Katalog

Millî kahramanlar: CUMHURİYET 18 Mayıs 1939 Adları tarihe geçen kadm muharibler Bir Alman mecmuası, Maraş Aslanı diye anılan Kara Fatmanm Kırım muharebesîne nasıl girdiğini yazıyor Serbest Fikirler Adlî hedeflerimiz neler olmahdır? GÜNÜN BULMACASI 1 2 S 4 5 « 7 8 9 55 1 2 3 4 6 fi • • • •• • • • • • 1 0 11 Bugün çıkan dört renkli fevkalâde sayısında AKBABA İNGİ İNGİLTEREYİ TANIYALIM! Yazan: Yusuf Ziya Ortaç Bir memleketin umumî refahmi gös1 teren esaslardan biri de hiç şüphe yok, umumî iş hacmidir. Bu küçük olursa ret) fah azalır. Halk sıkmtı içinde yaşar, ne 9 kadar büyürse umumî hayatta o kadar genişlik, feraıhhk hissedilir. Herkes 10 çalışır, kazanır, memnun geçinir. î§ hac n mini arttiTan, büyüten vasıtalar arasmda Soldan sağa: kredi, çok mühim mevki işgal eder. Umu 1 Ayağının altı çukur değil (iki kemî hayatın tedvirinde bu unsurun mevkii lime). 2 bir şey anlatmalar (cemi), büyüktür. Kredi hassas, ve korkaktır. O, bir harfin okunuşu. 3 Bulgaristanda ferdler arasında faal bir rol alabümek, ge bir dağ, inme. 4 Bir çeşid kabadayı, niş bir sahada çalısabilmek için, kuvvetli manasız şey, eski bir mabud. 5 Bir müeyyideler ister. Krediyi canlandıracak misal edatı, ufalanmış kaya. 6 Bir cins rükünlerden biri de icra müessesesidir. maden. 7 Bir sayı, cimri. 8 Takılan, Herkes alacağmı icra daireleri vasıtasi gümüş. 9 Pek güzel, cama benzer bir le, kolayca, almak imkânma malik oldu madde. 10 Oturulacak yerler (cemi), gunu bilmelidir. Bu itibarladır ki adalet nota. 11 Bir uzvu çok faal. •• • • • • • • Millet Mecllsindekl Içki mUnakaşası dolayısile inhisarlar Vekili Rana Tarhana kaside SAKİNÂME! Yazan: Orhan Seyfi Orhon cihazmm icra dairelerinin, bir memleketin icra kanununun pek ehemmyetli mevkii vardır. Bunun sebebi açıktır. Bütün adalet cihazınm çalışmasnım neticesi icra dairelerinde görülür. Bütün ihtilâflar, icra ile nihayet bulduğu içindir ki icra kanununun, icTa dairesinde vasıfları bu netice elde edilirken, alman randıman ve tesadüf edilen kolaylıklarla ölçülür. Ve gene bunun içindir ki icra müessesesi, bir memleketin umumî hayatma çok intıbak etmesi lâzımdır. Bu esastan ne kadar uzaklaşılırsa o müessesenin muvaffakiyeti, randımanı o nispette azalır. Bundan da içtimaî, iktısadî hayat muteessir olur. Medeniyetin beklediği refah gayesine ulaşmak için müşkülâta tesadüf edilir. Halbuki her memleketin bütün arzusu mensub olduğu içtimaî kütleyi mesud yaşatmak değil midir? Bahusus biz iktısadiyatı asırlarca ihmale uğramıs, bir an evvel kendisini toplamak, kuvvetlendirmek mecburiyetini hissermiş bir millet değil miyiz? Bu itibarla umumî. hususî, her türlü hareketlerimizi evvelâ iktısadî mikyaslarla ölçerek tetkik etmemiz icab eder. Çünkü bütün inkişaf kuvvetlerinin kaynağı buradan fışkınr. Şu esaslar mütalea edildikten sönra adlî hedeflerimizden birinin de iktısadî hayatla çok hassas alâkası olan, icra müessesesini çok iyi işletmek lâzım olduğunu kat'î olarak