Katalog

17 Eylul 1935 CUMHURÎYET I" Komfu '^dİarda 1 JUI Î C I D I neler oluyor? j « 1 1 O 1 i \ Nasıl kuruldu, nasıl çalışıyor? Ingiliz nüfuzu Birgün Habeş harbi patlarsa? Servet ve nüfus. Idare ve ordu Yeni yaptırılacak yolcu vapurları Cinslerine göre evsaf projesi hazırlandı Denizyolları idaresinde bir müddettenberi çalışmakta olan teknik komisyon incelemclerini bitirmiştir. Bir aydan fazla süren bu çalışmalar neticesinde Avrupadaki şantiyelere ısmarlanacak olan vapurlarımızın evsaf projeleri hazırlanmıştır. Komisyon kabotaj hatlarımız genel durumlarını ve ihtiyaclannı inceden inceye tetkık ederek her hatta mahsus vapurlarımız tonajını tesbit etmiştir. Karadeniz hattı için ısmarlanacak vapurlar 45005000 gros tonajında olacaktır. Ege hattı için 35004000 tonajında vapurlar yaptırılacaktır. Denizyolları idaresi bilhassa Marmara hatlan için süratli ve konforlu ve ihtiyacla mütenasib büyüklükte vapurlar yaptır mak kararındadır. Bilhassa Bandırma hattı için yaptırılacak vapurun süratine önem verilmektedir. Bu vapur yaptırıldıktan sonra îstanbulla Bandcma ara sında bir günde yapılabılecek gündüz postaları ihdas olunacaktır. Avrupanın en küçük Kralı nasıl yaşıyor? Ikinci Piyer, yüzmeyi ve balık tutmayı bilhassa seviyor, radyoya, sinemaya, fotoğraf çekmeye de çok meraklı UET2ĞÜN BiDFIkCA Hoş bir cevab Yurddaşlanmızdan biri, uzun müd * dettir Fransada bulunuyordu. Orada, bir gazeteci ile tanıştı. Türkiyeyi hâlş Piyer Lotinin gözile gören bu herzeve • kil gazeteci, yurddasımızı Tanrının giinü, münasebetsiz suallerile iz'aç ediyordu. Bir defasında, niçin şalvar gfymedi ğini, öbür seferinde neden nargile içme diğini, Türklerin nasıl olup ta beyaz ırka mensub olduklarını soruyor, muhatabının canını sıkıyordu. Gene bir gün, damdan düşer gibi, şu suali sordu: Kaç kannız var? Yurddaşımız: Bir tane! Cevabını verdi. Lâkin sizde her erkeğin birçok ta odalıklan olurmuş. Sizin yok mu? Bunun iizerine, kan tepesine çıkan yurddaşımız: Var! dedi; benim de birçok oda * Iıklarım var, fakat Pariste! ÖTÜKÇÜ renin şimalindeki Mehmed Ali Vi $a : Mısırla komşu seddinden başhvan deltadan ibarettir. : luğumuz Akdeniz Mısırı tuğyanlardan ve susuzluktan de karşılıklı sahillerde bulunmaktan i kurtaran Mehmed Ali Paşa olduğu gibi baret değildir. Arada gayet sıkı dost Mısırın bugünkü büyük zenginliğini luk duvguları, tarihsel münasebetler ve teşkil eden pamuğu da ilk defa ektiren iktısadî önemli bağlar var. Mısır Tür odur. Miktar itibarile buğday, mısır, pikiyeden sonra Yakınşarkın nüfus, ara rinç ve şekerkamısı mahsulleri pamukzi, servet ve medenî seviye itibarile en tan fazla ise de ihracat eşyasımn yüz büyük devletıdır. En büyük zâfı 1923 te de seksen altısını pamuk teşkil eder. Mısırda hükumetin ve halkın ötedenistiklâli İngıltere tarafından tanındığı halde Mısırdaki ecnebileri himayesi, beri düsündüğü Nil suyu ve bunun yeSuveyşin müdafaası, Sudanın atısi gibi tiştirdiği pamuktur. İngiliz idaresinin