Katalog

a» 27 M a v ı s l Casuslar Arasında 8C* :v • Şehir ve Memleket Haberleri ] Siyasî icmal DAVER 31 Nakili: A Esnaf Bankası isi Adlî ve idarî tahkikat hâlâ devam ediyor Esnaf Bankası hakkında tahkikat yapan Müddeiumumî muavini Muhlis Bey dün, Şehir Meclisi azasından Mehmet AH Beyin malumatına müracaat etmiştir. Mehmet Ali Bey, Şehir Meclisi namına banka muamelâtmı tetkik eden komisyon azasından bulunmak iti barile bütün bildiklerinin komisyonun raporunda mevcut olduğunu, buna ilâve edecek malumatı olmadı ğını, Bankanın eski işlerinde idaresizlik görüldüğünü, fakat Bankayı zarara sokan bu işlerde yolsuzluk olup olmadiğını ancak adliyenin tesbit edebileceğini söylemiştir. Müddeiumumilik Şehir Meclisi nin tetkik komisyonu azasından ts mail Sıtkı Beyi de bugün dinliye cektir. Esnaf Bankasınca tasfiyesi yapılan Millî tktısat Bankası meselesi için, tahriren malumatına müracaat edilen bazı zevattan cevap gelmiş • tir. Fakat ahnan cevaplar, meseleyi tenvire kâfi görülmediğinden Millî Iktısat Bankasınm avukatı Atıf Beyin çarşamba günü tekrar maluma tına müracaat edilecektir. Türklere hasredilen işler Tayin edilen iki aylık ilk devre zarfında işlerini bırakacak ecnebiler 3000 kisi tııtuvor Cemiyeti Akvam ve Sovyetler Donizin güezl gözlerinden yaşlar akıyor, yanaklarmdan sızarak göğsüne dökülüyordu Dönizin feci hali Döniz ilk sorguya çekildiği zaman. feci bir halde idi. Sorulan suallerin hiçbirine cevap vertnîyor, veremi yordu. Ağzından tek heceler, kesik ve manasız cümleler dökülüyordu. Benzi sapsan kesilmişti. O güzel gözleri cam gibi parlıyor, bakıyor, fa kat görmüyor gibiydi. O sanki başka bir âlemde yaşıyor gibiydi. Kesik kesik söylediği sözlerden çıkan mâna şu idi: Yorgumnn. . Ah çok yorgu nutn Başım, beynim ağriyor... Dehşetli ağnyor... Bitkinim... tki el'erile güzel basmı tutuyor ve inliyordu. Kızı muayene eden doktorlar hakikaten fevkalâde ıstırap çektiğini gördüler, sinirlerini yatıştır mak için teskin edici ilâçlar verdiler. Bu ilâçların miktan arttınlmasma rağmen, kız gene sükunet bulamıyordu. tsterik buhranlar geçî • riyor, bağırıyor, çırpınıyor, saçlarmı yoluyordu. Manasız sözleri arasında D çok şu kelimeler geci yordu: Gözleri... bakıyor... korkuyorum... Nihayet doktor kuvvetli bir morfin şınngasile kızı uyuttu. Ertesi gün, hapisanede Dönize bakan gardiyan kadın, genç kızin is • tintak hâkimliği yapan zabitle gö rüşmek istediğini bildirdi. Zabit yanına gittiği zaman, onu, gözyaşları içinde buldu. Güzel gözlerinden iri yaşlar akıyor, yanaklarmdan sızarak açık göğsüne dökülüyordu: Beni ne isterseniz yapınız. £ vet; ben, sefil bir casusum. tdama lâyık bir vatan hainiyim. Fakat Franaayı severim, askerlerimizi severim. Zabit sözünü kesit: Fransayı ve askerlerini sevdi* ğiniz için mi casusluk yaptınız? Mukavemet edemeditn. Esrarengiz, fakat müthiş bir kuvvet, o nun kuvveti bana hâkimdi. Ne isterse yaptırıyordu. Oh, bana acıyınız. Tahammül edilmez bir ıstırap ve a zap içindeyim. Ben zavallı, çok zavalh bir kızım. O, dediğiniz kim? Şeriki cür münüz Amerikalı dişçi mi, yoksa başkası nıı? vetle kendini adeta zorla bana sev dirdi. Şimdi nefret ettiğim bu dişçiyi hakikaten sevip sevmediğimi bazı anlanmda, kendi kendime düşünür ve hiç sevmediğimi