Katalog

24 Nisan 1939 CTJMHURÎYET Seyahat notları: 8 Geceyarısı köyden kaçırılan kız Bursa Adliyesi şayanı dikkat bir davaya başladı Bükreş'te irfan yurdları Yazan: SELIM SIRRI TARCAN ŞEHRİN İÇİNDEN İLİMKÖSESİ İHTİRALAR KESİFLER Zavallı Sarayburnu ! Eğer burası ölüme terkedilmeğe lâyık bir yer idise, binlerce lira dökülerek bu kadar tesisat yapmağa ne ihtiyac vardı ? Sun'î radyomlar Radyomun, daha doğrusu radyo aktiv maddelerin tababette gördüğü ış, günden güne artmaktadır. Radyo aktiv maddeler pek pahalıdır. Kanadada keşfedılen yeni bir membaa rağmen bu kıymetli madenin bir gramı 5,000 İngiliz lırasıdır. Radyom, radyo aktiv elemanlardan biridir. Bu elemanlar üç tipte şua neş rederler: 1 Alfa şuaları bunlar iki elektro nunu kaybetmiş ve binaenaleyh müspet elektrik hamuleli helyom atomlandır. 2 Betd şualan bunlar, daha ziyade bir radyo lâmbası veya katot borusu fitilinden çıkan elektronlara benzerler. 3 Gama şuaları bu şualar, röntgen şualarile, ziya ve telsiz dalgalanna benzerler. Fakat gama şuaımn dalgalan diğerlerinden kısadır. Beta şualan, gama şualarile beraber intişar eder. Bu şualann nüfuz kabili yetleri ve enerjileri fazla olduğundan nsan vücudüne girerek istenilen nok tada tahribat yapmalan kabildir. Radyomun hayatı çok uzundur. Bir ramı 2500 sene dayanabilir. Tababette pek mühim rol oynıyan bu madenin çok pahalı olması yüzünden «sun'î radyo aktiv> maddeler yapılma ğa başlanmıştır. Fakat ilk tecrübelerde «sun'î radyo aktiv> cisimlerin hayatlan birkaç sa nıyeyi veya dakikayı geçmiyordu. Daha onra bazı elemanlardan çıkanlan ve hirkaç saat yaşıyan radyo aktiv unsurar yapıldı. Bu hususta kullanılan cihazların en yısi cycltrondur. Amerikada Kalifor * niya Üniversitesi fizik profesörlerinden awrence'.n keşfetmiş olduğu bir ci hazla atom fiziği üzerinde mühim tecrübeler yapılmaktadır. Bu profesör, bundan üç dört ay evvel on gram bakın bu cihazla, uzun müddet dayanan, radaktiv hale getirmeğe muvaffak ol ^ muştur. Kembriç Üniversitesinin Kavendiz âboratuan, atom fizığinde en ileri gi den bir müessesedir. Daha doğrusu aom fiziği burada doğmuş ve bu vadideki büyük inkılâblar burada yapılmıştır. Bu lâboratuarda da bir cycltron cihaa /ardır. Bu cihaz tam takatile çalışırsa üz kilogram ağırhğındaki radyom te:rini hasü etmektedir. İlim adamları ürüdükleri yolda muvaffak olurlarsa, ıastalar, cycltron'nun çıkardığı şualara tedavi edilecek ve radyoma ihtiyac almıyacaktır. Bursa, (Hususî) Orhanelinin Gürleimüslim köyünden bakkal Servet, bir sene evvel 1 7 yaşında Receb kızı Emine ile evlenmek istemiş, fakat kızın ebeveyn buna muvafakat etmemiştir. Bir müddel sonra Eminenin Yeniköyden diğer bir şaYazan: SALÂHADDtN GÜNGÖR hısla nişanlandığını haber alan bakka Servet, Hüseyin ve Tahsin adında iki arkadaşının da yardımını temin ederek bir geceyarısı Eminenin evine girmiş ve açık bulunan sofa kapısından içeri dalarak kızı aramaya