Katalog

10 İkincîtesrin 1937 CUMHURİYET BIR JEVAHATIN NOTLARI Antakya Lisesi Sekiz sene evvel bu mektebde 150 den fazla Türke mukabil 3 Arab talebe varmış. Bugün ise 200 mevcudun yarıdan fazlası Arabdır Yazan; KANDEMİR 35 tktısadî hareketler Paramızın kıymeti Evvelâ Büyük Şefin ağzından duy duk; dün de Başvekil Celâl Bayar Kamutay kürsüsünde izahını yaptı ve: «Paramızın kıymetini muhafaza edeceğiz.» dedi. Büyük bir ehemmiyeti haiz olan nu tuktan şunu anlıyoruz: Paramızın kıy metini düşürmemek genc Türkiye Cumhuriyetinin kalkmma hamlesinin bir zarureti ve millî ekonomimizin kat'î icabıdır. Bunun yanına Başvekil kat'î bir ifade ile hiçbir vakit devalüasyon yapılmıyacağmı da kat'î bir ifade ile ilâve edi yor. Devalüasyonun ehemmiyeti, bilhassa Amerika, îngiltere ve Fransa arasında yapılan üç tarafl: para anlaşmasmdan sonra alınan netice ile tebarüz etmiştir. Devalüasyon Fransa ve Fransız müstemlekeleri için bir dehşet havası yaratmıştır. Bizde devalüasyondan kabinedeki değişme sırasmda bahsedilmiş ve hemen tekzib olunmuştu. Bu defa Kamutay kürsüsünden de tekzibe uğradığını görüyo ruz. ikinci bir«tahttan feragat» PENCERESiNDEN Windsor Dükünün akim Pastırma kanunları kalan Amerika seyahati için böyle diyorlar Zavallı eski Kral, Amerikahlara Nazi olmadığını isbat için şimdi Skandinavyaya, hatta Rusyaya seyahate hazırlanıyor apurda burnuma keskin bir pastırma kokusu çarptı. Kaçınmak imkânı olmadığı için hayale dalıp burnumun duygusunu uyutmaya ve avutmaya çalıştım. Bu uğraşma sırasmda ilkin hatırıma şu fıkra geldi: Vaktile birini Kayseriye sürmüşler. Herif oradan Dahiliye Nazınna yirmi otuz kilo pastırma göndermiş ve affını temin edip îstanbula gelmiş. Nazırın rakiblerinden biri de vakıayı öğrenince: «Pastırmayla sürgüne gidildiğini biliyorduk amma sürgünden dönüldüğünü bilmiyorduk» demiş!.. Sonra Tevkiî Abdurrahman Paşanın meşhur eserindeki pastırma kanununu hatırladım. O eserde «Kanunu izni basbrma» başlığile şu satırlar yazıhdır: «Ihtisab Ağası Yedikulenin dışındaki Tokat mevkiinde Veziriazam hazretleri için ziyafet hazırlar. Orada bir mesçid vardır. Veziriazam ruzimerre âdet olan Kol tariki üzere önünce çavuşbaşı ağa çavuşlarla ve kapı kethüdalan ve satırlar ve tüfekçiler ve ardmca muhzır yoldaşlan üsküflerile ve muhzır süpürgesile ve sair huddam ile erkence sarayından hareket buyurup ve bu mesçide varup sabah namazın anda eda ederler. Kadı efendi ve yeniçeri ağası anda bulunurlar. Lâkin namazdan önce görünmezler. Büsbütün başka şartlar altmda şu veya bu memleket tarafından yapılmış olan devalüasyonun bizim iktısadî ve malî politikamızda hiç de yeri olmadığı ve olamıyacağı esasen bütün aklı selim erbabının tasdik ettiği bir hakikattir. Süphe «Namazdan sonra Veziriazam selîml* yok ki bize en uygun olan bugünkü şeAntakyalı talebeler arasında sin giyüp ve yeniçeri ağası ol mahalde kildir. Başkalan da işlerine gelen şekli VVindsor Dük ve Düşeşinin BerlLnde alınmış resimlerinden ye?» diyen var, ne de imtihan günü şöy tatbik eder. Lise yaz tatili yapryordu. Windsör Dükünün, Amerikaya ya yetine dair haberler gelmeğe başlamıştı. selimisile gelüp Vezirin koltuğuna giriip Fakat