Katalog

23 Eylul 1935 CUMHUBİYET | Yirminci Asrın İ Korkunc Mabudu: PETROL ASKERLİK BAMİSLERİ BİB FlkEA İkramiye • Amorti Bay M... yeni evlenmiş, bir iki aylık zevcesile birlikte, onun ahbablarmdan birini ziyarete gitmisti. Ev sahibi Bay M... e izdivacını kutIuladıktan sonra, kansını sena etmeğe başladı: Ne mutlu size! Böyle bir e§ buldunuz. Teşekkür ederim! Bu bir zevce değil, bir saadet kaynağıdır. Mers! Muhakkak, Kadir gecesi doğmuşsunuz! Eksık olmayınız! Zevceniz, tam manasile bir büyük ikramiyedir!. Bay M... in sabrı tükenmişti. Sordu: O, büyük ikramiye.. Ya, bendeniz neyim, hanımefendi?. Ev sahibi bir kahkaha attı: Sız mi?. dedi; siz de amortisiniz! ÖTÜKÇÜ Dünyada şimdiye kadar hiçbir iptidaî madde uğrunda petrol için aktığı kadar insan kanı akmadı, petrol için döküldüğü kadar gözyaşı dökülmedî Bir ItalyaIngiltere harbi olursa kim kazanır? Italya, hava kuvvetlerile Akdenize hâkim olacaktır; eğer paraca ve manen de kuvvetli olursa harbi kazanır îtalya ıle Habeşıstan ve dolayısıle İngiltere arasındaki ihtilâfa dair geçen gün gazetelerde çıkan haberler arasında şu birkaç satır bılhassa goze çarp^yordu: €Îngıliz Deniz Bakanlığı, îtalyayı icabında petrol tedarik etmesine mâni olmak suretıle yola getirebileceğine kanidir. îngıliz fılosunun, İtalyanlara Kafkas petrolleri yolunu kapamak için yapUqı harekâtta bu amacı gütmektedır. Cebelıtarık boğazının kapanması îtal yaya Amerika petrollerinin gelmesme mâni olacak ve İtalya yalnız îsviçre, Almanya ve bılvasıta Romanyadan petrol tedarik edecektir. O da, bu memleketler Uluslar sosyetesinin muhtemel yasağına rağmen petrol verirlerse...* Anlaşılıyor ki uluslar arasında senelerdenberi süren petrol savaşı hâlâ bitmemiş ve bu gidişle bitmiyecek te... Evet, yirminci asrın iptidasındanberi dünya üzerındeki birçok ekonomik ve sovsal hareketler hep petrol meselesi yuzunden meydana çıkmıştır. Genel savaş esnasında Fransa petrolsüzlükten o Iraktaki petrollu araziden bir gorunuş Amerikada Kaliforniyadaki tayısız petrol kuyularından bir manzara I Uzümcülerin istekleri (Baş tarafı 1 inci sahifede) Bir Alman gazetesinin görüsüe Habeş davan Guney Amerıkasında Bolivya ile Parguay arasında altı senedir devam edcn muharebe de aşağı yukarı petrol yü zündendir. Komşumuz Sovyet Rusyanın petrol membaları için ise Amerikanın petrol krallan Rockfellerle Deterding arasındaki mücadelenin hâlâ devam etmekte olduğu yazılıp duruyor. Şımdi AlmanJar tarafından sun'î benzin istıhsali usülünün keşfedilmiş ol ması bu mücadeleyı biraz zayıflatmak üzeredır. Çunkü bugün 1000 ton kömürden 700 ton ton benzın çıkarmak imkânı vardır. Buna rağmen kapitalıst devletler dünya yuzundeki petrol savaşı için hâlâ her türlr vasıtaya baş vurmı ya hazır mıdırlar? Bu soruya kesın bir cevab vermek müşküldur. Fakat petrol ıçın tahsıs olunmuş mılyarlarca özel kapitalın amortisman edılmesi mecburıyeti ve devletlerın de bu işle fınansel ilgileri bulunması dolayısile mücadelenin de vam edeceği muhakkaktır. Zıra, tekrar edıyoruz, zenginlik ve dünvaya hakimiyet bugün hâlâ petrol ve benızne tesahüb sayesinde husul bulmakta, bütün sivasa bu kudrete istinad etmektedır. Nıtekim Habeş davasında da bu iş kendıni göstermiştir. Bir zamanlar, Amerika ile İngılterenin Habeşistanı, kendilerıne verilecek petrol imtıvazlarına karşılık olarak mü dafaaya karar verdıklerine daır bir yaymtı (rivavet) meydana çıkmıştı ki, bunun bir hakıkat olması pek te imkânsız değildir. kadar sıkışmıştı ki, Başvekıl Clemen müthişti. Kuzey ve guney Amerıkanın ceau, Amerika hükumetine