Katalog

16 Birineitesrin 1938 CUMHUBtYET Güzel Antebde bayındır lıkişleri aldı yürüdü Istiklâl harbinde harab olan bu güzel kasaba çimdi baştanbaşa değişiyor Ç Ozgür sütun j Mektebler açıldı ama kitab yok! Talebeyi en az bir ay daha kitabsız bırakmamanın çaresini^ bulmalıyız lsmet Inönünün Parti Grupunda diyevi (Bas taraft birinci tahifede) >irisi, bina tahrir kıymetlerinde yüzde 25 enzil kabul edilmesine. birisi de arazi ve bına vergilerinin hususî idarelere d«vriıe aiddir. Başbakan bu devir muame'e inin malî usul bakımından idarede mü him bir ıslah olacağında ısrar etmiştir. Başbakan İîmet İnönü, üçüncü kanun larak, sayım vergisınde de indirmeği *ain eden kanun lâyihasının Kamııtaya akdim edılmekte olduğunu haber ver mıştir. Koyun ve emsali küçük hayvanlarda yüzde 20 ye ve sığır ve daha büyük ıayvanlarda yüzde 33 ten yüzde 50 ye kadar indirme düşünülmüştür. Başbakan, Karadeniz kıyısındaki mı ır mahsulünün gerek peşin ve gerek veesiye halinde ıhtikâra maruz kalmamaı için Ziraat Bankasınca fiatin konfrol edilmesine müteallik tedbirler düşünül düğünü söylemiştir. Bundan sonra Başbakan, dış hâdıse er hakkında kısa malumat vcrerek sözü Şükrii Kayaya vermiş ve Şükrü Kaya. emiyeti Akvam kararlan hakkınds Partiyi haberdar etmU'ir. Harbi durdurmak için teşebbüsler Roma şartlarını bildirdi, Fransız Başbakanî Laval Pariste önemli konuşmalar yapıyor (Baş tarafı birinci sahifede) duğu gıbi, üçüncü bir zecrî tedbirin alelâcele kabul olunması için uğraşmak nıyetinde bulunduğu »öylenıyor. Haibuki Roma ile Cenevre arasındaki gergınlığı artırmamak ve Lavalin düşünmesi ikt'za eden ve herkesçe de muvaffakiyeti te • menni edilmesi gereken uzlaşma te şebbüslerine meydan verebilmek için ekonomık tedbirlerin müzakeresini yav?§latmak pek uygun düşerdi.» tedbirlerin yakında Finans Bakanı tarafından doğrudan doğruya ve kanunî imkânlar dairesınde tatbik edileceği scylenmektcdir. Okuyucularımızdan Kasımpaşada Fırın sokağında mütekaid yüzbaşı Mehmed Aliden bir mektub aldık. Okuyu cumuz bu mektubunda dıvor ki: «İki oğlum var. Biri ilk okuldadır. 3 üncü sınıfa gidiyor. Bu sınıfta bir tek kitab var; kıraat kitabı. O da hazır değilmiş, çocuğum kitabsız gidip geliyor. Başmuallime gittim, sebebmi sordum. Bana aynen şu cevabı verdi: « Eski kıraat kitablannm okutul ınasını Kültür Bakanlığı yasak etti. Yenî kitablar bastmyor, onlar da daha hazır olmamış, kitablar bitinciye kadar çocukları mektebde başka şeylerle meşgu! ediyoruz. Kitabı olmayınca çocuk evde Gazl Aymtabdan bir görünüş ne çalışsın?» Gazianteb (Özel) îstiklâl Harbin rumu çok sağlam esaslara dayanmak Öteki oğlum lisededir. Onun da kitabde harab olan Anteb, çocuklannın yıl tadır. larının büyük bir kısmı hazır değılmiş, maz çalışmaları sayesinde, yeni başlan Üç bini geçen dokuma tezgâhlarile kendisine sebebini sordum, bakınız ne kuruldu. Öyle ki, bugunkü Anteb, sa birçok fabrika ve iş evlerinde yedi bin îöyledi: vaştan önceki Antebi çoktan geride bı den fazla amele muntazaman iş bul « Baba bu kitablan Devlet mat rakmıştır. mak