Katalog

BUGÜN 2 nci sahifede: Siyasî icmal 3 üncü sahifede: Konferans ve Avrupa gazeteleri 5 inci sahifede: îspanyada kanlı boğuşraalar, Siyasî tarih notları 6 ncı sahifede: Spor haberleri umhuri jfll S3yi! 4380 Telgraf ve mektub adresi: Cumiıuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul, No 248 CUfH3 2 4 FBfHITlUZ 193ü Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366 Tahrtr heyeti: 24298 Idare ve matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşriyat Şirketl 24299 . 24290 Hayat Ansiklopedisi v 10 cildi tamam olmuştur Her eve ve herkese lâzımdır Boğazlar mukavelesi Münasebetile Türk Sovyet münasebetleri Ispanyol asileri Madrid önundeDr. Aras Sofyadan geçer Heyetimiz Montröden dönüyor J oğazlar meselesi son Montrö müzakerelerinde muhtelif cephelerden tebarüz ettirdiği çok ehemmiyetli vaziyetler arasında TürkSovyet münasebetleri bakımından da kuvSofya 23 (Hususî) Montröden vetli bir ımtıhan vesilesi teşkil etti, ve avden eden heyetimiz, başta Hariciye dostluklan her ikisi için de en hayatî ciVekilimiz Tevfık Rüştü olmak üzere, dal zamanlannda kurulmuş olan ıki kombugün Sofyadan geçti. Ekspres saat Londra 23 (Hu şu memleket bu imtihanı muvaffakiyetle 16,30 da Sofyaya gelmişti. Heyetimiz atlatmış oldular. Zevkle hatırlarız ki biz susî) îspanya istasyonda Kralın müşavirleri, Bulgar Sovyetleri dahılî, haricî koca bir husumet dan mütenakıs haHariciyesi erkânı, Yugoslav, Yunan, cihanile boğuşurken en hararetli sempati berler gelmektedır. Rumen sefirleri, sefaretimiz erkânı taralerimizle takib ettiğimiz gıbi yeni Tür Bütün bu haberler fından karşılandı. kiyenin ayni şekil ve suretteki cidali de den anlaşıldığına göBaşvekil Köse İvanofla Sofya sefiri Sovyetlerden ayni hararetli muhabbet re, memleketin her miz Ali Şevki Berker Başvekilın hususî şiddetli lerle ayni samimî alâkaları gördü, ve iki tarafmda vagonile, heyetimizi Yugoslav hududunmuharebeler cere inkılâbcı memleket işte bu büyük hengâda karşılamışlardı. Heyetimizle birlıkte meler içinde yekdiğerlerini tanıdılar, ve yan etmektedir. Her Montrödeki Bulgar heyeti de avdet edipek iyi tanıyarak çok candan dost ta ol iki taraf muzafferi yordu. dular. Bu dostluk herşeyden evvel sulhun yet haberleri ver Ekspresin Sofyada durduğu müddet kıymetini bilmekte en kuvvetli tesanüdün mektedir. zarfında Başvekil, Dr. Tevfık Rüştü ASevil radyosu aehemmiyetini çok ileri ölçüde takdir eden rasla sefirleri Kralın istirahat salonuna bir dostluktu. Bir dostluk ki olur olmaz silerin Madridi mudavet etti ve samimî hasbıhaller yapıldı. sebeble bozulamazdı, ve iki taraftan hiç hasara ettiklerini ve Dr. Rüştü Arasın beyanatı biri onu bozmamağa bittabi bilhassa itina asi kıtaatın Madrid Hariciye Vekilimiz, kendisinı Yugosederdi. Bunun içindir ki Montrö konfe kapılarına dayandıklav hududunda karşılıyan Bulgar gazeteransınm bir safhasmda bir kısım Sovyet larını bildirmektedir. cilerine şu mühim beyanatta bulundu: Cebelitarıktan alr matbuatmın Boğazlar işindeki Türk hattı « Montröden size getirdiğim en bühareketine gayridostane bir mahiyet ver nan haberlerde asi yük havadis Boğazlar meselesi gibi çok mek istedığini gördüğümüz zaman buna lerin her tarafta mumühim beynelmilel bir meselenin ve başaşmış ve bu tamamile gayrivarid görüşün vaffakiyetler kazanhusus hakıkî bir Türk meselesınin artık derhal tashihine lüzum görmüştük. Türk makta oldukları ve kat'î ve çok iyi bir surette halledıldıği haprojesi asıl olan Türk emniyetinin yanı şimdiye kadar cerevadısidir. Konferans