Katalog

27 Haziran 1936 CUMHURÎYET KONFERANS İNTÎBALAR I: Perde aralığmdan takib ettiğimiz celse!.. Delegelerde, sonu okunmuş bir romanın daha evvelki sahifelerini sür'atle karıştırmak arzusunu gösteren bir tavır vardı Otobüs faciası Yaralılardan biri hastanede öldü Evvelki gün Çatalcadan gelirken Topkapı haricinde Davudpaşada beylik fırın önündeki virajı döneceği sırada garden şaftı kırılarak yol kenarındaki hen değe devrilip parçalanan 37 numaralı otobüsten çıkarılan yaralıların tedavile rine Gureba hastanesinde devam edil mektedir. Hastaneye yatırılan on üç yaralıdan on ikisi iyileşmektedir. Yalnı? bunlardan; amudu fıkarisi kınlmış olan muallim Naci dün akşam saat yediye doğru vefat etmiştir. Kaza hakkındaki tahkikata Müddei umumî muavinlerinden Cevdet el koy muştur. Cevdet dün yanmda alâkadar memurlar da olduğu halde kaza yerine giderek bir keşif yapmıştır. Keşif ncticesini bildiren rapor bugün tanzim edile " cektir. Kazanın; şaftın kırılması neti cesi fırenlerin tutmaması yüzünden üen geldiği anlaşılmaktadır. Şoför hâdiseyi nastl anlatıyor? Dün hastanede kendisini gören bir muharririmize otobüsün şoförü Edib hâdiseyi şöyle anlatmıştır: Fen âleminden bir yaprak Güneş tutulması ve ilim davaları... ^^m. Profesörler de yanılıyorlar! ultanahmedde gömülü saray * ları ölümden sonra dirilme sırnna mazhar etmek ve Pompei harabelerine bir eş yaratmak azmile iki Yazan: Prof. Salih Murad üç yıldanberi çalakazma çalışan profesör Baxterin meydana çıkardığı mozayıklar gerçekten nefis. Pompeiyi külden kur « taran, yepyeni bir şehir gibi ortaya çıkartan minimini bir heykeldi ve bu heykeli bir çoban bulmuştu. Jüstinyanüs sarayını anyan bir profesördür ve ona pınlblı mozayıklar kılavuzluk ediyor. Demek ki muvaffakiyet muhakkaktır. Fakat saym profesör, zulmetten nura doğru yürürken bizinj için tamamile aydın hakikatleri de biraz karanlıklaştın •> yor. Toprakaltı kanştırmalan sırasmda tesadüf olunan insan iskeletlerinin 350 yıl önce vuku bulan bir Yeniçeri isyanında öldürülen kimselere aid olduğunu söy«... Montrö güzel bir yerdir, fakat burada uzun müddet lemesi işte o cümledendir. « Çatalcadan hareket ettikten sonra kalmaya kimse laraftar değü!..» Muhterem profesörün bu iskeletlere ne Montreux, 23 haziran yeti umumiyesi üzerinde imiş ve bütün kireç ocaklarına kadar arızasız gelmiş münasebetle Yeniçeri damgası yaptıştır üonıerans bu sabah ilk kapalı içtima delegeler bizim projeyi esas itibarile lik. Burada yokuşa hrmanmağa ve on dığını bilmiyorum. Lâkin bir Yeniçerinin ını akdetti. Dünkü açılma nutukların kabul ederek müzakerenin bu metin ü dan sonra da Davudpaşa yokuşundan ya kolundaki dövmeden, yahud bacak • dan sonra bugün doğrudan doğruya zerinde yapılmasını muvafık görmüş inmeğe başlamıştık. Birdenbire bir gü larındaki dizge izinden tanıldığını bili t mevzuun münakaşasına başlanacaktı. ler. Yalnız, muhtelif maddeler üzerin riiltü oldu. Yolculardan bir kısmı âlet yorum. Zannetmem ki derisiz iskeletlerMünakaşa evvelâ mevzuun, yani Tür de muhtelif tadil tekliflerinde bulun lerden birinin yola düştüğünü haber verAlmanyada son küsufun tetkiki.» de bu iki ocak nişanesi bulunsun!.. kiye tarafından konferansa tevdi edil mak hakkını, alelusul, bütün delegeler diler. Ben, otobüsü