tadır. baası basıyormuş. Halbuki Devlet matBüyük elektrik fabrikası, hal binası, Kilimcilik, trikotaj, sabunculuk, baKabinenin dünkü toplantısı baasımn kendi birçok hususî işleri var toptan meyva ve sebzeciler pazan, mez kırcılık debağat ve kuyumculuk bura Ankara 15 ( A . A . ) Icra Vekil dır. Bundan başka Dil Cemiyetimn lugatbaha, barsakhane, buz fabrikası, Ata da başlı başına birer endüstri şubele arını da basıyor. Şimdi bunlara bir de eri Heyeti bugün Başvekil lsmet İnö türk bulvan ve boyunca kurulmakta o ridir. iîk mekteblerin kıraat kitabları da ılâve nünün reisliği altında toplanarak muh lan asrî ve göz okşayıcı güzellikteki evŞamda bir tek ağacı olmadığı halde leri, şehidler anıdı, Atatürk büstü, sağ sırf oradan Amerikaya ihrac edildıği i oldu. Böyle olunca Devlet matbaası ne telif işler üzerinde görüşmelerde bulunlık yurdu, şehri çok güzelleştirmiştir. çin şam fıstığı denilen ve üimizde ye dıl kılavuzlarını, ne ilk, ne orta ve ne de mus, ve bu işlere aıd kararlar vermiştir. Şarbay Hamdi tarafından kat'î su tişen üründen de bu sene bir milyon ise kitablarını yetiştireblidi.» • rette neticelendirilen şehir haritası do liralık bir gelir elde edilmiştir. Bugün ilk, orta mekteblerde ve lise layısile imar işi büsbütün hızlaşabile Münhasıran bu mıntakada yetisen erde kitabsız kalmış talebenm yekunu cek ve şehre yakında modern tesisatla deli tütün ve yahut hüsnü keyif tütü 500 6 0 0 bin arasmdadır. Bu kadar işi, su getirilecektir. nünden de 600 bin liralık bir gelir var böyle dar bir zamanda, bir tek matbaaya (Baf tarafı 1 inci tahifede) Ekonomik buhran burada çok az hîs dır. Üzümcülük ve bilhassa pekmezci bırakmamak gerektir. Dün, bu kitablan tedavi içu» Rodos hastanelerinde binlersedilmiş ve edilmektedir. Çünkü bölge lik te Antebin önemli bir gelir kayna satan Vakıt idarehanesine gittim. Bir nin gerek sınaî ve gerek tarihsel du ğıdır. ce karyola hazırlanmaktadır. aydan önce yetijmesine imkân olmadığını Diğer taraftan Oniki adanın hepsi de soylediler. ayrı ayn birer hareket noktası haline ifMademki Devlet matbaası bu işleri rağ edilmektedir. Otuzdan fazla harb yetişuremiyor ve yarım milyondan fazla gemisi Oniki adanın muhtelif limanlannTürk yavrusu kitabsız kalıyor, îstanbulda demirli bulunmaktadır. Buralara büda bu kadar matbaa varken neden bu basım işlerinin bir kısmını onlara dağıt yük toplar, esliha ve mühimmat gîUril diği gibi hergün yeni kıtaat ta gelmektemıyorlar? dir. Adalarda yeni tahkimat yapılmakMekteblerin tatil müddetleri uzun ta, yeni üssübahriler tesis olunmaktadır. dur, sene arasında da mektebler sık sık tatil ediliyor, böylelikle okuma müddeti Hulâsa îtalya; Oniki adayı İngütereye ancak altı aya düşüyor. Bu müddetin bir karşı kuvvetli bir üssübahrî haline ifrağ kaç ayı da kitabsızlık yüzünden kaybo etmiştir. Buralarda ayrıca Kıbrıs ve Filursa bu büyük bir kayıb değil midir?» listine taarruz etmek için de uçak üslerı C U M H U R İ Y E T Okuyucumu vücude getirilmektedir. zun mektubunu koyduk. Şikâyeti haksız Kasos ve Karpatos adalarında