlerinde takyidata tâbi günkü fiatlarla satılabilmesini temin için nın bu muhtelif dillerile arabcanın devletinin «isti'câm» ı, yâni «ecnebîleş dil mücadelesinin de pek tabü bir netijaptığını da şu şekilde hulâsa edebiliMusevilere, satış fiatile maliyet fiatı arasındaki far mensub olduğu «Samt> diller grupu me» si diyorlardıl Fransız müsteşrikle cesi demektir. riz: a) Gidecekleri memleketin duhul vi kın tondan verilmesi ^""kftn^BTi ft • arasında bir takım müşterek hususiyet rinden (C14ment Huart) «Arab tariMuhterem ve mümtaz dostum (Beslm 1 Almanya, Fransayı tazyik ediyor [er tesplt eden lisaniyatçılar, bütün bu hi» nde Iraka gelen Acemlerin dil vesazesile Türkiyeden sonra geçecekleri rasorılıyor. Atalay) m yazmâ ve basma nüshalannı ve İngiltereyi Akdeniıde vurmak için memleketlerin transit vizelerini veya leheçleri dört grupdan mürekkeb büyük ro itibarile pek çabuk arablasmalarına Petrolu ucuzlatmak için karîilaştırmak suretlie ikinci cüdini de Fransadan istüade etmek Jransamn üs sadece Türkiyeden sonra ilk ayak basabir dil camiası sayarlar ve bu camiaya mukabil, Türklerin millî hususiyetlerini arabcadan türkçeye aynen tercüme ve Ankara 11 (Telefonla) Haber allerini ve donanmasını ele gecirmek is cakları memleketin duhul vizeslni, Chamito . semitique» Umini verirler. muhafaza ettiklerinden ve hatta Abbasî neşre muvaffak olduğu «Divanü Ludığıma göre Ticaret Vekâleti piyasada tiyor. Fakat ştmdiye kadar muvalfak Nuh) peygamberin (Ham) ve (Sam) halifelerinin Türk unsuruna işte bundan b) Türkiye hududlarından öteye ka toptan ve perakende bir şakilde tatılan gat it Türk. ün kültür tarihimiz baolamadı. Ismindeki oğullarmm isimlerlle alâkadar dolayı ehemmiyet verdiklerinden bahdar nakil vasıtalan büetlerini, kımından benee en büyük ehemmiyeti, petrol ve benzinin daha ucuza Mbla2 Ahnanys ,»yni maksad için İsHâmil bulunmalan şartile Tflrkiye bilmesinin mümkün olup olmadığuıı olan bu «HamîSamî» diller camiasm seder (10). bilhassa bu uzun dil mücadelesindeki = panyanın nuhvere iltihakını ve harbe konsolosluklannca istizansız transit tetkik etmektedir. Baa ufak petrol şir daki dört grupun biri •Semitlcjue = SaTabü bu vaziyet, Türk dilinin Arab Türk zaferinln en muhteşem âbidcsinl ml», biri «Egyptien = Kıptî», biri tLliştirak etmesini, İngilterenin Cebelütta vizesi verilir. ketlerinin de ithalât yapması •uretile byca Berbere = Berberl» ve biri de memleketinde Arab diline mukavemeti teşkil etmesinde gösterilebilir. tıktan atılması Için Alman yardımına Bu suretle transit vizarf alanlam Ismafl Hamî DANİŞMEND diller demekti. Arablara ve arablasmıs kütlegüvenerek harekete geçmesini temine Türkiyeden sonra ilk varacaklan mem yurdumuza daha fazla rr.iktarda petrol Couchitique = KusJ» denilen çabşıyor. Mihver bu Işte de şimdlye ka leketin vizesi müddetinin hitamından girmesini temin edecek kararlar alm zümrealdir (3). Bu vaziyete gör» «Sami» iere nazaran bir ekalliyet lisanı demek (1) A, N. Poliak, «L'arabisation de türkçe Arablar tarafından bile büdillerden olan arabca, bir taraftan Sudar muvaffak olamadl ise de İspanyayı en aşağı 15 gün evvel Türkiye hudud mak üzeredir. l'Orient semitique», Extrait de la Revue yük bir rağbet görüyor ve türkçe bilriye ve Irakın ayni zümreye mensub harbe siıruklemek için yeni bir teşeb larından girmiş olmaları mecburidir. des Etudes İslamique 1938 Paris Tab'ı, miyen Arablara Türk dilini öğretmek ılan «Arâmi» lehçelerile ve bir taraftan büse geçmişür. General Franko'nun S. 41. 