başlamıştır. Evvelâ babası R Bükreş Kız Muallim mektebinin son sınıf genclerinden bir grup millî kıyafetlerile cebiıı odasına girmişler, iddiaya nazaran: Servetin arkadaşı Hüseyin, Recebin üzeBugün Ronıanya genclik teşkilâtına nm gün paydos ettikleri halde gene tedrine hücum ederek onu baygm bir hale gememur kumandan rütbesinde bir kadın risat programlarına halel gelmiyor. Hiçtirinceye kadar dövmüştür. Bılâhare E/ ve bir erkek iki nazik ve misafirperver za bir muallim vaktm azlığından şıkâyet etminenin odası bulunmuş ve onu yalınayak tın refakatinde bir ilkmektebi, bir ana miyor. baş açık bir vaziyette, sadece bir entari mektebini, bir kız lisesini, bir erkek liseKız muallim mektebile kız lisesi meksini ve bir kız muallim mektebini gezdim. tebin methalindeki genişlikte beni karşı ıle sürükleyip kaçırmaya başlamışlardır. Bu sırada feryada yetışen annesi Şerıfe Bütün bu irfan yurdlarında şahsım ve ladılar ve ilk olarak bana millî kıyafette ve büyükannesi Tayyibe kızlarını kurtamilletim hakkında gösterilen saygı ve sev otuz kadar genc kız millî rakıslarım gösterdiler. Sonra İsveç aletlerile donanmış, ramamışlar, Servetle Hüseyin onları da giden çok mütehassis oldum. döğerek Emineyi alıp savuşmuşlardır. GüUç yaşmdan yırmi yaşına kadar gör aydınlık' ferah bir jimnastik salonunda rültüye uyanan komşulardan Izmitli Hadüğüm binlerce Rumen çocuklannın he terbiyevî jimnastiklerini gösterdiler. OnSarayburnu ve ışık tesisatından bir göriinüş san oğlu Mehmed çiftesini kaptığı gibı Emen hepsini de afiyetli buldum. Ziyaret dan sonra gene bir salonda elişlerini gösHalbuki, bu kuru havuz, Şemsipaşadaettiğim mekteblerin hepsinde şuurlu bir terdiler. Birinde de ses musikisini dinlet mineyi kaçıranların arkasından koşmuş, /^* ülhane parkı içinden Sarayburnuna Eminenin kardeşi Halil de arkalanndan doğru gidiyordum. Tren yolunun ki eşile birlikte fakir îstanbul Belediyesidisipline şahid oldum. Sınıflar temiz, la tiler. boratuarlar zengin, hele jimnastik salonErkek mektebinde, mektebin bahçe ateş ederek onları kovalamaya başlamış üzerindeki köprüyü geçtikten sonra, önü nin galiba yetmiş bin lirasını içine oynatlannı gıpta edilecek bir mükemmeliyette sinde bir sancak çekme merasiminde bu ür. Bir aralık îzmitli Mehmedin attığı me bir levha geldi: mıştı. Buna mukabil gördüğü hizmet de « Buradan otomobil geçemez!» buldum. lundum. Bütün bir vatanı temsil eden o kurşun Serveti karnından yaralamıştır. malum: Bir gece, yalnız bir gece için, Içimden: îlk ve orta tahsil veren bu temiz yu renkli bayrak büyük bir vakar ve ciddi Servet, yaralandığı yerde biraz eğlendik yatsıya kadar yanan yalancı mumu gibi Hele şükür ki şimdilik insanlar geyetle meydanda dizili olan dört yüz ka ten sonra gene kalkmış, arkadaşlarile kıvaların kızlar şubesinde en ziyade pratik sabahı bile bulmadan parlayıp söndü!... derslere kıymet verdiklerini gördüm. Kız dar gencin huzurunda