Katalog

CUMHURÎYET 12 Ağusfos 1933 ( Ş e h i r ve Memleket Haberleri ) Büyük halk romanı : 6 4 Haltetme, cami de yerinde, mihrab da yerinde. Senden âlâ karı mı olur? îlik gibisin be!.. diyor, beriki, gözlerini bayıltarak: Malın iyisini erbabı bilir. Cava lacozlar ccvahir den ne anlar? diye hindi gibi kaban yordu. Gene tekrarlıyalım. Kayıkçılık değil, buna sarhoşluk demişler. însanın gözüne bazan böyle perde çeker; çöplüğü, güllük gülisUnlık göste/ir. Sokaktan sütçü ler, simidciler, peynirlipideciler çoktan geçmiş, (Bakkalis!. Servello!.. France las!) bağırtılan da Çiçekçi sokağında bir kapı önu... savulmuştu. Olü kaldıran papazlar gibi, davudî sesle ba deredeki teyzesi mi, halası mı aklına gelğıra bağıra dilenen Rum dilenci köşeyi miş. Arabacıya demiş ki: Büyükderedeki teyzemi yahud hadolanıyordu. Arab Abdullah, tahtakurularından lamı ne zamandır görmedim. Vakit erhart hart kaşınırken kirpiklerini araladı. ken, hava da yazdan farksız. Kırlan Yanındakine gözü ilişti. O, leşler gibi seyrede seyrede, ferahhya ferahhya Büyükdereye gidemez miyiz? Son vapurla uyuyordu. dönemez miyim? Arab: Arabacı: Tu, Allah canını alsın, ben'm de Beygirlerime de, faytonuma da müstahakımı versin! diyip katmerli bir küfür savurduktan sonra kendini karyo süvenirim. îki, iki bucuk saat sonra oraladan attı. Minderin üstündeki kavuş dayız! diyince o da: (Öyleyse gidelim!) turma yeleğinin cebine uzandı; saatine emrini vermiş. baktı. Şislinin nihayetindeki süvari karako Alaturka dört. Şunda öğleye ne kal lunun sağından vurmuşlar ( 1 ) . Gitmişler, gitmişler; soldaki mezarlığı ge^mişmış desene. Çabuk çabuk giyindi; taşlığa fırladı. ler. Zincirlikuyu karşıdan görünmüş. Bunlar hava ala ala, tıkır tıkır giderGöğsünü kavuşturup karşısına çıkan. bahşiş uman uşak Agobu, bir göz devi lerken bırden, dağları bayırları çıniatan, rişte kaçırdıktan sonra haydi sokak ka canavar sesine benzer bir bağırtı: Arabacı dur! pısından dışan. Arkasından daha sert bir hayk'rma: Hararetten gene içi kavruluyordu. Durmazsan yakarız! Yeniçarşıya saparken soldaki, hem bakYüzleri, gözleri sarılı yedi sekiz kişi kal, hem meyhane olan kutu kadar dükkâna girdi. Üç bardak su içti. Dudak arabanm etrafını sanvermiş. Hepsi lepelarını yumruklar yumruklamaz muta den tırnağa silâhlı.. Aman zaman, kim dinliyor? Dört sarnflık binasına daldı. yandan madamın eteklerıne yapısm;şlar, Doğru yukarı kat. Odacıya söyleyip (bizimle beraber geleceksin!) diye asıhaber maber verdirmek yok; yallah mulıp duruyorlar ( 2 ) . tasarrıfın yani. Arabacı: Mutasarrıf ta akşamdan kalma değıl Arabamdaki kimdir biliyor mu mi ya? Yazıhanesinin üstünde boş üç sunuz? Padışahımızm Kuyumcubaşısı gazoz şişesi. Dibinde işkembe çorbası arnın madaması! diyecek olmuş. tıklı bir kâse. Sıkılmış iki limon. Bir lâ Sen misin ağzını açan?.. Zavallıyı saciverd şişe karbonat; yanında biri mavi, niyesinde altlarına almışlar. Geri tarafıbiri beyaz kâğıdda bir tertib sedlic... nı bilmiyor. Sakallı, Arab Abdullahı gÖrünce: Arabacı bir de gözlerini açmış bak Buyur tosun herif! diyerek ayağa mış ki faytonu