2 Türklye konsoloslukları bu kada Mısırın «Kıptî. ve diğer simalî Afri için muhtelif Arab ve Türk âlimleri taSinyor Mussoüni ile görüsmek üzere h*(2) Ayni eser, S. 4142. rarnameye mflsteniden verecekleri tranafuıdan yazılan eserler silıilesi işte bu ka mcmlckttlerinin «Berberî» dillerile ıcket etmesi, vaziyetin bu merkezde ol(3) Marcel Cohen, «Les Langues du sit vicelerini alftkadarların topraklanumumî bir karabet gösteriyor demek ,aziyetten dolayı telif edilmeğe başlıduğunu anlatıyor. mın geçtikten sonra ilk ayak basacakAnkara 11 (Telefonla) 2 ma tir (4). Islâm istilâsından sonra Arab yordu. Avrupa müsteşriklerinin takri monde», 1924 Paris tab'ı S. 81. 3 Almanya, ayni maksadla Bal lafl memleketin vizelerini tarih sırasma yıstan 12 mayısa kadar devam ede(4) Ayni eser, S. 84. ben kırk acnedenbcri hususî bir alâka kanlara karşı, hiç olmazsa, bir askerî göre ve tarihi ayni olan vizelerde vize cek olan Peşte sergisine hükumeti dilinin ÖnAsya ile ŞimalîAfrikada (5) «L'arabisation de l'Orient semigösterdikleri bu ta'liml eserler dairesi nümayif haıırlamakta ve İtalymnm Ifu sıra numaranna göre sırayla vize veri mlzin ue İştirak etmesl kararlaş kolayca intisar edebllmis olmasrrun bütique. S. 35. tün sırn iste btt karabet meseleslnde Mllâdın on birinci asrından onbeşincl nanistan karşısında uğradığı mağlubi lir. (6) Bu Arab yazılı espanyolcaya .Alîrıldı. asrına kadar Arabhğın iki mühim meraranmalıdır. yetten doğan prestij zâiuu telafi etınek, jamia» yahud «Alja^nlado» denirdi. S Fransa hükumetinin haftada 50 kezinde, yâni Bağdadla Kahlrede vü• Ankara 11 (Telefonla) Maayni zamanda şarkî Akdeniıde İngiltere Rumen Muwvisinin, ellerinda FUİstin (7) Poliak, ayni eser, S. 48. «Chamito 8emltiqut. dil gruplan cude getirildi. «Kitabülİdrâk U . liile uğrasmağa imkân bulmak istemekte duhul vizesile muhaceret vesikası ve nisa vllâyet ldare heyetl azasm(8) Ayni eser, S. 45. an il Etrâk», «El Kavanin ül dir. Fakat işin bu safhası da heniiz Suriye transit vizesi bulunmak şartile, dan Necatl Şumlu İstanbııl vllâyet camiasıntn Asya ve Afrikadaki İntişar (9) Medeniyet i îslimiyye Tarihi, kOlliyye 11 sabt il lugat it türdare azalığma tayin edllmlştlr. ahanna lisaniyatçılar itibart olarak müphemlyet içindedir. Surlyeden geçmesine müsaade etmiş Jrfyye., «Bülğat ül . müştak fl lugat Zeki Magamiz tercümesi, C. 4, 1329 îsc Ankara 11 (Telefonla) Ka L'Orient s«mitiqua> iaminl verirltr. Atanbul tab'ı, S. 302. 