şöyle hir delik deşık edılmedık yeri kalmadı. Malum petrol kuyularındaki tesısat ise birkaç misli artınldı. Genel savaştan sonra da ayni faaliyet devam etti. Çünkü müteveffa îngıliz diplomatı Lord Gürzon, Büyük Muharebenin müttefikler tarafından kaza nılmasına yegâne sebeb olarak tîünvanın petrol membalarının onların elinde bulunmasmı gösteriyordu. Fakat Amerıkalıların gayreti biraz da boşuna idi. İngıltere harbın sonunda dünyanın önemli petrol membalarını diğer dev letlerden ziyade kendi eline geçirme nın yolunu bulmuştu. îşte o andan itibarendir ki İngiltere ile Amerika arasında müthış bir petrol savaşı başladı. Eski Osmanh Impara toluğunun arazisinden olup bugun tngilız mandası altında bulunan Musul havalisi petrollerinin yüzlerce kilometro uzunluğundaki borularla Akdeniz kıyılarına indirilmesi, sade milyonlarca lıranın sarfına değıl, milyonlarca ınsanın hayatı pahasına mümkün oldu. İngiltere, Musul petrollerini elıne geçirmeği senelerdenberi kurmuştu. Yoksa Amerikalı Amiral Ghesterin teşeb buslerıni akamete uğratması ve Bağdad hattı meselesıne muhalefet etmesı için baska esaslı bir sebeb var mıvdı? Alman basını (matbuatı) Fransanın Ruhr havzasım işgalinde ve orta Amerika ile güney Amerıkasında sık sık tekerrür eden ihtılâllerde de gene petrcl savaşı yuzunden İngılterenin parmağını görmektedirler. Musul petrollarının Akdeniz sciîullerine indirilmesi için İngilizler tarafından döşenen borular haber gondermek mecburıyetmde kaldı: «Bize petrol gönderin, ne pahasına olursa olsun petrol gönderin. Onun her damlası bızım için bırer kan damJası kıvmetındedir.> Petrolun nekâdar lüzumlu bir mad de olduğunu pek güzel anlatan bu cumle o zamandanberi Amerika petrol krallarının ağzında birer atalar sozu gıbi kullanılrmya başlandı. Bugün gayet açık bir hakikattir: Yer yüzunde hiçbir ıptıdaî madde ıçın petrol için olduğu kadar mücadele edılmemiş, hiçbir iptidaî madde için, petrol icın aktığı kadar ınsan kanı akmamış, hiçbir iptidaî madde ıçın, petrol için döküldüğü kadar gözyaşı dökülmemıştır. Bu da gayet tabııdir. Çünkü petrol ve ona muteallık olan benzm bugunkü medeniyetın dayandığı en kuvvetli te meldır. Asrî naklive vasıtalarının gelip git mesi hep onun sayesmde temın edilmi yor mu? Otomobılcılık ve tayyarecılık âlemındeki terakkılerın bırçoğu onun sayesmde olmamış mıdır? Petrol ve onun tâbii olan maddeler asrî sanayi muesseselerini işleten yegâne kuvvet değü midir? Petrol için savaş ta, toplu tüfekli savaş ta göze alınıyor. Çünkü ona sahıb olmak demek dunyaya hâkım olmak demektır. Genel savaş esnasında Amerıkalüarın petrol ışıne verdıkleri özen Haftada 2,000 lira kazanan Maymun Doğan ortaya atılan istekleri şu suretle sıraladı: 1 Uretmenlerin bu aylarda vadeleri gelmiş olan borçları var. Ziraat Bankası borçlu olan üzüm üretmenlerinin borçlarınm vadelerini kendisine depo edilen üzümler mukabilinde bir müddet daha uzatıyor. Bu kolaylığı öteki bankaların ayni şekilde yapmalarının temini. 2 Giret malları üzerindeki hükumet takyidlerinin biraz genişletilerek bu suretle memlekete biraz daha çok girecek mallara karşı üzüm çıkarılmasının kolaylaştırılması. 3 Bağlar ve bağcılar için lâzım oIan kükürt, göztaşı, potasa, çuval ve tulumba gıbı maddelere konulan gümrük resminin kaldırılması. 4 Bağcılığı korumak ve ilerlemesini temin etmek için gene bağcılardan olmak üzere bir kurul meydana getirilmesi. 