yerinde duruyor ama içi kalktı. Karşı karşıya oturdular. bomboş. Madam meydanlarda yok. Selâma sabaha, ise güce, uykusuzHemen sandalyesine atlayıp, terbi luğa filân dair beş on lâftan sonra mutayeleri yakalar yakaUmaz, kamcıyı bas sarrıf: mış. Dörtnala, Pangaltıdaki Kuyumcu Bakındı hele, dedi, allâk kaltagm basının evi. başımıza açtığı işlere... Yoktan yere üKuyumcubaşı, evinden ayda mayısta züldük, çarpıntı çektik, helâk olduk. bir çıkar, saraya gidip siparişleri alır, Çok şükür ipin ucunu yakaladık ama ustalarına havale edermiş. Altmış besini daha bileğe dohyamadık.. aşkın, sıska, öksürüklü, tıksırıklı bir ihtiBaşladı dünkü arabsaçını hikâyeye: yarmış. ikinci Kuyumcubaşı Mardıros Şeş O gün de evindeymiş. Olan biteni dubeşyanın familyası Madam Şeşbcsyan, yar duymaz derhal bayılmış. Güc halle dün havanm güzelliğinden istifade ede ayıltmıslar. Biraz kendine gelince karısırek, şöyle biraz gezeyim yok mu ya, öğnın üç dört fotoğrafını yanına alıp ver le üstü Ağa camisinin sokağmdan bir elini Yıldız; Başmabeyncinin odası. Beyoğlu arabası getirtmiş. Pangaltıda, (Arkaaı varj Sürpagobun karşısındaki evinden fay tona binmiş. (Kabasırta, Köğıdhane te pelerine doğru çek!) demiş. Yalnızmış ve her zaman da böylc gezintilerini yalnız yaparmış. Şişliyi geçmişler, tam süvari karakolunun önünden sola sapacakları esnada Madam saatine bakmıs. Daha yedi yok, meğerse ne erkenmis! derken sevtanm isine bak, Büyük Siyasî icmal Danzig ihtilâfı ve AlmanLeh münasebatı ersay andlaşmasile Almanya • » dan tefrik edilerek ayrı bir hükumet şekilne sokulan Danzig serbest şehrile Lehistan devleti ara sında para ve ekonomi işlerınden dolayı çok vahim bir ihtilâf çıkmıştı. Bu ihtilâfın Lehıstanla Almanya arasındaki münasebatı bile gerginleştirecek ve bozacak bir mahiyet alacağına ihtimal verenler olmustu. Çünkü Danzigin ahalisi Alman olduğu gibi hükumetinm başında bulu nan parti dahi nasyonal sosyalisttir. Diğer taraftan Lehistanın can damarı mesabesindeki Vistül nehrinin ağzında bulunan bu liman, Avrupanm bu kuv vetlı ve büyük devletinin hariçle deniz den tıcaret ve muvasalasının başhca yolu bulunduğundan yeni Lehistan için bunun hayatî önemi vardır. Fakat Almanya ile Lehistan arasında on sene için akdolunmuş ademi tecavüz andlaşmasının ımzası ve uzun gümrük müddetinin kaldırılmasile teessüs eden samimî dostluk, Danzige aid para ve ekonomi işleri yüzünden bu iki kuvvetli devletin arasına soğukluk girmesine mâni olmustur. Bahusus ki bu iki büyük devletin orta ve doğu Avrupaya aid meselelerde ayni safta çalışmakta olmaları ve uzak ve yakın atiye aid emel ve plânlarının müşterek bulunması ve her za man birbirile iştiraki mesaide bulunmak ihtiyacında olmaları gayet ağır olan bir meselenin pek az zamanda her tarafı memnun edecek surette kotarılmasını sağlamıştır. Danzig ihtilâfı cihan ekonomik buh ranının doğurduğu zorluklardan biridir. Bu serbest şehrin, para politikasında, vaktıle zamanın ıcablarına oymaması ve parasını yüksek bir seviyede alhn mik yasına bağhyarak, isterlin düştükten sonra paralarını buna uyduran İskandinav