Katalog

CUMHIIRIYEl 14 Temmuz 1937 Sarkî A nadoluda Köyler ve Köylüler Büyük memleket röportajı : 21 Yazan : Bahri Turgud Okaygün ( Şehir ve Memleket Haberlerl j Siyasî îcmal Tifo meselesi Sıhhat meclisinin verdiği yeni kararlar Dün îstanbul vilâyetinde Vali mu avini Hüdainin yanında îstanbul sıhhat meclisi toplanmıştır. Sıhhat müdürü, Gureba hastanesi ser tabibi, sahil sıhhiye müdü«ü. hıfzıssıhha mütehassısı, lâboratuvar şefi, Nafıa müdürü, resmî hasta neler müdürlerile iki eczacıdan mürekkeb olan meclis İstanbulun sıhhî vazıyetini gözden geçirmiş ve hususile tifo meselesi üzerinde esaslı surette görüşülmüştür. Verilen kararlann başında şunlar vardır: 1 Tifonun en kesif bir halde bu lunduğu Fatih ve Eminönü mıntakala • rında tarama ameliyesi yapılacak, polis karakolu, mahalle mümessili ve bekçiler vasıtasile hastaların adedi ve hastalıkla nn cinsi öğrenilerek bunlardan tıfoya tutulmuş olanlar hakkında lâzımgelen tedavi ve tahaffuz çarelerine girişilecektir. 2 Bu iki mıntakada halka mec burî aşı tatbik edilecek ve aşılanmıyanlar hakkında kanunî muameleye teves sül edılecektir. 3 Beş günden fazla ateşi devam eden hastaların şüpheli tifo olarak ihbarı mecburî tutulmuştur. 4 Fatih mıntakasında aşı istasyonlannın adedi tezyid edilecek. Sıhhat Vekâletine müracaatle fazla doktor ve aşı memuru istenecektir. Komisyon bundan maada hemen her gün toplanarak şehrin sıhhî vaziyetini kontrol altında bulundurmak üzere tâli bir sıhhat komisyonu teşkiline karar vermiş ve bu komisyon Belediye hıfzıssıhha müdürü doktor Zeki, lâboratuvar mü dürii Nureddinle sıhhat müdür muavin lermden mürekkeb olarak teşkil edilmiştir. Bu tâli komisyon münhasıran tifo meselesile meşgul olacaktır. Verilen kararlann bugünden itibaren tatbikına geçilecektir. Gümrük ve Inhisarlar Vekili ve Sıhhat Vekâleti vekili Rana dün sıhhat müdi riyetinden tifo işleri hakkında izahat almıştır. Dün 14 ü Fatih mıntakasında olmak üzere şehirde 20 tifo vakası olmuştur. Sıhhat müdiriyeti hastalıkların vuku bulduğu mıntakalarda derhal icab eden sıhhî tedbirleri almışhr. San 24 saat zarfında Istanbulda 28,444 kişiye tifo aşısı yapılmıştır. Süvarilerimiz Avrupadan dün avdet ettiler Muhtelif memleketlerde yapılan müsabakalarda îyi dereceler alan zabitlerimiz tezahüratla karşılandı Filistînin taksimi ngiltere Umumî Harbde karşılaştıgı büyük zorluklar karşısmda Arablann yardımını temin içjn onlara bir Arab Imparatorluğu teşkilini vadet miş ve dünya sermayesine hakim Ya hudilerden de kâfi derecede para koparmak için de Filistinde millî bir Yahudi yurdunun tesisini taahhüd etmişti. Daha sonra Mısıra istiklâl verilmesi zarureti karşısmda Akdenizin şarkmdaki Ingiliz askerî kuvvetleri ve donanması için Filistinin başlıca üssülhareke olması, Ingiliz bahriyesinin petrolunu temin eden Musul petrollarının boru hattile Hayfa lima nına getirilmesi, buradan şarka doğru büyük bir askerî demiryolu ve geniş bir olomobil yolunun yapılmağa başlaması, Hindistana giden hava yolları için Fi Iistinin