4 Almanya, Japonyayı faaliyeta ge olmasına mebni, haftada ayni miktar dastro memurlarından Hayrt Gök ab dili, işte bu «Sami Şark> sahası it Türki vel Kıfcak» vesaire gibi (10) Histoire des Arabes, C. 1, 1912 çirerek İngilterenin Avustralya ve Yeni Rumen Musevislnui Türkiye toprakiaeserlerle bunların en mühimmi olan nal Kadıköy Tapu Kadastro mü harkinde hiç bir intisar kabiliyeti gösZelanda ile münasebetleriııi keunek, nndan geçmesine müsaade olunacak «KlUbu Divanl Lugat it Türk» İşte Paris tab'ı, S. 303. dürlüğüne tayin edilmlştir. terememis ve hatta, (Poliak) ın dediği (11) Ananiasz Za}ac7kowskl, «Manuel İngiltereye harb levazımı yetiştiren de tır. bu asırlarda ve bu merkezlerde vücude • Akhiaar 11 (a.a.) Akhlsar gibi (5), Arablarm asırlarca hâkim ol gehnif eserlsrdi. Bilhassa Mısınn «Ed Arabe de la Langue des Turcs et des nizleraşın bütün ülkeleri tehdid için Türkiyeden Transit maksadile Ru dukları Espanya ile İranda arabca, esKıptchaka», 1938 Varsova tab'ı, S. VII. Japonyayı Singapur'a karşı taarruza manyadan gayri memleketlerden gele ttitüncüleri bankasının yeni yapıpanyolca ile acemceye galib gelememiş, Devlet üt Türkiyye. yahud «Ed (12) Poliak, ayni eser, S. 58 ve not 3. sevketmek maksadile hareket ediyor. cek Muscviler için nakil vasıtalanmn ltn binasmın açılış törenl Vallmlz bilikiı netice itibarile bunlara mağlub aik Turelin lstirakile bugün yapüHatta Japonyanm bu işi en serbest imkânlan nispetinde alâkadar her Türk olmustur. Eğer Espanyada «ekiz asır şartlar içinde yapmasını temin için Ja elçüiğine veya konsoTosluğtına 15 gün mıştır. umumi ve edebi dil mahlyetini alan ponya ile Sovyet Birliğinin arasmı bul lük vize kontenjanları Hariciye Vekâk Merzifon 11 (a.a) Merzlfon arabcada «Chamito semitique» olmımak ve Çin meselesinin iki taraiı ayır letlnce te*oit ve tebliğ olunur. kazası beledıye meclisi her yıl 13 a yan herhangi bir dili öldürecek kadar masına mâni olmak istiyor. ğustos gününü îsmet İnönü günü intisar kudreti olsaydı, bugün SuriyeliStokholm 11 (a^.) Stefanl ajan Berlin II (a.a.) Tass ajansı bil smdan: oiarak kutlamağa karar vennistir. erle ŞimaliAfrikalılar gibi Espanyol5 Nihayet Almanya İngiltereyi isdirlyor: tilâya hazırlanıyor ve bu Istilâya girişButnl körfezindekl Soederham fe Netice? •k Nevyork 11 (aa.) Amerika laruı da dil ve kültür bakımından taDeutsche Allgemelne Zeitung ga nerlnin bekçlsl, İçinde 50 bahkçı Netice narka bağlanacak. tiji sırada bütün bu amillerin İngiltemamile arablaşmı» olmalan lâzım gelirnın BelgTad 11 (&•&.) Tass a]ansı yeni Londra büyük elçLd Wl di. Halbuki o uzun hakimiyet devrinde seteslnln Parls muhablri şunları bulunan ve buzlarla muhat oldukreye karşı hareket etmiş. olmasmı, tn Oh, rahat! nant, Lizbon yolu İle Londraya gltyazmaktadır: bilöiriyor: gilterenin her taraftan darbelere n£raları halde şimale dogru sürüklenen mek üzere Clipper tayyaresile hare Espanyol dili Arab harflerile yanlacak Politika gazetesinln yazdığma göPariste mahrukat flkdanı hüküm 15 gemiden istimdad işaretleri al Evet! İste bütün esnaf da bn rahale geldiği halde (6), Arablar çekildiknıasmı ve* bu darbeler kargısında serre, 9 aubat günü Sitol şehrinde a ket etmiştlr. »ürmektedir. Şimdi Paris köprüleri mıştır. Fener bekcLsinin beyanatı hatı