Katalog

llk *• Orta rnektcp taleb«sinin fok beğendikleri, seve sev« okudukları Çalışkan Çocuk Yarın çıkıyor. 4 renk 16 sahife 5 kuruş Haftalık mecmuacının ikinci sayıtt Nn umhuriyet Q79fi İSTANBUL • CAĞALOĞLU Pıımfl 9 I FvİAl \<Mâ. HAYAT Ansiklopedisi acı cüt hazırdır. Cttzlerinizl blr an evvel ciltletiniz 6 Hü. 01 CO Telgraf ve mektup adresl: Cumhurlyet, Istanbm . Posta kutusu tstanbul, No. 248 b U m d L\ CjlUI lüOHTelefon: Ba^nuharrir ve evl: 22366, Tahrlr heyeti: 24296, İdare ve matbaa tasmlle Matbaacılık ve Neşrlyat Şirketl, 24299 24290. Trakya adlı Bulgar komitasının Dağılması ofya muhabirimizin dünkü nüshamızda münderiç telefon haberi Trakya adlı Bulgar komitasınm kendi kendini feshetmis oldu • ğunu büdirdi. Bu komita kendi kendini resbederek tarihe kanşnken son bir marifet olmak üzere Bulgar hükume • tini tekzip eylemistir. Bulgar hükumeti Trakya komitanna daha ziyade hayır Islerüe uğrasan bir cemiyet nazarOe bakryordu. thtunal ki komîtanm bir cemiyet olarak teşekkül nizamname siade teessüs maksadı bu suretle ifade edümisti. Komitanm son senelerdeki icraat ve neşriyab teşekkülün siyasili ğinde s&phe bırakmıyacak kadar açık olmasına rağmen ihtimal ki Bulgar hükumeti hep teşekkül esasmı gözö nünde bultmdurarak bu komitayı bir taavün bayır cemiyeti saymakta ısrar edip duruyordu. Komita kendi kendi • ne feshini Dân eden beyannaroesinde büyük Bulgaristan idealinj tahakkuk ettirmeği şimdiki hükumete tevdi ediyor, ve bu hîikumette o ideali tahak • kuk ettirecek bir kabüiyet gördügünS de kaydederek bunu kendisînin sahneden çekilroesinin esbabı mucibesi gîbî gosteriyor. Demek ki komita bir bayır eemiyeti değilmis. Hedefi sulhu iblâl etmekten ibaret bir heyete bu asırda hayır cemiyeti değil, ancak şer eemiyeti tmvanı verîlebiur. Günon Giyorgiyef hökumetinin Trakya komitasmdan bu kadar balâpervaz bir iddiayı vazife olarak devir almagı kabul etmemiş olacağutda şüphe etmek istemeyiz. Biz Trakya komitası adını tasıyan ser aletinin ortadan silinmesini yeni Bulgar hükumetmin Bulgaristanda bir tek devlet otoritesini hâkim kılmak emTİndeki maksat ve gayreti netieesî sayarak evvelce Makedonya komttasile oldugu gîbî şimdî de bu komita fle hesaplaşmış olmasını kendisi hesabına bir muvaffakiyet telâkki ediyoruz. Avrupaî ve hakikî manasında devlet denî'en kudretin şirket kabul edemiyeceği en basit hakikatlerdendir. Herhan gi bir memlekette devlet kudretmden baska gizli veya aşikâr bir talnm knrvetler de kendi varlıklannı vaziyete hâkim kılmak isterlerse orada heşey • den evvel devlet varhğı süpheii *«yı) • mak zarurî olur. Devlet usul vs nizam altraa almmış mîlletm bütün kudreti elinde tutan son seklidir. Her ne maksatla olursa olsun onunla muaraza edecek kuvvet kabul edilmek şöy'e dur • sun. hatta tasavvur dahi edOemer. Uzun müddet Balkanlarda devlet varlıgının komita iddialarile zayf dii«ürülegelmis oldugu modern tarihin bütün an'anesile kaydettiği vakıalar dandır, ve Bulgaristamn son zaman • lara kadar bu zayıflıkla malul oknakta devam etmis bulunduğunu mkâra roecal yoktur. Komita harici siyasete tasarruf iddialnrmda yalnız suih için tehlike olmakla kalmaz, binnefis dahilî hükumet