durdurmak istedim. Benim anlayışıma göre profesörü ya * Bu seferki güneş tutulması memleket mahiyetini de hemen hemen o kadar bimiş olan projenin heyeti umumiyesine muhafaza etmişler. Bu celseye aid teb Fakat frenler tutmayınca yere düşen parnıltan 1648 yılındaki Sultanahmed hâ * te, bilhassa İstanbul matbuatında, büyük liyor. aid olacaktı. Müzakereler kapalı cere liği şimdiye kadar çoktan okumuş ola çanın şaft olduğunu anladım. Araba yodisesini iyi kavrıyamayışıdır. Malum olalâka uyandırdı. Neler yazılmadı neler! *** yan edeceği için delegelerin toplanacak cağınız için bunlardan bahse lüzum kuş aşağı süratle inerken yolculara ba duğu üzere, Sipahilerle Yeniçeriler • yıları büyük salonun etrafı kâmilen ka görmüyorum. Küsuf günü Peyami Safanın Cumhu ğırdım : Cumhuriyetin 22/6/1936 tarihli nüspatılmıştı. Bereket hava çok sıcak deBu sabahki sessiz filim, bende konfelın bir güz gününde boğaz boğaza gel • riyette «Güneş tutulurken» başlıkh bir hasında Prof. Freundlichin enteresan beğildi. Yoksa murahhaslann fazla terle ransın mesaisini çabuk bitireceği kana Arkadaşlar sıkı tutunun. yazısı çıktı. O yazıda Peyami «ilk in mişlerdi. Sipahilere Bıyıklı Mahmud, meleri mümkündü. atini takviye etti. Delegelerde sonu oTam bu sırada önümüze bir viraj çık sanlann güneşe tapmalannı en az ayb yanatını okudum. Çoğu tarihî mahiyette Yeniçerilere de Muslihiddin kuman • Kapıların kapalı olması salon etra kunmuş bir romanın daha evvelki sahi tı. Bu virajı cehennemî bir süratle geç lıyanlar fen adamlarıdır. Salih Mura olan bu beyanatta bir tarihî yanlışlık da ediyordu. Sarayla müttefik olan Devfında gazetecilerin fazla dolaşmalarına felerini süratle karıştırmak arzusunu mek mecburiyetinde kalınca arka teker dımıza sorsanız madde âleminde kendi sezdim. Bu işleri Uenden çok iyi bilen şirme çocuklan, Sultanahmed camisine Prof. Freundlichin bu sözü söylediğine mâni teşkil etmedi. Ancak bir adam bo gösteren bir tavır vardı. Belki arada lekler patinaj yaptı ve hendeğe yuvarlansine bir allah tedarik etmeği düşünecek kapanan Sipahiler üzerine saldırmışlar ve yu yüksekliğe kadar çekilmiş olan per sürprizler olabifir; belki, her hangi bir dık. Şimdi tahkikat yapıyorlar. Gazeteihtimal veremiyorum; bir yanlışlıkla gaolsa reyını derhal güneşe vereceğıni söykanlı bir harb yapmışlardı. Yedi Yeni delerin üstünden içeride cereyan eden taraftan gelecek bir tadil teklifi, herhan leı otobüste 29 yolcu bulunduğunu ya liyecektir» diyerek benim hesabıma bir zeteye geçmiş olmalı. O diyor ki: «Ziçeriyi birbiri ardına okla öldüren Mak * sahneyi, tıpkı sessiz bir filim seyreder gi bir taleb veya iddia münakaşasının uyanın hakikaten madde gibi olduğunu gibi, uzaktan takibe imkân oldu. Dip zamasım da intaç eder; ancak ben, gayri zıyor. Halbuki otobüs 25 kişiliktir. takım esbabı mucibe de serdediyor. B ispat için hiç olmazsa ziyanm da cazibe sud gibi yiğitlerin gösterdikleri kahra « 1 lomatlar sakin adamlardır; sesleri az çı varid olmamakla beraber, bu ihtimalin, Yolcular da tam 24 kişi idi. Hatta pa sözleri ben çok yerde kullandığım için kuvvetine dayanamıyarak, meselâ, güneş manhğa; Dalaklı Ahmed, Benki Meh kar, mevzu etrafında kabil olduğu ka İŞİeri çok uzatabilecek sürprizlere ka ralarını ben