normal bir şekilde başında Karadenizde sahildar devletlerin yan eden muhare cereyan etmiştir. Ortaya çıkan zorluklar Hariciye Vekilimizın Montrode Ispanyol asi kıtaatından bir makineli hali faaliyette... haklannı ve menfaatlerini de icabı veçhile belerde iki taraftan alınmıs resımlerinden tabiî idi. Boğazlar meselesi bizim için aridıkkate almış bulunuyordu. Sovyet men 20 bin kişi öldüğü bildirilmektedir. kalmıştır. Bundan maada su fıkdanı teh1 den uçan Ispanyol tayyareleri tarafından tık kat'î bir şekilde gazetelerde okuduğu Ayni zamanda Balkan paktma dahil büîaatlerini Türk hakimiyet ve emniyetine birkaç bomba atılmıştır. Bombalar ge nuz gibi hallolunmuştur. tün devletler konferansm 18 temmuz iç ] Asiler Senbastiyeni istirdad etmek için likesi de basgöstermiştir. takdim etmek isteyişte elbette hiçbir isa büyük gayretler sarfetmektedırler. Bar Bilbaodaki Amerikan konsolosu da minin biraz ilerisine düştüğü için Wildstimaında Bulgaristana karşı olan çok saBu meselenin artık kaydi kuyudu kalbet olamazdı. Öyle bir arzu Türk istiklâl selon mıntakasmda da yeni kanşıklıklar bu şehirdeki Amerikalılan başka yere wan hasara uğramamıştır. mamıstır. Bunun için nekadar sevinsek mimî ve dostane hissiyatlarını alenî bir su"ire^selânretıfe tearuz teşkii ettiicten" başka zuhur etmiştir. nakletmek üzere süratle bir harb gemisi ingiliz harb gemisi bir ihbar topu at yeridir. Bulgajistanın, Montrö konferan rette söylemek fırsatını buldular. milletlerarası telâkkilerinde bittabi pek Turîciye ile birlikte Yugoslavya, Yu gönderilmesini Vaşingtondan isfemiştir. Madrid açlık ve susuzluk smdakı hattı hareketinden ve bütün mesemış ve sonra Cebelitanka girmiştir. haklı mukavemetlerle de karşılanırdı. nanistan ve Romanya da Bulgarıstanla Bir İngiliz harb gemisine de tehlikesine maruz lelerde bize karşı gösterdiği çok büyük Madrid 23 (A.A.) Hükumet bomba attılar dostluk hissiyatından fe\kalâde memnu elele verip Balkan sulhu için calışacaklaLondra 22 (Hususî) Madriddeki Kordudaki asilerin saat 14 te teslim olMontrö konferansmda vanlan müspet Amerikan konsolosu tarafından Vaşingnuz. Bu hususta Bulgaristana alenen te rını ve bütün vesaitlerile onu koruyacakCebelitarık 23 (A.A.) Tarif a netice bütün bu yanlış anlayışlan ortadan tona çekilen bir telgrafa göre, tspanyol çıklarında bulunduğu sırada Wildswan duklarını tebliğ etmektedir. şekkür etmeyi kendime bir borc addedi larını konferansta söyledıler. Bu suretle kaldırmıştır. Öyle ki Boğazlar rejiminin payitahtında ancak iki günlük yiyecek admdaki ingiliz harb gemisinin üzerin lArkası Sa. 6 sütun 5 te~\ yorum. îki memleket münasebatı hiçbir za Bulgaristan Balkan paktına dahil olmadıyeni mukavelenamesini bugün Moskova lArkası Sa. 4 sütun 4 fel man bugünkü kadar samimî olmarmştır. dahi hakkm ve sulhun bir zaferi saymaktadır. Filhakika yeni mukavelename Türkiyenin Boğazlar üzerindeki hakimiyet ve emnıyetile beraber Karadenizde Bugün Lozan muahedenamesi sahili olan bütün dost devletlerin menfanin imzalandığı gunün yıldönümuatlerini de en geniş ölçüde temin etmiştir. dür. Bizim plânımıza tamamen uygun çıkan 1923 senesi temmuzunun 24 ünbu neticenin tahakkukunda gösterdiği çok cü günü, garb ordusıınun muzaffer kıymetli uysallıktan dolayı İngiliz diplokumandanı, Lozan konferansının masisinin centilmenliğine bizim gibi Sovda muzaffer dıplomatı olmuştu. îsmet İnönü, İnönünden Dumlupıyetlerin de müteşekkir olduklarım görnara ve Çaltepesinden İzmir Kor mekie memnunuz. Yeni Boğazlar mukadonuna kadar