Katalog

1 Nisan 1939 Altından bin kere kıymetli maden Radyom 28 gram radyom çıkarabilmek için 249,600 saat durmadan dinlenmeden didinmek lâzımdır Fena misal, fena prensip IBaşmakaleden devami lâlin sırrını kendinde taşır. Nekadar küçük olursa olsun icabmda en son fedakârhklarla kendisini müdafaa edeceği şüphesiz bir milleti uzunboylu esirlik içinde yaşatmağa imkân yoktur. ÇekoSlovakya daha eylul ayında başlıyan kriz esnasında kendisini müdafaa etse ne olurdu? Simdi son defa kendi elıle içine yuvarlandığı vaziyetten daha fena bir netice tasavvur olunabilir mi? Halbuki kendini müdafaa eden bir milleti şimdiki kadar fena bir akıbete mahkum etmeğe imkân bulunmıyacağında süphe yoktur. Şiddetli muharebelerde birkaç yüz bin Çek ölmesinin ne hükmü olurdu? Miskin hayat millî istiklâl aşkından daha kuvvetli ve daha kıymetli mi? Herhalde ÇekoSlovak buhranı başladı başlıyalı ÇekoSlovak devleti fena hareketin en fena misallerini vermistir. Hele sonuncusu bütün bu fena hareketlerin üzerine tüy dikmiştir. Son misal, malum olduğu üzere, ÇekoSlovak Cumhur Reisinin kendi memleket ve milletinin mukadderatını Almanyanm kudretli ellerine tevdi eylemesinden ibarettir. Buna salâhiyeti dahi olmaksızın. Zaten bir memleketin varlığı ve istiklâlı üzerinde devlet reisinin, o varlığı ve istiklâli feda edecek surette tasarrufa hakkı yoktur. İptidaî kabilelerde bile yürümesi şüpheli olan bu hareketi Avrupanın göbeğinde bir milletin Avrupalı reisi yapmıştır. Vatan hıyanetinin bu en yüksek şeklinin yirminci asırda Avrupada görülebilmesi çok şaşılacak birşeydir. Cek milletinin kendi reisi Haha tarafından yapılan bu harekete miskinane mutavaati ise ondan daha az ehven bir fecaat değildir. Insanın bu fena misali en muhakkırane lisanile tebarüz ettiren Sinyor Mussolini'ye hak vereceği gelir. ÇekoSlovakyada cnillî istiklâl müdafaasızlığının çok çirkin misalini böylece kaydettikten sonra fena prensipe gecebiliriz ki onu da kuvvetin garib bir sarhoşlukla kendisinden daha zayıfına gelişigüzel saldırabileceği haklyndaki bazı tezahürlerde görüyoruz. Son zamanlarda bütün tarihte bir misline daha tesadüf edilmemiş bir ihtirasla silâhlanma yanşı yapan milletler kuvvetin tesirine inanmakta çok mubalâğaya düşmüşlerdir. Onların bu yolda zaman zaman hakkı unutacak kadar ileri gitmekten nefislerini çekememekte olduklarım görüyoruz. Bu doğru değildir. İhtimal ki söyliyenlerin de inanmadıkları bu barbar prensip, fena bir prensiptir. Kuvvetin de mukaddes olduğu yerler vardır: Meşru bir davanın, kutsî bir hakkın müdafaasında. Hiç ilerisini gerisini düşünmiyen tek başına kuvvet, nekadar büyük olursa olsun, nihayet kısa günlerin birinde kafasını hakkın yalçın kayasına çarparak kırılır. Basit bir mütalea ile gözönüne şu hakikati alalım ki kuvvetli devletlerin harberini yapacak olanlar milletlerdir ve beşerî ferdlerdir. Onlar seve seve ölecek veçhile çarpışmak için yaptıkları harbin millî bir zaruret olduğuna inanabilmelilerdir. Haksız harbler, en şiddetli mukabele görecek harblerdir, ve