görmüş de Ueride, «Vay, sen ihtiten sonra espanyolcada arabcanm bazı semlcmesini ve teslim olmasmı istihdaf larm işareti verilmlştir. Ufukta çok • Cenova 11 (a.a.) D.NB. Ceizlerinden baska bir sey kalmadı. altından hiç bir nehir gemisi geç nı haber veren radyo, buzlarm taz kâr taı yapıyorsun?» diye yakalanmakediyor. yükseklerde uçan beş yabancı tay nova makamları, şehrin İngiliz flmemektedir. Parisliler buna baka yikinin gemileri ezip parçalamasın tanas nark isteyip selâmete çıkmak haİşte mihverin llkbahara kadar başario«ü tarafından bombardımanı es Bizce bu vaziyet söyle hulâsa edilebi rak yeni bir felâket karşısında ol dan korkulmakta olduğunu yaz yırlıdır diye komisyona müracaate kamak için en hummalı faaliyeti sarfet yarenln şehlt latikametlnde 1lerle rar vennişler. diklerl görülür görülmez tehlike 1 nasında ölenlerin hatırasına mer lir: Arab dili ancak kendisile bünyevi duklarma hükmetmektedirler. Çün maktadır. tiği ve İngiltereyi mağlub etmek flzere merden bir abide inşasım kararlas ve aslî bir karabet gösteren dillere ga kü nehir yolu ile kömür ve patates aaretl verilmiştir. Oh, oh! Artık mallar ucuzlayacak? hazırladığı ve tahakkuk ettirmek için lib gelebilmis, diğerlerine mağlub olBir Ziraat kongresi tırmıştır. sevkiyatma büyük ümidler bağla Yanlış anlamıyalım! Nark isteyeçalıştığı plân, bugün için, bu nuuuyet bma ümld verici bir mahiyet arzermemuftur. makta idiler. Bir çok Parisliler ısı• Moskova 11 (a.a.) Sovyet Bununla beraber, ceklermiş diyornm. Fiatlan kıracaklartoplanacak tedir. mektedir. Beiçika ticaret münasebetleri hak Garbda espanyolcanınsarkta acemcenin, nabilmek İçin saatlerce kahvelerde mıs demiyornm. Narkın mutlaka uruz arabca Plân tahakkuk edebilir mi? Mihver kendi kuvvetine kında Sovyetler Birliği dış tlcaret mücadeleleri, ikisinin ortaımda,ile olan ve lokantalarda oturmaktadırlar. Ankara 11 (Telefonla) Mart i olacağım iddia edemeyiz. Zaten hâkim yani A Duman çıkaran bacalar Paris için çinde Ziraat Vekâletinde ziraat mek komiseri İle müzakerelerde bulun olan kanaat «Esnafı tatmin etmeli ki rab memleketlerinde türkçe ile arabca bir lüks olmustur. Fakat bu plânı tahakkuk ettirmek ko güvenemiyor: tebleri kongresi toplanacaktır. Or ilıtikâr yapmasın» fikridir. Binaenamak üzere Alman ve Belçikalı aza nm mücadelesine nispetle pek ehemmilay değildir. Belkl de imkânsızdır. ta Ziraat mektebi müdürlerlle her lardan müteşekkU seklz kişllik bir yetsiz sayılabüir: Çünkü acemce ile esBununla beraber mihverin bu ynlda Çünkü Fransa ve İspanyanın AlmanAmerikalıların Çinde Ziraat mektebinden intihab oluna IeyH.» heyet Moskovaya gelmiştlr. panyolca arabcaya karşı kendi coğrafi Yahn, Kantoron dostum! Sen fclyaya kaülarak ve mukadderatlaruu Al sonuna kadar nğraşacağı terre kadar cak bir murahhas muallimin iştirak malî faaliyeti if Vaşington 11 (a.a.) Japon sahalannda mücadele ettikleri halde, manyanm tahakküm siyasetine bağla şuphe götttrmet. Çttnkii mihver, bu yol edeceğl bu kongreyi Zraat Vekili a sefe kitabı okur gibi lâf ediyorsun! Çur.ktng 11 (aa.) Currle'nln