Katalog

«3 Birinclkânun 1935 CUMHURtYET' 5ON TtLEFON MAB TELCRAF E RLER vc TELSiZLE Tatlı müsabakası Hediyelerin tevzii . başlıyor Tatlı müsabakamızda tazanan karilerimizin isimlerini evvelki gün neşretmiştik. Bu okuyuculanmız yarından itibaren hergün saat 12 den 6 ya kadar idarehanemizde müsabaka memurluğuna müracaat edebilirler. Kendilerinin hüviyeti bizce tesbit edildikten sonra ellerine birer vesika verilecek ve bunlarla Bahçekapıda Taşhanda Türkiye Şeker Fabrikalan Anonim şirketi bürosuna müracaat ederek hazırlanan mükâfatlannı alacaklardır. KAHtRE MEKTÜBLARl: Dünya ekonomisinde iyilik alâmetleri Birçok memleketlerin endüstri sahasmdaki faaliyetleri önemli şekilde arttı, ticaret yekunu da fazlalaştı Cenevre 22 (A.A.) Milletler Cemiyeti Ekonomi bürosu tarafından neşredilen aylık istatistik, cihan ekonomisinde esaslı iyilik alâmetleri belirmiş ol duğunu göstermektedir. Birçok memleketlerin endüstri sahasındaki faaliyetinin 1935 senesinin son on ayı içinde geçen senenin ayni devresine nazaran önemli bir surette artmış olduğu görülmüştür. Sovyet Rusya, îtalya, Almanya, Şili, Macaristan ve Japonya yüzde on ikiden yüzde yirmiye kadar çıkan bir terakki kaydetmişlerdir. Son teşrinievvel a yındaki cihan ticaretinin değerinin yekunu da bazı mühim mahsulât fiatlarınm yükselmesi sayesinde hissolunacak derecede artmıştır. Mısırdaki karışıklıklar yatıştıktan sonra... Kanunu esasinin iadesi halkı teskin etti, fakat bundan çok daha müşkül ve tehlikeli olan muahede meselesi halledilebilecek mi? IHEM I NALINA MIHINA En mukaddes vazifemiz aşbakan îsmet înönü, altı yedi ay evvel, « Türkiye için hava tehlikesi vardır!» Diye bağırdığı zaman, Türk milleti, yurdu bu tehlıkeye karşı korumak için, fedakârlıktan çekinmedi. 120,000 lira vermek suretıle vatanını bir servet demek olan bu paradan çok fazla sevdiğini göstermiş olan Abdurrahman Naci gibi zenginler, maalesef parmakla sayılacak kadar, az çıktı. Fakat, milletin ortahalli, hatta fakir kısmı, bu hamiyet ve fedakârlık imtihanını parlak surette verdi. Resmî ve hususî müesseselerden maaş alan herkes, aylığınm yüzde ikisini Türk Hava Kurumuna bırakmağı kabul etti. Bu teberru, şimdi hükumet tarafından bir kanunla resmî vergi haline getiriliyor ve çok ta iyi ediliyor. Hükumeti, bu suretle harekete sevkeden sebeblerin biri zaten verilen bu parayı, hem vergi şeklinde daha esaslı ve daha sağlam olarak almak, hem de herkese teşmil etmektir. Çünkü, kanunî mecburiyet olmadıkça, büyük bir ekseriyetin verdıği bu parayı vermek istemiyenler olacaktı ve vardı da... Aylıkla geçinenlerden, az da olsa bazı kimseler, belki, bu yazımı beğenmiyecekler, kazanc, buhran ve muvazene gibi, hepsi aylıklanmızdan alman üç vergiden sonra dördüncü bir verginin daha alın masmı hoş gördüğümü hoş görmiyeceklerdir. Maaşile geçinen bir adam, aylığınm dörtte birini vergi olarak verirse, elbette memnun olmaz. Fakat, ne yapalım ki vatan yalnız lâfla ne imar edilebilir, ne de müdafaa... Hakikatte, bu yüzde ikiler zaten alınmakta olduğu için, yeni bir vergi konulmasını istiyor ve müdafaa ediyor değilim. Fakat, icab ettiği zaman, onu da yapmaktan çekinen bir gazeteci millî vazifesini yapmıyor, demektir. Yurdun müdafaası için, bugün yeni bir yüzde 2 yi çok görmek yann yüzde 100 den fazla, yüzde 1000 bir felâket ve zaran göze aldırmak demektir. Bu koca yurdun parça parça eriyip gittiğini görmüş olan bizim nesıllerimiz için, mıllî müdafaadan daha mukaddes birşey olamaz. 