kabul etmek zaruridir. Bu işi istediğimiz tekâmüle götürebilmek için ne yapmak icab eder> Bunu düşünürken evvelâ yeni icra kanunumuz, mutlaka îsviçre icra kanununun tercümesi veya îsviçreli profesör Leyman'ın kanunun tadiline dair raporile mükayyed olması lâzım mıdır? Sualini sormakla işin esasmdan başlayalım. îcra kanunu umumî, hfususî kanunlarimızın tayin ve tespit ettiği haklann ne suretle alınacağını gösteren usule aid bir kanundur. Medenî muamelelerimizi tayin eden kanunlardan bir kısmını lsviçreden aldığımız halde, ticaret, deniz ticaret kanunile, muhakeme usulleri, kanunlannı muhtelif memleketlerin hukuk membalanndan almak suretile ayn, ayn yerlerin hukuk esaslarından pekâlâ istifade edebildik. Şu halde yeni icra kanunu projesini hazırlarken, mutlaka Isviçre icra kanunu esaslanna belğh kalmamız lâzım geleceğini mütalea, veya Profesör Leyman'm kanunun tadiline aid hazırladığı, nesrcdilen raporile, tadil tavsiyelerile, mukayyed olduŞumuzu müdafaa etmek, îcra kanunumuzun tatbik edildiği sekiz senelik tecrübelerden, hiç istifade edemediğimizi tespit eden çok zararlı bir fıkir olur. Diğer kanunları alırken düsünüldüğü RÎbi, icra tarzında, nerede sadelik, basitlik, kolaylık, görülürse o membalardan istifade ederek tecnibelerimizden aldığımız neticelerle yeni îcra kanununun tanzimi, memleketin ihtiyacmı karşılayacak en muvaffakiyetli bir yol olduğu kadar. iktısadî hayatımıza hizmet edecek çok faydalı bir tedbir olur. Cünkü burada aranılan, vasıl olmak istenilen nokta, icra müessesesinin, devletin, halkın az masraf ederek azamî kolayl'Vla hakkm al:nma«ını teminden ibarettir. Bunun için ara^acağı Kırım muharebesine iştirak etmek üzere Maraştan gelen Kara Fatma, İstanbulda [Bu resim, 1854 senesinde resünli mecmualardan birinde çıkmıştır] Kadmın, erkeğin yanısıra eli süâhîı o muallimi olan Prohaska'nm kızı Eleolarak da cephe alması, son zamanlarda nore, erkek kıyafetinde ve August Rents muhtelif memleketlerde sık sık hahsi ge erkek adı altmda, Lütsov gönüHülerile çen bir mevzudur. Bir Alman mecmu omuz omza harbederek, uzun müddet ası, eskidenberi kadinın zaman zaman kadm olduğu anlaşılmamıştır. bu vaziyette görünmesini tetkik mevzuu Görde muharebesinde göğsünden yayapmıştır. Bu tetkik yazısında, kadınm ralanınca, hekim, ceketinin düğmelerini bu vaziyette görünüşü, ta esatire kadar çözmüş ve efrafındakiler şaşıp kalmıştır. irca olunmuştur. Amazonlar, silâh taşı O zaman kadın olduğu anlaşılan bu avcı yan ve cenk eden kadm tipinin en eski kız, o harbin maktullerindendir. Ressam sembolü olmak üzere hatırlafıhyor ve ka Lindenşmit son sahneyi tablolarjndan bidim Yunan esatirindeki Amazonlar Kra rine mevzu olarak seçmiştir. liçesi Pentesilea'nm at üstünde dövüşmeKadm muhariblerin tarihe geçett bazı sine aid bir resim ortaya almarak, bu hu şöhretlilerinden bahseden Alman mecsusta izahat veriliyor. Penîesüea Yunan muası, şarka aid mısallerden biri olarak mitolojisinde cenk