gencler, rahatça görüşebilmek le hafif tertib olsun bir devam cetveli sopacağı seyahate, Baltimore işçilerinin, Nevyork'taki denizciler, Bremen vapuru atına bindirir, kadı efendi dahi urfü \* F. G. jçin mektebin önündeki bahçede toplan ran... muhtelif sebeblerle muarız bulunmaları limana geldiği zaman muazzam bir nü uzun yenli sofu ile binüp ileri gider v« nüp selâma durur. Çavuşbaşı dahi selimiBu yetmiyormuş gibi Türkün, Arabın mağı istediler. kaldığını îş talimatnameleri için bir yüzünden bu seyahatin akim ile gelen mayiş yapmak hususunda karar ittihazı sin giyüp ileri gider. Reisülküttab efendi Şehrin gürültüsünden uzakta, yeşil ze ve Fransızın bayram günlerinde mekteb için miting tertibine hazırlanmışlardı. haber vermiştik. Dünkü posta formül bulundu min üstüne oturtulmuş bir oyuncak evi tatil ediliyormuş. Avrupa gazeteleri, bu mesele etrafmda M. Bedaux'nun vaziyeti de gitgide dahi selimisle çavuşbaşı ile beraber yürur, andıran binanın geniş merdiveni başında Eh, üst tarafı can sağlığı... Millî Sanayi Birliği, fabrikalann iş bazı yeni tafsilât veriyorlar. güçleşiyordu. Bedaux sistemini kabul ve ağa dahi binüp Veziriazamın onüne düHataylı genclerle buluştuk. Sekiz sene evvel bu mektebde 150 den kanunu mucibince yapmağa mecbur olBaltimore işçi federasyonu reîsî, Pa tatbik eden sanayi müesseseleri, vaziyetin şer. îhtisab ağası başında perişanî, orta GÜICT yüzlü, sıcak kanlı, şen.. fakat fazla Türke mukabil 3 Arab talebe var dukları dahilî talimatname için bir for risSoir gazetesinin bir muharririne şu be aldığı şekilden endişelenmeğe başlamış kuşak ve elinde asa ile mesçid önünde karşı gelüp Vezirin eteğini öptükten sonmış. Bugün 200 mevcudun yandan faz mül bulmuştur. Bu formül, bütün fab yanatta bulunmuştur: zavallı çocuklardı... lardı. rikalara aiddir. Yalnız fabrikalar buna Onlarla sohbete dalıyordum ki, mü lası Arabdır. Amerikalılar, Dükün, faşist temayül ra önünce piyade yürür. « Bizim şikâyetimiz Dükten değil, kendileri için ayrı ayrı olan şeraiti hu«Ziyafet mahalline varıldıkta ağa Sebeb? dür muavinlerinden biri büyük bir nezasusiyeyl ilâve edeceklerdir. Bu suretle M. Bedaux'dandır. Bedeaux sistemi, A ler beslediğine inanmamakta ve kabahati, Türk çocukları Türkiyeye kaçıyor gerek iş veren ve gerekse işçi için bütün merika endüstrisine, on senedenberi, di etrafındaki akıl hocalarının beceriksizli önce inüp Veziri koltuklar ve eline bir ketlc bizi içeri davet etti. asa verir, sonra Vezir oturup kadı efen Söylece çocuklarla derdleşip git lar. îstanbulda bir kolavlık temin olunmak ğer herhangi sebeblerden çok daha faz ğine atfetmektedirler. diyi ve ağayı dahi huzurunda oturtup Doğru. Hangisîne sorsanız, en büyük tadır. Formül, dün îs dairesi tarafından la muzır olmuştur. mek niyetindeyim. Sizi rahatsız etmiyeBazı gazeteler, bütün bu hatalara sedileği, hür ve mes'ud ana vatanda tahsi tetkik edilmiştir. Millî Sanayi Birliği, yim.. bebiyet verdiğinden dolayı, îngiltereyi bastırmaya müteallik musahabet ederler. Fakat, Dük de Windsor'a karşı aldı Ziyafetten sonra bastırmalar âdeti kadim bugün neşredecektir. Dedimse de olmadı, alaymalay mck lini bitirmektir. ğımız vaziyette