en mühim bir istasyon olması itibarile bu memlekette Ingiliz împarator luğunun hayatî ehemmiyeti ve menfaatleri bir kat daha çoğalmışür. îngiltere Arablarla YahudPere yap tığı birbirine zıd vaidleri bir derece ifa etmiş olmak ve ayni zamanda Filistinde yukanda saydığımız menfaatlerini daimî olarak korumak için Kral narnına teşkil olunan komisyonun yaptığı tavsiyelere binaen Filistini üç parçaya ayırmağa karar vermiştir. İngiltere, Irak gıb: kendısile müttefık olacak Yahudi ve venı Arab devletlerinden liman ve demiryollarından askerî cihetten istifade için taahhüd al mak, Hayfa ve Akabe limanlannda hususî hak ve imtiyazlara sahib olmak su retile sevkülceyş menfaatlerini emniyet altına alacağı kanaatine gelmiştir. Gayet fakir olan Maverayi Erdün emaretine Filistinin gayrimamur ve çorak yerlerinin ilâve edilmesi bir fayda temin etmiyeceğinden İngiltere yeni Arab devIetine iki milyon Ingiliz lirası vermeği ve memleketin en zengın ve mamuı ve mümbit yerlerine sahib olacak Yahudi hü kumetinden dahi bir miktar para almağı taahhüd etmiştir. îngilterenin Filistin meselesini hallet mek için bulduğu bu taksim usulü Filis tindeki hıristiyan Arablar müstesna olarak hiçbir tarafı memnun etmedi. Hıristiyan Arablann toplu olarak yaşadıklan Kudüs şehri ve havalisi Ingüteıenin da ; mî mandası altında kalacağmdan bun 'ar gerek Yahudilerin gerek Müslümanların idaresinde bir ekalliyet olaTak yaşamaktan~kurtuıınu; olacaklarıflı düşünerek sevinmişlerdir. Filistin Arablarının Müslüman olan ları müttefikan İngiliz plânını reddettiîer. Hatta mutedillerin başında bulunan Ragıb Naşaşabi dahi bu plânın Arablar için kabule şayan olmadığını beyan et miştir. Filistindaki Arab mücahedesini idare eden âli icra komitesi umum Arab hükümdar ve reislerine müracaat ederek bu Arab memleketinin taksimi hakkın daki fikirlerini sormuş ve memleketin kurtanlması için yardım istemiştir. Umum Arab hükumetleri şefleri de ıngiliz plânını reddetmişler ve Filistin Arablarının davasına müzahir olacaklarını bildirmişlerdir. Hatta îngilterenin müttefiki bulunan Irak hükumeti bile Filistinin taksimini tasvib etmediğini bildirmiş, Ingiliz plânını protesto etmiş ve Filistin Arab mücahede komitesile iş birliği yapacağını temin etmiştir. H II Halk arasında tevekkülün manası Köylü anlatıyordu: « Yağmur yağarsa, güneş ve yağmur elele verdilermi ekîn iyîdir. Rızkımız gelmezse elbet tohumunu olsun çıkarırız» Şarkî Anadolunun dört tarafındaki ve her mıntakasındaki halkını en hurdebini bir inceleme sisteminc tâbi tuttuğunuz vakit güneş, silâh, at vc reis mefhumla rının en mühim degerler iktisab ettiğıni ve millî hayatlannda en çok kıymet ve rilen, en ziyade alâka gösterilen birer varlık olduklarını görürsünüz. Hanefî, Şafiî, Alevî gibi bütün îslâm mezheblerine mensub köylülerin meçhul tesirler altında ve gene ruhlarda yerleşen çok eski bir an'anenin gösterişsiz sevk ve ilhamile güneşi takdis ettiklerini birkaç tecrübe ile anlayıverirsiniz. Bu havalide bir güzelliği, cazib bir