ılâhı olan Aıes'in kı «Maraş aslanı» dediği Kara Fatmanm zıdır. Truva şehri önlerindeki muharebe Kınm muharebesine iştirak maksadile ye Amazonların Kraliçesi olarak girmiş îstanbula geldiğini, altmış beş yaşmda ve maiyetindeki kavgacı kadınlarla bir Lulunduğunu yazıyor ve Kara Fatmayı Jikte Yunan ordulan üzerine yürümüş, at üstünde, erkek atlılann yanısıra gösereklerle uğraşmış, sonra Aşi! ile karşı teren resmi basıyor. Resmin 1854 senelaşmış, onunla dövüşürken yaralanmış, sinde Fransızlann «îllüstrasyon» mecmuölmüştür. Pek çok Yunan vazcsu üzerin asında çıktığı kaydile, o zaman istanbulde Amazonların Truvalılar hesabına gi da Kara Fatmayı gören ressamm, intıliştikleri bu cenk sahnelerini gös*eren re bamı «aslan simalı ihtiyar kadm» şeklinsimler vardır. Antika tabak ve kâselerin de yazdığmı bahse katıyor. kenarlanna da bu cenk sahneleri tezyinat Bugüne gelince, Amerikada erkek sümakamında çizilmiştir. Müteakıb asırlarvarilere yardımcı kadmlan süvau alayıda da muihtelif ressamlar, bu mevzuu nın, yeryüzünde ilk kadm süvari alayı olele almışlardır. Meselâ, ressam Anselm duğu; Şikago'da yapılan bir muharibler [Foyyerbah, «Amazonlar muharebesi» iiçtimama çizmeli, miğferli, kısa etekli simli bir tablonun da ressamıdır. Harbekadınlann grup halinde iştirak etliklen; cten bu kadmlardan bazılarmm, yayla ok lngilterede Bizli'de yapılan bir endaht atarken silâhın ucuna kımıldanmaz bir müsabakasında genc bir îngiliz kadınınm, istinad noktası temin etmek maksadile, bebek arabasında memedeki çocuğile birgöğüslerinin sol kısmmı, memehrini keslikte sahaya geldiği, çocuğunun yanında tirmek suretile, sakat bıraktıkları, tunyere yatarak hedefe tüfek attıgı, anlatı'dan dolayı da Yunanlılann kendilerini lıyor. Daha elraflı olarak muhtelif mem«göğüssüzler» diye andıkları, A/nazonleketlerde bugünkü vazivetin; gazete hajlara dair verilen malumat arasındadır. berleri arasmda zaten sık sık bahsi geçAmazonlan gösterir muhteüf heykel mektedir. îer de mevcuddur. Bunlardan biri, Rojnada Kapitol Statü müzesindedir. Genc Eminönü Halkevinde bir Yunan kızmm, güniin birinde küçük Eminönü Halkevinden: Asyanuı şimaü şarkisinde dövüsen AmaGenclik ve spor bayramı 19 mayıs 939 ionlar arasına karışarak, mızrak sallama cuma akşamı saat 21 de Evimizin Ca yı, cenkte muzaffer olmayı tahayyülle ğaloğlundaki salonunda aşağıdaki progbuna arzu dayduğunu ifade eden bir hey ramla kutlanacaktır. Arzu edenler.n davetiyelenni Ev bürosundan almalan rikeldir. ca olunur. Sonra Onbeşınci asırda gelen muharib 1 İstiklâl marşı: Evimiz OTkestrası kadm, Jan d'Ark, en meşhur bir misal olmak üzere barizleştiriliyor. Domremi tarafmdan. 