Katalog

24 Mayıs 1938 eclisin dünkü bütce müzakereleri tamamen bütçeye konmuştur. Sıvas Erzurum demiryolu inşası için verilmiş olan 30 milyon liralık salâhiyetten şimdiye kadar «15,500,000» liralığı istimal edilmiştir. Önümüzdeki senede 4,5 milyon liralık bir kısmmın emisyonunun yapılması düşünülmektedir. Memleketin umranı yolundaki mas raflanmızı karşılamak için yaptığımız tertib dahilinde ihrac ettiğimiz tahvillerin halkımızca ve millî müesseselerimizce gördüğü rağbeti huzurunuzda şükranla yad eder ve halkımızın bu vesile ile hem millî bir vazifeyi ifa, hem menfaatini idrak hususunda gösterdiği şuurlu hareket karşısında büyük bir inşirah duyduğumu da arzederim.» duğunu, heyeti umumiyesinin halka ne kadar yakınlaşıldığmı, halkın sun'î zorluklardan ne kadar kurtulduğunu Maliye Vekilinin ağzmdan işitmek isterdim» dedi. Temyiz komisyonunun kararları yüzde altmış nakzetmesini de ele alarak nakızlar icrayi tehir etmedrği cihetle birçok vatandaşlann mutazarrır olduğunu söy liyen Hüsnü Kitabcı, benzine ispirto karıştırılması hakkında hükumetçe bir karar verilmiş. olup olmadığını sordu. Benzin fiatlarının daha iyi tetkik edilmesini di ledi ve memleket masnuatının ihracının temini için girdiği zaman alınan verginin iadesi hususunda hükumetin bir an evvel karar vermesıni ıstedi. Gayrimübadiller meselesine de temasla dedi ki: « Geçen sene Maliye Vekili bu yolda bir suale cevaben: Tetkikat yapıyo ruz. Hallederek neticesini Yüksek Meclise arzedeceğiz, demişti. Bir sene olduğu halde bir netice çıkmadı. Az çok bir karar verilsin ve bu vatandaşlar intizar vaziyetinden kurtanisın.» Hüsnü Kitabcı, belediyelere verilen bazı işlerin hükumetçe murakabesine ih tiyaç gösterir vaziyette olduğunu ve meselâ Ankara otobüslerinin ücretlerinin fazla bulunduğunu, izdıham da olduğunu, bazı yerlerde mezbahalann sadece vari datını çoğaltmak maksadile kurulduğunu kaydettikten sonra hayat pahalılığı bahsini ele aldı. Bundan sonra su meselesindeki boru işinden bahisle Belediyeler Bankasının bu işi üzerine almasile birçok yerlere suyun daha ucuz temin edilebileceğini söyledi ve 2 senedenberi ihale edilemiyen Muğla su işini bir misal olarak zikretti. rurî ve mühim bazı işler için 57,918,000 lira tahsisat verilmesi hakkmdaki lâyiha Meclis ruznamesindedir. Bu tahsisatın 9,370,000 lirası kara, hava, deniz kıımlan ve askerî fabrikalara aid siparişere sarfolunmak üzere Millî Müdafaa Vekâletine verilmektedir. Bütçe haricinde ve fevkalâde membalardan elde ediecek varidatla karşılanacak olan bu işler arasında jandarma silâhlannın yenilen mesi, jandarma için cepane ve bomba siparişi, ordu için top ve cepane siparişleri, harb levazım ve teçhizatı ve tahkimat, motörlü vasıtalar, askerî inşaat, mahfuz anklar (mazut için) imalâtı da vardır. Tahsisatın Millî Müdafaaya aynlan iismmda yalnız askerî havacılığımıza r eniden 6,520,000 lira ilâve edilmiştir. Diğer taraftan memleketin birçok ta 'i aflarında yeniden inşası zarurî olan'hii* kumet konakları için bu sene 850,000 lia ayrılmıştır ki (150,000) lirası Gürcü>oladdaki gümrük binası için sarfedile ;ektir. Ayni tahsisattan 2,270,000 lirası muhacir iskân işlerine 