şirazesmi de mütemadiyen ihlâJ eden bir UDsnr olur. Komitanm kuvveti karanl'kta sürtıgı kurşundur. Hükumeti kendi tehdidi altmda tutan gizli kuvvet, hükumetçe tahammül ve hatta bazı arzularma mümasat olunan bir umacı gibi yaşadıkça orada vaziyeti açık görmeğe imkâp bulunmıyacagmı izah iktıza etmez. Onun içindir ki en akıllı ve bir hayli de cesurane bir iş olarak son Bulear hükumeti ortalığı bu srizli kuvvetlerden temizlemek istemistir. Trakya komitası Gunon Giyorgiyef hüku metinin büyük Bulgaristan idealmi ta • bakkuk ettirecek bir heyet olduğuna soyliyerek sahneden çekOiyor. Bizce bu ifade bittabi ve bizzarore doğru değildir. tsin doğru ve maku] olan ta rah, bu hükumetin büyük Bulgaristan îdealini tahakkuk ettirmeğe geçmeden çnk evvel, simdi küçük sayılan Bulga rutanda, nihayet herkesin emniyetle temas edebileceği, vaziyete hâkim devlet kudretinin yegâne mumessili bir hükumet tesküine dogru muvaffakıyetli adunlarla yürünvkte olmasın • dan ibarettir. Bir hükumetle dost olarak ta, düşman olarak ta konuşım hesaplaşmak kolaydir. KomRalar isi için» den çikılmaz bir surette iğlâk ediyor» lardı, ve en fenası Bulgaristanda adeta mustakar hükumet mefhumunu orta dan kaldnrnıs bulunuyorlardi. Buyük Bulgaristan ideali gıbi balâ Gazi Hazretleri dün akşam Ankaraya avdet buyurdular Büyük misafirimiz, İstanbul halkı tarafmdan coşkun tezahüratla teşyi edildi, Başvekilimiz de Gazi Hazretlerile beraber Ankaraya hareket etti Reisicumhur Gazi Hz., dün ak •am saat 18,5 ta bususî bir trenle Ankaray hareket buyurmuslardır. Reisicumhur Hz. ile beraber Ba$vekil tsmet Pafa Hz. ve Dahilİye VekUi Şükrü Ka ya Bey de An • karaya gitmiş • lerdir. Son bir iki gün Içinde, Karade niz vilâyetlerine denizden bir *• yahat icra buyuracakları söyle • aen Gazi Hz. nm bu •eyahatlerini baska bir zamana tehir buyur • duklan anlasil • maktadır. Trakyada iktısadî kalkınma faaliyeti Yarın Edirnede mühim bir kongre toplanıyor Trakyada iktısadî tetkikat yapacak olan heyet dün .Ankaradan geldi, bu akşam Edirneye gidiyor Kongreye riyaset edecek olan Ibrahim Tali Bey v güzd. Edirneden bir manzara Edirne 20 (Hususî) Yannki I bir toplantı vapilaeaktır. Trakya • cumartesi günü şehrimizde mühim j (Mabadi dördancu tahifede) j Gazi Hz. hareketlerinden evvel hasuri vagonlanntn balkonunda tanbulun hüyük ve aziz mîsafirini tesyie kosan kalabalık bir halk kütlesi ile dolmuftu. Rıhtımdan katara kadar yerlere halılar dösenmis ve Hayder pasa kkelesile istasyonu bayraklarla donannrnftı. Gad Hazrederi Golf biçhni, gümâ • şti bîr seyahat eîbisen giymîs bulunu • yorlardı. Söğütlü yatmdan çıktıktan sonra nhtıtnda kend'lerini istikbal e • den zevatla ayn ayn musafaha etmis • lerdir. Gazi Hazretlerini tesyie gelenler a rasmda Büyük Millet Meclisi Reisi Kâzım Pasa Hz., Meclis ikinci reisi ve Amerikadaki amele grej vi umumî bir şekil alıyor Askerle amele arasında yapılan müsademelerde ölenier oldu, M. Ruzvelt Nevyorka dönüyor Amerikadak pamuklu men sucat amelesmin bafladıgı grev umuın 'mensucat antelesiniu terk işgali seklini almaktadır. Ame rikadaki amele tşekilâtı bidayette umumî grevi d« hsl ilân eylememe ği ihtiyata mu vafık bulmustu Tedricî