meseleler üzerinde iki tarafın bir türlü bu memlekette bıraktığı en mühim eser uzlaşamamasından dolavı îngıliz askerî memleketin maliyesini düzeltmek ve bu savede elde edilen malî vesaitle Nilin işgalinin devam edip gitmesidir. Askerî isgal İngılız Fevkalâde komi sularını tanzim etmek ve artırmak olserliğine, Mısırın dahilî idaresınde hü muştur. kumetin serbest ve müstakil olmasına Evvelce Nilin tabiî feyezanile senede rağmen sıyasî işlerde bilvasıta gavet valnız bir defa mahsul alınıvordu. Şimkuvvetli tesir yapmasına imkân ver di ise senenin her mevsiminde türlü mektedır. Bu sebeble her türlü si türlü mahsul yetiştirmek kabil olmuşyasî değişiklıklerde hakh haksız Ingiliz tur. Bu savede nüfus ta artmıştır. Memparmağı ve tesiri aranmaktadır. lukler devrinde Mısırın nüfusu iki mil1923 te kabul edilen ve gayet geniş yona inmiş, Mehmed Ali Paşa zama demokrasi esaslara davanan kanunu e nında 6.779,000 i bulmuştu. On beş sasinin 1930 da Kral tarafından ilga e sene sonra yapılan tahrırde nufusun dılmesi ve diktatörlük mevkiine geti 9,654,323 e çıktığı görülmüştür. 1927 de rılen Sıtkı Paşanın sıkı bir kanunu esa Mısırın nüfusu 14,213,364 kişiyi bul si koyması, haleflerinden Ziver Pasa muştur. nın 11 ay evvel hükumetten uzaklastı Bu nüfustan on iki milyonu Fellâh rılması, yerine gelen Nesim Paşanın ne yani eski Mısırlılarla ilk Arab fatihle ilk kanunu esasiyi mer'iyet mevkiine rinin karışmasından hasıl olan nesle kovamaması, ne de yenisini kaldırama mensubdur. Kopti denilen hıristiyan ması hep îngilız komiserliğınin yaptığı kalan eski Mısırlılar 720,000 kişidir. Atesir ve müdahalelere atfolunuyor. rablar 650.000 kişıdır. Turklerın mıktarı Slyasf vaziyet Mısırdan nefi» bir manzara: Nil tuğyan halinde ve Sakkare köyü sular altında Kral Piyer babatının yazıhanesi başında : Habeş meselesij Habeş meselesi Mısırda Idare ciIdarl jkarsısında Mısı: n i n ingıltere ile 1tenslkat : hetinden son yapı• rıtı vazlyetl : . , , it * lan yenilık Tıcaret Nezaretının tesisi (: talva arasında munaferet ve rekabet doğurması en ziya olmuştur. Gümrük idaresi gene Maliye de Mısırı müteessir etmiştir. Çünku Mı Nezaretine merbuttur. Vaktıle Maliye sır hukukan Sudanda İngıltere ile bir Nezaretine aid olan Altın Damgası i lıkte musterek hakımiyet sahıbidır. Nil daresi, Sevvah Ofisi, Balıkçılık şubesi, nehrının membalarından bir kısmınm Sanavi işleri Ticaret Nezaretine devreHabesıstan dağlarında bulunması ve di dilmiştir. Yeni nezaret ticaret, endüstri ğer taraftan İtalvanın Akdenizdekı va (sanayi) ve idare olarak başlıca üç dazıveti, Bıngazıye denizden ve karadan ireye ayrılmıştır. Bu tensikat sayesmde komşu bulunması itibarile Habes me Mısır ticaretinin ve iktısadiyatının daha selesınde pek yakından alâkadardır. zivade ilerliveceği muhakkak sayılıyor. İngilterenın bir gun İtalya ile Akde : Mısır : Habeş meselesi nizde ve Afrıka topraklarında çaroıs | ordusu j m u n a s e b e t i l e Mı mak