cemali, hulâsa güzel bir nesneyi tarif ettikleri zaman güneş gibidir derler ve bu bir tek sözle tasvir edilen nesne muhakkak ki bediiyat âleminde mümtaz bir mevki sahibidir. *#* Ben at üzerindeydim, o yumuşak paIanlı bir katıra binmişti. Yolda buluştuk ve konuşarak yolumuza devam ettik. Suallerime çok dikkat ediyordum, onunla en samtmî ve yürekten bir hasbihale karar vermiştim. Bu karann tatbikinden beklenılen neticeyi almak gayretile muhatabımm zayıf tarafım arıyarak kurcalamağa başladım. Yol müsaiddi, yanyana gitmek için estersüvar arkadaşa rica ettim. O hıç bozmadan: Piç katıra güvenilmez, piç insan gibi çifteler. Benim at onun ana tarafından dayısıdır, gerek dokuıunıya. Atın şeceresi var mı? Bilmiyorum, emanettir. îçinden mırıldanarak atı bir tetkik etti ve eskı bir Türk athsı merak ve salâhiyetile: Bu soyunu, sopunu bilmediğimiz bir insan gibidir. Belki de atların piçidır. Çünkü yeğenini görünce kulaklarını kı sıyor. Senin attaki surat benim hoşuma gıtmedı vesselâm. Ben dizginine sahib olurum! Korkma. Gene ihtiyattan aynlmadı ve katırın yularına hâkim olarak daimî uzakça bir yan takib ve benimle kcnuşmağa devam etti: Bu sene ekinler nasıl? Omuz silkti, bunda öyle derin bir mana vardı ki tevekkülünden değil manevî kuvvetinden olduğu apaçık. Yüzünün çizgileri, tabiatin sertliğine beliğ birer deHldi, gözlerinin içi parlak, siyah ve müfeharrikti. Bunda derunî metanetin bü tün sahifeleri apaçık okunuyordu. Yağmur yağarsa, güneş ve yağmur elele verdiler mi, ekin iyidir. Rızkımız gelmese elbet tohumunu çıkarırız. Rızkı da keçiden, koyundan, inekten ve katır kirasından çıkarırız. Beş on ölçek kepek, ig bitti. «Burada una kepek derler.» Hayret, hayatı bu kadar istihfaf, yaşamayı bu mertebe istihkar eden ve yaşama mücadelesinde bu basit formüllerle en büyük galibiyeti temin eden köylü kardeşe sordum: Çoluk çocuk aç kalırsa ne yaparsmız? Çalışan için açlık yoktur, baklava böreğe ne lüzum var. Hem Allah çalı şanlan mahrum etmez. Onun bir adı da razzaktır. Sabit fikirli ve büyük bir idealist. Hem mefkuresinin esaslarını en kolay bilgi ve kanaatlere dayatmış, yok yoktur, o Allahın razzak adına, çalışma gücüne dayanarak nzıksız kalmayı hatırından bile geçirmiyor, onda hem faziletli bir feragat, hem de ilâhî ve ulvî bir tevekkül vardır. İmanının kudretini, manevî cephesinin salâbetli lâkaydisini ifşa eden birkaç delili de yukarıki muhaverede bulabilirsiniz. Köyünüz kaç evlidir? Hemen hiç bekâr yok. Anlıyamadın. Sen anlatamadın. Yani köyde kaç hane var. Ha, eski «ağalardan» beş ev, Reşid Bey gilden iki ev, etti 7 ev, 35 ev de bız köylünün hepsi ne etti? Etti, etti. Ben dimağan 3 5 + 5 + 3 = 4 2 dehşetli muadelesini bir riyaziyon meharetile hallettikten sonra bir muhteri telâşile buldum dedim: Kırk iki. Hoşsohbet, tarifleri köy edebiyatma çok uygun olan muhatabım benim bil gili bir insan olduğum vahminde bulu narak takdirini ibzal için: Sen dedi, yamansın. Maşallah bir tevarihsin. Onların incrinde bilgisi çok sanılana tevarih derler. Halk