2 Konferans (19 mayıs), Halkevi denilen yerin kırlannda koyun ve kaz otbaşkanı Agâh Sırrı Levend tarafından. latan çoban kızı, Fransanın felâketli bir 3 Konser: Evimiz orkestrası tara devrinde semavî sesler işitiyor, bu köylü mdan. kız, vatanmı istilâdan kurtarmak maksadile zırh giyiyor, kılıc çekiyor ve erkeklerin önüne düşüyor, onlan zafeıe uiaştırıyor. Zaferi müteakıb, bu hıristiyan kızı, büyücüdiir, diye tutuluyor, yakılıyor. Yakıldıktan sonra mukaddes bilinen, azize sayılan genc kız, pek çok sarı'atkâıın eserinde canlandırılmıştır. Bu arada Alman şair Frederik fon S'ller de, meş!hur eserlerinden biri olan «Orlean bakiresi» ni ortava koymuştur. «Dofine kahramanı» dive tanmmış Kontes Filis dö La Tur dü Pen dö la garj, 1692 tarihinde parlıyan b'r muharib kadın tipidir. Bu kadın, Savua Dükasma karşı köylüleri ayaklandırmış, süs3ü kadın esvabile eline kılıc alarak, erkeklere kumanda etmiş, ileri atılmştır. Daha sonra, 1808 de, bu suretle bellenen kadm Mariya Agostina'dır. Sirgüzeli olan bu genc kadm da, Fransızlara karşı kendi elile top ateşlemiş, harbeden erkeklere kurşun, barut götürmüş, harb sahasmda dolaşmıştır. Sahnelerden bıri, ressam Viücic'in bir tablosunda görülmektedir. 1813 te, Potsdam'da musiki Yukandan aşağıya: 1 Nakliye vasıtalanndan birine atLyan (iki kelime). 2 Bir kaam ismi, keder. 3 Bir çeşid raks, iyi olmaklık. 4 Ters çevirin evin kısımlanndan olur, arkadaş, zeredişin tersi. 5 Soru edatı, bir renk, muayyen bir devrede yetişen insanlar. 6 Bir sıfat edatının tersi, nıhayet bulan, bir emrin tersi. 7 Tecrübe etmek. 8 Ters çevirin hayvan kalabalığı olur, bir kadın ismi. 9 Katolunmuş. 10 Ekşimsi, naal ve hesab işlerine taalluk eden. 11 Kurtuluş, parça. Evvelki bulmacanın halledilmiş çekll 1 8 10 11 Okuyanlan kahkahalarla güldürecek Siyasî Hikftye .. HITLERLESALAMON! BugünkU AkbaDa, hiç bir ınizah gazetesinin erişemiyeceği güzelliktedir. Askerî Okullara Talebe Alınıyor 1 939 940 ders yılı için Kuleli, Maltepe, Bjursa Askerî liselerile Konya ve Erzincan Askerî orta okullarınm bütün sıruflarına, Kırıkkale San'at lisesinin 1. sınıfile Kayseri Zencidere Gedikli Erbaş Hazırlama orta okulunun 1. sınıfma talebe alınacaktır. 2 Kabul şartlan Askerlik şubelerile birinci maddede yazılı okullarda mevcuddur. Ne suretle müracaat edileceğini anlamak üzere isteklilerin Askerlik şubelerine baş vurmaları lâzımdır. 3 îstekliler aşağıdaki yazılı hususlan da göz Bnünde bulundurmalıdırlar. A Askerî okullara girmek istiyenlerin müracaatleri 1 hazirardan 10 ağustosa kadar kabul edilir. Askerî llselerin yalnız III. sınıfları için seçme smvaı 15 ağustosta başlar. 20 ağustosa kadar devam eder. Liselerin diğer sınıflarile orta okullarm bütün smıfları ve san'at lisesi I. sınıfı için seçme sınavı 1 eylule kadar devam eder. Sınav neticeleri bu tarihten bir iki gün sonra ilân ve kabul edilmiş olanlara tebligat yapılır. B Kayseri Zenciderede bulunan gedikli erbaş hazırlama orta okuluna abnacak okurların seçme sınavları 1 eylulde başlıyacaktır. C îsteklilerin kaydı kabul kâğıdlarını mümkün mertebç kısa za. manda tamamlamaya çalışmaları ve tamamlanan kâğıdlarmın Askerlik şubesinden girmek istedikleri okula vaktile gönderme işini takib etmeleri ve okuldan çağırılmadıkça hiç