1908 denberi, daha ön ceden filen elimizden gitmiş olan Mısır, Bosna Hersek, Rumeliişarkî, Girid, Kıbns gibi yerler müstesna olmak üzere, Trablusgarb ve Bingazinin, bütün Rumelinin, bütün adalann, bütün Suriyenin, bütün Irakm, bütün Arabistanın Türk bayrağından ayrıldığını gördük. Ahali sinin ekseriyeti Türk olmıyan yerlerin gitmesine, o kadar acımasak bile, halkı Türk ve iktısadî kıymeti büyük olan yerler de elimizden çıktı. Hatta, bütün yurdun taksimi tehlikesinin önüne emsalsiz fedakârlıklar ve kahramanhklarla geçebildik. Felâketlerimizde, siyasetsizliğin de silâh • sızlık kadar âmil olduğu muhakkak o makla beraber, yumruğu kuvvetli olmı ' yanın siyaseti de hakikî bir kuvveti haiz olmaz. 1919 dan 1923 e kadar binbir feda kârhkla çizilen «Misakı Mıllî» hudud lan dahilinde artık terkedilebilecek bir avuc toprak yoktur. Onun içindir ki e » limizde kalan Türk yurdunu korumak tan daha mukaddes bir vazifemiz ola maz. Yann, bu vazife bizden en kıy metli evlâdlarımızm kanını istiyebilir. Bugün paramızın bir kısmını isterse çok mu? Bu paralar o kanlann dökülmemesini temin eden en müessir sigortadır. Japonlar Şimalî Moğolistanıda almak istiyor (Baf taraft 1 inci aahifede) kat Tokyonun bir cevab vermekte acele etmemesi üzerine, Kvantung ordusu bu hareketleri kendi mes'uliyeti ahında yapmağa karar vermiştir. Bu arada Ksingkinge Japonyanin ecnebî memleketlerde bulunan askerî ata şemiliterlerinden birisinin bir raporu gelmiştir. Bu raporda denildiğine göre, müzakerelerin kesilmesindenberi Kvantung ordusunun âtıl bir halde kalması, Mo ğolistanda ve Sovyet Rusyada Japonyanm bir zâfı gibi telâkki edilmekte ve bu hal, Moğol halk cumhuriyetinin müza kereler esnasında aldığı vaziyeti haklı gibi göstermektedir. Bunun içindir ki, Mançukonun tanınması ve Mançuko ile Moğol cumhuriyeti arasında diplomatik ajanlar bulundurulması hakkındaki Ja pon istekleri kabul edilmediği takdirde müzakere esnasında Japonlar tarafından ileri sürülen tehdidleri yerine getirmek üzere Japon ve Mançuko kuvvetlerinin derhal Moğolistan arazisine taarruz yapmalan lâzımdır. Amerikanm îtalyaya ihracatı Belçikada yakalanan casuslar İhracat bütün gayretle Almanaya hesabına malumat topluyorlarmış re rağmen artmış Vaşington 22 (A.A.) Tecim Ofisi nin sonteşrin ihracatı hakkında neşrettiği son raporun işaret ettiğine göre, Amerikan teciminin gerek İtalya ve gerek Italyan doğu Afrikasile olan faa liyeti mahsüs bir derecede artmıştır. Federal hükumetin bütün mesaisine rağmen, Amerikan tecim çevenleri harbeden devletlerle tecim münasebetlerine devam etmişlerdir. Tecim Ofisinin raporuna göre, sonteşrinde İtalyaya yapılan ihracatm yekunu 9,055,000 dolara çıkmaktadır. Geçen senenin ayni ayında bu ihracat 8,519,000 dolardı. Sonteşrin ayı içinde 1,252.000 dolarlık petrol ve petrol müştakkatı, 1,054,000 dolarlık bakır, 323,000 dolarlık hurda çelik, 192.000 dolarlık traktör ve 71,000 dolarlık ta otomobil İtalyaya ve doğu Afrikasına ihrac olunmuştur. 