o harbler bitip tükenmek bilmezler. Mağlub ettim dediğiniz yerde için için daha kudretli mukavemetler fışkırmağa başlar. Artık zaferlerinizi ayakta tutmak için daimî seferber vaziyetinde ve adeta daimî harb halinde bulunmahsınız. Bunun imkânı yoktur. Nihayet harbin ve sulhun en büyük müeyyidesi olan beynelmilel vicdan vardır ki onun geçılmıyecek ve susmıyacak itabı en kuvvetli milletleri sernigun etmeğe daima ve daima muktedirdir. Hakikî prensipe göre ölçüsünü geçen hak yıkılmağa ve mahvolmağa mahkumdur. Onun içindir ki küçük milletler her zaman ve tıpkı büyük milletler gibi kendilerini müdafaa etmeğe muktedirler. ÇekoSlovak misali nadir tesadüf olunur fena bir misaldir. Bu fena misale dayanarak kuvvet düsturuna kayıdsız ve»sartsız hayat hakkı vermek fena bir prensip olur. Naf ıa Vekilinin tetkikleri Şehrimizde bulunan Nafıa Vekilimiz Ali Çetinkaya, dün beraberinde Istanbul Valisi Lutfi Kırdar olduğu halde, şehirde Nafıa ve Belediyenin alâkadar olduğu imar işleri etrafında uzun uzadıya tetkikler yapmıştır. Söz muharebesi Mussolini dün cengâveı bir nutuk daha söyledi İtalyan Başvekili, her genc milfet gibi İtalyanın da harbden korkmadığını söylüyor Yeşilsahanın eski plânı Radyom sitesiPde hayat Radyom; altın dan bin defa değil, binlerce defa kıymet li bir maddedir. Bu madde vasıtasile kan ser gibi korkunc bir hastalıkla mücadele edılebileceği, mücadelede bu maddeden istifade edıldiği göz önünde tutulursa, radyomun altından bin defa değil de bfn lerce defa kıymetli olmasının mânası anIaşılır ve bunun tam bir hakikati ifade ettiği tasdik olunur. Bu Radyom lâstik eldivenlerle tutularak tübe konulurken... kadar kıymetli olan bu maddenin elde edilebilmesi hususunda sohbet ederek, şakalaşarak hoşça zaman çok çetin uğraşmalara göğüs germek lâzim geçirirler. Radyom îşçilerinin oturdukları bara gelmekte olması da, ayrıca kayda değer. 28 gram radyom çıkarabilmek, 249,600 kalar, fabrika idaresi tarafından kendi saat didinmekle kabildir. Bilgili uğraş lerine bedava olarak verilmiştir. Mutad mayla bu sahada faaliyet gösterenlerin yemek içmek de fabrika idaresi hesabı hareketi, sıhhati, hayatı kurtancı bir fe nadır. Bu radyom işçilerinin faaliyeti, son senelerde nispeten ziyadece radyom dakârlıktır. 5imale en yakm radyom istihsal mer çıkarılmasuıa ve radyomun yeryüzü pikezi, Kanadanm buzla kaplı sahasında yasasındaki fiatını azçok düşürmeğe yadır ve bu saha, en yakın büyükçe şehir ramıştır. Gene ucuz sayılmasa da, radyoden tayyare ile uçmak üzere 2000 kilo mun 1 gramı evvelce 200,000 mark mumetrelik mesafe aşarak erişilebilen bir yer kabilinde satılırken, bu miktan şimdi dir. Oradaki buzla kaplı sahada son 60,000 marka satın almak, münıkündar. sistem radyom fabrikası kurulmuş, kar altmda toprak kazılmış, mağaralar açılmıştır. Bir yandan karla kaplı yeraltında çckiçler vurulur, sertlikfcri aşmdırma aletleri tıkır tıkır işlerken, bir yandan da fabrikariın makineleri devamlı " harektle gürültülü akisler bırakır ve bacalar, duman üstüne duman