çacaktır. Kongre ziraat tedrisat Elbette. Nark, fiat, murakabe mevnıak istedikleri, Almanya hesabma har da uğraşmadığı takdirde, kafi mağlubi yanın yeni Vaşington büyük elçisi Türk dili bu mücadeleye doğrudan doğbe girmekle zarardan başka bir şey gör yeti kabul etmekten baska yapacak iş Amiral Nomura bugün buraya mu ruya Arab dilinin intisar sahasında gi riyaseti altmda Çinde bulunan A programı, diğer meseleier ve lstih zuu o kadar basit bir bahis değildir. merikan lktusad heyeti bugün Çin salin fazlalaştırılması lmkânlan ü Onun derin bir felsefesi vardır. miyeceklerini takdir ettikleri göze çar kalmıyor. Fakat bu uğraşmalar da, mih vasalat etmlştir. Sefir muvasalatın rişmişür. verin kendi kuvvetine itimadı kalma da hariciye erkânile Almanya ve t Emevilerin milliyetperver siyasetine mütehassıslarile müzakerelere baş zerinde çahşacak ve mekteblerin gepıyor. İste şimdi sözüne geldlm. Desene! Japonyanm harbe girmesi takdirinde, dıfını açıkça tebarüz etüriyor. Bu yüz talya sefaretl mümessilleri tarafın rağmen «Sami Şark) m dil ve kültür lamıstır. Cereyan eden müzakereler nl?letilmesl mevraunu da tetkik Sen hep fasafiso görüşüyonnussun ayol! esnasında Çin maliyesine, tlcaretl fdecektir. dan karşüanmıştır. bakımlanndan tamamile arablaşması Amerikanın onu Paslfikte ve lîzakşark den mihver başkalaruu kendi maksa Dedim de kabnl etmedindL ta serbest bırakımyacağı, Amerika İle dına alet olarak kullanmağa çalışıyor • Nevyork 11 aâ.) D. N. B bilhassa Abbasiler devrinde tekemmü ne ve münakal&tına aid meseleier Izmitte bir kadın bir erkeği görüşülecektir. B. FELEK İngilterenin birlikte Japonyaya karşı 've mihverin kazanacağı zafer mukabi Lewes'den bUdlrüdiğine göre, İngil etmişti: Abbasi halifeleri bir taraftan öldürdü linde hürriyet ve isüklâllerini kaybedc tereye demlr cevherl getirmekte o Arab ilimlerile edebiyatını himaye Amerikan heyetlnln Çunklng'de gelerek Japonyadan mihver hesabma izmit 11 (Hususî) İzmitin Pac umulan istifadeye mâni olacaklan rau ceklerini bilen devletlerin bu maksada lan 5791 tonilâtoluk Ramon de Lar ederken, bir taraftan da •mevâlî» deni iki hafta kadar kalacağı tahmln ealet olmalaruu bekleyor! mahalleslnde Hldayet lsminde bir rinaga lsmindekl İngillı »llepl De )en «gayri Arab» müslümanlann tem dilmektedlr. hakkaktır. Amerikanın Çine yapacagı yar kadın, kendisine sarkmtüık ettiğl Mihverin bugün vanyeti bu merkeı laware eyaleti sahilinin üç mil açı siline husus! bir ehemıniyet veriyorlar, Bu yüzden İngiltereyi Akdenizde ve dedir. ÖnümüzdeU günlerde bu vari Ştmda devriîerek batmıştır. Müret Arab dil ve •debiyatınl bilen «mevâll» dıma ald programm geniş nispette lddlaslle Asım lsminde bir genci tadenizaşın sahalarda vurmak ve bu dartebattan 17 klşl kurtanlmıştır. A nin istikballerini temin ediyorlar ve bu heyetin tetklkatma bağlı bulu banca kurşunile öldürmüştür. Kabelerden istifade ederek nitrilia adala yetin inkişaflarile karsüaşacağız. çölleri de aşiretler iskân ederek Arab naca|ı zannedilmektedir. dm yakalanmıstır. Ömer Rua DOĞRUL teşçilerden biri kayıbdır. Mevld farkı