memleketlerile Lehistanın para politika fina uygun gitmemesi transit ve ihracat la yaşıyan bu küçük ülkeyi müşkül mevJcıe sokmuştu. Daha sonra parasının al tın kıymetini yüzde kırk nisbetınde in dirmesi bile durumu kurtarmağa yaramamıştı. ONIKILER Yazan: Sermed Muhtar Alus Uludağın üçüncü tepesinin eteğindeki Oylat İhrac tacirlerinin fiatleri 'caplıcasının sularında arsenik olduğu söyleniyor kırması bedbinlik uyandırdı îzmir (Özel) Günün meselesî, 0züm meselesidir. Bakanlık, îzmir tecimenlerinin üzüm fiatlerini neden kır dıklarını sormuştu. Çünkü Berlin Türkofis şubesi, bu fiat kırmanın alıcı pi yasada fena tesir yaptığmı bildirmişti. Tecimenler, toplandılar ve konuştu lar. Vilâyete verecekleri rapor hazır . lanmıştır. Ihracatçılar, fikirlerinde ısrar ediyor ve, üzüm rekoltemizin yüksek olduğunu, rakib memleketlerin ise fi atleri düşürdüklerini, binaenaleyh alivre satış yapabilmek ve esasen bol olan lnegölün Oylat kaplıcast üzümden önemli bir kısmını elden çı İnegöl (Özel) Yazın, fakir ve karsa, dünyada yalnız bir tek olarak takarabilmek için fiat indiriminin za zengın bütün Inegöllüler sıra ile Oylata nınan arsenikli kaplıca ikileşmış olacak ve rurî bulunduğunu söylüyorlar. çıkıp bir müddet kahrlar. Burası bir kap bu suretle çok istifadeler temin edılecekTecimenler, hazıran içinde fiatleri biı lıcadır. 75 barakası, bir oteli, dükkân tir. kere kırmışlardı. Temmuzda ikinci bir ları, kahvesi vardır. Oylat, Uludağın üOylat barakaları çok ucuzdur. Kaç tenzilât yapılmış ve bu yetişmiyormuş çüncü tepesinin eteğinde, çok yüksekte kişi olursanız olunuz bir gece için ya)ni7 gibi, komisyon namı altında alıcıya ye bir yerdir. Burasile, Uludağ oteli araîin elli kuruş alırlar. Orada oturanlar ;er=k ni indirim kapıları açık bırakılmıştır. da bir yol yapmak için çalışmalara baş havasından ve gerek suyundan muhak Tecimenlerden bazılarına kahrsa, bu lanmıştır. Bursa doktorlarının sö\ led't kak kılo alarak toplanırlar. indirim bile azdır ve daha yapılab'lir. lerine göre bu kaplıcanın sularında arseBu yaz konuklar arasında Istanbu' • Bu iddialarla ve çok satış yapmak ar nik vardır. Bu suyun fennî tahlili netice dan, Ankaradan, Bilecik, Burdur ve Sızularile kararlar verildiği halde netice sinde Bursa doktorlarının söylediğı çı vastan gelenler vardır. menfi çıkmıştır. Yani alivre satış art mamış, bilâkis durmuştur. Çünkü aîıcı ! piyasa, geçen seneki vaziyetin tekerrür edeceği düşüncesile kuşkulanmış ve rıeticeyi beklemeğe başlamıştır. Yani yabancı piyasada bir nevi itimadsızlık uvandırılmıştır. îzmir bağcıları müskül durumda Güzel bir kaplıca Çukurovanm bu se Şehrîmiz için güzel ne yetiştirdiği ürün bir karar Gene tecimnlere göre, yalnız Alman ya piyasasını esas tutmak doğru de ğildir. Türkofisin diğer satış merkez lerimizdeki teşkilâtı da bulundukları piAdana (Özel) Şehrimiz Tecim ve yasa muhitini gözden geçirip ona göre Endüstri Odasının, iki yıldanberi faa raporlanm vrmelidir. O takdirde teci liyette bulunan bir «Tahmin bürosu» menler haklı görülecekmiş. vardır. Ürünlerimiz henüz tarlada iken, Bazı