savurur. Sahanın cenubundaki şehirlerle irtibat temin eden biricik vasıta, tayyaredir. Eldorado iş çileri, radyom fabrikası civarındaki ba rakalarda yorgunluk aldıktan sonra, bir parçacık da gönül eğlendirerek kendile rini avutmak istediler mi, gidebilecekleri en yakın yer, köpeklerin çektiği kızak arabalarile aşabilecekleri 10 kilometre uzaktaki Radyom barıdır; bu barı idare eden bir kadındır, kendisi müşterilerine bizzat hizmet eder. Radyom sitesi denilen bu barın bulunduğu yerde bazı ev ler de vardır. Küçük mikyasta bir köv olan bu yere gelip gidenlerin çoğu da radyom işçileridir. Eldorada radyom sahasmda 100 işçi çalışır. Kanadah, Amerikalı, Finlandiyalı, İsveçli, Norveçli, Polonyalı, Yugoslavyalı, Rus ve Alman muhtelif milletlerden olan bu işçilerin aradasırada gördükleri tek kadm yüzü, bu barı idare eden kadının yüzüdür. İşçiler, günde 6 8 dolar kazanırlar ve kazandıkları paranm bir kısmını bu kadınm idaresindeki barda harcayarak eğlenir ler. Kitara, armonik vesaire türlü çalgı lar çalar, mahallî şarkılarını söyler, içer. Buz tutarak taş gibi katılaşmış top raktan çıkarılan radyom, oradaki fabrikadan tayyare ile Ontariyo civarındaki radyom hazırlama ve tasfiye^müessesesi»" ne gönderilir. Eldorado'dan geçen sene içerisinde 28 gram radyom çıkarılabil • miştir. Bu, dünyanm başka yerlerinde ayni zamanda çıkarılan miktarın hemen hemen yarısı miktannda bir istihsal, demektir. Radyomun, hastaları iyileştiırıcı olmak üzere kullanılacak hale getirilmesi, ayrıca masrafh ve müşkül bir iştir. Bu iş de hayli uzun sürer. Camdan tübler içerisine konulan radyotndan her tübde 1/10 gram mevcuddur. Bir tübün fiatı, 6000 marktır. Topraktan çıkarıldıktan tüb içerisine konuluncıya kadar tatbik olunan türlü fennî muamelelerin sayısı, 33 tür; yani, radyomun kullanılabilecek hale gelmesi için, mevcud usule göre 33 ayrı muamelenin tatbikı icab etmektedir. Radyom, sıhhati koruyucu, hayatı kurtarıcı olmakla beraber tehlikelidir de; bu madde vücuddeki en tehlikeli mikrobu izale ettiği gibi, usulüne uygun olarak istifade etmek bilinmez veya usulüne riayet ihmal edilirse, vücude zarar da getirir. Onun için radyom dolu tübler, kurşun mahfazalar ve kutular içerisinde taşınır. Tübler doldurulurken ve doldu runca ele alınırken hususî surette yapıl mış lâstikten eldivenler giyilir. Altından kat kat kıymetli olan radyom, hem son derecede faydalı, hem de son derecede tehlikelidir. Nafıa Vekili Ali Çetinkaya, evvelâ (Baştaratı 1 tnct sahifedef Vali konağı karşısmdaki Emek apart'maHalka hitaben bir nutuk söyliyen Dunınm yanında bulunan ve Yeşüsaha de çe, İtalyanın geçen sene içinde yapmış nilen mahalde tetkiklerde bulunmtıştur. Bu olduğu ışlerden bahsetmiştir. sahanın plânı meselesi etrafında halkın Mussolini, bu nutkunda demiştir ki: Nafıa Vekâletine vaki şikâyetlerinin esası « Her nekadar bırçok şeyler ya şudur: s pılmışsa da daha birçok yapılacak ; lenVali konağından gazhaneye doğru inen miz vardır. Alplerin öbür tarafındakı basahanın şehircilik mütehassısı