her yerde böyledir, doğîu veya eğriyi, cümle, kelimenin terkib veya yerinde kullanılmasını düşün /EÇZ Jcendisine en uygun geleni derhal alır evirir, çevirir ve istedigi şekil ve istikamette idare eder. Meselâ o havalide arazi tahrir komisyonu faaliyete geçince halk komisyon demiyor, diyemiyor. Şeritçi diyip çıkıyor ve en munisi de bu değil mi, bu komisyonun teşkilinden mak sad araziyi mesaha, sahiblerini tesbit ve vergi tarhetmektir: Bu eski ağalar, beyler de ne oluyor, daha var mı onlar? Yok, yok amma biz gene ecdadlan için hatır sayanz. Yani mezar taşının hatın var öyle mi? Ne de olsa büyük büyüktür, ba balarımız bize: «Büyüklere kıyam edin, onları en üst başa oturtun. Siz de diz çökerek edebli olun» derlerdi. Onlar eskiden hiç fenalık etmediler mi? Kötülük eden bulur, derler. Et mişlerse bulmuşlar. Biz gene haür sayanz. Ne beyi derler onlara? Reşid (Bey) gil derler. Reşid Bey sağ mı? Ölmiiş, delikanlı bir oğlu var. Beylik yapıyor mu, yani babasının yerini tutacak mı? Tanınmış bir ailenin çocuğu eğer lembel, akılsız, arsız, huysuz olursa ona tevcih edilen yegâne hakaret, «babası nın yerini tutmadı» demektir. Bunun için ben de ayni reçeteyi tatbik ettim. gt*.o İstanbula gelen binicilerimizin istikbalinden iki intıba Avrupanm muhtelif sahalarında bey nelmilel binicilik müsabakalarına iştııak. ederek birçok muvaffakiyetler kazanaa binicilik mektebi müdürü yarbay Saimin daresindeki süvari ekipimiz dün akşam Mesajeri Maritim kumpanyasmın Pro vidans vapurile şehrimize avdet ermijtii. Türkün kudretini beynelmilel sahalarda Avrupahlara gösteren süvarilerimiz, nhtımda binicilik mektebi talebeleri, civar kıt'alardaki süvari zabitleri, müteka'd üvariler ve binlerce halk tarafından karş'lanmışür. Süvari ekipimize Sipahı O cağı sivil azalan, binicilik mektebi ku, mandanlığı, binicilik mektebi talebeleri ve binicilik mektebi muallimlerinden Toton tarafrndan buketler verilmiştir. Süvari ekipimize refakat eden süvari müfettişi general Şemseddin de Provi dans vapurile dün akşam şehrimize gelmiştir. sahaları ilk defa görmüştür ve çok kuvvetli ekiplerle karşılaşmıştır. Buna rağ men kendisine tevdi edilen temsil vazifesini şerefle ifa etmiş ve ak yüzle donmüstür. Bu müsabakaların herbirinde birinci, ikinci, üçüncü ilâh.. gibi çok iyi derece ler alınmıştır. Türk süvari ekipinin beynelmilel sahalardaki muvaffakıyetinden bahsederken başta Büyük Önderimiz Atatürk ve sevgili Başbakanımız olduğu halde bütün büyüklerimizden daima azamî alâka ve lutuf gördüğümüzü de zikretmeliyiz. Bu alâka ve lutfa daima lâyık kalmak dü şüncesi ve bu ilham membalarından aldığımız kuvvet de bizi muvaffak eden âmillerden biridir. Türk olduğumuzu düşünerek çahşmak, ululanmızın teveccüh ve itimadlanna karşı medyun olduğumuz şükranı sözle değil fiille ödemek, memleketin bu alâ ka ve muhabbetine daima mazhar kalmak azmj bize^bu muvaffakiyetleri vermiştir. Yalnız \>u lutuflann şükranını filen göstermek hususunda bütün enerji ve gayretIerile çalışan ekip arkadaşlarımı