1,700,000 lirası, maske imalâtına sarfolunmak üzere ve Sıhhiye Vekâletinde de, 4,670,000 lira yrılmıştır. Bunun içinde Ankarada yaptırılacak Tıb Fakültesi inşaat ve tesisatî için 700,00 lira da dahildir. Lâyihaya bağlı cetvelle Maarif Vekâletine Ankaada yaptınlacak fakülte ve mekteblerle İstanbul Üniversitesinin inşaat, tamirat e tesisatî için 890,000, İktısad Vekâletine 2,400,000 lira ayrılmıştır. Bunun ikî milyon lirası Maden Tetkik ve Arama Enstitüsüne, üç yüz bini elektrik işleri etüd işlerine yardım, yüz bini de yaş meya ve sebzelerin ihrac masrafı karşıhgı dır. Cetvelde mühim nafıa işleri için gö ülen miktar 26,689,000 liradır. Bu kısmı İstanbul Edirne asfalt yolu için bir milyon lira, Ankarada yapılacak genclik 'arkı masrafı olarak üç yüz bin lira, Sason mıntakasında yapılacak yollar, köprüler, sair inşaat için konulan 825,000 lira dahildir. İçme suyu tesisatî için Trabzon belediyesine de 518,000 lira ikraz dilmektedir. CUMHURİYET [Baştarafı 1 inci sahifedei ve ziraat işlerine tahsis olunacağına işa Hazine vaziyeti ve umumî hizmetlere ayrılan tahsisatın ret etmiştir. Fuad Ağralı, hazine vaziyetini de izah yükseltildiğini ilâve etmiştir. Su işlerimiz etmiş ve ezcümle şunlan söylemiştir: Yeni bütçenin ana hatlart « Hazine vaziyeti, her sene bütçeBüyük su işlerimize sarfolunacak para Fuad Ağralı, bütçenin ana hatlarını etrafında da izahat veren Vekil, ezcüm lerde görünen inkişaf nisbetinde müsaid tahlil ederek yeni bütçenin geçen sene bir durum arzetmektedir. Bu sebebledir le demiştir ki: kinden 18,934,000 lira fazla olduğunu, ki, devlet tediyatı tam bir intizam altm« Cumhuriyetin iş programında yer muhtelif daire bütçelerine yapılan zam alan büyük mevzulanmızdan biri de su da cereyan etmekte ve bunun neticesi oyekununun 31,5 milyon lirayı mütecaviz işleridir. Evvelce hususî kanunlarla ve larak hazine kredisini ifade ve işaret eden bulunduğunu söyliyerek demiştir ki: rilen salâhiyet dahilinde ihalesi yapılmış devlet tahvil ve bonolan yerli ve yabancı « Arkadaşlar, millî müdafaamıza olan Küçük Menderes havzası bu sene ta bütün müesseseler için en emin ve kârlı taalluk eden hizmetler üzerinde yüksek mamile bitmiş, Ceüâd bataklığı kurutul plâsman mevzuu olmaktadır. Muhtelif kanunların vermiş olduğu heyetinizin gösterdiği büyük hassasiyetle muş bulunacaktır. Nilüfer nehrinin Burmütenasib olarak bu hususta daimî te sa ovasında yaptığı tahribatm önüne ge salâhiyetlere istinaden ihrac etmekte olyakkuz halinde bulunan hükumet, zam çilmesi ve Terme bataklığının kurutulma duğumuz bono ve tahvillerimizin dahil ve muı yarısma yakın miktarını 15,300,000 sı işi de bu sene ikmal edilmiş olacak haricde rağbet bulması uzun vadeli taahhüdlerde müşkülâta maruz kalınmaması lirasını bu hizmetlere ayırmıştır. Bunun tır. büyük işlerimizin geniş kredi tekliflerile 8,5 milvon lirası kara, deniz ve askerî 3031 numaralı kanunla verilen salâ fabrikalar için hazırlanan ve kanunu ahi hiyete istinaden Adana, Iğdır, Tarsus ve rekabetle karşılanması bunun bariz ren kabul buyurulan 125,5 milyon lira Mersin, Kermasti . Menemen mmtakala misalleridir. Bu münasebetle şunu da arlık programm