tarafından zı eksik akıllılar, İtalyan milletinin İtalbir plânı yapılmış, Ankaraya gönderll yada rejime muzahir olmadığı masahnı miştir. Bu plâna nazaran, Yeişlsahanm ortaya atmışlardır. etrafında bulunan Emlâk Bankasına aid Milletimiz ve ordumuz nasıl yekvü arazide bina inaşsına müsaade edilme cudsa, halkımız ve rejimimiz de öylece mektedir. Vekâlet bilâhare bu plânın fadı yekvücuddur. İtalyan milleti, her genc Iini taleb etmiş, şehircilik mütehassısı tara millet gibi, harbden korkmaz ve galebe fından yapılan ikinci plândan gızlice ha çalacağma emindir. Hazırlanıyoruz. Ve berdar olan Hayri namında bir zat Em kendimızi müdafaa etmeğe amadeyiz. lâk Bankasına müracaatle evvelce bina in Kuvvetli milletler velud, zayıf milletlerşasına müsaade edılmiyen bu yerleri bilâ se kısırdırlar. Mılleterler, bir ailedir ve hare hiçbir hak taleb etmemek kaydil? sa biz bu aile içinde birinci safı işgal etmetm almıştır. Daha sonra Hayrinin teşkil ğe lâyıkız.» ettiği Emlâk şirketinin müdürlüğünü Beİtalyanın istekleri lediyenin o zamanki îmar müdürü ZiyaParis 31 (a.a.) İtalyan genişlemenın deruhde etmesi de bazı dedikodulu neş si meselesini tetkik eden Lucien Romier, riyata sebeb olmuştur. Hulâsaten yolunda Figaro gazetesinde diyor ki: cereyan etmediği anlaşılan bu alım satım «Esaslı bir nokta vardır ve bu da ne muamelesinin tetkiki neticesinde müte îngilterenin, ne de Fransanın İtalyan fahassıs Prost'un yaptığı eski plânm daha aliyetlerinin sulhperver inkişafma hakı ; faydalı olacağına kanaat getirilmişt r. katen muhalif bir vaziyet almadıklarıdır. Şimdi, satın alınan bu arsalarda bina in Diğer esash bir nokta da, îtalya ıle Fransa ve İngiltereyi birbirine karşı vaşasına müsaade edilmektedir. ziyete koyan anlaşmazhğın sonsuz bir oMühendis mektebinde yun halinde uzayıp gidebileceğidir. HaNafıa Vekilimiz, Yeşilsahadan ayrıl kikat şudur ki bütün Akdeniz münase dıktan sonra Mühendis mektebine gitmiş, betleri meselesi, gittikçe daha ziyade Mühendis Mektebi önünden gazhaneye strateji sahasma konulmuş olmasmm fedoğru inen yeni yolu görmüştür. Bu yol nalıklarmı çekmektedir. Bu sahada ise üzerindeki elektrik muhavvile merkezinin bu mesele, hiçbir kimseyi memnun edeElektrik idaresi tarafından, Mühendis cek bir tarzda bir hal suretine varamaz. Mektebinin önündeki çeşmenin de mek Üç senedenberi, Cibuti'den Mayorka teb idaresi tarafından kaldınlarak geri a ya, Yemenden Cebelüttank'a kadar uzahnması kararlaştırılmıştır. nan sahada faşizmin yapmış olduğu şey. ekonomik genişleme değil fakat stratejık Mühendis mektebi panriyonu bir hazırlanmadır. Suitefehhümün esası Ali Çetinkaya ayni mahalde Mühendis Mektebine aid olup da inşaatı nihayet bu da işte buradadıt.» Excelsior gazetesinde Rays diyor ki: lan pansiyon binasını gezmiş, ve çok be«Daladye'nin nutkunun İtalyanlar tağenmiştir. rafından hAfeılr *ve }ıii\i tlı^örette ileri Eminönü meydanında sürülecek görüşmelere kapıyı kapadığını Vekil, oradan Eminönü meydanına söyiemek İçin, insan hüsnünryetten rrtah i gelmiş, son