topladım. Eğer kabahatim aramızda ihtilâf yok. Fakat o yazınm son tarafından bir madde ımış gibi cezbedı med, Yaman Oruç gibi elebaşılann merd dar az heyecan gösterirler. Bunun için dar uzanabileceğini zannetmiyorum. varsa cezamı çekeceğim. Yoksa affedi kısımlarına gelince orada aynlıyoruz lebildiğini ispat etmek lâzımdı. îşte bu davranışına rağmen Sipahiler yenildi ve filim hiç eğlenceli dcğildi. Arada bir Bugünkü beynelmilel vaziyetin, Bo leceğim..» Peyami diyor ki: «... Fakat hakikatîe nun ispatım ben üzerime aldım ve ilk Sultanahmed meydanı ak saçlı Sipahi kâtibler bir şeyler okuyorlar, tercüman ğazlar tarihindeki eski vaziyetlere benrin hakikati, aydınlıkların aydmlığı, bcdefa 1929 yılında Somatrada buna mu cesedile doldu. Şimdi iskeletleri meydalık yapıyorlar, reis, kâh bir delegeye, zemeyişi, yani beynelmilel şartların buDENİZ ÎŞLERt dahatlerin bedaheti sandığımız güneşin vaffak oldum.» Uzun müddet Aynş na çıkan ölüler, işte bu mazlumlar olsa kâh diğerine söz veriyor, bunlar da ba gün, dünküne nazaran çok farklı bulunmahiyeti hakkında fen adamı hiçbir şey taynla birlikte çalışmış olması itibarile bu gerektir. zan ayakta az veya çok uzun, bazan da ması bende bu işlerin nisbeten kolay Denîzyolları atölyesi bilmiyor. Bütün güneş makinelerine rağSayın profesör, iskeletlerin Yeniçeri noktayı benden iyi bildiğine şüphe et oturdukları yerlerden bir takım şeyler i filtirlerjni takviye e&i^ men fen adamı da onun mahiyetini dep . ve joruı yapılaoalc to mediğim muhterem prpfesörün bu sözleri ölüsü olduğunu ileri sürerken 1808 deki Perde aralığından, daha doğrusu per lantılardan sonra vaziyeti daha iyi gö mında küçük mikyasta bir inşaat atölyesi ğil, ancak tecellilerini görüyor ve he ilim tarihine geçen hakikatlere uygun Sekban Yeniçeri mukatelesini de ha vücude getirmiştir. Burada gemilerin kü sab edebiliyor...» İşte burası olmadı. denin üstünden boyumun iki santim receğiz. tırlamış olabilir. Alemdar Mustafa P a düşmüyor. Zaten, dünkü sempati tezahürlerin çük tamirleri yapılacaktır. daha kısa olmamasına bugün ne Kutru bir milyon kilometroya yakın şayı cepaneliğe ateş vermeğe icbar ettikEinstein uzaklardaki bir yıldızdan gekadar şükrettim! bir hayli zaman bu den sonra devletler, Türkiyeyi mutlaka Idare bu aylarda motörler de yapmağa olan güneşin ağırlığı arz ağırlığının dört ten sonra saraya hücum eden Yeniçeri sessiz filmi seyrediyordum. Bir aralık, memnun etmeğe az veya çok hazırlan başlamıştır. İlk olarak, büyük fırtınada yüz bin misline yakındır. Güneş, ay, arz, len ziya şuaının güneş yakınından geçerleri «Sekban» adı altında yeni teşekkül Rüştü Aras kısa bir şeyler söyledi. Son mış vaziyettedirler. Bütün esaslarda bi batan Tophane motörü yerine yeni bir Utarıd... gibi ölü bir âlem değildir. O ken güneş cazibesine tutularak kınlaca etmiş olan ikinci Nizamıcedid askerleri ra da Menemencioğlu adeta uzun bir zimle mutabık olduklarını söyleyip bimotör yapılmış ve dün denize indirilmiştir. rada sükun halinde birşey yok. Herşey ğını ve bu şua güneşi sıyırttığı takdirde karşılamışlardı. Sekbanlar, talim gör nutuk irad etti. Hal ve tavrı, rolünü iyi zim dürüst hareketlerimizi takdirle yaŞimdi de idarenin müdürü için süratli şiddetli hareket halinde. Güneşin bütün inhiraf