ismindeki şey dünyarını istilâ etmek ihtimali, mihver hesa Arab ve Türk dillerinin mücadelesinden kalan en mühim vesika Fasaf iso! Bunların hepsi fasafiso azizim! Sana öyle geür.. Ne bana öyle gelir ayol! Gazeteleri görmüyor musun? Bingazi bozgunundan sonra Amerikada bazı kimseletin resim ve heykeUeri sahhnaz ohnuş. Olnr a! Dinle! Ve dükkânlarda teşhir edilen bu resim ve heykeller mostralardan kaldırılmış. Kaldınlır a! İşte buna fasafiso dcnir kuzum! Resmhı ve heykelin ne kabahati var? Kabahati şu ki eserden müessire bıtikal meselesi. Öyle değil tosunmn! Ben sana bir fakra nakledeyim ki Amerikadaki İtalyanların durumunu pek iyi takdir eder. Bir yaz günü, bir bektaşi dervişi yüz dirhemlik bir şişe içinde akşam nevalcsinl götürürken doluya tutulmuş ve bir yere »ıgınmağa vakit kalmadan büyücek bir dolu tanesi sişeyi kırarak «dem» in dökülmesine sebeb olmus. «Şeyh Galib» in dediği gibi: «rDot^anır w ytfedir bu!> Asümanm bn drvesinden dilgir olan bcktaşi o sıra örrimden geçmekte olduğu kunduraanın örsünU yakalayıp gdke kaldırarak: Şişeyi babam da kırar! Kabadayı isen bunu kır diye .dolu. ya meydan okumuş. Mümkün olsa da Amerikadaki İtalyanlara bu fıkıayı anlatsalar ve: « HeykeUeri herkes indirir sinyor! Kabadayısan....» Ya kabadayı değilim derse ne yaparsın? Ha! evet ne yaparun? Ne yapacağırtı, lâf edecek başka bir kabadayı ararun. Dahası var. Boş lâf ctmiyen birindcn iştttim. LJbyada yirml generalin esir olmanndan dolayı mütessir olması lâzım gelen ordu erkAnından bilhassa miralaylar bilakis pek mcmnun imişler.. Talandır, inanmam. Hiç insan... Dinle de sonra tekrib et gözünS seveyfan. Memnımmuşlar, çünkü yinni generallık münhal obmış. Yerler'.ae miralaylar geçeeek... Hayat yürtir. Harb, bo7gun, esaret, mağlubiyet dinler mi $! Garib sey! Garfb sey ya! Onun îçin fasafis» diyornm ya! Ha! azkalsm unutacaktmı. «Aman bl»e dc nark koyunuz Allahaşkına!» diye birçok esnaf komisyona müracaat etmiş. Ne komisyonuna göziim! Flat komisyonuna ayol! Ne kotnisjonu olacak! Be kuzum nereden nerere? >flralaylann memnuniyetinden bahsederken . şimdi de esnafm komisyona mnracaati mevmuna geçtin! Ne mtinasebet? öyle oldu. Münasebeti şu ki memnnniyet babmdan gorüşüyorduk da... Evet! tşittim ki etüye sütlüye kanşmaz gibi görünen komisyon et meselesini hallederek kilosuna 80 kunış nark kestikten sonra simdi de süt meselesini ele alacakmıs. Demek ki? Demek H; sfit, yofnrt, kaymak, peynir ve y a | meseleleri görüşülecek. Tetkikat yapılacak. Tabiî bütün bn mallan satanlann cemiyetleri namma kâtibhnmıınileri dinienecek. f İsmail Hami Danişmend Memleketimizden Kahve ithalâü transit olarak Brezilyaya yeniden geçecek Museviler siparişler verildi Vekiller Heyetince bir kararname kabul edildi Kısa Haberler Bir Yugoslav şehri üzerinde mechul tayyareler Pariste kömür sıkıntısı Baltıkta 15 gemi imdad istiyor Yelhasıl Mânası kaldı mı? Evet yapy£İnız... Çünkü o benün musun? Son sözler bir feryad halinde duiçin bütün bir cihandı. Ve simdi Hüseynin o çekilip gidince beraberinde her daklarımdan dökülmüştü. şeyi, kerkesi