ihtımalme karşı almakta olduğu geniş askerî tedbırlerden çoğunun sa sır ordusunun artırılacağı, şimdilik bir Kral balık avında Italyan Somalisinde General Grahası Mısır topraklarıdır. İtalyanın, şar süvari alavı ve bir pivade taburunun teskıl edıleceği sövlenivor. Mısır Har ziamnin kumandası altındaki Itatyan göslavlık ruhunu herkese aşılamıya çalıkî Afrikadaki müstemlekelerile irtibat ve muvasalasını kesmek için Süveyş ka biye Nezareti geceli gündüzlü çalış kolordusunun vazifesi karşısındaki Ha şıyordu. İşte şimdi bu ruhun en ziyade nalımn kapatılmasından sık sık bahse maktadır. Bingazi hududunun her ihti bes kuvvetini işgal etmekten ibaret ola müteveffanın oğlunda tecellisine gayret diliyor. Böyle bir tedbir Mısır için de male karşı muhafazası icin tedbir alınedilmektedir. Kraliçe Mariya oğlunun taktır. mış ve Lolluma bir hayli asker göndehavat ve memat meselesi olacaktır. Harb mıntakasını srörmekliğime mü lim ve terbiyesini bizzat deruhde etmişVelhasıl Yugoslavyanın müstakbel Mısır Habes meselesinde çok alâkadar rilmistir. saade edildi. Buralara gelen ilk Ingiliz tir. Altı sene sonra bilfiıl idareyi elme kralı çok cıddî terbiye ve tahsıl gÖrmekSudandaki verli muhafaza kuvvetleri olduğundan bir gün İngiltere Mısırla alacak olan Ikinci Pıyeri millete ve mem le beraber pek sevimli, mültefıt, neşeli bir bırhkte hareket etmeğe luzum gorecek de Habeş hududuna sevkedılmiştir. İn gazetecisi ben oldum. Bu seyahahm gıltere ile İtalya arasındaki gergınlık de ltalyanların yaptıkları hazırlığm lekete hayırlı işler görebilecek şekilde ye çocuktur. Oğleden evvelki zamanlarını tır. îşte bu ihtımal şımdi butun Mısır ef.„„ „ k â n umumıyesını işgal etmektedir. arttığı takdirde bütün Mısır ordusu hu vüs'atini ve mükemmeliyetini gözümle tiştirmek istemektedir. Kendisine bu hu ekseriya okumıya ve derslerine hasreden dudların müdafaasında kullanılacaktır. gördüm. Asmaradan hareket ettikten susta yaverler, öğretmenler, Ingiliz eğıt küçuk Kral bu işleri babasınm eski yazı Memleketın en kuvvetli siyasî partisi İngıltere 1923 mukavelesıle, Mısırı birsaat sonra büyük bir tayyare karar men (mürebbi) leri yardım ediyorlar. odasında yapmaktadır. Bu odadaki eşya mılliyetperverler (yani Vefd) in lideri haricden gelecek her türlü taarruzlara gâhına geldim. Bir milin sekizde besi u Derslerine pek güzel çalışan, vazifele olduğu gibi durmakta ve arasıra yavruya Nuhas Paşa ile arkadaşı sabık Haricive Nazırı Ahmed Afıfi Pasa fırkanm son karsı müdafaavı deruhde etmiştir. İn zunluğunda ve gene bir milin on altıda rini vaktinde yapan Ikinci Piyer boş za o büyük ölüyü hatırlatmaktadır. Bu acı toplantısında bu mesele üzerinde söz giliz ordusu bu isi Mısır ordusıle birlik üçü genişliğinde olan bu karargâh as manlarını spora ve çocukların uğraşabile hatıra olmasaydı, küçük Piyer hiç şüphesövlemisler ve Habes meselesinde İtal te yapacaktır. Mısırın şımdıki ordusu falt döşelidir. Mükemmel telsizi Roma ceği diğer