miktarının 1.745" olacağı ve gü müş ve disiplin altına alınmış asker ol bilen bir fili martistini hatırlatabilirdi. deden ve bunu gelecek için misal ola yüzü kaynıyor ve muhtelif tarzda feve neşten uzaklaştıkça inhiraf miktarının dukları için Ayasofya ve Sultanahmed Güzel söz söyliyen, tezini iyi müdafaa rak gösteren devletlerin çok liberal bir ve lüks bir motör yaptırılmaktadır. mesafe ile makusen mütenasib olarak a eden bir diplomat karşısında bulundu ruh içinde yapılmış olan teklifimizi ka Temmuzda yapılacak deniz ran cdiyor. Güneş, yüzünün beher san önlerinde yaptıkları hücumlarda ken * zalacağını bildirmişti. bulde müşkülât çıkaracaklarım tahmin timetro murabbaı sekiz beygir takatinde ğumuzu, onun hareketlerini seyreder dilerinden altı yüz ölü kalmasına mukaşenlik ve yarışları ken pek bariz bir surette anlamak ka etmek te zaten abes olur. bir makineye benzer. İçinden gelen bu Araya Büyük Harb girmi? ve bu ifa bil Yeniçerilerden beş bin kişi öldürDün Deniz Ticaret müdürlüğünde a kudretle yüzünden prominence denilen denin rasadla tahkikı meselesi harb sobildi. Montrö güzel bir yerdir. Böyle ol müşlerdi. Sarayla yapılan uzlaşma so * lâkadar bütün deniz idareleri mümessil ve yüz binlerce kilometro irtifaında buBu sırada delegelerin bu hayli uzun makla beraber burada uzun müddet kal nuna kalmıştı. 1919 da Cambridge Ü nunda Sekban alaylan ilga, Yeniçeri ölerinin iştırakile toplanan bir komisyon lunan alev fiskiyeleri fışkırmaktadır. süren izahatı ciddî bir alâka ile dinle maya kimse taraftar değildir. niversitesile Greenvvich rasadhanesi Ce lüleri de denize ilka olundu. Şimdi budiklerine dikkat ediyordum. Dün iki murahhas bir tarafta konu temmuzun ilk günleri için Modada ya 1919 küsufunda resmi çekilen (Karmca nubî Amerikaya (ve hatırımda kaldığılunan iskeletlerin o arbededen yadigâr Bir aralık İngiliz delegesi. sonra Rus şurlarken kulak misafiri oldum; «biran pılacak büyük deniz şenliklerile, yanş yiyen) denilen hayvan şeklindeki pro na göre) Garbî Afrikaya içlerinde olmasına ihtimal bulunsada aradaki ta delegesi ve müteakiben bütün murah evvel bu işleri bitirip gidelim» temen larına aid bir program hazırlamıştır. Kominencein uzunluğu yarım milyon kil Eddington da bulunan birer heyet gön rih farkı gene gözden kaçamaz. Çünkü haslar bazı şeyler söylediler. nisinde idiler. Hakları da var. Bu mev misyonun kararına nazaran kabotaj hâkimetroyu geçiyor. dermişti. Bu heyetler küsuf anında gü 1808 denberi 350 sene geçmedi! Orta yerde her hangi bir münakaşa simde ya dağ başlarına çıkıp mutlak miyetimizin 11 inci yılı olan 1 temmuz güneşe yakın görünen yıldızlann normal Maksad, tarihe dayanarak lâtife et • dan eser olmadığı anlaşılıyordu. Böyle bir sükunet içine gömülmeli, yahut bü nü geçen seneki gibi büyük merasim ya Güneş mihveri etrafında deveran e bir konferansın münakaşasız cereyan yük plâjlara gidip dalgalarla güleşmeli. pılmıyacaktır. Yalnız o gün bütün de der; fakat bir sulb küre gibi değil. Gü vaziyetlerine nazaran tebdili mekân et mekten ve profesörlerin de yanılabilecekedemiyeceği muhakkaktır. Demek olu Etrafı yüksek dağlarla çevrilmiş bir nizcilerin iştirakile Taksim abidesine bir neş lekeleri üzerinde yapılan tetkikler tiklerini ve bu tebdili mekânm