bir isteklinin okulun buî;mduğu mahalle gitmemesi lâzımdır. Şarkî Anadolu ve Orta Anadolu halkı Erzincan orta okuluna, Garbî Anadolu ve Trakya halkının da Konya orta okuluna alınmaları esas olduğundan bu suretle müracaat edilmesi lâzımdır. D İsteklinin Askerî okula girinceye kadar yol, iaşe ve okulun bulunduğu şehirdeki otel sair her türlümasrafları kendisine aiddir. Okurun velisi tarafmdan bu masraflann temin edildiği Askerlik jubelerince tahkik olunacaktır. 4 îstekli okula kabul edilmediği takdirde hiç blr hak' Iddia edemez. Okullar yatılı ve parasızdır. Talebenin iaşesinden başka giycürilmesi, teçhizatı okula aid olduğu gibi ayrıca her ay bir miktar maaş da verilir. 5 Askerî liseleri muvaffakiyetle bitirenlerden arzu edenler müsabaka suıavına girerek kazandıkları takdirde Askerî Yuksek Mühendis yetiştirilmek üzere Avrupaya tahsile gönderilir. c 1004 » ( 3413 ) T lî KİUİYİUİY AİDİOIŞ EİN İA|Çİ1|Ş • R İ E İ Z İ A Kİİ JBİU L A RİA KİB D 1 §ı t K K O D A M A N •[ R •İM •İT A N E N • M EİVİEİBİAİK § •K E G E R 1 A Z ME T S t MA L A N L E D A • A R •İK 1 L t E L A •I N A D Mİ N E • Ö PİB R A D|E K • • • • • Ankara Borsası 17/5/939 K A PA N 1 Ş I Açılı» Kapanıs %ı 1 İngilis lirasa 5,93 100 Dolar 126,665 100 Fransız frangı 3,3550 100 Liret 6,6625 100 tsviçre frangı 28,48 100 Holanda 67,985 florini 100 Ravhlşmark 50,815 100 Belga 21,5575 J00 UrahmJ 1,0925 100 Leva 1,56 kronn 100 Pezeta 14,035 100 Zloti 23,7875 100 Pengo 24,8425 100 Ley 0,9050 100 Dinar 2,8925 100 Yen 34,62 100 tsveç kronn 30.5425 100 Ruble 23.9025 Esham ve Tahvilât i 1938 tkra. 19, Sıv. Erzu. 1 19,56 Sıv. Erzn. 3 19,70 Sıv. . Erzu. 5 19,62 ÇAPAMARKA HUBUBAT UNLARI SIHHAT VE KUVVET kaynağıdır. SIVASTA Kâmü Kitab ve Basımevi Her çeşid kitab, kırtasiye, fotoğraf levazımı ve maküıeleri satılır. Cumhuriyet gazetesi ve diğer gazete ve mecmualann tevzi yeridir. düğümüz, ve hayabn her safhasmda tesadüf edilen bütün tekâmüllej, uzun senelerin tatbikattaki tecrübelerile, noksan ve ihtiyaclann ıslahile vücud buldugunu teslim etmek lüzımdır. YENÎ ESERLER Mehmed Akif Haydtı, eserleri ve 70 muharririn yazılan İkinci cild Eşref Edib tarafmdan yazılan ve î s ıklâl marşı şairinin edebî, içtimaî. siyasî bütün cephelerini, iç ve dış hayatmı österen bu mühim eserin ikinci cildi de intişar etmiştir. 322 sahıfeden ibaret olan bu ikinci cild de çok kıymetli yazılarla doludur: Mehmed Akifin vefatı nm ikinci seneı devriyesi münasebetile kabrinde, camide, Üniversitede, Halkevlerinde, mekteblerde yapılan ihtifaller, söylenen nutuklar, okunan şiirler, bu münasebetle yazılan yazılar, gazeteler deki münakaşalar, leh ve aleyhinde söylenen bütün sözler, kırk sene evvel yazdığı ılk şiirleri, kırk sene sonra Mısırda yazdığı «Fır'avunla Yüzyüze» şiiri. Necid seyahatine, çocukluk zamanlarına, Darülfünunda tedris hayatma aid hatıralar, tenkid ve tahliller... tki cildi bin sahifeyi geçen bu kıymettar eseri bütün arilerimize tavsiye