gbtürmüs gibi biçare ka hayretle gözlerini açtığını gördüm, o hyordum. Evet her şeyi götürmüftü. kadar... Sonra yaşlar ince bir bulut Onlan madde olarak çekip almanaı?tı. halinde gözlerimi perdeledi ve direkFakat onlardaki ruh onunla beraber slyona kapanarak başımı eilerimin ügitmiştL Bana herkesten bir şev ek zerine koyup bir çocuk gibi ağlamasibniş gibi geliyordu. Etrafımdaki in ya bâşladım. Zavalh Hüseyin. Omnımu okşuyor sanları bile artık daha az sevdiğimi başımı kaldırmaya çalışıyor: neden itiraf etmemeli? Kendine gel Azize, yavrum, çoİnsan uzaklaşınca ramanla unutur derler. Ne yalan!. Hayır, Beraberken cuk musun! Allah aşkına sui, ağlama.. onu daha az sevdiğimi anlayordum. diye, yalvanyordu. Bununla beraber buhran uzun sürdü. Kaybettiğim anda ise ölçüye sığmaz bir şekilde çok daha kuvvetli, öldü Ağladun. ağladım. Kendimi biraz toplayıp ta do^ruldurücü bir aşkla sevmeye başlamıştım. Gurur, kırılmsk... Bırakılınamn ver ğum zaman Hüseynin yüzfinün sapdiği kin, öflce... Hepsi boş lâflar... san olduğunu gördüm. Yan cebinden Bunlar belki bir an için beni yokla mendilini çıkanp uzattı. Aldım yanakyıp geçiyorlardı. Fakat hiçbir şey on larımı kuruladım. önüme bakarak mahcub bir tavırla: dan beni koparıp alamıyordu. Zavalh Hüseyinciğim, dedim. ŞaGene Hüseyın konuştu: Bueünlük bu kadar iş gördük şınyorsun değil mi? Kendisini istededi. Bakalım yarm da ugraşacağım miyen bir adamın arkasından insan Belki daha çok şeyler öğrenirim. Yak bu kadar ağlar, çırpmır mı? diye, dülajmak, mimara daha yakın kimselerle şündüSüne eminim... Hayır, dedL Böyle düşünmüyoahpab olmak lâzım... rum. Böyle ancak hiç sevmemts insanBaşımı çevirdim, titreyerek: Bütün bunları öğreneceksin de lar düsünebilir. Ben sana evvelce de ne olacak? dedim. Allahım, boşuna uğ vazmıştım. insan «sevmiyeceğim» diye, rajtığımızı görmüyor mustın? Her şe kararla sevememezlik edemez. Bu elde CUMHURİYET » İN EDEBÎ ROMANI: 55 Fakat itiraf ederim ki güç oldu, dedi ve pervasız bir tavırla söyle devam etti: Biliyorsunuz ki Cevdetle az kaldı büsbütün ayrıhyorduk. Cevdet koCasının ismi Hakikaten kararunız buydu. Aramtzın bozulmasına sebeb olan hâdise affedilemiyecek kadar mütyin mahvolduğunu, bittiğini anlamıyor değildir. Sonra *en karsında bitab et ,1ar, dedi. Eskiden gok daba romantik, ttamazlık olmus, aynldılar. Ajdan İ* hjf bir s«y değildi. Fakat aimdi izahı tiğin, mukabele gördüğün bir insan bulmuşsun. Sevmiş ve sevilmişsin, bu bir tarafh aşk olmadığına göre ıstırabı, muhakkak ki çok daha dayanılmaz ve müthiş olacaktır. Hayat ne garib şeydir! Hele bizim Hüseyinle olan vaziyetimiz... ° beni seviyor, ben bir başkasını... Ikimiz de bunu bdiyoruz, Gene de sevgimizden, ıstırabımızdan açıkça bahsedebüiyoruz. İnanılmıyacak sey. Aramızdaki kuvvetli dosüuğa rağmen bu vaziyet belki bir başkası üe uzun sürmeı. bozujur ayrıhrdık. Fakat Hüseyin o kadar iyi insan ki. Tekrar konuşmaya baslayarak, gözleri uzaklarda: Bilhassa şimdi, gene kızlar «8kisine nazaran çok başka düsünüyor Yazan: Peride Celâl hassas. hulyacı idiler. Şimdi İse hakikati olduğu