ilk seneye aid karşılığıdır. rındaki su işleri kiîmen ihale edilmiş, bir zetmek isterim ki, Türkiye ile ticaret ve iktısadî münasebeti kuvvetlendirmek ve Bu miktarın 1939 da 12,5 milyon liraya kısmınm da projeleri hazırlanmıştır. genişletmeyi ayni zamanda her iki taraçıkarılması mukarrerdir. Silâh ve mü Yüksek Meclisin üzerinde ehemmiyethimmat ihtiyaclarımızı mümkün olduğu le durduğu bu büyük işin istilzam ettiği fm da menfaatleri icabı olarak mütalea kadar dahilde temin için ötedenberi sar karşılıkların, bütçeJerde derpiş edilmek eden îngiliz sermayedar ve kredi müessefettiğimiz gayreti bir kat daha kuvvet suretile tahakkuk ettirilmesi uzun senelere selerile mümessillerimiz arasında mühim lendirmek üzere, askerî fabrikalar tahsi mütevakkıf olduğunu hesablıyan hüku bir kredi mevzuu üzerinde yapılan te satına 125,5 milyonluk programda tefrik met, memleket istihsalâtının artmasında maslar ve bunun üzerinde cereyan eden edilecek miktarın haricinde olarak daimî büyük bir âmil ve kuvvet olacak olan su müzakereler müsbet bir neticeye iktiran imalât ihtiyacı için ayrıca 2,200,000 li işlerinin finansmanının Ziraat Bankasma etmiştir. radan ibaret olan fabrikalar bütçesi yüz devrini daha faydalı görmüş ve umumî Taahhüdlerimize gösterdiği de 72 fazlasile 5,255,000 liraya çıkarıl bütçeden her sene iki buçuk milyon liramiz sadakat, tediyelerimizde ta mıstır. Geriye kalan 4,5 milyon lira mil ya yakın sermaye ile takviye edilmekte kib ettiğimiz intizamın dahil ve lî müdafaanın muhtelif ihtiyaclarına kar bulunan bu kıymetlı müessesemizin geçen harice telkin ettiği itimadın ve sılık tutulmuştur.» sene kabul buyurduğunuz kanunla işti Cumhuriyet maliyesine karşı besgal mevzuuna giren bu işlerin daha sü Muhtelif bütçelere yapılan zam lenilen yüksek itibarın mahsulü ratle başarılması istıhdaf olunmuştur. Buolan bu neticeyi huzurunuzda Vekil, bundan sonra Maarif bütçesine nun için icab eden kanunî salâhiyet en arzederken bunun münhasıran 2,440.000 lira, Nafıa bütçesine 2 milyon cümenlerdc tetkik edilmektedir.» # yüksek heyetinizin asla yanılmılira, îktısad bütçesine 861,000 lira, Ziyan isabetli kararlar ve irsadkâr raat bütçesine de 1,030,000 liralık zam Sanayi faaliyeti direktiflerinin bir eseri olduğunu yapıldığını, Nafıa ve îktısad bütçeleri Fuad Ağralı, müteakıben sanayileşme kaydetmeği vazife sayartm.» nin umumî yekunlarında 1937 ye naza faaliyetimizden bahsetmiş, Sümer Ban ran görülen eksikliğin fevkalâde faslın kın çimento, porselen ve kimya sanayiine Döviz vaziyeti daki bir kısım hizmetlerin âdi bütçe ha aid fabrikaları bu yıl tesis edeceğini, Ericinde bırakılmasmdan ileri geldiğini tibankın işlettiği Zonguldak kömür ma Vekil, döviz vaziyetini de anlatarak demiştir ki: söylemiş, Emniyet Umum Müdürlüğü ve denindeki istihsalin alınan tedbirlerle jandarma bütçelerine 1,736,383 liralık 1941 de 1 milyon 100 bin tonu bulaca« 1937 yılına aid gelir tahminimiz zam yapıldığını, Sıhhat ve Içtimaî Mua ğını, Ergani bakır madeninin önümüz 2,500,000 lira fazlasile tahakkuk et venet bütçesinde geçen seneye göre, deki kânunusaniden itibaren faaliyete mistir. Döviz sarfiyatı için bu cervellerde 