piyasalarda belki rakib üzüm bizzat ekin alanlarını gezerek üretimi ler fiatinde kırıklık vardır. Fakat Al tahmm eden bu heyet, geçen yıl yapmanya piyasası bizim için çok mühim tığı oranlamalarda böyle bir başarık dir. Almanya ile yaptığımız anlaşmaya lık göstermişti. Bu yıl da temmuz ba göre, üzümümüzün yüzde otuz ve belki şmda bitırdiği ilk oranlamada Çukur daha fazlasını Alman piyasasına satı ova pamuk rekoltesinin 150.069 hek yoruz. Binaenaleyh Almanya, bizim tarlık yer üzerinde 150,970 bajya plduyapacağımız satışlarda kendilı^inden ğu anlaşılmıştır. J çok önemli ölçüler arasına girebılır. Geçen yıl bu mevsimde vapıian oranSonra tecimenlerin tesbit etıniş ol lama da aşağı yukarı bu kadardı. Her dukları fıatlere göre istihsal mıntaka balya 200 kilodur. sından satın almacak üzüme, ancak yePamukların büyüyüp yetişme duru di, yedi buçuk kuruş verilebilir. Çunkü mu şimdiki halde normaldir. Bazı yertecımenin de masraflan ve kerdıne gc erde yeşil kurt çıkmışsa da bu kurt re kabul ettiği bir kâr vardır. ların verdıği zarar korkulacak ve bu Halbuki baçcı, üzümü, altı buçufc ku oranlamayı bozacak derecede değıldir. ruşa maletmiştir. Kuru üzümü, yirmi Pamukla ayni zamanda yetijen susam para. bir kuruş ticaretle vermek müm ürünümüze gelince; <Tahmın bürosu» kün müdür, bu takdirde yalnız üzüm nun (Tarsus, Mersın ve Silifke dışarı cülükle geçinen bu kadar ailenin va kalmak üzere) Çukurovada oranladığı ziyeti ne olur? susam rekoltesi 8,905 tondur. Bundan Işte, yalvanlan ve istenen, böyle bir maada, tarladan kaldırılmış bulunan hareketin önüne geçmektir. Bunun için hububat ürünlerimiz üzerine gene «Tahde Tekitler idaresinin derhal piyasaya min bürosu> nun verdiği oranîama ragırerek fiatleri yükseltmesi, nâzım va kamlarma göre bu yıl yalnız Seyhan iliziyetinde kalması istenmektedir. Nite nin hububat rekoltesi 113.376 ton buğ kim geçen yıl da, gerek üzüm, gerek in day, 59,507 ton arpa, 62.943 ton yulaftır. Hububat ve pamuk ürün Yenicaminin önündeki leri bu sene de iyidir dükkânlar yıktırılacak Istanbulun ve Türk san'atinin en güzel ve muhteşem anıtlarından biri olan Yenicaminin etrafını kaphyan çirkin binaların kaldırılması ve bu güzel anıtın meydana çıkarılması için yıllardanberı vaki olan temennilerin tahakkuku yak laşmış gibi görünüyor. Akşam gazetesinin yazdığına göre, Uray, Yenıcamıyi saran bu kötü bına ların kaldırılmasına karar vermıştır. Bu binaların kaldırılması ve Eminönü ıi'cy danının genişletılmesi işile Urayın imar müşaviri M. \Vagner uğraşmaktadır. Uray oradaki binaların istimlâki için tah sisat ta avırmıstır. Müzeler idaresi Yenicami civarındaki bazı binaların tarıhî k'ymetlerini incelemeğe ba«lamıştır. İn celeme ve M. Wagnerin plânları hazır laması isi bittikten sonra yıkılacak bina ların istimlâkine başlanacaktır. cir işlerinde ancak devlet tekitlerinin Genel olarak butün Çukurovanm gemüdahalesi ve mübayaat yapması ile rek hububat ve gerekse pamuk ürün uretmen kurtarılabilmiştir. lerinde geçen yılı aratacak bir düşük Bir ikinci çare de dahilde üzüm ve in lük yoktur ve hatta bu yıl daha