1934 sonteşrininde bu rakamlar sırasile 447,000, 457,000, 250,000, 79,000 ve 3,000 dolardı. Liege 22 (A.A.) Almanya hesabı na Belçika ordusunun topçu teşkilâtıle harita şubelerinde casusluk eden ve öğrendiklerini Lüksenburg vasıtasile Almanyaya bildiren dört Belçikalı yakalanmıştır. Suçlular itirafta bulunmuş ardır. üredeki talebe nSmayişlerinden bir intıba: Iramvaylara bim bağıra bağıra şehri dolaşan kız talebe ler milletin emellerini yerine getirebilmek için İngilizlere karşı tek bir cephe teşkil etmekten başka çare bulamadılar. Bu vaziyet karşısında Nesim Paşa istifaya karar vermişti. Gazeteler iktidar mevkiinin mes'uliyetini kabul edecek tek bir devlet adamı bulunamıyacağını yazı yorlardı. Bu sırada Ingiliz Ali Komiserliği, Londra ile mütemadiyen muhabere ediyor, vaziyetin nazik olduğunu, Mısır efkân umumiyesini teskin edecek olan kanunu esasinin iadesine mümanaat edilmemesini tavsiye ediyordu.. Fılhakika galeyan gittikçe arhyordu. Nürrayisçiler tramvayları, otobüsleri yakıyorlardı... Nihayet 12 birincikânun perşembe günü akşam çıkan gazeteler şu haberi verdıler: «Nesim Paşa istifa etmiyor. Parti liderleri millî birlik namına Krala bir ariza takdim ettiler. Kral 1923 kanunu esasisinin tekrar mer'iyete girmesini irade etti.» Bu haberler bütün memlekete yildınm gibi yayıldı. Mısır gencliği ilk zaferini kazanmış bulunuyordu. *** Başvekil Nesim Paşa maruz kaldığı siddetli hücumlara rağmen, bugüne kadar memleketi iyi idare etti. Fakat müşkülât bundan sonra başlıyor. Partilerin teskıl ettikleri millî birliğin programı lngilterenin Mısırda takib ettiği siyasetle telıf edebilecek mi? Kanunu esasî kabul edildikten sonra, intihabat işi millî birliğin muvafakatile belki bir müddet sonraya da bırakılabilir. Fakat îngiltere ile Mısır arasmda bir muahede akdi, çok, pek çok müşkül bir meseledir. İngilizlerin teklif edebilecekleri muahede Mısırhlann iste diklerinden bambaşka olacaktır. Neden? Bu sualin cevabım Sir Austen Chamberlain Avam Kamarasında Mısır hâdiseleri münakaşa edilirken verdi. Eski Hariciye Nazın: « îngiltere ile Mısınn coğrafî vaziyetleri îngılterenin kendi milletine ve «Britanya İmparatorluğu» cemaasına karşı olan bir takım vazifelerile alâkadardır ki bunlann hiç birisinden vazgeçmesinin imkân ve ihtimali yoktur. Eğer, Mısırlılar tabiatin yaratığı bu coğrafî hakikati anlar ve kabul ederlerse, îngiliz mılleti kadar Mısırhlann hürriyetinin inkişafına müzahir olacak hiçbir millet bulamazlar.» demişti. Sir Austen Chamberlainin sözlerinin tefsirini okuyuculanmıza bırakalım. îngılterenin arsıulusal durum dolayısîle bu meselede takib ettiği siyasetin seyri Mısırhlann en yüksek emellerini bal talamaktadır. Cihan efkârı umumiyesi tamamen Mısınn lehinde olmakla beraber îngiltere hükumetinin Britanya İmpara torluğunun bakası uğrunda aldığı ted birlerin önünde acı acı susmaktadır. Başmuharririmizin Sir Austen Chamberlainin nutkundan bir hafta evvel 28 ikinciteşrinde «İtalyan Habeş davası içinde Mısır kargaşalığı» serlevhası altında yazdığı yazı bura gazeteleri tarafın dan iktibas