1,400,000 liralık fark bulunduğunu söy başlıyacağını, 938 senesi içinde 3 bin ton kabul ettiğimiz miktarlann da tecavüz lemiştir. edilmemesini, büyük bir dikkat ve itina bakır elde edileceğini söylemiştir. ile takib etmekteyiz. Ancak dünya silâhMaliye bütçesi Fuad Ağralı, deniz ticaret filomuza lanma yarışı karşısmda Türkiyenin de şeehemmiyet verildiğini, sipariş edilen vaMüteakıben Maliye bütçesi esaslarını refli vaziyetinin muhafazası ve sulhun izah eden Fuad Ağralı ezcümle demiş purlardan birinin geldiğini, diğerlerinin idamesi yolunda kendine düşen vazifenin önümüzdeki sene geleceğini, Sosyete Şitir kir ifası için lüzum RÖrdüğümüz müdafaa lepin 3 şilep aldığını, bu maksadla sarfına vesaitinin takviyesi uğrunda ihtiyan icab « Maliye bütçesindeki 1,300 küsur izin verilen 10 milyon liradan 6 milyonu eden döviz sarfiyatından kaçınmamak bin liralık farkın 500,000 lirası Pos nun hazinece, üst tarafının da Denizban mecburiyetindeyiz.» ta ve Telgraf ve Telefon, 400,000 lirası km kendi kredisile temin olunduğunu söyle Orman Umum Müdürlükleri mülhak Vekil, sözlerine devam ederek: miş, 939 yılı içinde Istanbulda azamî beş bütçelerine yardım olarak 1937 bütçe « Sakit imparatorluktan müdevver sinde mevcud tahsisata ilâvedir. Gerisi bin tonluk 12 bin tona kadar gemi inşa haricî borclann yüzde ellisini dövizle öumumî muvazeneye dahil dairelerin müş edebilecek bir tersane kurulacağını ilâve demek hususunda alacaklılarla mutabık terek ihtiyaclarına mahsus muhtelif ter etmiştir. Verilen izahata göre, Devlet Ha kaldığımız esasın tadilini teklif etmiş ve vayolları idaresine normal hizmetler için tiblere konulmuştur. adi bütçeden 450 bin lira yardım edilmiş, bu borclarımızın Türk parasile munta 1938 bütçesindeki zammın 4 milyon fevkalâde tahsisattan da bir milyon lira zaman ödenecek olan taksitlerinin tamalirası da, geçen senelerde alınmış ve önümının Türkiyeden mal mubayaası suretitefrik olunmuştur. müzdeki sene alınacak fevkalâde tahsisat le transferinin icrasında alâkadarlara tebkarşılığını teşkil eden borcların ödenme Varidat bütçesi ligat yapmış bulunuyoruz. si için 1937 de Düyunu Umumiye büt Ciddî bir müşkülât neticesi olan bu tekMaliye Vekili, normal membalardan çesine konulan 6 milyon liraya eklen alınacak varidatın 250,049,000 lira oldu lifimizin alâkadarlarca takdir edileceğine mistir ki, bu suretle mezkur borcların ö ğunu, bunun ise geçen seneki bütçeye na ve bu mevzu üzerinde yakmda başlıyacak denmesine 1938 senesinde 10 milyon lizaran 19 milyon 29 bin lira fazla bulun olan müzakerenin hüsnü neticeye vara ra tahsis edilmiş oluyor. duğunu söylemiş ve şunlan anlatmıştır: cağına inanıyorum.» Şu noktaya bilhassa yüksek nazarla « Tahsilâttaki fazlalık, belli başlı Millî paramız rınızı celbetmek isterim ki, Cumhuriyet bütün vergilerimizde kendini göstermiş Fuad Ağralı, sözü millî paramıza gemaliyesi gerek kısa, gerek uzun vadeli olmakla beraber bilhassa muamele ver çirmiş, koruma tedbirlerini izah ederek olarak temin ettiği ve edeceği kredileri gisinde beş, gümrük resminde üç, istihlâk münhasıran memleketin iktısadî inkişafın vergilerinde iki milyonu, kazanc vergisin