çalışmalan gözden geçîrmiştir. rum olmalıdır. Fakat şimdi bilinmesi lâBahkpazarı istikametindeki mesçidin hi zıcn gelen cihet, Mussolini İtalyasınm, zasında bulunan adanın Belediyenin ev Fransız İtalyan hesablannı, İtalyan elce Nafıadan aldığı paradan artan mik milletinin arzu ettiği gibi, temizlemeği sadarla istimlâkine devam edilmesi, müteba mimî surette isteyip istemediğidir. Fılhakisinin de evvelce yazdığımız gibi, kika, îtalyan milleti, Almanyanın Ak mütedavil sermaye ile açılması kararlaştı denize el koymasının İtalyan milleti için rılmıştır. teşkil ettiği tehlıkeyi anlamış gibidir.» Nafıa Veklâeti şimdilik Eminönü meyEpoque gazetesinde Donnadieu diyor danı için Belediyeye ayrıca bir yardımda ki: bulunamıyacaktır. Meydanm tanzim işi nisan nihayetinde şehrimize geleceği anlaşılan şehircilik mütehassıs Prost tarafından yapılacaktır. «Gayda, İtalyanın bazı meselele Fransız aleyhtarı bir nazarla tetkik mecbur kalabileceğini söylüyor. Bu mun kündür. Fakat, bütün dünyada değism olan hava nazarı dıkkate alınırsa pek kadar da kolay değildir. İtalya ve Al manya, realisttir. Bu sebebden dolayı ş cıheti nazarı dıkkate almaları icab ede ki bugünkü vaziyette yeni bir kuvvet daı besi, bir umumî harb çıkarabilir.» Daladye'nin nutku ve matbuatı Alman Berlin, 31 (a.a.) Daladye'nin nul kunu tetkik eden Alman gazeteleri vaz yetteki gerginlığin, beklenildiğinin hilâf na olarak izale etmediğmi kaydediyorlaı Nachtausgaben, Daladye'nin MussoL ni'nin taleblerıne (hayır) la cevab verd ğini yazıyor. Lokal Anzeiger diyor ki: «Fransa ve İtalya arasında teati e dılen mektubların neşri de gösteriyor k Fransa, İtalyanın istediklerini pekâlâ bı liyor. Fakat bu meseleyi enternasyonal sı yaset sahasma intikal ettirmeyi tercih ey liyor.» Hamburger Frendenblatt ise, Dalad ye'nin eskiden söyledıği asla yerine b kere hayır demek suretile daha hafi bir lisan kullandığına işaret ediyor. Leh matbuatının nesriyatt Varşova 31 (a.a.) Polonya mat buatı, Daladye'nin nutku hakkında tef sirlerde bulunmaktadır. Matbuat, Fran siz Başvekilinin kat'î ve azimkârane bi lisanla beyanatta bulunmasına rağmeı itilâf kapılarını kapamadığını kaydelmek tedir. Gazeteler, Fransa ile İtalyanın müza kere yolile aralanndaki ihtilâfı halletmel menfaatleri iktizasmdan olduğunu yaz maktadırlar. Express Poranny gazetesi «Fransa il< italya arasmdaki ihtilâflann ortadan kalk makla beraber iktihamı gayrikabil olma dığını kaydeylemektedir. Fransanın müt tefiki ve îtalyanın dostu olan Polonya bı rki mernleketin* anlaşmasından ancal memnun olabilir.» diyor. Illustrowany Codzenny, îtalya diçlomasisinin itilâf lehine faydalı bir şekil de faaliyete geçebileceği kanaatini izha etmektedr. Warsovaski Dziennik Narodni, diyo ki: «italya arazi talebinde bulunmadığı ve taleblerini Akdenizde umumî bir an laşma plânına istinad ettirmediği takdir de îtalyan tekliflerinin müzakere esası a larak kabul edilmesi ihtimali vardır.» f Üsküdar Tramvay Şirketi umumî heyeti Sirkeci istasyonunda Eminönü meydanının