5 Bağların tahriri, metruk mallardan alman bağlara da olduğu gibi yapılmıştır. Metruk mallar bağlan ise birçok sebeblerle değerlerinden pek fazla fiatle satılmış olduğundan bu ölçünün bııakılarak tam değeri gösterir yeni bir tahrir yapılması ve yahud mevcud tahrir kıymetlerinin biraz daha indirilmesi. Konuşulanlann hulâsası olan bu maddeler Manisa toplantısının isteklerini gösterdiğinden bunlar herkesçe kabul edildi ve toplantı sona erdi. Konuşmalar çok derın bir samımıyet ıçinde yapıldı. Avni Doğan toplantının bu kararlannı saylavlarla birlikte lâzım gelen makamlara bildireceğini ve uzümcülerin dıleklerinin yerine getirilmesine çalışacağmı söyledi. Uzümcüler bu toplantıyı yaptıran Parti şeflerine teşekkülerinin ve saygılarının bildirilmesini rica ettiler. Bu toplantıda hükumetin ve Partının üzüm mahsulünü korumak için aldığı tedbirler saygılı bir dılle takdir edildi. Bağcılığı koruyacak bir kurul meydana getirilmesinin üzüm derdinin en birinci kesin bir çaresi olduğu fikri hep birden onaylandı. Manisa toplantısı üzüm yetiştiren çevrelerde pek iyi izler bırakmış ve önem!i umudlar uyandırmıstır. Iş ve Ziraat Bankalarının meydana qetirdıkleri kurumun direktörü Ismail Hakkı da toplantıda bulunmuş ve söylenenleri dinlemistir. Ismail Hakkı konuşmaların sonunda üzümcülerle görüşmüş ve yeni kurumun Manisada ve ilçelerinde yapacağı satın almalar etrafında bazı malu mat almıştır. ttalyanlann Afrikaya gönderdikleri tayyareier vapura yükletilirken [Eski tayyarecilerimizden Şakir Hâzım Gökmen, bir Italya İngiltere harbi çıktığı takdirde bu harbın nasıl cereyan edeceği ve netıcenın ne olacağı hakkında, bir makale yazmıştır. Bu makalenin ortaya sürdüğü iddialar çok münakaşa edilebilecek mahiyettedir. Bir İngiliz Italya harbınin mutlaka Italya tarafından kazanıla cağı iddiasını kabul etmemekle bera ber, makaleyi aynen dercediyoruz: ] Bütün dünya bir İtalyan İngijiz harbinin artık önüne geçilmez bir vaziyete girdiği ve yakmlarda patlak vereceği kanaatini besliyor. En büyük bir devlet olan tngilterenin İtalya karşısındaki üs tünlüğü, yahud da bir Akdeniz devleti olan İtalyanın, Akdenizde güvenılecek gibi toprakları olmıyan İngiltere karşı sındaki durumu... Galib çıkacağı araş tırırken herkesi düşündürüyor. İhtimal ler, hesablar... Teknik imkânlar birbi rile çarpışıyor. Halk bu mevzula yakmdan meşguldür.. Ben bu yazıyı, halka mal olmuş mevzuu hava tekniği bakı mından incelemek isteğile hazırladım. İtalya, çok üstün olan hava kuvvet leri ve ihmal edilemiyecek bir derecede olan donanmasile Akdenize mutlak olarak hâkim olacağı için Maltanm kısa bir zamanda Italyanların eline geçeceği kabul edilebilir. Süveyş, İtalyan topraklarından 600 700 kılometro uzaklardadır; ve bu hal, İtalyan hava ve deniz ordularının Sü veyş üzerinde müessir olacağını ve süratle hareket edihrse Süveyşi de asker çıkararak ele geçirebileceğını anlatır. rağmen bütün dünya ile hali harbde bulunan Almanyanın, Umumî Harb boyunca İngiliz fabrikalarından harb malzemesi satın aldığım herkes gibi İngilizler de bilmektedir. Buraya kadar bir taraflı olarak söylenenlerden kendi kendine meydana çıkı yor ki İtalya, hava kuvvetlerile Akdenize hâkim olacak ve bu suretle de Süveyşi ele geçirerek Afrika yolunu açması mümkün bulunacaktır. Italyanın bu vaziyetine karşı, İngılterenin durumu nedir?.. Bunun pek te kuvvetli göründüğü söylenemez. İtalyan tazyik ve hakimiyeti altma gireceği için, İngilizler Akdeniz ve Kırmızıdeniz yollarile Süveyşe asker ve malzeme gönderemez. Malzemesi ve yetişlirilecek insanlarile yepyeni bir ordu yapmak zaruretinden dolayı da Mısır ve Sudandan saldırım, bu suretle imkâns'zlaşır.. Biricik yol, Kaptan dolaşmak, Zengi barda hazırlanarak