de, onun, Almanyada muahaze ediyorlar ve «Dük seyahat fiküzre tahmin olunup Veziriazam hazretleFakat bu noktada bir lâhza durmak tebe girdik. sendikalizmi imha eden doktor Ley re rinde ısrar etmiş olsaydı, burada, yalnız ri bey'ü şirasına izin ve ferman ve muhteOrada da karşımızda, kibar bîr ev sa lâzımdır: fakatinde Almanyaya seyahat etmiş ol kendisi için değil, Britanya împaratorluİki yaşmdaki çocuk eb ağasına bir hil'at ihsan eder.» Memleketimizin her tarafında tarısîlhibi halile, bir Fransızı bulduk. masının tesiri vardır. Bedaux'nun, Wind ğunun şerefi için de tehlikeli bir takım nütokatlanır mı? Görülüyor ki Abdurrahman Paşanın Antakya Lisesinin hem müdürü, de bulunan Hataylı gencleri, şimdiye kasor Dükünü buraya getirmekten maksadı, mayişlerle karşılanacakh» diyorlar. Haygas admda bir tabelâcı, Hatice ımele aleyhindeki kendi sistemine rek dar olduğu gibi, kendi hallerine bırakmak yaşadığı devirlerde 300 yıl evvel pasDükün, son dakikada seyahatten vazhem kimya, hem biyoloji, hem Fransız em m m w uin2 yaşındaki çocuğu Bahriye, tabe debiyatı muallimi, ve hem cJeTiataylvîa asla cloğru değildif. *"*" **""" lam yapmak olduğunu zannediyoruz.» geçmesi, hükumet mehafilini de büyük bir tırmanın piyasaya çıkabilmesi için sadnazamların Yedikule dışındaki Tokat Bugüne kadar birçok sebeblerle deve lâsım bozduğu içîn bir tokat vurarak arif Müfettişi ve ayni zamanda Antakya Amerika sendika ş.eflerinden birçoğu, endişeden kurtarmıştır. kulağının incinmesine sebeb olduğuj| Amerika efkân umumiyesî bu çirkin mevkiine kadar alayla gitmeleri, orada Müzesi müdür vekili Mösyö Bazantay. de kulak denecek derecede az, vasatrn dan, dün birinci sulh ceza mahkeme Dük ve Düşes de Windsor, Amerikada Altı sıfatlı adam da geniş bir misafir üstünde adam yetiştirebilmiş olan Hata sinde 11 lira para cezasma mahkum ol ziyaret edilmesi icab eden sanayi mınta hâdiseden dolayı müteessirdir. Herkes, Îstanbul kadısile pastırma üzerine uzun yın elite olan şiddetli ihtiyacı unutulma muştur. perverlikle kollarını açarak: kalarını gezmek için Amerika iş federas dünyanın en büyük İmparatorluğunu ida uzun konuşmaları ve sonra bu metaın Buyurunuz.. diyordu. Burası sizin malıdır. yonuna müracaat etmiş oldukları takdir re etmesine ramak kalan bu bahtsız çiftin, lınıp satılmasına izin vermiş olmalan şayanı talihsizliğine Galatasaray Lisesinin, pek küçük istisna Hataya tam manasile «adam» yetişKÜLTÜR tSLERİ de, herhalde Amerikan proletaryasının bu yan hayret seyahati ikinci şaşmakta ve kanun muktezası imiş. kalan bir «tahttan Bu kanunun yeniçerî ocağı devrilincihüsnü niyetile karşılaşmış olacaklarıni larla, bir benzeridir. Dersler, çalışma tirebilmek için onun bize emanet ettiği feragat» diye tavsif etmektedir. Dük ve ye kadar yaşadığı tahmin olunur. TanTrahomlu çocuklar söylemişlerdir. tarzları, talebe hayatı, herşey, hepsi, Ga çocuklanna bir başka türlü itina ve ihtiDüşes, «Amerikan hassasiyetinin tacını» zimattan ve beledî dairelerinin teşekküZincirlikuyuda trahomlu çocuklara latasaray örnek alınarak tanzim edilmiş mam göstermemiz zamanı gelmiştir. Düşes de Windsor'un amcası General kaybetmişlerdir, deniyor. tahsis