umud cir seferberliği yaparak istihlâki artır verici bir yıl durumu göstermektedir. Sonra, bir yandan pamuk ve hububat mak, rekoltenm önemli bir kısmmı harcamaktır. Gerçi bugün gelen telgrsflar, fiatlerinin geçen yıldan farklı oluşu, bize böyle iyi bir haber getiriyor. Bu öteyandan da çiftçi borclarının on beş seferberlik ve bayram, yaş üzüm za yıla taksitlendirilmiş bulunuşu gözönümanında başlarsa daha iyi olur. Çünkü ne getirilecek olursa Çukurovalıların bağcı, hiç olmazsa beklemekten ve sergi yüzü her halde bu yıl daha çok gülecemasrafmdan da kısmen olsun kurtulur ğe benızyor denilebüir. ve hafifler. (1) O zamanlar veliahd Reşadın BalISLERİ mumucu çiftliği dolayısile, bu yol daha Kapalıçarşı ne vakit tamir o derece netamelenmemiş. Kuş uçur tulmaz halde değil. edilecek? (2) Buna benzer ve sahiden olmuş bir Büyük Çarşısmın gittikçe bir harabiye vak'a, o tarihten altı yedi sene sonra, doğru sürüklendiği ve ilgili makamların bir didonla birlikte Kâğıdhaneye giden yerli bir bankerin karısının başına gel çarsının onarılması etrafında incelemelerde bulunduğu malumdur. Belediyenin misti. Müzeler idaresinden sorduğu suallere ( gelen cevabda şehir plânı takarrür etmeden bu hususta hicbir şey söylenemiye ceği, plânm ise yakında kotarılacağı bildirilmektedir. YOLlSTh Iki yangın başlangıcı Dün Eminönü ve Galatada iki yangın başlangıcı olmuşsa da derhal söndürülmüştür. Saat 9,5 ta Eminönü Kürk çüler sokağında Hacı Recebin hanmın alt katında 1 1 numaralı kunduracı Bekirin dükkânından yangın çıkmış ve itfaiye derhal yetişerek söndürmüştür. Galatada 26 numaralı Hasan Fehminin mahallebici dükkânında eskı elektrik tellerinin kontakt yapmasından yangm çıkmışsa da derhal söndürülmüştür. Lehistana deniz yolile sokulan mallar Danzigte gümrükleniyordu. Lehistan demiryollarının biletleri dahi buradan ve ^ rlllyoıJu. Danzıg nuKumeıının, Kencıı parasile tahsıl ettiği gümrük rüsumile bilet ücretlerini döviz olarak Lehistan hazı nesine teslimde güçlüğe uğraması, Le histan hazinesının hancden gelen malların Danzig hududunda ve Leh toprağında gümrüklenmesini emretmesıne sebeb olmustu. Buna karşı Danzig hükumeti de hududlannı, her türlü gümrük resmıni kaldırmak suretile yabancı mallara aç mıştı. Bu gidışle Lehistanın bu lımandan MVTEFERR1H istifade etmesine ve Danzigin de yalnız transit ticaretile yaşamasına imkân kal İç İşleri Bakanı Geldi Iç İşleri Bakanı Şükrü Kaya dün mıyacaktı. İki tarafın da dostu bulunan Almansabah Ankaradan şehrimize gelmiş, Haydarpaşada İlbay, Emniyet Dırek ya hükumetinin yaptığı tesır ve tavsıyetörü, Ilbaylık ve Uraylık ileri gelenleri !er üzerine Lehistanın Dış İşîeri Bakanile Danzig hükumetinin başı, Gdinyada tarafından karşılanmıştır. Şükrü Kaya öğleden sonra Dolma birleşerek yeni esaslar üzerine uzlaşmışbahçe sarayına gitmiştir. Iç işleri Baka lardır. Lehistan hükumeti dışarıdan alanının bugün Ankaraya dönmesi muhte cağı malların Danzigte gümrüklenme^i ne razı olmustur. Danzig hükumeti de meldir. Leh mallanndan zloti e^ası üzerine resim Motosikletle îstanbuldan almağa muvafakat