ederiz. Nazarî veya karşıdan görülen birçok eşkâl ve hâdiseler vardır ki içine girildikmız şart da basitliktir. Elimizdeki İcra ka ten sonra büsbütün başka, başka, şekil ve nunıu tadile ugradığı halde, aradan sekiz manzarada tecelli ettiği görülür. sene gibi çok uzun bir tatbikat devresi îcra müessesesini tekâmül ettirebilmek çeçmesine rağmen kanundan beklenen, için onun müşküllerini, her gün tesadüf devleti, ve halkı, memnun edecek favdalı edilen hâdiselerin ne mühim zorlukîar, bir netice aîamadık. Binaenaleyh Adliye teahhurlar geçirdiğini hayat ve tatbikatta Vekâletimiz îcra kanununu tadiî etmek olgunlaşan, tecrübeli meslektaşlann lisanm üzere yeni bir teşebbüse başlarken muhte dan dinlemek, kanun projesi tanzim edilif memleketlerin hukuk esaslanndan tet lirken, komisyon azalannı tenvir etmek kikat yaptırtmak suretile, basit prensiple çok yerinde bir ihtivacdır. Türkcede bir ri ihtiva eden bir kanun projesinin hazır darbı mesel vardır. Tanmmıyan bilinmez lanmasını muvaffakiyetin temelleri, mem derler. îcrada tesadüf edilen müsküllerin leketin ihtiyaclannı karsılavacak bir ted inceliklerin de ancak içinde yasamakla göbir olarak kabul edilmelidir. rülebilir. Esasen herşeyde de boyle değil îcra kanunu projesi Ihazırlanırken dü midir? Tecrübî ilim yasadığımız asrm en şünülmese lâyık ikinci mevzu da. kanun müspet ilim esaslanndan biridir. Bütün Droiesini hazırlayan çok kıymetli meslek dünyayi terakki ve tekâmüle sevkeden da«larımız arasmda. icra tatbikatmın. te bu kaideye biz ne kadar yaklaşır, ve ona sadüf edilen müşkülleri, flıtiyaclan biz ne kadar uyarsak muvaffakivetimizin ran zat goren, icinde yaşayan, meslek adam dımamnı, milletin hayat kabiliyetîerini, o lannın da bulnndurubrıası lâzım sçelece nispette arthrmıs oluruz. ği noktasıdır. Medenî âlemde bugün gor Nafıa Vekâletinden: Avuhat: Münim Mustafa Selek Eksiltmiye konulan iş • 1 Susurluk çaymın sulaması hafriyat ve sınaî imalâtı, keşif bedeli « 447,341 » lira c 45 » kuruştur. 2 Eksiltme 19/6/939 tarihine raslıyan pazartesi günü saat 11 de Nafıa Vekâleti Sular Umum Müdürlüğü Su Eksiltme Komisyonu odasmda kapalı zarf usulile yapılacaktır. 3 tstekliler eksiltme şartnamesi, mukavele projesi, baymdırlık işleri genel şartnamesi, fennî şartname ve projeleri (22 ) lira ( 40 ) kuruş mukabilinde Sular Umum Müdürlüğünden alabilirler. 4 Eksiltmiye girebilmek için isteklilerin 21,643 lira 66 kuruşluk muvakkat teminat vermesi ve eksiltmenin yapılacağj günden en az sekiz gün evvel ellerinde bulunan vesikalarla birlikte bir dilekçe ile Nafıa Vekâletine müracaat ederek bu işe mahsus olmak üçere vesika almaları ve bu vesikayı ibraz etmeleri şarttır. Bu müddet içinde vesika talebinde bulunmıyanlar eksiltmeye iştirak edemezler. 5 İsteklilerin teklif mektublarmı ikinci maddede yazılı saatten bir saat evveline kadar Sular Umum Müdürlüğüne makbuz mukabilinde vermeleri lâzımdır. Postada olan gecikmeler kabul edümez. . cl838» ı (3402),