kayalar değildir. Mektebler açılmış, fakat kitab içinde betonarme birçok tahkimat yapıllar basılmamıştır. Bu işin doğrusu, bu yıi mıştır. Assipalay adasında 1500 asker Şımdiye kadar derslere mevcud kitablarla devam etmek tahkimat yapmaktadır. ve yeni kitablan bütün yıl içinde dikkat sünger avile tanınmış bulunan Kalımiyos ve itina ile hazırlayıp basmak ve gelecek adası Italya denizaltı gemilerile nuıhribders senesinde okutmaktı. lerıne ve deniz uçaklanna üs olmu^tur. En ufak adalar bile tahkim edilmekYeni kitablann, bu sene, mutlaka okutulmasmda bizim kavnyamadığımız tedir. Oniki adanın şimalinde bulunan acele bir lüzum varsa, o vakit te kitab Leros adası, İtalyanın müdafaa ve taarları, büyük bir kısmı işsiz duran muhtelif ruz ordusunun üssülharekesidır. Dağlık matbaalar arasında taksim etmek gerekti. olan bu adada mahfuz bir liman bulıitiBunu, bugün bile yapmak mümkündür. maktadır. Ingiltere ile bir harb çıktığı Devlet matbaası, yetiştiremiyeceğı işleri takdirde İtalya bu adayı Filistine karşı başka matbaalara taksim edebilir ve böy tayyare üssülharekesi yapacaktır. BuraAlmanların ilk yeni denlzaltt gemüerinden mSrekkeb lece talebenin belki de birincikânun ba da Akdenizin en kuvvetli deniz uçak Weddiyen filotillâsı şına kadar kitabsız kalması mahzurunun merkezi vücude getirilmiştir. önüne geçilmiş olur. Büyük Harbde 400 e yakın denizaltı (uk olan bu küçük gemiler, bir talim ve Son günlerde Lerosa yirmi beş drniz gemisi yapmış olan Almanya, bu gemi terbiye filotillâsı teşkil edeceği gibi, harb uçağile 5000 asker getirilmiştir. Gelen Uray ağaç dikiyor lerle îngiltereyi açlığa mahkura etmele halinde sahil muhafazasına da yararlar. askerlerin ekserisi topçu olup Lckiye Uray, kurak yerlere muhtelif cinste yerleçtirilmislerdir. rine kıl kalmışken, kâfi miktarda gemi ile Kücüklüklerine rağmen mükemmel olduişe başlamadığı için mücadeleyi kay ğu İngiliz denizcileri tarafından da tas ağaç dikmek için beş senehk bir program Loki, düşman denizaltı gemilerinin bctmişti. Bunun üzerine Versay andlaş dik edılen yeni Alman denizaltı gemile yapmıştır. Bu programa göre şehir civa taarruzlarına karşı demir zincirlerle ka masınm süel ahkâmında Almanyaya tek rinden mürekkeb ilk filotillâya Hitler nndaki bütün çıplak yerlere ağaçlar di patılmıştır. Gece saat yediden sonra ecnebi gemileri buranın ancak iki mil ya denizaltı gemisi bulundurmak hakkı veril Weddigen filotillâsı adını vermiştir. Wed kılecektir. kınına gelebiliyorlar. Bu adanın mühim medi. Nihayet Almanlar bu andlaşmanın digen Büyük Harbde iki saat içinde üç Müddeiumumiliğe çağırı mevkilerine ağır bataryalar konulmuş süel ahkâmımn boyundurugundan kurtul ingiliz kruvazörünü birden batıran U 9 İstanbul Cumhuriyet Müddeitimumi tur. Müstahkem mevkilere yakın yerlerdular ve İngilizlerle anlaşarak kuvvetli denizaltı gemisinin kahraman kumandanı liğinden: deki Rumlar buralardan uzaklaştın! bir donanma yapmağa başladılar. Yeni yüzbaşı Otto Weddigendir, ki sonra U Istanbulda olduğu anlaşılan Yalvaç mışhr. Alman denizaltı filotillâsı hayret edile 19 denizaltı gemisile Şimal denizinde sorgu hâkim vekıli Şerifm acele memu cek kadar çabuk ortaya çıktı. 