edilmiş olan leylî ilkmektebde oünden sonra ise pastırma hürriyetini katir [*]. Buyurunuz, bütün kapılar açık Yann, memleketlerine, Türk kültütuz yatak mevcuddur. Aldığımız malu Henry Warfield ayni muharrire şu söz Londradan gelen haberler, bu hâdise zandı, kangal kangal ortaya çıkb, narkve mekteb sizindir, geziniz. rünü, bir kelime ile Cumhuriyet Türk'ümata göre, Maarif müdürlüğü, burada leri söylemiştir: nin, Ingiliz mehafilinde, bilhassa Düke sız marksız satılır oldu. Oda oda dolaşıyoruz. ğünü götürüp yaymak vazifesile mükellef ki yatak adedipi artıracak ve diğer ne« Düşesin, kendi memleketine av dost kalan mahfillerde, büyük bir teessür Son zamanlarda onun bir daha nizaHep birbirine benziyen çırılçıplak du olan bu çocuklar, bu mukaddes vazifeyi harî mekteblerde maarif doktorları madetten, sırf siyasî sebeblerle menedilmesi, ve heyecan uyandırdığını bildiriyor. ma sokulmasmı Sıhhiye Vekâleti düşünvarların ortasında kupkuru sıralar ve biz. hakkile yapabilecek kudrette yetiştiril rifetile tetkikat yaptırarak bulunacak bütün ailece nefretle karşılanmıştır. Bu Resmî mehafil, bu hususta şimdilik dü ve Kayseri pastırmalannın fennî usuÖğüne öğüne lâboratuar diye göster mezlerse, günah bizim üzerimizde kalır. trahomlu çocukları da oraya nakil ve seyahat çoktanberi mukarrerdi. Hepimiz, birşey söylememekle beraber saray muhie göre yapılmasını mecburiyet altma dikleri iki tırıl odayı da gördükten sonra Bence, bu gencler bir teşkilâta bağlan tedavi ettirecektir. Dükle Düşesin ziyaretini büyük bir sa tinin, bu seyahati, ötedenberi tasvib etkoydu. Fakat deveyi inek yerine ve passordum: malı, onlarla yakmdan alâkadar olacak DENÎZ tSLERt bırsızlıkla bekliyorduk. Seyahatin sadece memekte olduğu muhakkaktır. Bilhassa, tırma biçimine sokup satmıya alışan bir Konferans salonu? bir kültür müfettişi seçilmeli, hatta bunteahhura uğradığını ve bir müddet 1500 göçmen daha geliyor yolcularımızın geleceğini hâlâ ümidsonra Madam Roosevelt'in, Dükle Düşes, Be kısım esnafın bildiklerinden şaşmak iste Yoktur.. Zaten konferans filân ve lar tatil zamanlannda bile memleketlerine edi yaz Eve geldikleri zaman, kendisinin haBu yıl gelen göçmen miktarı yirmi memeleri üzerine Vekâlet sert davrandı, rilmez. gönderilmemeli, burada bizim içimizde yorum.» zır bulunmıyacağı yolunda bazı sözler Kayseride pastırma yapılmasını yasak bini geçmiştir. 1500 kişilık sonuncu ka Müsamere, toplantı?. alıkonarak, tamamile bize benzemeleri iDiğer taraftan, Paris gazetelerine, işaa etmiş olmasının, Düşesle görüşmek etti. Hayır, böyle şeyler âdet olmamış. çin hayatımızın her safhasına iştirakleri file de önümüzdeki hafta Nazım vapu rile gelecektir. Nakliyata. önümüzdeki Nevyork'tan verilen tafsilâtta şu haber istemediğine aşikâr bir delil olduğu ve Onun îşret sofralarinda en kıymetli bir Hakikaten ilk adımda belli olu temin edilmelidir. bahara tekrar başlanacaktır. ler okunuyor: böyle bir muamelenin de çirkin neticeler esans rolü oynadığını bilmesem, bugün yor; tıpkı bizim Galatasaray!... Bu fikrimi kendilerine açtığım HatayYeni liman kontrol şefi «Dük ve Düşes de Windsor*un seya vereceği şüphesiz bulunduğu