grevle bi taraftan kuvve • tini denemek istemiş, dlğer ta raftan amelenir tedricî surette grev yapmasilc bunların iases kolaylıkla tenzinı edilmtştir. Greve karşı patronlann ne vaziyet alabilecek Sanfrann$kodahi amele kartşikltklart, bir leri de bu münameeruh teskereye konaluyor sebetle öğrenil mistir. Grevin büyümesinden Ame mistir. Şimdi Amerika amele fede • rika hfikumetleri aaker kuvveti kuK> rasyonu kendisini umumî mensucat lanmağa lüzum görmüs ve şimdid'ea grevini idare edecek vaziyette görkanlı musademeler olmustur. Va • düğünden grevi tevsi etmistir. Patronların teşkilâta tâbi olmıyan ziyetin vahamet peyda eylemesindei Reisicumhur alelâcele Vaşingtona amele tedarikinde müşkülât çekmeleri, federasyona ayrıca cesaret ver(Lutfen sahifeyi çeviriniz) ınııııııııııııııııııiHiııııınıııııııırıınıııııııımnııııııııııııııııııııııııınııııııınııiHimıııııııımıın Gazi Hz. hareketlerinden evvel, aksama kadar Dolmabahçe »arayında mesgul olmuşlardır. Ba«vekil Ismet Pasa Hz. oğleden sonra Heybeliadadan motörle şehre inerek Dolmabahçe sarayma gitmiflerdir. Reisicumhur Hz., saat bes buçukta refakatlerinde Basvekil lsmet Paşa, Dahiliye Vekili Şükrfl K*ya, MilIî Müdafaa Vekilİ Zekâi, meb'us Kılıçali, Nuri ve Hasan Cavit Bey • ler, yaverleri ve Kalemi mahsus müdUrleri oldugu halde Sögütlü yatile Haydarpasaya geçmislerdir. Haydarpasa gannm içı ve dışı ts • Trabzon meb'usu Hasan Bey, Nafıa Vekili Ali Bey, Vali Muhittin, Sofya sefiri Şevki Beyler, Gumriik muhafaza kumandam Seyfi Pasa, Emniyet mü düru Fehmi Beyler, lstanbulda buhı • nan bütün meb'uslar hazır bulunuyorhrdı. Gazi Hz., nhtımda ve gardaki halk tarafmdan yurekten kopan, hürmetkar tezahüratla alkıslanmıslardu. Hususî tren on sekiz buçukta hareket etmis • tir. Hususî vagonlannın balkonunda duran Gazi Hz. katar istasyondan çı • kmcıya kadar kendflermi tesyie gelenleri re'âmlamıslardır. Belgrattaki kongre mî kâtibi Diyarbekir meb'usu Zeki MrVut Bey Belgrat konferansına mu rahhas olarak gitmişti. Dün şehrimize avdet eden Zeki Mes'ut Bey kendisOe göriisen bir muharririmize şu beyanatta bulunmustur: « Bu sme parlâmentoSar bîrliği ticaret konferansı Belgratta toplanmıstır. Konferansm ictima ve ca'uma kıs mı 16 eylulden 19 eylule kadar devam etmistir. Belgrat toplanhsı ticaret kon f'aranslannm Î 9 uncınudur. Bu konfe • ransa 22 nr'üete mensup 160 murahhası iştirak etmistir. Murahhaslara re • fakat eden brnımlartn miktan da 60 a baliğ olmustu. Mübadele komisyonu işlerini bitiriyor Parîamentolar Birligi Ticaret konferansına iştirak eden Zeki Mes'ut Bey verilen kararları anlatıyor Heyeti murahhasamız reParîamentolar birliğile parlâmento • lar ticaret konferansı Türk grupu umuisi Sevki Beyin beyanat Birkaç gündenberi Ankarad' bulunan Sofya sefîrimiz ve Muhtelit Mübadele komisyonundaki heyetimiz reisi Şevld Bey şehrhnize avdet etmistir. Şevki Bey, Mübadele komîsyo nundaki tasfiye i*leri etrafmda b" muharrirünize şu izahatı vermistir: Yugoslavlctrtn mitafirperverliği Şevki Bey rllMlllllllllllllltlltllllMIIIIIMIIIMIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlimilllllinillllllllllllllllMIIIIMIIIIIllllllllllllllllllllllMlllllMlllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIMII Yugoslav tertip heyeti konferansm iyi sartlar içinde çabşabilmesini temin için mümkün olan berseyi yapmı» ve bıiiyük misafirperverlik göstermisfcr. Konferans devam ettiği müddetçe zi yafet ve suvaırJer verilmiş, Belgrat o perasmda temsiller yamlmıshr. Bu su retle ecnrbi delekeler icin Yugoslavlann opera ve balıt san'atlerndeki mvaffakiyetlerini yakından takdir etmek im kânı hâsıl olmustur. Konferuum me pervaz iddialar üzerinde, halta tevakkuf etroeğe büe lüzum görmeyiz, ve ümit ederiz ki Gunon Giyorgiyef hükumeti kendisine mal edilen bu türlü iddialann yeri yurdu olmadığını ve olmıyacağmı tasrihen ilâna lüzum görerek bu yüzden bazı zuSinlerde kalabüecek tereddutleri ortadan kaldınr. Her gönülde bir arslan yatar ama sımdiki zamanda sulhu idame edebflmek milletlerin en büyük, en acil ve en mübrem vazifeleri olmustur. Sulhu ıhlâl etmeği düsunecek devlet adamı bugün hemen hemen mecnun sayılsa yeridir. Bu söz. leri harpten korktugumuz için soylemiyoruz. Biz icbar edihnedikçe harp etmemek şıarmı kabul etmis bir miDetiz. fcbar edilirsek onu nasıl yapacagımızı bütün dünya gorebüir. Biz anlatmak Istiyoruz ki aulhe müştak ve muhtaç sai devresi bittikten sonra Zagrep yo • lüe Adriyatik sahilinde bir tenezzüh yapılacaktı. Ben buradaki islerlm dolayı sile buna işt'rak imkâmnı bulamadım. baska diğer yerlerde de Yu(Mabadi altınct tahifede) olmak hususunda Bulgaristamn baska hiçbir nMİletten daha zayjf bir vaziyeti yoktur. Hatta bilâkis diyebiliriz. Sulhe müştak ve muhtaç olmanın ük zaruri alâmeti ise herseyden ve herkesten evvel komşularla hoş geçimeğe karar vermekte görülebilir. Zeki Mes'ut Bey Makedonya komitasmı tepeliyen yeni Bulgar hükumeti Yugoslavya üe bir yakınhk tenMnme çalışu görünüyor. Onun bu gayretini bütün samimiyetı • mizle takdir eder ve muvaffakiyetmi candan dflerfe. Bulgarîstai h ^ olmazsa BaDcanhlardan bir tanemizle anlassm. Elbet digerlerine d^ tn* gfclir. Maamafih hepsile birden anlasmağa çahssa daha iyi edecegini ilâve etmekten de kendimizi alamayız. YUNUS NADİ « Tasfiye isleri bitmek üzeredir. Muallâk meselelerin 19 tesriniev> ele kadar tamamen önü almacağını zan nediyorum. Simdiki halde elunîzde her iki tarafa ait ihtilâflı bazı emlâk uleri vardır. Bu meyanda Frarî Rum lara ait olup hükumetin vazıyet etmesi için komisyonun kararı bekle nen emîâke ait dosvalar üzerinde ça bsıyoruz. Bım'ann hepsini 19 teşrinievvele kadar ikmal edeceğimizî ümit ediyorum. Filhakika son yapılan mu • kavelede bu tar>he kadar bitirilenvve • cek işJer üzerinde çahsmak üzere ko misyonun yerîne küfük bir heyet bırakıhnası hakkında bir kayit varsa da buna lüzum kalmıyaca&inı zannedivo rum. Herhalde bu tarihten sonra ko • CMabadi altıncı sahîfede) Bugün: S Snett sahifede Çbcnk bakımu Yazan: Kadn Ra?ıt Paşa 4 fiaefi s a U f e d e Aarl mektep bioalan, BugTİnlcü maç, Mınrla tiearetimiz jfünden güne arbyor. 5 fatCİ sahîfede Sınema, Bursa ovasınr» ıslahl amelıyesı bu sene bıtiyor Insan finee Maymun mu idi? Cumhuriyetin yeni tefrikasıdır En bttyttk romanctnuzuı stııreti mafısusacia gazetemiz için yazdıği harikulâde eseri yakında neşre başlıyoruz