ince bir borunun zı kaçırmaya devam etmiştir. Meşeçayırı çebiliyor! dedim. Bana öyle geliyor ki, o da, dudaklarınYer yer çöken rıhtım, moloz kmntılalar ve erkekler haftada üç gün jimnastik keskin sesini müteakıb direğe çekildi. mevkiinde Eminenin annesile babası arkada bir damla suyun hasretini çekerek, bu yapıyor ve dersleri müteakıb duş yapı Sonra hep bir ağızdan millî marşlarım te lanndan yetişmişler, fakat kızlarının (gel rile dola n sahil yolu, dalgalar tarafından güzel denizin yanıbaşında, hangi ihtiyaca yorlar. Elişi dersleri, laboratuarlar me rennüm ettiler. Bana gösterdikleri herşey meyin arkamızdan!) ihtarı üzerine geri sökülen kameriye, boyalan aşınmış iscevab verdiğini kendi kendine sormaktasaisi, tabiat tetkiki, içtimaî hıfzıssıhhat güzeldi, sade idi ve iftihara değer mahi dönmüşjerdir. Nihayet Servet, Hüseyin emleler, etrafına telörgü çekilen kazino dersleri ve halk musiki ve raksı tedrisatın yetteydi. Temas ettiğim mekteb müdür ve Tahsin ile Emine Orhangaziye varmış binası, eski Sarayburnu mamuresinden dır?... Eğer, Sarayburnu, ölümüne terkediltemelini teşkil ediyor. Rumen mektebleri leri, muallimlerin hemen hepsinin dilin lar ve tanıdıkları olan bir zatın evine gıt buralarda dağınık birer hatıra gibi kalmişlerdir. Bu zat kendilerine mantıkî ve mışlardı. meğe lâyık bir yer idi ise, vaktile orada den duyduğum sözler şunlar oldu: bana bir aile ocağı hissini verdi. Mual Genc bir işçi, iskemle üzerine çıkmış binlerce lira dökülerek bu kadar tesisat limle talebe arasında mütekabil bir sevgi «Üzerimize aldığımız mürebbilik va kanunî yolu göstermiş. Servete, bu kızla ve saygı göze çarpıyor. Her mektebin ge zifesini elimizden geldiği kadar mükem evlenmeye niyeti varsa hükumete usulen «Sarayburnu Park Kazinosu» nun boya yapmağa ne ihtiyac vardı?. niş bjr oyun sahası var. mel yapmağa çalışıyoruz. Mesleğimizi müracaat etmesini tavsiye etmiş ve kızı da annı tazelemekle meşguldü. Fakat Sarayburnunu kurtarmak için Kazino ne vakit açılıyor? diye Haftada bir gün sabahtan akşama ka seviyoruz ve o sevgi bizi feragatle işimize karakola teslim etmiştir. Karakol vak'ayı henüz bütün ümidler kaybolmuş değildir. haber alınca kızı kaçıranları jandarma ile ordum. dar dersler tatil ediliyor ve o gün bütün bağlıyor.» Yazın üç sıcak ayında, üç denizin bağîsteksiz isteksiz cevab verdi: Bu ziyaret ettiğim mekteblerde bana takib ettirmiştir. Servetle arkadaşlan jantalebe genclik teşkilâtının idaresine tevdi rından kopan rüzgân, ciğerlerine taze ta Eh... Havalara bakar. Gelen oen çok heyecan veren hâdise ne oldu bi darmanm önünden kaçmışlarsa da biraz ediliyor. ze doldurmak isteyenlerin, işte canla başsonra süvari jandarma tarafından yakalan ursa, açılır bu yakınlarda... Bu sene, kahBüyük gezintiler, içtimaî ve terbiyevî lir misiniz? la şitab edecekleri en yakın, en güzel, en Her girdiğimiz smıfın siyahtahtasmda mışlardır. Bu hâdisenin