etmiştir. Danzig hüLondraya kumeti hududlannı yabancı mallara a îstanbuldan motosikletle Londraya can emirnameyı dahi gerı almıştır. Hu * gitmek teşebbüsüne girişen Kembriç U lâsa: Lehistanla Danzig arasındaki e niversitesi talebelerinden Doğlas Yans konomik münasebetler yeni ve sağlam esaslar üzerine tekrar kurulmuştur. Danve Cek Riva hazırlıklarını bitirdiklerinzig ihtilâfmm her tarafı memnun ede « den bu sabah Avrupaya hareket edecekcek bu şekilde ortadan kalkmış olması lerdir. Ingilız gencleri motosıkletle ya burada fevkalâde bir komiser bulundu * pacakları bu seyahatte Londra otomo ran Uluslar Kurumunu dahi büyük bir bil kulübünün çizdiği bir yolu takıb ede gaileden kurtarmış ve Avrupa sulhunu ceklerdir. müteessir edebilecek herhangi bir kan • • şıklık membamı şimdilik tıkamıştır. Belediyeier imar heyetinin çahşmaları Ankaradan verilen malumata göre Iç Bakanlıkta toplanmakta olan Beledıye ler îmar heyeti su, yol, ve elektrik kolu olmak üzere üç şubeye ayrılmıştır. İç Bakanı Ankaraya döndükten sonra genel bir toplantı yapılacak ve ba yındırhk siyasasmda önemli kararlar verilecektir. MUHARREM FEYZl TOGAY İzmir limanında kayık ücreti İzmir limanında asker, jandarma ve emsalinden nakil ücreti olarak 15, sivil yolcu başma gidip gelme 25 ve denk halindeki eşya için de beherine 15 kuruş ücret kesilmiştir. Elde taşınabilecek eşyadan para a hnmıyacaktır. ECNEBÎ MEHAFİLDE Arjantin konsolosu Otomobil çarptı Evkaf Belediye ihtilâfı Yaz aylannın güzel günlerını halkımız çok iy) geçirmektedir. Bilhassa pazar günleri bütün çehir Boğaziçine, Ada'ara, Floryaya ve diğer mesirelere gitmektedir. Yukar'ki re«ım diın jabah erke>.den gçzmeğe gidenleri göstermektedir. Şoför Recebin idaresindeki 2100 nuEvkafla Belediye arasındaki ihtilâf: maralı otomobil Köprüden geçerken halletmek için hukukçu saylavlarımızdan Barselon başkonsolosluğuna tayin edi tramvay durak yerinde duran Sevim is mürekkeb bir heyetin teşekkül ettiği malen Arjantinin İstanbul konsolosu Bi minde bir kıza çarpmıştır. Kızcağıza hiç lumdur. lanco Pillalte dün yeni ödevine basla birşey olmamıştır. Heyet, Evkaf ve Belediyenin her memak üzere îspanyaya gitmiştir. Hiç sebeb yokken sele hakkındaki noktai nazarını öğren Amerika elçisi Avrupaya gitti Beşiktaşlı Arnavud Süleyman ve Sa mek istemiştir. Bunun iç.in Evkaf ve BeHükumetinden yaz mevsimi dolayısile lâhattin isminde iki arkadaş Beyoğlunda lediye hukuk müşavirleri geceli gündüzbir müddet izin alan Amerika elçisi dün Bekâr sokağında oturan Dimistoklisi hiç lü çalışarak bir cedvel yapmağa başla otomobille Avrupaya gıtmıştır. bir sebeb yokken Tarlabaşında cadde Elçi yaz tatilini Avrupanm muhtelif ortasında yakalayıp döğmüşlerdir. Polis mışlardır. Bu cedvel, hakem heyetinin öellerinde gecirecek, evlul sonlarına doğ her iki suçulyu yakalamış ve haklarında nümüzdeki cuma günkü toplantısına yetijtirilecektir. ru memlekete gelecektir. kanunî muameleye ba§lamı§tır. Cumhuriyet Nüshası 5 Kuruştnr j Jurkiye şeraitii ^ İD Hariç Senelik 1400 Kr. Altı aylık 750 Üç aylık 400 Bir aylık 150 1700 Kr. 1450 800 yoktur