200 ton batmıştır. riyetimize müracaati. Türkiyenin millî müdafaası bakımmdan büyük bir ehemmiyeti olan Oniki adada tahkimat yapmak, îngiltereden başka Türkiyeye ve Yunanistana karşı da tedbir almak demektir. tki memleket arasındaki münasebatın iyi olmasma rağmen ttalyanlar Türklerden korkruklan için Boğazları daimî tehdid altında bulundurmak fikrile Oniki adanın tahki • mine bilhassa ehemmiyet vermektcdir ler.» tngiliz kabinesinin toplantısı Londra 15 (Özel) Kabine bugün öğleden sonra toplanarak zecrî tedbir ler meselesini görüşmüştür. Kabine ayni zamanda Dış îşleri Bakanı tarafından yann verilecek olan önemli söylev hakkında görüşmelerde bulunmuştur. Dış Euvre, bu münasebetle Cenevrede çı Bakanının bu söylevi radyo ile bütün dünyaya bildirilecektir. kan bir takım şayiaları kaydederek: «Dün, diyor, Lavalin, 10 günden ev tngiliz niyasal partilerinin karetrt Londra 15 (Özel) îngiliz siyasal vel İtalyaya karşı hassaten hoşa gitmiyecek hiçbir tedbir alınmaması hakkında partileri bugün bir toplantı yaparak geLondradan vaıd aldığını söylüyorlardı. nel durumu incelemişlerdir. Toplantıdan Zira, Laval, Baron Aloisiye hararetle sonra neşrettikleri bir tebliğ, bütün partituttuğu yolu başvurmuş ve ilk tedbirler alınmazdan lerin İngiliz hükumetinin önce, Musolininin son şartlarını bildirme tasvib ettiklerini bildirmektedir. ttalyan gazetelerinin nesriyatt sini beklemekte bulunmuştur. Roma 15 ( A . A . ) Trıbuna gazeİngiliz hükumeti bu umuda iştirak eylediğinden, son İtalyan şartlannın 21 ilk tesi, başbetkesinde şunları yazıyor: «Italya, zecrî tedbirlere cevab ve.Tneğe şimdiden hazırdır. Italya 10 aydanberi tam bir ekonomik seferberlik halindedir. Mütekabiliyet esasına istinad eden andlaşmalar imza edilmiştir. Bu itibarla, Italyadan mal satın almıyan, ona mal satamıyacaktır. Ru suretle kaybedilcn Italyan piyasası, dost uluslar tarafından ebediyyen kazanılmıs olacaktır. Italya 12 adada neler yapıyor? Almanyanın yeni denizaltı filotillâsı teşrinden önce bildirilmiş olacağı Cenevrede zannediliyor.» Lavalin dünkü gün İngiltere ve Itilya büyük elçilerile vuku bulan görüşmeleri, Fransız basbakanınm mutlaka bir uzlaşma zemini bulmak hususundaki kat'î azminin bir ifadesi gibı telâkki edilmektedir. Paris 15 ( A . A . ) Laval, dün. önce uzun uzadıya îtalya büyük elçuile görüştükten sonra İngiltere büyük elçi s.ni kabul etmiştir. Bu görüşmelerin, îtalya Habeş harbinden doğan durumu ilgilemiş olması muhtemeldir. Paris 15 ( A . A . ) Dün Pariste yapılan diplomalik konuşmalann, Lavalin Cenevredeki diyevi mucibince Habeşis tandaki muhasamayı durduracak bir uzlaşma formülünün araşbrılmasuıı kolaylaştıracak imkânlann incelenmesi mak • sadile yapılmış olması muhtemeldir. Laval, Uluslar Sosyetesi üyelerinJen birinin mümessili olmak sıfatile, lüzum hissedınce bu hususta tekhflerde bulunacağını söylediği hatırlardadır. Londra 15 (Özel) Fransız Başbakanî Laval