söyleniyor. burnuma çarpan koku'dolayısile, keşke Ve alacağım cevabın mukadder kah lı çocuklar, ayni temenniyi memnuniyetYeni liman kontrol şefliğine tayin e hatten sarfınazar ettikleri haberi, buraya Dolaşan bazı rivayetlere göre, Dük bu yasak umugjileşse ve pastırma yenmekahasından kaçmak niyetile, başka birşey le tekrar ediyorlardı. dilen Trabzon Liman reisi Halil şehri tam zamanmda geldi ve bu haberi işiten ve Düşes, şimdi, Nazi taraftan olmadık si imkânsızlaşsa diyeceğim. f soruyorum: Babaları da: «Alın, onlar sizindir, is mize gelmiş ve vazifesine başlamıştır. herkes derin bir nefes aldı. Çünkü gaze lannı Amerikahlara karşı ispat etmek Jimnastik, spor salonunu göremez tediğiniz gibi yetiştirin» diyorlardı. Ne çare ki bu temenniyi ortaya atma¥ telerin neşriyatı gitgide daha aleyhtar bir maksadile, Iskandinavya memleketlerine, slimden ve dilimden gelmiyor! miyiz? Antakya Lisesini gezmekte devam eAntakya» ve bir rivayete göre de «Lycee isan almağa, Dükün ziyaret edeceği bü hatta belki de Rusyaya seyahat edecek Programda âdet yerini bulsun di delim mi? M. TURHAN TAN d'Antioche» olan yol geçen hanında ye tün sehirlerden işçi sınıfın aleyhtar vazi lerdir.» ye spor dersi vardır amma, bu ders unutulFakat nesini? muştur. Bu sebeble de yeni bina yapılırBurada Türk çocuklarmın, hatta doğ tişemez. ŞEHİR İŞLERÎ Çekoslovakyadan getirtileBir çiftlik köylüye ken jimnastikhane diye bir salon ayrıl ru dürüst bir bilgi yuvasmdan bile mahHer Türk genci gibi, bilgiye susamış dağıtılacak mamıştır. cek iplik Çöp ve çöp arabaları işi ne rumiyetin verdiği derin ıstırabla yanan olan Hatay çocuğunu bir an evvel bu gaîzmir (Hususî) Cuma ovası civa Kitablannm bir kısmı Istanbuldan, bir yüreklerinin sesi bir cümlede toplanıyor: rib kervansaraydan kurtanp, lâyık olduHükumet, hususî bir kararname ile safhada? tısmı Samdan ve bir kısmı Paristen ge Bizi kurtaranı, kurtardığı vatan ğu irfan yuvasına kavuşturmak, temeli rında «Bulgurca» adını taşıyan ve yüz Bundan bir müddet evvel biri lâstikli, Çekoslovakyadan 177,735 Çek kronu bin liraya Ziraat Bankasmm uhdesinde diğeri de lâstiksiz olmak üzere yeniden kıymetinde kanaviçe, çul ve jut ipliğilen, talebesinin bir kısmı kaskete, bir kıs kadar seviyoruz. kurulan yeni Hatay idaresinin ilk işlerinipotekli bulunan Avundukzadelere aid iki tip çöp arabası nümunesi aypılmış nin kontenjan harici getirilmesine mü mı fese sarılmış, bazılarının yakalarında Onlardan, bir Türk gazetecisi sıfati den biri olacaktır. saade vermiştir. (Antakya Türk Lisesi), bazılarında le, o andaki duygularını bir satırla anlatSehre döndüğüm zaman dostlardan bi çiftlik, buradaki topraksız köylüye dağı tı. Tetkikat neticesinde her iki nümune tılacaktır. Vilâyet, bu mevzuu tetkike de muvafık görülmüştür. Lâstikli ara (Tullabıl Arab) rozetleri bulunan, üç malarmı istediğim zaman, verdikleri ce ri sordu: Karabük fabrikasînda başlamıştır. Tapu ve kadastro idaresi de balardan bir aya kadar kırk tane daha isimli, fakat havasız, renksiz, acayib bir vab, işte, şu yukarıki cümle oldu. Lisemizi nasıl buldun? çiftliğin tahririni bitirmiştir. Banka, eski yaptırılacağı gibi, 938 senesinin ikinci bir kaza