şunlan söylemiştir: « Büyük Önder Atatürkün millî pada ve sanayi programınm tatbikile fab de bir buçuk, damga resminde bir milyoramızın kıymetinin muhafazası hususunda rikalann kurulması, madenlerimizin işle nu mütecavizdir. İktısadî hayattaki inkitilmesi, deniz ticaretimizin ilerlemesi gibi şafla vergi sistemimizdeki ahengin ve ver verdiği direktif, yüksek heyetinizin bu derhal semeresini elde edeceği faydalı gi kanunlarmda alınan ıslah ve tensik ttd maksadı istihdaf eden kararlan daima hizmetler için kullanmakta ve bu borcla birlerinin semereli tesirlerine borclu bu gözönünde bulundurmakta ve millî parın ödenmesinde büyük bir hassasiyet ve lunduğumuz bu neticeyi huzurunuzda ranın korunması ve filî istikrarınm devamı için icab eden bütün tedbirler alınmaktadikkat göstermektedir. memnuniyetle kaydediyorum.» dır. Bu faslın bu sene 10 milyon liraya çıVergilerde tahfifler Dünyanın bugünkü nazik devrinde dakarılması bu sözlerimin kat'î ve filî deli hi paramızın istikrarınm müemmen bulunlini teşkil eder. Hayvan vergisinde yapılan tahfifi anduğunu bir defa daha ifade etmeği vazife Önümüzdeki senenin inkişafından da latan Vekil, indirmenin muvazene vergi bilirim. gene büyük bir hisse ayırmak suretile bu sinde de tatbik olunacağını söylemiş ve Yüksek huzurunuzda geçen sene 1937 fasıldaki tahsisatın artırılması emelimiz demiştir ki: büçesini izah ederken borsa haricinde alıdir. Müfredatını bu suretle arzetmiş ol « Bu tahfife bu vergiden başlamaduğum rakamlar haricinde kalan ve ye mızın sebebi, muvazene vergisinin istisna nıp satılan Türk altınmın tedricî bir te kunu 2 milyon liraya yaklaşan diğer zam ları en dar ve binaenaleyh şumulü en ge reffüe meylettiğini ve bu tereffüe muhtelar da, muhtelif dairelerin müteferrik ih niş bir vergi olması, çok büyük bir mükel lif ecnebi paralarımn devalüasyonunun da tiyaclarına tahsis edilmiştir.» lef kütlesini alâkadar etmesidir. Bu ver müessir olduğunu ve bu yükselmenin yergide, bir taraftan, nisbeti yüzde 8 e indir siz bulunduğunu arzetmiştim. Fevkalâde tahsisatın tevziatt Sebebsiz ve bir kısım vatandaşlann zamek, diğer taraftan muafiyet tahdidini Maliye Vekilimiz, bundan sonra genişletmek suretile bir tahfif yapmış olu rarını müeddi olan bu hareketler üzerin57,900,000 liral'.k fevkalâde tahsisatın yoruz. Bunun rakamla ifadesi 4,500,000 de tetkikler yapılmış ve icab eden tedbir25 milyonunun demıryolları inşaatına tah liraya yakındır. Yukarıda masraf bütçe ler alınmıştır. Aldığımız tedbirler netice sis edileceğini, bu hususta çizilen progra sine aid izahat vesilesile de arzettiğim gi sinde, 1115 kuruşa kadar yükselmiş altın, mın tatbikatına hızla devam olunacağını, bi bütün umumî hizmetlerin ve bilhassa bugün memleketin her tarafında 1000 demiryolunun önümüzdeki sene içinde Er millî müdafaa ve nafıa ihtiyaclarını ta 1035 kuruş arasında muamele görmeğe ; incana varmış olacağmı söylemiş, fev mamen karşılamak için her sene bütçelere başlamıştır ki bu da dünya altın fiatlarma kalâde tahsisatın 21,220,000 lirasınm da yapmağa mecbur olduğumuz zamlar nazaran normale çok yakın addedilebi millî müdafaa hizmetlerine karşılık tutu gözönüne