burada da takdir etmeği, mektebin müdurü ve ekipin şefi sıfatile vazife telâkki ederim.» Yarbay Saimin beyanatı Süvari ekipimize riyaset eden yarbay Saim» dün gece bir muharririmize şu be< yanatta bulunmuştur: « Malumunuz olduğu üzere Türk üvari ekipi bu sene Roma, Paris ve Londra müsabakalarına istirak etti. At spo runu tanıyan ve takib edenlerin takdir edecekleri veçhile Avrupada yirmi bir yerde yapılan beynelmilel konkurlar içinde mânilerinin azameti ve parkurla rının zorluğu itibarile Londra. Paris ve DENİZ IŞLERI Vimandaki çarpışma etrafında Akay idaresinin Burgaz ve Kadıköy vapurlannın çarpışma hâdisesi etrafındaki tahkikata dün de devam edilmiştir. Hâdiseyi tesbit etmek ve mes'ulü meydana çıkarmak maksadile teşkil edilen heyet dün limanda çarpışma hâdisesinin olduğu yarde bir keşif yap mıştır. Çarpışmada hafifçe yaralanmış olan iki vapurun süratle tamirine başlanmıştır. Süvarilerimiz, Londrada, biri Eyüb Öncü, dığeri de Cevad Kula tarafından iki binicihk, 2,10 metro maniadan bir de ikincilık kazanmışlardır. Londra ve Romadaki atlı spor sahalannda da birincilerden ancak birkaç saniRoma basta gelmektedir. Türk ekipi bu ye farklı olarak derecler almışlardır. CEMÎYETLERDE Mürettibler Cemiyetinin tertib ettiği gezinti «Türk Mürettibler Cemiyeti», hasilatı cemiyetin yardıma muhtac azasına ve emektarlarına sarfedilmek üzere bir deniz gezintisi tertib etmiştir. Gezmti ağustosun 28 inci cumartesi günü gecesi yapılacaktır. O gün saat 16 da Şirketihayriyenin 68 numaralı va purile Köprüden hareket edecek ve Boğaziçi ile Adalara gidilerek geceya rısma kadar eğlenilecektır. Matbuat uğrunda gayret gösteren, bu fedakârlar menfaatine tertib edilen gezintiye cemiyet mensublarından başka birçok kimselerin ve münevverlerin iştirak edecekleri şüphesizdir. Tarife komisyonu faaliyete geçiyor îstanbul ve İzmır lımanlarında yük leme ve boşaltma ücretlerile Akay, Şirketıhayriye, Halic ve İzmir körfez vapurlannın yeni tarifelerini tesbit edecek olan komisyon faaliyete geçmiştir. Komisyon, evvelâ İzmir limanma aid tarifeyi tesbit etmek üzere orada toplantılarına başlamıştır. Heyet oradaki işini bitirdikten son ra şehrimize gelecek ve ayın on beşinden itibaren buraya aid tarifelerin tesbitine girişecektir. Tarife komisyonu yeni ücretleri tesbit etmeden evvel bir senelik tarife tatbikatınm neticelerini, alâkadar idarelerin malî ve iktısadî vaziyetlerini gözden geçirecektir. Bu iti barla İstanbula aid tarifelerin tesbiti bir ay kadar sürecektir. ADUYEDE Eski Kadıköy Su şirketi dava edildi Eski Kadıköy Su şirketi, tesisatımn Ankarada satm alınmasından evvel, memurlarına bir ikramiye vereceğine dair Nafıa Vekâletine tahriren teminat verılmişti. îngilterenin himayesinde bir Arab hüBu teminata rağmen şirketin harekete geçmedığini gören memurlar İkinci kumeti bulunan Basra körfezinin şima Ticaret mahkemesine müracaat ederek Iındeki Küveyt emiri bile ayni yolda ceşirket aleyhınde dava açmışlardır. vab vermiştir. İngiltere ile dost bulunan Bir