mekteb. Fakat bu tertemiz ve aşkımızla dolu Bulamadım... dedim ve gülemeden sahiblere ipotek mukabilinde ikrazat ya ayına kadar da bir kısmı lâstikli, bir Zafranbolu (Hususî) Karabük fabBari okutsa.. genc Türk kalbine, kurtaranı kadar sev anlattım: parken arazi miktarını 60 70 bin dönüm kısmı lâstiksiz olmak üzere 328 araba rikasmda feci bir kaza olmuş, Salih isO da yok... diği yurdunda, beklenen işleri başarabi • Beni gökten gözleri bağlı, o çatı hesablıyordu. Halbuki tahrir neticesinde daha yaptırılacaktır. Bundan sonra bü mindeki makine mütehassısı dikkatsizNasıl olsun ki ne, dilediği zaman ge lecek kudrette kafa gerek. nın altındaki boşluğa indirseler ve bu çıkan rakam, yandan biraz fazladır. Şu tün eski arabalar ortadan kaldınlacak lik yüzünden feci surette ezilerek vefat len, akhna estiği zaman çıkıp giden taleBu kafa; adı, bir rivayete göre «An günkü gibi ne bir isim, ne de bir resim tır. etmiştir. benin karşısına dikilip de «hemşeri nere takya Lisesi», bir rivayete göre «Teçhizi izi bulunmıyan o çıplak duvarlar arasın halde Ziraat Bankası zararlı çıkmış deîstanbul ciheti çöplerinin de Beyoğlu mektir. Toprağın tevziatı, uzun vadeler da dolaştırsalar, dolaştırsalar da (bil ba esasma göre olacaktır. Bu arazi üstünde ciheti gibi denize dökülmesi karar al Bir Yugoslav askerî heyeti kalım bu mekteb dünyanın neresindedir ve şimdi köylerin işgalinde bulunan tma almmış ve bunu temin edecek tedîtalyada birler araştınlmağa başlanmıştı. îşe lâve ne mektebidir?) diye sorsalardı, düş evler de köylüye bırakılacaktır. Roma 9 (A.A.) General Beliz'in zırn olan tahsisat, bu sene bütçesinden tüğüm soğukluk içinde belki kutublar akriyasetinde bulunan ve bir general ile üç lıma gelirdi amma, buranın, bağrında Arkadaşını yaralıyan küçük münakale suretile temin edilmiştir. Münakale Dahiliye Vekâletinin tasvibine miralaydan mürekkeb olan Yugoslav asTürk yavrularını barındıran Antakya mektebli arzolunmuştur. Tasdikten gelir gelmez kerî heyeti Venedik'e gelmiştir. Heyet, Lisesi olduğuna yemin etseler, yemin eSarıyerde oturan ilkmekteb talebe tstanbul ciheti çöpleri de denize dökü Milâno ve Torino'ya haıeket etmiştir. derim ki inanmazdım. lerinden 15 yaşlarmda Mehmedle 13 lecektir. • ı • ı •• KANDEMIR yaşlarmda Kenan, dün akşam üzeri saKaçan hırsız yakalandı [*] Bu zatın, pek ehemnıiyetsiz (!) ufak hile inmişler ve bir sandala binerek Bundan beş gün evvel Tophanede gezmek istemişlerdir. tefek bazı noksanları da ortadan kaldırarak mektebi tamamile Galatasaraya benzeBu yüzden aralarmda kavga çıkmış Denizyollarma aid kulede hırsızlık yaM. Turhan Tanm adı dillerde, tebilmek için dostumuz Müdür Bay Beh ve Mehmed çakı ile Kenanı tehlikeli su pıp yakalanan sabıkalı Nuri, Müddei tadı gönüllerde dolasan büyük çetten talimatname, nizamname cinsinden rette yaralamıştır. Yaralı çocuk hasta umumiliğe sevkedilirken kaçmıştı. romanı çıktı. ne var, ne yoksa lutfen kendisine gonderılNuri, dün tekrar yakalanmış ve M'idmesini Lstemeği benden dıledığini hatırlı neye kaldırılmış, küçük carih yakalanAntakya lisesinde bir sınıf ders esrasında deiumumiliğe teslim edilmiştir. mıştır. yorum. f Hurrem Sultan "^ J