eğlencelere hasrettnektedir siz daha mes'ud ve daha bahtiyar olayava karşı Mısırın İngiltereve tâbi bir 30.000 kisılıktir. Bu kuvvet hududların ile muhabereyi temin ediyor. Yollar Mi Sporlardan yüzmek ve balık tutmak ço caktı. Fakat hayatta hangimiz tam ve hükumet olarak değıl ancak hak ve is muhafazasına kâfı gelmiyeceğinden kı lanlı bir inşaat şirketinin getirdiğı Ital hoşuna gidiyor. Bleddeki yazlık sarayda pürüzsüz bir sekilde mes'ud olabiliyer.uz? tiklâlleri müsavi ıki devlet arasmdaki taatın takvıyesıne lüzum görülmüştür, yan amele tarafından yapılıyor. ittifak şeklınde tesrıki mesai edebıle lâkin bu miktar henüz belli değildir. Düz ve mezru araziden ilerliyerek Kabinenin : Mısır kabinesi siceğini bevan etmislerdır. Nuhas Pasa Mareb havzasına geldik. Ileride Ado faaliyeti j y a s î cıhetten faalibu işlerle beraber kanunu esasınm ıade vayı gizliyen dağlar Dolomit alpleri giedılememesmde İngılız komiserliğınin yette değilse de Mısırın hayatı olan Nil mudahale ve tesirınden zımnen şıkâyet sulan meselesinde büyuk gayret göste bi dişlerini gösteriyorlardı. Sonra yılankavî bir yoldan Adi Ugri etmiştn\ fazla Mısır demek Nil riyor. Bu sene Nilin sularının kasabasına gittik. Buradaki süvari kuv j Memleket seryükselmesinden kokuluyor ve nehrin veti ve nüfus demektir. Nil ol vetini küçük tanklardan mürekkeb bir masa Mısır Sah ve kanalların iki tarafındaki sed tahkim kıt'a istıbdal etmişti. Her tankın iki taynasıl artti? rayıkebırın devamı kuru bir çölden baş olunuvor. Kabine sedler her sene tamir fası ve iki mitralyözü vardır. Her biri edilece^ine 14.000^000 Mısır lirası sarfeka birşey olmazdı. Mısırın mesahası derek hepsini yenıden yaptırmağı ka nin sürati saatte 25 mildir. Her tank ko994,300 kılometro murabbaı olduğu hallunun arkasında altı tekerleklı bir tamir rarlastırmıştır. de ekilip biçilen ve memlekete tüken kamyonu bulunmaktadır. Bu inşaat iki aya kadar münakasaya mez servet veren saha ancak 35,360 kiHududa doğru giden bir dag topcıı Kral Piyer tutopu oyununda lometrodur. Bunun da başlıcası Kahi konulacaktır. alayına rastgeldim. Topları esterlere yükletilmişti. Yirmi mil yürüyüş yap tıkları halde askerler zinde idi. Izmitte bir yagın Burdurda sınaî durum Ortalığı su istilâ etmiş olduğundan Izmit 16 (A.A.) S a b a h a karşı şehBurdur (Özel) Yeşil yurdumuzda asıl hudud hattına gidemedim. Hudud rimızde bir yangın çıkmıştır. Bir buçuk sınaî durum günden güne ilerlemektedir. hattile gerideki üs arasında asker'er i saat süren bu yangında bir dükkân ve alçin birçok ahşab baraka yapılmu. Bun tı ev yanmıştır. General Sabrinin otur 1935 senesinın ilk dokuz ayında tutulan istatistıklere göre geçen yıla nazaran dört larda lâğımlarına ve sebze bahçesine ka duğu ev de yanan evler arasmdadır. milyon metro daha fazla dokuma elde dar herşeyi mükemmeldır. ltalyan a«kerSovyet Rusyadaki mane^ralar edileceği tahmin edilmektedir. f leri san'atkâr olduklarından zabitan Moskova 16 (A.A.) Kızılordugarnizonlarının duvarları ve diğer bina Düz, dimili, güllü, kuşdili, Haleb örnun Kief bölgesindeki manevralan, kılan cok güzel süslemislerr!ir. neği, karyola takımı, kusaklık, perde ve , Habeşistandaki bütün ltalyan kon«o zıl tarafın motörlü kıt'alan ve tankları tadaha birçok desen ve renkte mal islıyen j losları ihtiyaten Adisababadaki sefarete rafından, mavi tarafın sargı ve imha ediltezgâhların sayısı 3574 dü bulmuştur. mesıle bitmiştir. ' davet edilmişlerdir.» Geçen hafta bütün Yugoslavya küçük Teknik komisyonun projeleri Ekonomi Bakanlığinca incelendıkten sonra şanti Kralı îkınci Piyerin 13 yaşına basmasını büyük şenliklerle kutluladı. Ikinci yelere gönderilecektir. Aleksandrın Marsilyadaki suikasde kurban gitmesı neticesi Yugoslavyada o zamandanberı hâkim olan yeis ve matem bu suretle sona ermiş oldu. Ağlıyan gözlerin (Baş tarafı birinci gahifede) yaşları dındı, kederli yüzlere tekrar neitalyan kuvvetleri üç koldan Morcb şe geldi. ve Belesa nehirlerini geçerek süratle Yugoslavyanın gene kralı Ikinci Piyer, Aksum Adova Adigrat hattını tut halıhazırda da kral ismini taşımakla beramağa çalısacaklardır. Bu hat nefsî A ber 18 yaşına girinciye kadar hükümdardovadan 40 mil şimali şarkide olup Tig lık işlerıle uğraşmıyacaktır. Ona bu hure eyaletine hâkimdir. susta amcası Paul vekâlet edecektır. 9 Habeş kuvvetleri şimdi Morez hattm teşrinievvel 1934 te kral ve ayni zamanda da bulunuyorlar. Fakat muhasama bar Yugoslavların krala verdıkleri «devletin lar başlamaz bu hattan çekilecckleri ve başhizmetkârı» ünvanını alan Ikinci Pidaha gerideki yüksek arazide bir mey yer şimdilik bu sıfatı hak edebılecek şekildan muharebesi verecekleri tahmin olu de yetişmeğe çalışmaktadır. Babasınm nuyor. Buradaki Habeş kuvvetleri dış ve iç siyasa işlerinde en fazla önem 70,000 muharibden mürekkeb olup Ras »erdıği mesele Sırblann, Hırvatların ve Seycumun kumandası altındadır. ' Slovenlerin bir gaye uğrunda toplanmaKara gömlekli Milis kuvvetlerinin lan, «Yugoslavya» Birliğinin bozulmahamlelerde ve yerli ltalyan askerlerinin bırakmamaktı. Onun için Yusına takibde kullanılacaklan zannolunuyor. Arazinin müsaid olduğu sahalarda tankların büyük kıymeti olacaktır. Ha • beslilerin kesif bulunduklan yerlerde yalnız bomba tayyareleri kullanılacak tır. Eritreye şimdiye kadar 200 tayyare getirilmistir. Bunlar Asmara, Musavva ve Assab mevkilerine taksim edimiştir. Italyanlar alelâcele hücum etmek is temiyorlar. Yavaş yavaş ilerlemeği tercih edeceklerdir. Habeşistanın bir tarafında yollar yapmak, ahaliyi yatıştırmak suretile yerleşmedikçe diğer tarafa iler lemek tasavvurunda değildirler. Bilhassa Adisababaya alelâcele hü cum ederek parlak bir zafer elde etmek niyetinde değildirler. Çünkü böyle bir teşebbüs tehlikeli olabilir veburaya so kulan ltalvan kuvvetleri tecrid edilmiş bir hale düşebilirler. tzmir Ilbaymm takdire değer bir hareketi Izmir (Ozel) llbay Fazlı Güleçin kurduğu özel