edilmiştir. Hakikati inkâr etmiyen, imkânlan iyi ölçen bura Ingiliz ve Mısır mehafili başmuharririmizin nekadar doğru gördüğünü teslim etmekte müttefiktirler. Şimdiki halde vaziyet durulmuştur. Nesim Paşanın muhitinde intihabatın altı ay sonraya bırakılacağı söylenmekte dir. Bu suretle hem efkân umumiye, hem de îngiltere tatmin edilmiş olacaktır. Bu kısa mühlet zarfında arsıulusal durum belki düzelmeğe yüz tutar, böylelikle Nesim Paşa da îngilizlerle Mısır için en muvafık tarzda bir muahede projesi hazırlar. Bugünlük yegâne ümid budur. SELtM NUH Yeni Çekoslovak Cumhur Reisinin diyevi Prag 22 (A.A.) Kor diplomatiği kabul eden Benes, gerek iç ve gerek dış şlerinde Masaryk tarafından çizilen siyasayı takib etmek istediğini temin etmiş ve bu siyasanm, muhtemel müş külleri atlatmak ve mazide bina edilen eseri sağlamlaştırmak için en iyi bir teminat olduğunu söylemiştir. Dış siyasa hakkında izahatta bulunan Benes, her şeyden evvel sulhun teminine matuf çalışmalara devam edilmesi ve dost ve komşu milletlerle iş birliğinde bu Ankaradaki Galatasaraylıların lunulması lâzım geldiğini BÖylemiştir. Benes, Milletler Cemiyetine yardım ve toplantısı Ankara 22 (Telefonla) Ankaradaki kollektif emniyetin teminini ehemmi Galatasaraylılar bu akşam Karpiçte bir yetle mevzuu bahsetmiştir. toplantı yapmışlardır. Bu toplanüda Dahiliye Vekili Şükrü Kaya ve iki yüze yakm Galatasaraylı bulunmuştur. Toplantı çok samimî olmuştur. Ankarada Kubilây ihtifali Ankara 22 (Telefonla) Yarın Halkevinde saat 17 de şehid Kubilây için bir ihtifal yapılacak, birçok nutuklar söylenecektır. Yugoslavyada çekilen bakanlar Muğlada tütün satışlan Muğla 22 (A.A.) Bu yıl ilimiz iki milyon 300 bin kilo tütün yetiştirmiş Belgrad 22 (A.A.) Resmî bir ve hepsi de satılmıştır. Alıcı ve ekici bu yılki ahşverişten çok memnundur. Yeni tebliğ Bayındırlık Bakanı Miloch Bo yıl tütünlerinin hazırlıklanna başlanmış bitchle Beden Terbiyesi Bakanı ve îçtimaî Basiret Bakan vekili Mirko Kom ur. nenovitchin istifa etmiş olduklarını bil îzmirde lik maçlan dirmektedir. lzmir 22 (A.A.) Lik maçlarına Bu istifalan müteakıb, Stoyadinovitch, bugün de devam edıldi. îlk maçı Bur Niyabet meclisi tarafından kabul edil nova Şarkspor takımları yaptılar. Ne miştir. ticede Burnovahlar rakiblerinden daha Yugoslav radikal birliği grup başkanı düzgün bir oyunla maçı 2 ye karşı 5 le Tovetkovitch, içtimaî basiret bakanlığına kazandılar. tayin ve beden terbiyesi bakanlığı işlerini Bundan sonra karşılaşan Altay Demirspor takımlan arasındaki maç ta Al vekâleten görmeğe memur edilmiştir. Saytaya nazaran zayıf bir takun olan De lavlardan ve eski bakanlardan ve îskup mirsporun 8 1 yenilmesile bitti. çinadaki müstakil işçi grupu başkanı Son maç günün en heyecanlı müsaba Marko Kojoul, bayındırlık bakanlığına kasıydı. Önde giden takımlardan K. S. tayin olunmuştur. K. ve Göztepenin yapacaklan maç me Resmî çevenler, kabinede yapılan bu rakla bekleniyordu. Hava yağmurlu ve değişikliğin kabineyi kuvvetlendirmek alan da çamurluydu. Daha oyuna başlar başlamaz Göztepeliler K. S. K. aley maksadına matuf olduğu fikrindedir. Dış hine verilen bir penaltıdan ilk gollerin siyasada