dökülen Türk kanvelenamesi makul ve âdil bir şekilde taAtina 23 (Hususî) Libe lafının boşa gitmemesini temin etkarriir edebilmek için bütün hüsnüniyetlemiş, Büyük Önderden aldığı direkral parrisi lideri ve parlamento rin yardımına ihtiyac vardı. Türk davasıtifleri yerine getirerek Türkü», nın çok kuvvetli meşruiyeti o hüsnüniyet reisi Sofulis dün saraya giderek harb meydanlarında kazandığı zalerin toplanıp birleşmesinde başlıca amil Kralla hükumetin takib ettiği feri, konferans masasındaki zaferolmuş ve böylelikle Sovyet dostlarımızı dahilî siyasete dair bir saatten le tamamlamıstı. Ordu ve milletin da tatmin eden neticeleri elde etmek im fazla süren bir mülâkatta buharbde kanile kazandığını, sulh yakânlarile karşılaşılmıştır. Evvelce bu sü lunmuştur. Siyasî mahfillerin allArkası Sa. 6 sütun 3 te] tunlarda açıkça yazmış olduğumuz veç dıklan haberlere göre Sofulis Maresal Badoglio ve maiyeti Adis • Ababada bir merasim sırasmda hile yeni Boğazlar rejiminin Türkiyeden Krala Yunanistanın siyasî âleRoma 23 (A.A.) Müstemlekât yelerinin Ras Seyyum ve Ras Kassanın başka Karadeniz devletlerini ve hususile minin muhtelif dahilî meseleler Nezareti, AdisAbaba etrafında bir ta eski ordularmm perakende müfrezelerine Karadenizden başka denizlerde de sahil hakkında düşündüklerini izah e kım muharebeler vukua gelmiş olduğuna tesadüf etmiş olmalarının muhtemel bu " M. Metaksas M. Sofulis leri bulunan Sovyetleri Karadenizde hap derek hükumetin iş başına geçdair olan şayiaları tekzib etmektedir. Müs iunduğunu, ancak umumî vaziyetin memsetmesi makul ve âdil bir iş olamazdı. tiği zamandanberi bütün ehemmiyetli da duğunu söylemekle iktifa ettiği haber atemlekât Nezareti, tathir ameliyelerinin nuniyete şayan olduğunu ilâve etmekteKaradenize başka harb gemilerinin geli hilî meseleleri ihmal etmekte olduğunu, lmmıştır. dcvam etmekte olduğunu, İtalyan devri dir. şigüzel girmemeleri ise elbette gayet mu şimdiye kadar memleketin asayişi için büIslâhatçi partinin faaliyeti IIIIIIII1IIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIİIIIIIMIII lllllll llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllH" yük ehemmiyeti meydanda olan jandarhik bir keyfiyettir. Atina 23 (Hususî) Dün buraya ma teşkilân meselesile milletin banşması Fazla olarak mukaveleye Milletler Ce için pek elzem olan ordudan matrud za gelen Islahatçı Ahali partisi lideri Temiyeti .paktı hükümlerinin serbestçe tatbi bitlerin işini halletmediğini söyliyerek odokis gazetecilere memleketin siyasî Çanakkale 23 (Sureti mahsusada gi kını mümkün kılan bir madde ilâvesi Sov partilerin hükumete verdikleri beş aylık partilerinin birleşerek bir birlik kabinesi den arkadaşımızdan) Mıllî Türk Tayet dostlanmızın pek iltizam ettikleri bir teşriî salâhiyetin hitamı olan teşriniev kurmalarına imkân verilmek üzere ya lebe Birliği kafilesi bu sabah Mehmedçanoktaydı. Bizce paktı kabul ederek Ce velde kabineyi iskata karar verdiklerini pılacak müzakerelere kendisinin önayak vuş abıdesine gittıler. İstiklâl marşından miyete dahil olmuş milletler için zaten ta bildirmiş ve bütün siyasî partilerin bir olacağmı söylemiştir. sonra Tıb doçenti Sadi Irnlak en büyük biî sayılmak lâzım gelen bu noktanin ve Ieşerek bir temerküz ve yahud bir ittihad Sofulis te gazetecilere Teodokisin ha kederinin Çanakkale şehidleri arasında levki tekidî bir mahiyetle Boğazlar mu kabinesi kurmağa taraftar bulunduklan reketini takdir ettiği fikrinde bulunmuş bulunmayışı olduğunu söyledı. Edebı kavelenamesine de