muhakemesine /eyi, çayı da beş kuruşa indirdiler. konferanslar, millî rakıslar, müsamereler, bedii ve en ucuz bir şehiriçi mesiresi... Kendi kendime: sıhhî pratik yardımlar, talebe velilerine kırmızı beyaz tebeşirle gayet güzel ya Ağırcezada başlanmıştır. Reis Osman Fakat bu mesireye, biraz hayat, biraz Hey gidi Sarayburnu... dedim. ziyafetler, spor eğlenceleri, hepsi haftanın pılmış bir Türk bayrağı, altmda da Lâtin Sabri Göksu, suçluya: Bir zamanlar kucağmda bir oturumluk hareket vermek için, herşeyden evvel yo Kalk bakalım, anlat, nasıl oldu? harflerile yazılı şu satırlar: o bir gününde yapılıyor. er bulabilene ne mutlu idi. îşte şurada, lunun yapılması, hatta mümkünse tramdemiş... Suçlu da: «Yaşasın Türkiye Cumhuriyeti» Bu toplantılar sayesinde bütün gencli Efendim; zorla kaçırdığımız filân >ir saz heyeti, geç vakitlere kadar çalar, vay işletilmesi lâzım... Bu ince düşünüş beni Rumenlere bir ğe adeta bir hayat direktifi veriliyor. Onlara ebeveyne, muallimlere, büyüklere, kat daha bağladı. Kendilerine kalbim yok... Onunla zaten bir buçuk senedir şu boynu bükük masalar, kadın erkek Bu imkânı, İstanbulun ihtiyaclanna el memlekete, devlete karşı vazife ve mes'u den coşan duyguları ifade edecek söz görüşüyorduk. Bir gün bana akşama gel! yüzlerce insanla dolardı. attığı gündenberi, dirayetli ve isabetli bir Kahyeyi, çayı beş kuruşa içmezdik çok işler başaran Belediye Reisimiz Lütfi bulamadığımı ve bu samimî tezahüratı Kaçacağım dedi. Gündüz kaçamıyordu. liyetlerinin ne olduğu öğretiliyor. Beni asıl hayrete düşüren, mektebler memleketimde vatandaşlarıma bildirme Yoksa ne evine girdim, tövbeler olsun, ne amma, yorgun gönüllerimizin temin etti Kırdann bize vereceğine inanıyoruz. de onu sürükledim. cevabını vermiştir. Bu ği manevî haz, aradaki fiat farkını telâfiumumiyetle saat 14 te tatitl ettikleri, per ği vazife edindiğimi söyledim. Bu yıl değilse, gelecek yıl, bir dünya Selim Sırrt TARCAN esnada elindeki istidayı Reise doğru uzat ye kâfi gelirdi. şembe ve pazar bütün gün, cutnartesi yaŞimdi bakıyorum: Manzara gene o cenneti olmak için yaratılan Sarayburnu, maya çalışan Servete Reis: içine düştüğü acıklı vaziyetten mutlaka Ne o? Evlenmek için istida mı ve manzara... Galata kulesinden Çengelköyü sırtlarına ve bir yandan Ada açıkları kurtarılmalıdır!.. riyorsun? demiştir. na kadar, bütün müştemilâtile koca bir Salâhaddin GÜNGÖR Servet: şehrin karşısındayım. Marmara ile Bo Hayır! Bu işte bir suçum olmadığına dair arzıhal.. Hem de tahliyemi isti ğaz, buradan başka İstanbulun hangi nokBursa vilâyetinde işletilen tasmda bu kadar dudak dudağadır? Ve yorum efendim..