getirilirse ihtiyar edilen feda lir.» lacağına, 2,300,000 lirasının Maden kârlığın ehemmiyeti daha ziyade göze Borçlar meselesi Tetkik ve Arama Enstitüsile elektrik e çarpmış ve takdir edilmiş olur sanırım. Maliye Vekilimiz, çıkarılan gümüş tüd dairesi ihtiyaclarına sarfedileceğine, Bunlardan başka tıbbî ve ispençiyari paraların mayıs sonunda yirmi milyon li2,000,000 lirasının muhacir iskân mas müstahzarat üzerindeki istihlâk vergisi ta raya baliğ olacağını, yeni bronz para raflarına, 1,200,000 lirasının Ankara mamen kaldırıldığı gibi kazanc vergisi ve ların tedavüle çıkarılmasına devam ediTıb Fakültesi inşaat ve tesisatına, birer damga resminde ağır görülen bazı nisbet leceğini söylemiş ve borclar meselesi et milyon lirasınm İstanbul Edirne yolu in lerin tahfifi hakkında yüksek Meclise rafında sunları anlatmıştır: şaatına ve hava ycllan ihtiyaclarına, 4 takdim olunan Iâyihalar da encümenlerde « Haricî ve dahilî borclarımızın milyon lirasının da muhtelif imar, iktısad tetkik olunmaktadır.» 938 malî yılına aid faiz ve ita karşılıkları Bankalarımiz Millî bankalanmızm hemen umumi yetle kârla kapatmış oldukları 1937 bi lânçoları devlet kredisinin temelini teş kil eden millî ekonominin doğurucu ve yaratıcı âmilleri meyanında bulunan hu susî kredinin tanzim ve murakabesi hak kmda alınmış olan tedbirlerin isabetini teyid eylemektedir. Bunun en kuvvetl; ve kıymetli delili de, halkın millî bankalanmıza olan emniyet ve itimadının gündengüne artmasıdır. Bir gaye olarak 200 milyonu bulma sını beklediğimiz mevduat miktarı çok tan bu yekunu aşmıştır. 1934 senesinde 202, 1935 senesinde 213, 1936 senesinde 242 ve 1938 sene sinde 298 milyon liraya baliğ olmuştur. Bu rakam millî tasarrufun seneden seneye inkişaf ettiğini ve ayni zamanda millî paramıza ve kredi camiamıza gösterilen mütezayid itimadın en beliğ ifadesidir. Maruzatıma nihayet verirken bütçeleri mizin tetkikinde, tevziinde ve ana pren siplerinde büyük bir dikkat ve hassasi yetle çalışan ve çok kıymetli yardımlarını esirgemiyen Bütçe Encümenine huzuru nuzda en samimî şükranlanmı arzetmeyi vecıbe bilirim. Hatib, sözlerine nihayet verirken ev velâ Niste, sonra Romada zafer direğine şanlı bayrağımızı dıktiren subaylarımıza ve onları yetiştirmekle ne kadar yükselmiş olduğunu gösteren orduya Meclis kürsüsünden hürmet ve şükranlannı sunArkadaşlar; ana hatlannın tahlilini ar du ve şiddetle alk'.şlandı. zetmeğe çalıştığım bu bütçe ile aziz halHalil Menteş (Muğla) kürsüye gelkımıza ve Türk vatanına yapılması dü di. Ticarî müvazenemizde görülen inki şünülen ve vadedilen faydalı işler, yük şafı kayıdla geçen sene memleket kırk, sek Meclisin feyizli ve nurlu direktifleri elli milyonluk Alman blokajmın tazyiki ne dayanmakta olduğunu ve evvelce ka altında olduğu halde gene 20 milyonluk bul ve tasvib buyurduğunuz bütçelerin daha fazla satış yap'ldığını söyledi. Mahbaşarılı tatbikatı ve müsbet neticeleri bu sullerin fiatlarında da artışlar olmasını ve kuvvetten doğduğuna inanarak yüksek ir şimendiferlerimizin getirdiği 6 milyonluk şadlannızın bu bütçe müzakeresi sıra fazla geliri memleketin bir inkişaf yolunsmda da esirgenmemesini