büro, hükumet dairelerınde işi olan yurddaşlar arasında büyük bir şükranla karşılanmaktadır. Büro, şifahi ve tahrirî bütün müracaatleri dinlemekte ve yurddaşlann işlerini takible sona erdirmekte, kendilerine tebligat yapmaktadır. Eritrede her an «İleri!» kumandası bekleniyor Izmir ihracatı Köstence yolile olacak Izmir (özel) Orta Avrupa ve cenubî Almanyaya yapılacak ihracatın, hükumetçe yeni sağlanan Kkstence yolu ile yapılması, ilgili olanlara tavsiye edümiştir. Bunun muhtelif faydalan vardır. j Tiryeste yolile 11 günde yapılan sevkiyat, "î bu yolla beş güne inecektir. Bilhassa yaj J mahsuller için bu fark, önemlidir. Köstencede vapurdan boşaltma ve yükletme için, ttalyada olduğu gibi, muKral radyo tesisatınt tavassıt yoktur. Masraf, Rumenler tarabizzat kuruyor fından Türk lirası olarak tahsil edilecek )U sene Yugoslavyanın Sokol teşkilâtı a ve sevk mahalleri için doğru konuşmento rasından seçılıp getirilen arkadaşlarile bir verilecektir. likte su eğlenceleri, sutopu oyunlan, muh:elif dalma, yüzme hareketlerile seve se e meşgul olmuştur. Hele balık beklerken bu yaşta gÖ3terkatil oldu diği sabır ve metanet şaşılacak derecedeİzmir (Özel) dır. Eiki Romanya Kralı Ferdinandın Burada Gaziler matorunu olması dolayısile Kral ıkinci Piye hallesinde Kemer in damarlarında yan yarıya Alman kanı cadesinde araba da mevcuddur. Bunun için almancaya cı Rüstem oğlu Ferda fazla önem vermiştir. Kendısini ziya had, bir araba te kerleği kavgasın ete gelenleri ekseriya almanca: da, meslektaşı A Guten tag (sabah şerıfler hayrolrıf oğlu Ethemi taiun!) banca kurşunile ölSözile karşılamakta ve giderken elini dürmüş ve yaka sıkanları: lanmıstır. Auf Wıedersehen (gene görüşeHâdıse, Ibrahi im!) min araba tamir Cümlesile selâmetlemektedır. Küçük hanesinde olmuş Kralın radyo, fotoğraf, sinema gibi yan tur. Katil: c Ethem bana aid olan tekerleği eğlenceli ve yan ilmî meşguliyetlere de zaptetmiş. Ben mudahale edmce küfre çok merakı vardır. Radyo tesisatını babaşladı ve daha ileri giderek büyük bir zan bizzat kendisi yapıyor, çektiği resimtokmakla karnıma da vurdu. Ben de ne leri kendisi develope ediyor, haftada üç yaptığımı bilmiyorum.» demektedır. dört defa hususî salonda gösterilen filimleri çok dikkat ve sevincle seyrediyor. Bir hiç yüzürtt?en Ayak kuvvetile uçan ilk tayyare... Nil sahilleri e$ki ve meşhur Luksor mabedi harabeleri Uman tayyare mühendislerinden iassler ve Billinger yeni sistem bir motörsüz tayyare icad etmişlerdir. Bu tayyare tıpkı bir bisiklet gibi ayak kuv"" vetile hareket eylemektedir. Frankfurt tayyare meydanında yapılan tecrübe lerde pilot Dünnebeıl tarafından idare olunan böyle bir tayyare yükselip aralıksız olarak 235 metro katettıkten sonra yere inmiştir. Alman âlimleri bu durumun çok ümid verdiğini ve pek yakın zamanda bu çeşid tayyarelerin çok pratık bır şekle gıreceğıni sövlemektedırler. Rt^ımlerımız avak kuvvetile ucan tayyarevi ve onu idare eden pılotu gösteriyorlar.