Einsteinin Ierini söylemekten ibarettir. Yoksa çıkan tahmin ettiği miktara yakın olduğunu iskeletlerin Yeniçeri olmadığı münaka yor ki henüz münakaşa safhasına giril göl kenarında uzun münakaşalarla uğ çelenk konulacak ve gece Denizyollarınm güneşin yüksek arzlarındaki kısımları memişti. Filhakika biraz sonra toplantı raşmak hoş bir şey değildir. Ve diplo bulmuşlardı. Bulutlu havaya raslıyan şaya bile değmez. büyük vapurlarından birinde bir balo ve nın daha süratle devrettiğini gösteriyor. bitip te matbuata verilen uzun tebliği matlar da vakitlerini hoş geçirmesini Cambridge râsıdlan bu inhiraf miktarını M. TURHAN TAN rilecektir. Güneşin kesafeti... dir. Yüzünün sühugördüğümüz zaman anladık ki müza hem sever, hem de bilir insanlardır! 0.30" muhtemel hata ile 1.61" bulmuşErtesi günü Modada büyük yelken, net derecesi 6000°, merkezinin sühunet MUHlDDtN BİRGEN kerenin mevzuu bizim projemizin he lardı. Green\vich râsıdlan ise, daha mükayık ve yüzme yarışları icra edilecektir. derecesi 40,000,000 ve merkezindeki said şerait altmda, 0.12" muhtemel haBu yarışlar İktısad Vekilimizin hitpa tazyik 40 milyar atmosfer olarak takdir ta ile 1.98" bulmuşlardı. Sonradan yesinde yapılacaktır. Celâl Bayar bu ediliyor. Güneşin dünkü ağırlığı bugünRussellin teklifile, alet hatası dolayısile, münasebetle bir iki güne kadar şehrimize künden 360,000 milyon ton fazla idi. yapılan tashihatla neticenin nazarî mik gelerek deniz şenlik ve yarışlarına aid son Bu fark yirmi dört saatte radyasyon hatara uygun düştüğü anlaşıldı. 1922 kühazırhklarla meşgul olacaktır. Ünde mekânda yayıldı. İşte bunlar gü sufunda bu vadide tetkikler yapan A 1 temmuzda lımanımızdaki bütün va neşe aid bilgilerimizin pek küçük bir cüzü merikanın Lich rasadhanesinin gönder purlar gündüz bayraklarla, gece de elekolup bunlardan çoğu kırk sene evvel ma miş olduğu heyet te müsaid hava şaraiti triklerle donatılacaktır. lum değildi. Bugün Hale, Abbot gibi altmda 0.1 1" muhtemel hata ile bu Halicde bir kaza ömürlerini güneş tetkikine hasreden hc miktarı 1.72" bulmuşlardı. Bu rasadlar Dün romorkör yedeğinde olarak Ha yet âlimlerinin yalnız bu işe tahsis edilm<"ş esnasında görülen yıldızlarm hiçbiri güliçte Hahcıoğlu önlerinden geçmekte o teleskopları mevcud olduğu gibi bir san neş kursunun yakınında bulunmadığm lan İzmit limanına aid 27 tonluk Ceylâuı tigrad derecesinin on binde birini ölçe dan, yukarıdaki kanuna göre tashih yaBahri mavnası henüz ismi anlaşılamı cek derecede hassas bolometre ve bir pılarak, miktarlar bölünmüştü. Gerçi İbrahim Hakkı Kemaleddin yan bir motör tarafından çarpmak suretile gramm milyarda birini keşif ve takdir Prof. Freundlichin daha sonraları bul Üniversitenin muhtelif fakültelerinde parçalanmıştır. Mavna derhal karay; edecek derecede hassas sipektrometreler muş olduğu 2.32" diğer miktarlardan çekilerek batmaktan kurtarılmıştır. Meç ve daha neler var. Fakat bunların fev daha itimada şavan telâkki ediliyorsa da terfi eden profesörlerin isimlerini dün yazmıştık. Üniversite Rektörlüğü, An hul motör aranmaktadır. kinde bir de ilim prensipleri var. Hasılı ilk rasadın 1929 da değil 1919 küsu karadan gelen terfi emirlerini dün profeBoğazdan geçen Rumen ilimde endirek ölçüler bazan direk öl funda