büyük bir hissi da devam ettiğine kuvvetli bir tebarüz adminnetle dilerken takdim edilen bütçe detti. Sözleri arasında yol meselesine danin kabulünüze lâyık bir eser olduğunu ha fazla ehemmiyet verilmesini tavsiye etumduğumu arzediyorum.» ti ve bu münasebetle dedi ki: Üç saat süren bütçe müzakerelerinde ilk sözü Fuad Gökpınar (Urfa) aldı. Açık alınla Meclis karşısına çıkmış olan Celâl Bayar hükumeti bütçesinden sita yişle bahsetti. (Mustafa Şeref Akademisi) diye tavsif ettiği Bütçe encümenine de teşekkür ettikten sonra kazalann or tamekteb ihtiyacından, Konya ve Urfadaki su sıkıntılanndan ve sıtma yüzünden harblerden ziyade kurbanlar verildiğinden bahsetti ve batakhk meselesinin müstacel bir vatan işi olarak ele alınmasını diledi. Hüsnü Kitabcı bütçenin devlet hayatının gidişini rakamların kat'î ifadesile vazih olarak gösterdiği için ehemmiyetle tetkike değer bir vesika olduğunu ve yeni bütçenin her vatanpervere inşirah verici bir manzara taşıdığını kaydetti. İzahatı sı rasında memlekette nüfusu çoğaltmak i çin bazı mevzuata ihtiyaç olup olmadı ğını tetkike şayan gördü ve ezcümle de di ki: « Bu zeminde imali fikir edince, görülür ki, birincisi .nüfusu teksir için izdivacı, tevellüdatı çoğaltmak, ikincisi de doğmuş çocuklan yaşatmak gibi iki mü him mesele mevcuddur.» Hatib, bu husustaki mütalea ve dileklerini saydıktan sonra doktorsuzluk yü zünden heder olan nüfusun da çok olduğunu kaydetti, «çok çocuklu ailelere yardım hususunda mevzuatımız sakit kal mamahdır» diyerek Almanya, Fransa, Italya, hatta îngilterede bu sahada alın mış olan kararlan zikretti. Bütçe rakam larını tetkik eden e?ki Kitabcı (1931) e nazaran yüzde altrnışbir nisbetindeki ar tışm (1941) de bütçemizin 300,000,000 liıaya varacağmı gösterdiğini söyledi. Atatürkün yüksek direktif ve iradelerinin hükumet tarafından büyük bir kiyasetle tatbikından mütevelîid olan bu neticeyi alkışladı. Hüsnü Kitabcı, varidat rakamları arasında şeker istihlâk vergisinin cılızlığma ilişti. Masraf rakamları içinde de Nafıa bütçesinde azlık, ücret ve maaşlarda çokluk olmak üzere iki noktayı ele aldı. Hüsnü Kitabcı: «Memleket varidatı çoğal dıkça, hele ücret fazlalığı artmaktadır. Bu işlerde imsak etmesi lâzım gelen Maliye Vekâletinde dahi 213,000 lira ücret fazlalığı vardır. Ücretli memurlar bugün çok yüksek bir yekun teşkil etmiştir. Artık bunlar hakkında da bazı ahkâm kullanılması lâzımdır. Büyük Önderin Maliye memurlan için bir tavsiyeleri vardı. Bunun ne dereceye kadar tutulmuş olBu inkişaf vaziyetleri bana bir tavsi yede bulunmak cesaretini veriyor: « Dünya istihsalâtı umumiyesi 929 senesindekini bujmuş, istihlâk de o nisbette artmıştır. Buhranın en büyük âmili olan müvazenesizlik düzeldiği halde tesirleri tamamen kalkmamıştır. Fakat her millet genişleme tedbirleri almaktadır. Mese lâ biz de geçen sene bazı kararlarla it halâtı biraz genişlettik. Ben biraz cesa retli olmakla beraber diyorum ki şu klering tahdidatından kurtulmak imkânı da yok mudur?» Halil Menteş, bu noktai nazan da i • zah edici cümlelerden sonra üzüm meselesini ele aldı. İktısadî kaynaklardan en mühimi olan ve bazan memlekete 25, 30 milyon lira