İtalyan Somalisine saldırmaktır. Habeşistan ordusunun si lâhlanması da, bu temele dayanarak düşünülünce görülür ki, pek çok güçleşir. Bu arada. şu .da hatırlanmalı ki dört yüz bin kişilik bir Avrupalı ordusunu Afrikada yenebilmek için, en aşağı dört beş misli kuvvette, gene Avrupalı bir ordu hazırlamak şarttır. Italyanın, daha bugünden, Eritre ve Somalide büyük malzeme stokları hazırladığı hesaba katılırsa, söylediğimiz gibi büyük boyda bir İngiliz ordusu hazırlanıncıya kadar İtalyan ordusunun hem müstemlekede, hem Süveyşte hareket serbestisini muhafaza edeceğini anlamak hiç te güç olmaz. İtalya ana vatanın Akdenizdeki tabiî durumundan ve Ingilterenin Akdenizde güvencvek bir toprağı bulunmamasından doğan bu neticeyi bozabilecek iki şart vardır: Biri para, ötekisi harb maneviyatı. Eğer bunlar da, Italyada varsa bir İtalya İngiltere harbinden ne sonuc alınabileceği kolayca anlaşılır. Üzüm mevsimindeyiz.. İtalya, Erıtreden Adeni ve boğazını tazyık ederek Kırmızıdenızı kapıyacak ve Adenin, İngıltere hesabına, suel hiçbir değeri kalmıyacaktır. Süveyş kapalı ol duğu müddetçe, İtalyan uçakları Trablusgarb yolundan Erıtreye ve oradan 1talyan Somalisıne asker, sübay, ılâc, yedek malzeme, taşımak, hasta ve yaralılan Sözün kısası: Bir İtalya İngiltere kageri getirmek suretıle hizmet edeceklerdir. pışması, yalnız bu iki devlet arasına münAfrika kıyılarının sarılması, hava kuv hasır kalırsa, İtalya Akdenizi ortalıyan vetlerinden dolayı çember büyük olacağı durumundan ve Trablusgarbin verdiği için neticesiz ve manasız olacaktır. ingıl imkânlardan, çok üstün olan hava orduterenin İtalyaya karşı yapmak istedıği ab sundan dolayı şark Afrikası davasıru dilukanın nazarî kalacağını söylemekte lediği gibi halledecektir. güclük yoktur. Cebelitankla Süveyşi kaFakat, bütün bunlardan da çıkan mapamak, nutmamalı ki, İtalyayı kömürsüz na şudur ki; İngiltere İtalyaya karşı, ve malzemesiz bırakmak netıcesini doğu harbetmiyecektir. ramaz.. Çünkü gayet bir ablukaya ŞAKtR HAZIM GÖKMEN Bo^abadda büyük bir çeltik fabrikası yapıbyor Holivudda sade insan yıldızlar değil, hayvan yıldızlar da müthiş para kazanmaktadırlar. Bunun için birçok müte hassıslar oraya kedi, köpek, kaz, ördek, maymun, aslan, fil ve daha nice nıce hayvanlar getirerek terbiye etmekte son ra yıldız olarak kumpanyaya satînaktadırlar. Resmini gördüğünüz şu şempanze de gayet terbiyeli bir maymundur. Filimlerde adeta insan gibi oynamaktadır. Maymunun kumpanyadan aldığı haftahk 300 İngiliz lırası ki bizım paramızla aşağı yukarı 2000 lıradır. *Jzüm mevsimindeyiz. Hemen her mem lekette bağlarda kütüklerin, asmaların arasında sallanan nefis ve kocaman salkımlar toplanıyor. Gördüğünüz resimdeki salkımla onu tutan kadın birbırınin güzellıklerini tamamlamaktadır. Bağcı kızın körpelıği, ancak elinde tuttuğu salkımın güzelliğile kıyas edilebilir. ovabad (Özel) Boyabadda bol miktarda buğday, mısır ve arpa yetiş mekle beraber pırinc ürümü de her sene artmaktadır. Geçen sene elde edılen pirınç beş mılvonu bulmuştu. Bir se ne içınde bu mıktarın hepsı satılmış, stok mal kalmamıştır. Bu sene şıddeth kuraklar devam et tiği halde gene pirınç urumu 4 mıl^on kıloyu bulmuştur. Boyabad pırınçleri v nin her yerde revacını artırmak ve ya» bancı memleketlerde müşteri bulmasım temin için burada modern bir çeltik fabrikası kurulmıya başlamıştır. Bu fabrıkanın Almanyaya ısmarlanan makineleri gelmiş olup yakında yerlerıne konulacak ve bu sene işlemeğe başlıyacaktır. Gönderdiğim fotoğraf çeltik fabrikasının ınşaat durumunu göstermektedır.