^ krom madeni insan, şehirden çıkmadan başka hangi kı Hele dursun şimdi bu isridan! Sonyı da kendini bu kadar sayfjyede hisseBursa (Hususî) Orhaneli civarındara okuruz. Sen söyle bakalım, nasıl oldu debilir?.. ki Çatak krom madeni kış münasebetile bu iş? Bir ara, başımı kaldırınca, «Gazi» nin muvakkaten faaliyetini tatil etmişti. Servet vak'ayı anlatmış, bilâhare arkadaşlan sorguya çekilmişlerdir. Hüseyin heykelıle gözgöze geldim. Aslına benze Geçen sene 2500 ton kadar krom çıkaran tilememiş san'at eserleri arasında bir mühâdiseyi anlatırken davacı mevkiinde bubu madenin tekrar faaliyete geçirilmesi sabaka açılsa, en iyi notu alacağına şüphe lunan Eminenin 73 yaşmdaki büyük anedilemiyen bu heykel için, vaktile kopartı için bir program tanzim edilmeğe başnesi Tayyibe bayılmış, Mahkemeden kollan alkış fırtınaları kulaklarımda yeniden lanmıştır. Bunun için Çatak Maden şirtukta çıkarılmıştır. uğuldar gibi oldu. Ebedî Şefin, hayatm keti yeniden işe başlamak üzere hazır Tahsin şöyle ifade vermiştir: «Bir gün da belki de bir defa olsun kimsenin kar lıklar yapmaktadır. Servetin dükkânma gitmiştim. Emine bu Geçen sene çıkarılan kromlarm Av şısına çıkmadığı bu garib pozu, «Kripel» gece kaçacak. Bana yol arkadaşı ol! deonun hangi hayalî fotografından kopye et rupaya sevki takdirinde buradaki yeni Bursaya giden talebeler Sus vapurunun güvertesinde di. Kendisine; Emine rızasile kaçıyorsa ti? diye düşünüyorum. Sonra, bu arada, maden ocağırnızı da Avrupa piyasası tagelirim. cevabını verdim. Fakat onu entaÜniversite İktısad ve Hukuk fakülte seyahatine çıkmış, bulunmaktadır. gözlerim boş bir havuza çevriliyor: San nımış olacak ve diğer krom madenleririle yalınayak baş açık görünce; neye ki meşhur bir mısraı, yeniden yaşatmak ileri talebelerinden mürekkeb 650 kişilik Bursada mız gibi Çatak madeni de Orhaneli haböyle geldin? diye sordum. Bunun üzeri çin, onu buraya gömmüşler: kafile, dün sabah «Sus» vapurile ve MuBursa 23 (Telefonla) Üniversite valisinde iş hacmini genişletecektir. Son danya yolile Bursaya gitaiştir. Bursada Hukuk ve İktısad fakülteleri talebelerin ne ceketimi, şapkamı giydirdim.) diye «Bülbül hamuş, haVz tehi, gülsitan günlerde şirketin bir heyeti maden mınyapılan gezintiyi müteakıb, ayni vapurla den mürekkeb 650 kişilik kafile, şehrimi vak'ayı hikâye etti. harab!» takasma hareket etmiştir. dönülmü}, gece İstanbula gelinmiştir. ze geldi. Gencler, Cumhuriyet meydaBir idam kararı nakzedildi Diğer taraftan 150 Üniversite]iden mü nında yapılan geçid resmine iştirak ettiler Bursa (Hususî) Bir arazi meselesınrekkeb bir kafile de Edirneye bir gezinti ve Atatürk abidesine çelenk koydular. den hiddetlenerek Maliye tahsildarı Cemalle Tahtalıköy korucusu Aliyi öldüren ayni köyden Kadir Pehlıvanoğlu Süleyman birkaç sene evvel Ağırceza mahkememizce idama, babası Kadir Pehlivan da 12 sene altı ay ağır hapse mahkum edilmişti. Temyiz mahkemesi bu hükmü bozmuştur. Maznunların lehinde olan Temyizin bozma ilâmı okunmuş ve mahkemece buna uyulmaya karar verilerek Bursada büyük bir alâka uyandırmış bulunan bu muhakemeye yeniden başlanmıştır. Evrak mütalea için Müddeiumumiye verilmek üzere muhakeme talik