getiren bu mahsulün satış işinde maliyet fiatı üzerine müessir olan elemanlann tetkik edilmesini tavsiye etti. Halil Menteş sözlerinin sonunda Başvekil Celâl Bayarı candan tebrik ve teşekkürle tuttuğu yolda daha cesur ve metin yürümesini, memleket menfaati namma hayırlı buldu. Inhisarların mütedavil sermayesi Ankara 23 (Telefonla) İnhisarlaın her nevi işletme masrafına karşılık olmak üzere kabul edilen mütedavil sermayesi hesaba katılarak sermayenin tezyidr Iüzumunu ortaya çıkarmışrır. Meclise tekif edilen bir lâyiha ile mütedavil serma. 30 milyon liraya çıkanlmaktadır. GÜNÜN BULMACASI 1 2 3 1 2 S 4 6 6 4 5 * 7 8 9 10 1 1 1 I B B 1 B B B B B M B B B B B B 8 9 10 11 B fl B Berc Türker de bütçe münasebetile mütalealarını söyledi. Fazıl Ahmed Aykaç, denk bütçenin tanzimine gösterilen itina ve muvaffaki yeti sena ile andı ve büyük bir hukuk ve maliye üstadının hatırından hıç çıkmıyan sözlerini tekrarhyarak bütçe denkliği prensipinin ehemmiyetine varmamış olan memleketlerin başına iktısadî zelzele ve içtimaî inhidamlar geldiğini kaydetti. Bundan sonra heyeti umumiye hakkın1 2 3 4 5 6 7 X 9 1011 da başka söz alan olmadığmdan maddelere geçildi. 1 MİÜİZİA YİEİDİEİLIEİR Muvazenei umumiye kanun lâyihası • İRİÖİK İİL B V nm, devlet bütçesine dair lâyihalann 3 NİÜlGlBlCİtlVİE LİE K 1938 malî yılı masrafları için 249 milyon 4 A LİBİMİEİY İİLİBİBİE 954,020 lira tahsisat veren birinci mad 6 K EİRİEİVİİ ZİBİPİAİS desi okundu ve buna bağlı (A) cetveiindeki masraf bütçelerinin görüşmelerine A NIİİH • İKİAİŞİE SİBİSİÜİZİB K İ A geçildi. Büyük Millet Meclisi, RiyasetiB cumhur, Divanı Muhasebat, Başvekâlet, 8 AİDİAݧI«İC AİV AİBİE Devlet Şurası, îstatistik Umum Müdür 9 L AİLİE • İAİSİA LİE T lüğü, Devlet Meteoroloji işleri umum mü10 A VİEİNİE ıBİAİTİAİL Bi dürlüğü ve Diyanet işleri reisliği bütçeler konuşularak kabul edildi. Vakit gecikti 11 R İAİHİH KİAİBİAİRİAİNİ ğinden tcplantıya nihayet verildi. Zayi Yarın saat 14 te içtima edilecek, Ma1935 de İstanbul Yuca Ülkü lisesin ^ liye Vekâleti bütçesinden başlanarak rnü den aldığım tasdiknameyi zayi ettim. zakerelere devam olunacaktır. Yenisini alacağımdan eskisinin hükmü Âcil ve zarurî işlere aid yoktur. tahsisat lâyihası İstanbul Kültür direktörlüğünda1 Halim Ankara 22 (Telefonla) Âcil, za Soldan sağa: 1 Kırüacak birşeye istinad eden (iki kelime). 2 Üsküdarda bir semt, caka. 3 Büyük tesir göstermeden geçme, doktorluk ilminin tersi, kıüc. 4 Anıtlar, bir emrin tersi. 5 Bir hayvanm tersi, başma bir «b» getirirseniz evlenmemiş olur. 6 İlk insan, bir emir. 7 Fazla tadı olan, elbiselik. 8 Yüksek memurlara yakışır surette, mükemmel. 9 Keskinleştirmek. 10 Bir yemiş, nezaketsiz. 11 İnsanlar, bir cins pasta. Yukarıdan aşağıya: 1 Büyük çiviler. 2 Kadıköyde bir . semt, bir emrin tersi. 3 Geçmiş zaman, yassı oluş. 4 İsim, bir maden, sıfat edatı. 5 Büyük havan, bir Ermeni ismi. 6 • ; Bir cins hayvanlar, tarladaki buğdayın tersi. 7 Kâfi, saçları rahatsız. 8 İçilen şeylerden, parça. 9 İsim, parça dikmek, 10 Meşhur bir tarih profesörümüz, mefctebe devam eden. 11 Bir soru edatı, yuzümüzün bir kısmı. Evvelki bulmacanın halledilmîş şekli ülzlüiş ıış §lı