değişiklik yoktur. yaptılar. K. S. K. buna arkaarkaya yapTekirdağında köy ve nahiye tığı iki güzel golle mukabele etti. K. S. yollanna levhalar konuyor K. ın sol açığı hakem tarafından dışan Tekirdağ (Özel) Tekirdağma çıkanldı. Göztepe bundan istifade ede bağlı kaza, nahiye ve köy yollanna işarek ikinci, üçüncü gollerini yapmakta g&cikmedi. Devre 3 2 Göztepe lehine ret levhalan konulmakta ve yolların hangi istikamete gittiği gösterilmektedir. îsabetbitti. îkinci devreye başlandığı zaman Kar H bir görüşün çok yerinde olan bu ted şıyakamn fazla gol yiyeceği zannedili bırleri her hangi bir yabancının Trakyayordu. Halbuki K. S. K. on kişi olma da yapacağı gezide yolunu jaşırmasına «ına rağmen tamamen hâkim bir oyunla meydan bırakmıyacaktır. Göztepeye 3 gol daha atarak sahadan 5 3 gibi iyi bir netice ile aynldı. Bayındırlık ve Beden Terbiyesi Bakanları istifa ettiler Kahire (Özel aytanmızdan) Mı sırda nihayet millî birlik meydana gelebildi. Üç aydanberi yapılan münakaşalara şahid olanlar milletin bunlara ne vakte kadar tahammül edeceğini soruşturuyorlardı. Partiler, daha doğrusu parti li derleri, îngiltere Mısır muahedesi meselesinin mi, yoksa 1923 kanunu esasinin tekrar edilmesi meselesinin mi önce halledilmesi lâzım geldiğini bir türlü kestiremiyorlardı. Başlangıcda yapılması lâzım gelen iş neticede yapıldı! Vefdciler, Millî Birliğe iştirak edebilmeleri için öne iki şart sürdüler: 1 1923 kanunu esasinin ihyası, Japon ataşesi, sınmn muhtelif nokta 2 Nahas Paşa Henderson mu lanndan ayni zamanda yapılacak akınlara dair bir de plân teklif etmiş ve Kvan ahedesinin imzalanması. tung ordusu genel kurmayı nezdinde JaMillî Birliğin teşkilini kolaylaşhrmak ponyanin Sovyet Rusyadaki prestiji ba gayesile öbür partiler de, Vefdin bu iki kımından bu plân üzerinde ısrar eylemiş şartını nihayet kabul ettiler. tir. Askerî ataşe, Sovyet Rusya ile bir Ne garib tecelli! Nahas Paşa 1930 askerî çarpışma pahasına dahi olsa Mo da Basvekılken Ingiliz Haricıye Nazın ğolistanın rahat bırakılmaması lüzumunu müteveffa Hendersonun teklif ettiği muileri sürmüştür. ahedeyi reddetmişti. Henderson, Sudan meselesinin bilâhare müzakere edilmesi Bu rapor Kvantung ordusu genel kurmayı üzerinde büyük bir tesir yapmış ve şartile îngiltere Mısır muahedesini derkurmay, Tokyonun muvafakatini alma hal imza etmeğe hazır bulunduğunu bil dan evvelki gün yapılan tecrübe akmını dirmişti. Nahas Paşa bu fırsatı kaçırmış, kararlaşhrmışhr. Plânın öteki kısımlan teklif edilen muahedeyi imzalamamış, nın halen Ksinkingde münakaşa edil «elimi keserim, fakat imzalamam» demişti. mekte olduğu bildirilmektedir. Şimdi, Vefdin Millî Birliğe girmek için koyduğu iki şarttan biri 1930 da Almanyada köylüler hükumeHendersonun teklif ve Nahas Paşanın tin bir emrini dinlemek reddettiği muahededir. istemiyorlar Ovakit Ingilterede iktidar mevkiinde Berlin 22 (A.A.) Hükumetin emir olan Amele partisinin teklif ettiği mua lerine karşı gelen köylüler, yağ ve pey hedeye muhafazakârlar, başta Baldvin nir imalile mükellef olan süthanelere olduğu halde, şiddetle muhalefet etmişsüt vermek istememektedirler. Göring lerdi. Bugün Ingilterede durum tamamen polise