bugün İngiliz ve italyan elçilerile ayrı ayn uzun müddet görüş müştür. Fransız gazetelerinin neçriyatı Romada ne deniyor? Roma 15 ( A . A . ) Burada düşü nüldüğüne göre binnefis Habeşistanla bunun etrafındaki topraklan birbirinden ayırd edecek ve bu topraklar üzerinde İtalyanm kontrolunu tanıyacak bir pro je Italyaca kabul edılebilecek bir münakaşa esası olabılir. Ancak îngiltere, Habeşistana denizde bir mahrec veren projesinden dönmezse iki tarafm noktai nazarı birbirinden çok uzak kalacakhr. Paris 15 ( A . A . ) Karar verilen finansal zecrî tedbirlerden bahseden Övr gazetesi, bu tedbirlerin yalmz manevî tesiri olmamasmdan müteessiftir. Zira bu neticeden abluka tehlikesi çıkabilecektir. Gazete diyor ki: «Pazartesi günü alman tedbirlerin en mühimi, Eden tarafından kabul ettiriîen ve bütün Sosyete azasımn zecrî tedbir lerin tatbikmda biribirlerine yardrma mecbur olduklarını bildiren karardır. Bütün delegelerin bu karann ehemmiyeti ni idrak ettikleri umulur. Zira, eğer Musolini teslimiyet göstermezse, işler sür atle tehlikeli bir şekil alabilecektir.» Jurnal gazetesinin Cenevredeki hususî muhabiri de bu karann ehemmiyetini kaydediyor ve diyor ki: «Ablukayı istihdaf ettiği için bu yar dımlarda ne dereceye kadar ileri gidile bilecegi düşünülmiye deger. Bunun bir koalisiyon teşebbüsü demek olduğu tesbit edilebilir.» '•İ tngiliz gazetelerine gore zeerî tedbirler ne netice verecek? Londra 15 ( A . A . ) Gazeteler, Cenevrede karar verilen veya teklif edilen finansal ve ekonomik zecrî tedbirlerden dolayı memnundurlar. Deyli Telegraf gazetesi îtalyanın fi nansal ablukasının mutlaka hemen bir tesir yapmak lâzım gelmiyeceğini fakat ağır bir harbin istilzam edeceği büyük masrafların İtalyayı bir gün istikraz ihtiyacı karşısında bırakacağını yazıyor. Gazete, îtalyanın, zamanında mühim miktarda ilk madde tedarik etmiş oldu ğunu ve bundan dolayı müessir zecrî tedbirlerden, îngilterenin teklif ettiği gibi, îtalya üzerine mümkün olan en kuvvetli ekonomik tazyik yapıldığı zaman bah sedilebileceğini bildirmektedir. Taymis gazetesi, Uluslar Sosyetesinin aldığı tedbirlerin bir ceza mahiyetinde telâkki edilmemesini, çünkü maksadın haklı bir esas üzerine barışm mümkün olduğu kadar çabuk temini olduğunu kaydediyor. Niyuz Kronikl gazetesi, alınan ted birleri kâfi derecede şiddetli bulmuyor ve îtalyanın tecimel ablukası için bir anlaşma yapılmasmı istiyor. Finanşil Tayms, îtalyanın zayıf noktasmı, italyan mallannm Uluslar Sos yetesi azasından hiçbiri için elzem »eyler olmamasında buluyor ve diyor k>: «îtalyaya giden mallar üz«rine genel bir ambargo konulması bu memleket i çin o kadar ağır finansal bir yük teşkil edecektir ki, İtalya nihayet Uluslar Sosyetesine mukavemetin faydasız olacağmı anhyacaktır.» Londrada ne deniyor? Londra 15 ( A . A . ) İngiliz ma kamlan, ne Laval, ne Musolini tarafından yapılmış herhangı bir banş teklifindcn haberdar değildirler. Londrada söylendığine göre, hiçbir teklif ne yapılmış, ne de yapılması btenmiştir. Lavalin Paristeki îngiliz büyük elçisi