edilmıştir. Prf. SALtH MURAT Cür'etkâr sarhoş Suçlu, bir kadının peşine takıldı, bilmediği yerlere girdi ve nihayet bir çocuğun yanında sızarken yakalandı Geceyarısmdan sonra bir kadına sar kıntılık ettiği ve bir kadının evine girdiği iddiasile yakalanan Mehmed oğlu Öztu•an, dün akşamüzeri meşhud suç nöbet;isi Istanbul asliye ikinci cezada muha kecne edilerek, hakkında tevkif müzek « keresi kesildi. Davaya göre, bu delikanlı, evvelki akşam Mecidiye köyünde bol bol şarab içmiş, kendisini bilemiyecek derecede sarhoş olduktan sonra yola çıkmış, Sişlide «Beyko» apartımanından evine dönen Hatice Şenerin peşine takılmış, genc kadına sarkıntıhk etmiştir. Kadın yüz vermemiş, Meşrutiyet mahallesindeki evin« apağı dar atmıştır. Sajih, bundan sonra Meşrutiyet mahallesinde Sütlü sokakta Kedriyenin oturduğu eve, kümes telilft bağlı cümle kapısmı açarak girmiş, orta kattaki Osmanın kapısını tıkırdattıktan sonra üst kattaki naciyenin kapısını zorlamıştır. Kadın, «yangın var» diye feryadı basınca, Arnavudköyde tiyatroda bulunan Kadriyenin oda kapısını arkasına dayarnış ve Kadriyenin küçük kardeşi Cenül Gitmez uyuduğu sırada, onun yanına şilteye uzanmış, yorganı üstüne çekmiştir. Nihayet, adarn» sızmasına zaman kalmadan polis tarafından, yakalanmıştır. Universiteli kafileler, Bursa ve Edirnede ı r ı Inebolu Halkevinde verilen temsiller J Şüpheli ölüm Dün sabah saat onda Türbede, 45 yaşmda tahmin edilen biri, birdenbire yere düşmüş, getirilen otomobille baygın bir halde hastaneye götürülürken, yol da ölmüştür. Doktor, ölümü şüpheli görAlmanya İran Devlet Demiryollarına mahsuj oimak iizere Aimanyaya müştür. Hüviyeti anlaşılamıyan adamın sipariş edilen vagon ve lokomotifler, Bremen limanında vapura yüklenirken. cesedi, Morga kaldınlmıştır. Otopsı yaVagon pencereleri, sivrisinek geçemiyecek derecede ince delikli tellerle ör pılarak ölüm sebebi tespit olunacak, ditülüdür. ğer taraftan hüviyeti araştırılacaktır. Hatice ile Naciye, davalannı anlat mışlardır. Salih, fazla sarhoşlukla ne yaptığını bilmediğini söylemiştir. Şahid olarak Rıza Vardar, karısı Remziye, komşu Osman, on dört yaşında Cemil itmez, artist olduğunu söyliyen ablası Kadriye, Meşrutiyet mahallesi bekçisi İhsan da dinlenilmişlerdir. Mahkemede Müddeiumumiliği temsil eden Feridun Bagana, Salihin sarkıntlık, müessir fiil ikaı, kendini bilmiyecek de recede sarhoş olarak rezalet çıkarmak, geceleyin mesken masuniyetini bozmak suçlarından cezalandınlmasmı istemiştir. Salih, müdafaa için avukat tutacağını söylediğinden, mahkeme heyetini teşkil eden reis Nef'i, aza halil ve Nigâr Saracoğlu, maznunun tevkif edilmesi karaİnebolu (Hususî) Halkevi temsil şubesi «Himmetin oğlu> piyesini rile beraber muhakemenin devamını önübüyük bir muvaffakiyetle temsil ettiler. Halk tarafından büyük bir alâka ile müzdeki çarşamba günü saat on beşe bıseyredilen bu temsile aid bir resim gönderiyorum. rakmışlardır.