tedbir almasını emretmiştir. Bir değişmiştir. İktidar mevkiinde bulunan ihtar olmak üzere bir köylünün yaka muhafazakâr îngiliz hükumetinin Nahas landığı resmen haber verilmektedir. Paşa Henderson muahedesini kabul Somada feci bir kaza elmesi şüpheli görülmektedir. Soma (Ozel) Somanın Cuma maSiyasette fırsat kaçırmanın ne büyük hallesinde eski Kadınlarpazan denilen hata olduğunu Mısır efkân umumiyesi amevkide bulunan bir evin duvan, oradan cı bir şekilde öğrenmiş bulunuyor. *** geçmekte olan Ali isminde bir çocuğun başına yıkılmış, zavallı çocuğu ağır su Ingiliz Dış Bakanı Sir Samuel Hoarette yaralamıştır. Yaralı çocuk Manisa reun Avam Kamarasında söyledıği nu Memleket hastanesine kaldırılmıştır. tuk istıklâl uğrunda çırpınan genchği sukutu hayale uğarttı. Ingiliz Bakanının bu Muğlada 25 gündenberi nutku birkaç gün evvel Guild Haalda yağmur yağıyor söyledıği sözlerin tekrarmdan ibaretti. Muğla 22 (A.A.) Havalar 25 lngilterenin Mısır hakkındaki noktai nagündenberi çok yağışlı gitmiştir. Yağ • zarı değismemiş bulunuyordu. Samuel Hoareun nutku şöyle hulâsa mur hiç göz açtırmamıştır. 40 milimetreden fazla yağmur yağmıştır. Bu müddet edilebilir: içinde ancak bir iki gün güneş görünmüş 1 Kanunu esasinin tekrar ihya edilmesi Mısırın iç meselelenndendir ve Kratür. Bir defa da dolu yağmıştır. la aiddir. Şimdi intihabat yapmayı tavsiye etmeyiz. 2 Muahedeye gelince, arsıulusal durum bu gibi mühim müzakerelere şimdilik müsaid değildir. 3 Umidinizi kesmeyin, bekleyiniz. Bu sözleri elli senedenberi dinliyen Mısırhlann sabırları tükendi, efkân umumive salevana «eldi, kan döküldü, parti 7 Paktın milletlere Yüklettiği tesanüd Vazifesi (Başmakaleden devam) nın dostlan vardır, ve orada herkes paktın verdiği mecburiyetleri elbet büyük gönül hoşnudluklarile yapıyor veya yapacak değildir. Fakat ne çare ki yüksek bir ideal namına deruhde olunan bu vazifelerin bir gün ister istemez ifasından kaçınılamıyacaktır. Eğer vaziyet bu hakikî safhasına şüphesiz bir sarahat ve katiyetle geçecek olursa o zaman harbde devam karan yerine elbet banşm en uygun şekilde veniden kurulması çarelerine bakılması bir zaruret olur. Bu iste kararsızlık en fena işlere kapı açar. Cemiyetin biran önce kararsızlığı kaldırıp onun yerine kat'î kararlan koyması ve belirtmesi gerektir. Böylelikle sulha olduğu kadar îtalyaya da dostluk gösterilmiş olur. Çıkmıyacak bir dava pesinden koşmaması ve şimdiki çıkmazdan kurtulması için îtalyanın vaziyeti bu kadar açık görmekten elbet istifade edeceğine şüphe yoktur, ve böylelikle Cemiyetin bundan sonra sulha hizmetinin şekilleri ve şartlan da kurulmuş olacaktır. Leoporella Alman Leh ekonomik andlaşması Varşova 22 (A.A.) Senato bugün Alman Leh ekonomik anlaşmasmı tas dik eden kanunu ka'bul etmiştir. Şimal denizinde bir facia Berlin 22 (A.A.) Kuzey denizinde hüküm sürmekte olan sis yüzünden Harmonides ismindeki İngıliz vapuru, küçük bir ingıliz gemisine çarpmış ve bu gemi hemen batmıştır. Buzlar arasında kalan vapur Moskova 22 (A.A.) 10 birincikâ nundanberi Sahalin adası açıklarında buzlar arasmda kalmış olan «Lozovski> adındaki Sovyet vapuru, istimdad işa retleri göndermiştir. YUNUS NADİ I