konulmuş olmasında hakkında Krala teminat vermiştir. yattan Remzi İstanbul Halkevi, muallim tur. nihayet beis görülmemiştir, mademki onBaşvekil ise kendisinin bitaraf bir ka Arif Turhan Parti adına ve Talebe BirSofulis saraydan çıkarken gazeteciledan dostlanmız memnun oluyorlar... bulunması dolayı liği namına da reis Hüseyin nutuklar söyre Kralla yaptığı mülâkattan fevkalâde binenin başında ledıler. Montrödeki bazı geçici yanlış anlamamemnun dönmekte olduğunu söylemiş sile partiler arasındaki müzakerelere ve Türk ve İngiliz abidelerine çelenkler lara rağmen biz Ankarayı hakkile bilen tir. birleşmek hareketlerine yabancı olduğukonduktan sonra bir bahriye zabiti Conk Moskovanın Boğazlar işinde nihayet nu söylemiştir. Kral, Sofulisten sonra Başvekili sa bayırında Atatürkün idare eylediği savaşı Türk Rus mesai birliği lüzumundan asla Kral seyahatini tehir etti izah etti. inhiraf etmemiş ve etmiyecek olduğundan raya çağırarak uzunboylu konuşmuştur. Atina 23 (Hususî) Siyasî vaziyeîkinci İmroz deniz harbinde Barba emindik. Nitekim netice işte cümleyi General Metaksas saraydan çıkarken tin birdenbire aldığı ehemmiyetli şekil ü ros gemisinde şehid olanlar adına dikilen memnun eden en güzel şekil ve kıyafetin garetecilere birşey söylememiştir. Ancak de karşımıza dikilmiş bulunuyor. bazı mahfillerde Metaksasın, Krala zerine Kralın pazar günü Kalumeye ya bahnye abidesine de Yavuz silâhendazIki memleket dostluğunun bu muzaf kendisine de ayni taraflardan yapılan pacağı seyahatten vazgeçtiği dün bura ları merasimle çelenkler koydular. Yüz başı Tevfık, Yavuz kumandanı yarbay Almanyadan satın alınan ve limammıza gelen denizaltı Ana gemin fer imtihandan pek çok kazanmış olduğu bir takım teklifleri bildirmek vazifesi ol da şayi olmuştu. Denizaltı ana gemisi olarak hükumet ve efradınm istirahatlerine tahsis edile Gece hükumetin gazetelere verdiği bir İhsan nutuklar söyliyerek şehidlerin runu söylemeğe hacet bile yoktur. Tam ve IIIIIIHHIfHHHIIUIIIIfllllMllllllimttımillllHHHIIllltlMHIIIIHHMIIIllllll çe Almanyadan satın alınan büyük bir cektir. kâmil istiklâl ve hakimiyetile beraber em bağlı dostlukta daha kıymetli bir varlık tebliğde Kral gelecek hafta bir ay kal huna ithafen havaya silâh attılar. Saat on yedide avcı tayyarelerinden gemi dün limammıza gelmiş ve Salacak Bu gemide açık denizlerde ikhza eden mak üzere Korfoya gideceği ve dönerniyetine dahi kemalile sahib Türkiyenin, olmasından daha tabiî ne olabilir? ken Moraya uğnyacağı için bu seyahati mürekkeb fılo işgal edilen mıntakalar ve açıklarında demirlemiştir. 8,000 tonluk ufak tefek temirah yapabüccek bir Sovyetler için, iki memleket arasında esaYUNUS NADJ tehir ettiğini bildirmiştir. sen mahallî ye umumî sulh ideallerine İArkast Sa. 6 sutun 4 te} olan bu gemi denizaltı gemileri zabitan ye de bulunmaktacîır. Asiler muvaffakiyetler kazanarak ilerliyorlar ken beyanatta bulundu Madridde ancak iki günlük erzak kaldı, şehirde açlıkve susuzluk tehlikesi baş gösterdi Hariciye Vekilimiz bu en mühim davamızda komşumuz Bulgarların gösterdikleri büyük hüsnü niyete ve dostluğa bilhassa işaret etti ve Yunan kabinesi değişiyor mu? M. Sofulis, hükumeti şiddetle tenkid etti M. Metaksasın istifası ve yerine bîr temerküz kabinesinin geçmesi ihtimali var Lozan zaferi Roma tekzib ediyor Ras Kassa ve Seyyum ordularmdan bakiyye kalan müfrezelere tesadüf edilmekle beraber vaziyetin iyi olduğu söyleniyor \ 1 Çanakkalede milli merasım Üniversite heyetinin ziyaretleri ve tezahürat Denizaltı Ana gemisi