gibi görüyorlar ve saadetlerini gururlarına, öfkelerine feda etmek istemiyorlar. Süreyyayı tanır mısın? Karsıyakada otururlardı. Siyah inci diye, takılırdık, canun, miralayın kızı... Süreyya ismi zaten yabancı gelmemişti. Siyah inci diyince, hatırladım. İnce uzun, fazla esmer, fakat oldukça tatlı, şirin bir kizdı. Hüseyinlerin evinde tanışmıştım. Galiba Nerminin iyi arkadaşı idi. Hüseyin devam etti: Bu kız gene bir erktnıharble sevişti. Sonradan aralarmda bir anlaşa tanbula gitti. Bir ay geçmeden kız da İstanbula hareket ettL Bir ay sonra evlenmiş olarak İzmire döndüler. Halbuki darılıp aynldıklan zaman herkes artık birbirleri ile anlaşmalarma imkân olmadığını söylemişti. Evlendikten sonra bir gün gene kadınla bizim evde karşıleştık. «Bir askeri mağlub ettiniz, dedim. Büyük muvaffakiyet!» Budalaca bir söz... Biraz da müstehzi söylemiş olacağım. Zeki kız, gülümsedi: uzun sürecek olan bir vak'a yüzünden birblrimizi fazla kırmıştık. Onun olduğu gibi benim de İlk karanm bir daha yüzünü gormemektL Aynldık. Bir hafta geçti, baktım ki onsuz yapamıyorum. Öfke ile karar vermesi kolay ama, insan hakikaten sevince karan tatbika koyması güçleşiyor. Evvelâ dişiml sıktun, kararımda sebata çalıştun. «Benim için öunüştür» diyordum. Ölmemişti ki... Hattâ haberlerini alıyordum. Hele üçüncü hafta, öyle bir haber aldım ki çıldıracaktım. Nlsanlanıyormuş!. Aklıma ük gelen şey koşup istanbula gitmek, onu bulmak, yüzünü gözünü tırmalamak, öldürecek şeyler yapmak oldu. Fakat sükunet bulunca baska türlü düşündüm: Onu kaybediyorum. Onu kaybedince ıstırab çekeceğim. O benim saadetimdlr. Hayır, ıstırab çekmek istemiyorum. Gencim, güzelim, onu seviyorum, onun da beni sevdiğine eminim. Bir başkası ile bana inad olsun diye de evlenebilir. Fakat zamanla unutur. Belki de karısına ısınır, erkek bu... Fakat ben ne yaparım? Bedbaht olunım. Yazık değü mi bana...» Ve derhal §öyle bir karar verdim: İstenbula gitmek.^ Cevdetle barışmak için bütün çarelere bagvurmayı göze almıştım. dan kalkıyor; yalnız çok lüks ve $ok seri vasıtalardan fark alınıyor. Bizde nakil vasıtalan şehir îçerisinde birinci ve ikinci, şehirler dışuıda birinci, ikinci ve üçüncü olarak sıralanmıştır. Öyle gehniş, öyle gider... Buna ilişmiyelim. Lâkin, birinci mevki denilen şeyin ikinei mevkie nazaran daha pahalı olmasına sebeb olan sey ortadan kalkarsa, artık birinci mevkiin ve yolcudan fazla para almanın hikmeti kalır mı? Trtmvaylarda birinci mevki arabalann oturacak yerleri maroken olduğn İçin tahta iskemleli ikincilerden jüz para kadar pahahydı. Bütün tramvaylarda oturak yerleri eksiltildiği sırada birincilerde de yalnız on iki iskemle bırakıldı. Bütün arabalar gibi birincilere de, bu sıralar, yüze yakın yolcu yüklenlyor. Bunun on ikisi marokene oturuyor diye 88 tanesi neden mevki farkı versin? Mevki farkı bir konfor mukabilidir. Allah nzası için, İstanbul arabalannda artık konfor kaldı mı ve konfor aranıaya. imkân kaldı mı? Harb ve zaruretleri her sahada seviye farklarını rendeliyor. Biz de artık manası kalmıyan tramvay mevki (Arkaa vaı) 4