yapıldığını söylemekle ilim tarihi sörlere tebliğ etmiştir. Tevfik Rüştü Aras ilk içtimada nutuklan dinliyor çülerden daha doğru neticeler verir. Me ne aid bir hakikati ortaya koymuş olu tahtelbahri yoruz. "MÜZELERDE Dün sabah Romanya bayrağını taşı selâ Kandilli akıntısının beher saniyede SAÜH MURAD Adana Halkevinde açılacak Izmirde yeni spor teşkilâtı yan bir gambot ile bir denizaltı gemisi taşıdığı su miktarile güneşin yüzünden Ayasofya müzesinde yapılabeher saniyede çıkan kudret miktarmı resim sergisi İzmir (Hususî) Eski Parti başkanı Akdenizden limanımıza gelmiş ve buracak tamirat Bursa Halkevinde verilen Adana (Hususî) Halkevî Ar ko Avni Doğan,spor mıntaka merkez heye da tevakkuf etmeden Karadenize gitmiş ölçmeğe kalkarsak ikinci miktar birinciye Ayasofya müzesinde yapılması mu nazaran daha sıhhate yakındır. Güneşin aıitesinin resim kısmında çalışan gencle ti başkanlığından da ayrılmış ve me tir. temsiller karrer olan tamirat için 15 bin lirahk keyaptığı tesiri bir misalle anlatayım: «Birrimiz, bir hayli zamandır devamlı şekil sai arkadaşlarını toplıyarak veda et miştir. Bu muhitte sporcular ve genclik Bursada otobüs servisleri kaç dakika süren bir hüsufta ay sühune Bursa (Hususî) Halkevimizin tem şif yapılmıştır. de çalışıp meydana getirdikleri eserleri Caminin harab olan dış sıvalan, kubti birdenbire ( + 9 0 ° ) den ( 100°) 5İ1 kolu bir aydanberi buradaki millî si geçenlerde Halkevi salonunda teşhir et üzerinde de çok iyi tesirler yaprnış olan düzeldi be kurşunlan ve fırtınada yıkılan minare mişlerdi. Bilhassa afiş kısmı çok zengin Avni Doğanın vedaı, arkadaşları ara Bursa (Hususî) Bursa ile Çekirge ye iniyor.» İşte güneşin hayata yaphğı nemada halka (Mavi yıldırım) piyesini sında derin tesirler uyandırmıştır. Ye arasında işliyen eski ve dar otobüsler tesiri buradan anlıyabiliriz. îlim adam emsil etmektedir. Her ay bir temsili tek külâhlan caminin kıymetini haleldar et ve muvaffakiyetli olan bu sergiden Be miyecek bir tarzda tamir edilecektir. ni heyet reisi, göz tabibi doktor Mit seferden kaldırılmış, şimdi bu hatta gelediye, Halkevi ve bazı hususî müesse lan ay yüzünii arz yüzünden daha iyi rarlamıya karar vermiş olan bu kola artist hattır. Spor teknik heyetlerinin faali niş ve rahat otobüsler işletilmiye baş seler bazı eserler satın almışlar, bu suretbilirler. Peyami güneşin mahiyetini fel olmak kabiliyet ve istidadındaki genc kızIsveç sefiri Bursada yetine nihayet verilmiştir. Yeni ajanlar lanmıştır. Ayrıca banyo mevsimile birle hevesli gencleri teşvik ve teşçi etmişlersefî manada ahyorsa o zaman iş değişir. ar da iştirak etmiştirler. (Mavi yıldırım) tayin edilmek üzeredir. Daha doğrusu Bursa (Hususî) Isveç sefiri Ottf dir. Resimlerimiz, serginin bazı köşele son spor kongresinde verilen kararların likte nüfusun çoğalması gözönüne alı Benim bildiğime göre bugün ilim adamı piyesi her temsilde alkışlanmış ve beğe Viltar Ankaradan şehrimize gelmi} / narak seferler eskisine nisbetle çok sıkrini göstermelctedir. arz mahiyetini nekadar biliyorsa güneş. nilmiştir. tatbikı başlamıştır. laşürılmıştır Çelikpalasa misafir olmuştur. Bir âlim arzın mahiyetini ne kadar biliyorsa güneşin mahiyetini de o kadar doğru bilir Universitede terfi eden profesörler /