tetkikinden sonra Sirkecideki yeni peron ve bagaj dairesi gezilmiş, halen güzel bir umumî mağazanm inşasına başlanılmış olan mahal ile bu binaya bitişik olarak vücude getirilen umumî halâ inşaatı tetkik edilmiştir. Sirkeci garı ittisalindeki tramvay yoluna mücavir binalarla Paket postanesinin karşısına tesadüf eden çıkmtmın tamamen kaldınlarak burada güzel bir saha açılması takarrür etmiştir. Istinye yolunda Ali Çetinkaya, Sirkeciden ayrıldıktan sonra Rumelihisarındaki Kayalar yolu inşaatile Baltalimanı kısmını ve Emir gân İstinye Yeniköy sahillerindeki yapılmış ve yapılmamış yolları da görmüş, Tarabyadan Hacıosman bayırı yoluna saparak Zincirlikuyu ile Yıldız arasında tamir edilmiş olan şoseyi gezmiştir. Bu rada inşaat henüz devam etmektedir. Yol üzerinde bujunan birkaç binanın istimlâk işi mahkemece halledilmek üzeredir. Baltalimanındaki Ferid Paşa yahsmın kazino ve saire olarak kullanılmak üzere Belediye tarafından hükumetten istenilmesi münasib görülmüştür. Bu tetkiklerden sonra Mecidiyeköyünden Şişliye geçen Vekil, yeni yapılan Şişli posta ve telefon binasını da gezmiştir. Ali Çetinkaya Tünelin Galatadaki kapısı karşısına tesadüf eden adanın istimlâkile orasınm bir meydan haline getirilmesini istemiştir. C Saldıray denizaltı gemimiz J Üsküdar Tramvay Şirketi heyeti umumiyesi, dün Üsküdardaki merke binasmda toplanmıştır. Belediye bu şirkete 1,5 milyon lira ile kefildir. Şirke varidatile masrafını karşılıyamamaktadır. Meclisi idarenin dünkü içtimaınd bazı aza tarafından şirketin feshi ile Belediyeye devri istenilmiş, hissedaı lardan Şükrü Özdemci idare meclisi azalarmın muhtelif şirketlerde çalışmî larının önüne geçilmesini ileri sürerek bir takrir vermistir. Şiddetli müni kaşalardan sonra takririn zapta geçirilmesine, 400,000 liralık bütçenin kabı lüne karar verilmiştir. Yukarıki resim, içtimaa aid bir intibadır. f Yeni Başvekâlet Müsteşarı iş başmda YUNUS NAD1 Hamiş: Dünkü makalemizde zecrî tedbirler yanlış olarak (cezrî tedbirler) seklinde dizilmiş, oyle de çıkmıştır. Itizar ve tashih olunur. Y. N. ödemişin Bademiye köyünde f eci bir kaza Izmir, (Hususî) Ödemişte Adaşide nahiyesinin Bademiye köyünde bir düğün eğlencesinde, Osman oğlu Mehmed, namında bir genc tabancasını çekerek havaya sıkarken kurşunlardan birisi, eğlenceyi seyreden kadınlardan yirmi beş yaKiel'de KruppGermania tezgâhlarında yapılan Saldıray isımli denizaltı şından Ayşe nammda genc bir kadına igemimiz, yirmi sekiz martta denize indirilmişti. Yukarıki resim Saldırayın sabet ederek zavallıyı öldürmüştür. Katil yakalanmıştır. denize indırildikten sonra almmış bir manzarasıdır. Bugünkü tetkikler Nafıa Vekilimiz, bugün Silâhtâfâga elektrik fabrikasına gidecek, fabrikaya konulmak üzere getirilmiş olan büyük kazanın mahalline konma merasiminde haDahiliye Vekâleti Müsteşarı Vehbi Demırelm Başvekâlet Müsteşarlığır zır bulunduktan sonra akşamki trenle An tayin edildiğini yazmıştık. Yukarıki resim, Vehbi Demireli yeni vazifesi bi §ından göstermektedir. karaya dönecektir.