sahtekârın mahkumiyeti Maverayi Erdün Emiri de Ingiliz plâ Kızıltoprak Posta müdürlüğüne ve nının inkisan hayal uyandırdığını, Ya kâleten bakarken 479 lira 11 kuruş pa fanm Arab idaresinden tefrik edilmesini rayı zimmetine geçiren ve bazı havale ve 400,000 Yahudinin bunlara verile makbuzlarının tarıhlermi değiştıren cek hükumetin havzasındaki 300,000 Kâzım, Ağırceza mahkemesinde 7 sene Araba tahakküm etmelerini tenkid et 10 ay hapse ve zimmetine geçirdığı pa miştir. raları ödemeğe mahkum olmuştur. Diğer taraftan Filistinin taksimi plânı ne bu memleketteki Yahudileri, ne sıyonist teşkilâtını, ne de bütün dünya Yahudi âlemini memnun etmiştir. Ya hudi âleminin kâbesi sayılan Kudüsün teşkili tasavvur olunan Yahudi hükumetinden ayrılmış olması bu âleme pek fena tesir etmiştir. Siyonistler ise Filistinin taksimi değil Maverayi Erdünün ilhakıle büyütülmesi taraftan idiler. Şimdi bütün dünya Yahudi âlemi heyecan ve harekettedir. Zürich'de toplanacak dünya siyonist kongresi büyük bir mücadeleye hazırlanıyor. Amerika Yahudileri Amerika hükumetini müdahaleye icbar için şiddetle tazyika başlamışlardır. Hulâsa Filistin meselesi büsbütün çıkmaza girmiş bulunuyor. Batan ttalyan vapuru hakkında Bir sabah gazetesi Çanakkalede bir çarpışma neticesi batmış olan İtalyan bandıralı Kapo Pino vapurunun çıkarılması kararlaştırıldığını, bu maksadla Türk Gemi kurtarma şirketi idare meclisi reisi Amiral Vasıfla mühendis Şemsinin Alemdar tahlisiye gemisile Ça nakkaleye gideceğini yazmıştır. Bize verilen malumata göre, bu haber tamamen yanlıştır. Geminin kurtarılması hakkında bir karar verilmediği gibi Türk Gemi kurtarma şirketinden den kimse dün Çanakkaleye gitmemiştir. Vapurun vaziyeti hakkında mahallen esaslı bir keşif de yapılmış değildır Londra Büyük Elçimiz geldi Model tayyarelerin uçuş tecrübeleri Muharrem Feyzi TOGAY Temizlik işleri Evvelki gün Kadıköy ve Üsküdar ci hetlerinin temizlik vaziyetini tetkik eden Vali ve Belediye reis vekili Şükrü dün de Beyoğlu tarafım teftiş etmiş ve Fethi Okyar karşılayıcılan arasında bilhassa cHanımefendi sokağı» hakkın da vaki neşriyatımızı nazan dikkate a Londra büyük elçimiz Fethi Okyar miz Köstenceye kadar otomobille seyalarak burada yapılması lâzım gelen iş dün Romanya vapurile Köstenceden hat etmiştir. Fethi Okyar dün akşam lerin ihmal edilmemesi için alâkadar • şehrimize gelmiştir. İki ay mezuniyetle Floryaya giderek Cumhur Reisi Ata lara emir vermiştir. memlekete dönmekte olan Büyük Elçi türke arzı tazimat etmiştir. Cumhuriyet Nüshası 5 kurustur. Türk Model Uçakevi tarafından hazırlanan muhtelif tiplerdeki model tayyareler dün Taksim stadyomunda Tay ym tmoijuti rtiıi lamail Hakkı iie Tnrfckuşu erkânı ve Maarif müfetttş lerının huzurunda uçurulmuştur. Model uçak müessese direktörü bu münasebetle uçaklar hakkında izahat vermiş tir. Tecrübeler muy^ffakıyetle neticelenmiştir* Aobne şeraiti { Senelik Altı aylık Üç avlık Bir aylık Türkiye icin 1400 Kr. 750 » 400 » 150 > Harîe için 2700 Kr. 1450 » 800 » Yoktur