ile yaptığı konuşmalarda şimdiki duru mun türlü safhalarından başka hiçbir jey mevzuu bahsedilmemiştir. Herhangi bir barış teklifinin Uluslar Sosyetesine yapılması gerektiği de kaydedilmektedır. Habeşistan ne diyor? Liege 15 ( A . A . ) Habeşistanın Uluslar Sosyetesi delegesi Havariat buraya gelmiştir. Bu gezinin silâh siparişile ilgili olduğu zannediliyor. Havariat, Lameuse gazetesine şu di yevde bulunmuştur: « îtalya, Habesistanı tamamile tahliye etmezse iki memleket arasında mü zakereye imkân yoktur. Savaş 12 sene, 15 jene sürebilir. Fakat zaferden biz eminiz. îtalya tahammül edilmez bir iklim altın^^ kuvvetİpTİni yroratacaktır» Şehrin ve sahillerin temizliği! Ulutlar Kurumunda Gördüğüniiz feci ve müstekreh manzara boş ve uzak bir sahilde değil, Sirkeci kıyı$ında alınmıştır. Hergün binlerce yolcunun geçtiği ve içinde yaşadığı bu pislik mahşeri havsala alır şey değildir. Bereket versin maaleaef, İatanbulda temizliğin aksine tdışmış bulunuyoruz! Cenevre 15 (Özel) 18 ler komisyonu tarafından kurulan finansal tâlı koSultanahmed B nci sulh hukuk ra»h misyon bugün toplanarak Italya ile te Abluha tavaiyeleri cim bağlannı kesecek olan devletlere t v kemesinden: viz işini görüşmüştür. Komite yann tekLondra 15 ( A . A . ) UlusUr Soststanbulda Sirkecida Rali hanında rar toplanarak îtalyanın ihracat ve it yetesine yardım birliğinin bir toplantı kumüıyeneuluk etmekte iken 8Un ve halât istatistıklerinj inceliyecek, kat'î ^a smda Lord Sesil, îtalya ve doğu Afrıka terekesine mahkememizce el konu ile her türlü muvasalanın kesilmesini tavlan v» ter«ke»inin arıtmasına karar rannı verecektir. Bugün toplanan tâli ekonomik komite siye etmiştir. verilen tstepan Mimaryanın mirasçıUn olup olmadığı bilinemediğinden de îtalyaya gönderilmesi yasak edıleci'k Japonyantn durumu mirasçıları olduğu takdirde ilân gü • mühim iptidaî maddeler üzerinde tetki Tokyo 15 ( A . A . ) îtalyan büyuk nünden îtibaren üç ay içinde mah . kat yapmıştır. Petrol, kömür, pamuk. elçisi dün Dış Bakanı muavinini ziyaıct kememize müracaatle sıfatlannı bil demir ve manganezin yasak edilmesi dü ederek Japonyanın Uluslar Sosyetesi k«»« dirmeleri ve ölüniin alacak ve borc »ünüldüğünden bu maddeleri istihsal e lularmın dahi alacak ve borclannı den memleketlerin durumları incelen rarı karşısındaki durumunu öğrenmek iakayid y© beyan için ilân gününden iti mistir. Bu memleketlerden bir kısnvnm temiştir. Bakan muavini, Japonyanın tam bitabaren b'ır ay içimfe mahkememize Uluslar Sosyetesi dışında bulunmas: meraflık durumunu değiştirmiyeceğini ve U« müracaatleri ve bu müddet içinde mü selesi önemle gözönünde tutulmuştur. racaat etmiyenlerin bilâhare miira iuslar Sosyetesi kararlarından ve bun • Malî tedbirler ve İngiltere caatlerînin nazara alınamıyaca^ı ka. lann ne suretle tatbik edileceğinden hanunu modeninin 534, 561 inci maddeLondra 15 ( A . A . ) «Royter»: berdar olmadığını ve tam serbestliğiai •»• leri mucibince ilân olunur. (1SS65) Cenevrede kabul edilen finansal zeer! hafaza etmelcte olduğunu bîîdirmiştir.