görürdütn. Fa kat diş ağrılarım tutup ta tedavihanesine gittiğim, koltuğuna oturdu ğum zaman, gözlerini gözlerime dikince, bu adamı çıldırasıya sevdiğimi hissederdim. Bu garip bir histi. Fakat samimî söyiüyoruma ki böyle idi. O, diş ağrılarımı ilâçla değil ipnotizma ile tedavi ediyordu. Gözlerini gözlerime diktiği zaman, her şeyi unutuyordum. Diş ağrılarımı, genç kızhğımın iffet ve ismetini, Fransızlığımı, vatana karşı olan vazifemi, her şeyi, her şeyi unutuyordum. Esrarengiz, müthiş bir kuvvet, benî onun, onun değil gözlerinin esiri ediyordu. Simdi hatırlıyorum: O zamanlar, bana bazı kat'î emirler ve riyordu. Ben bunlan yapmak iste mediğim halde, tahteşşuurumda gizli bir kuvvet, zorla bana yaptırıyor» du. Bu emirler arasında, cepheden her türlü askerî malumatı toplayıp kendisine göndermek vardı. Yapatnam, yapamam! Vatanıma ihanet edemem. Dedikçe, o, ısrar ediyordu. Son derece hâkim bir sesle, gözleri gözlerimds emrediyordu: Döniz, hastaneye gelen yaralı ve hasta neferler ve zabitlerle görüşeceksin, tanıdığın erkânıharp zabitlerile konuşacaksın, bilhassa ağır • topçu zabitlerile flört yaparak on ları söyleteceksin. Hepsinden askerî malumat alacaksın, bunlan şu erkân'.harbiye haritasının üstüne işaret edeceksin (elime büyük bir harita s'.kıştırmıştı) sonra aldığın malumatı, bana yazacağm tnektuplann sa • tır'.arı arasına şu mahlulle yazacaksm (elime küçük bir şişe ile bir kaz tiiyü sıkıştırdı.) Mektupları mezun askerlerle bana göndereceksin. Emrediyorum, bunlan yapacaksın. Yapamam, yapamam, vatanıma ihanet edemem. Yapacaksın, yoksa diş ağrılarım kesmem. Ve daha bu sözü söyler söyle mez o ağrılar başhyordu. Kıvrandı ğımı görünce o, hâkim ve korkunç gözleri gözlerimde emrediyordu: Dediklerimi yapacaksın ve diş ağrılarından kurtulacaksm. 21 temmuza kadar ışler.m terketmeğe mecbur olan erbabından bazılanna ait rakatnlar san'at ve hızmet tdari tahkikat Diğer taraftan Esnaf Bankasmda tetkikatla meşgul olan mülkiye başmüfettişi Tevfik Talât ve tktısat Vekâleti şirketler müdürü Cemal Ziya Beyler dün yeniden Bankanın eski murahhas azası Sezai Beyden malumat almışlar ve geç vakte kadar araştırmaları derinleştirmişlerdir. Bu heyet, görülen lüzum üzerine, yalnız eski muameleleri tetkikle kalmıya • rak son zatnanlara kadar geçirdiği bütün safhaları esash bir surette gözden geçirmekte ve ele geçen vesi • kalarda îsimleri bulunan zevatı celbederek izahat almaktadır. Karışik ve şümullü meselelerin çokluğu, tetkikatın uzamasına sebep olduğu söy» lenmektedir. Heyetin çalışması da ha on beş gün sürmesi muhtemeldir. Heyetin raporu, Bankanın mukad deratını tayrn hususunda hükumeti tenvir edeceğinden çok ehemmiyetle beklenmektdir. Türk tebaasma haserdilen küçük [ lık, han, hamam, kahvehane, kazino, san'atler kanununun tatbikı hakkın dansig ve barlarda kadın, erkek hizda hükumetçe hazırlanan talimatna metçilik ve ayak satıcılığı eden ecme 22 mayıs tarihli resmî gazetede nebilerin işleri tasfiye olunacak, kaneşredilmiştir. nun ahkâmının tatbikına bu suretle Bu talhnatnameye göre kanunun devam edilecektir. muhtelif iş ve san'atlere ait hükümBütün müessese ve ticarethane lerinin tatbikı ikişer aylık nruayyen lerin kanun ahkâmını vaktinde tat devrelere aynlmıştır. bik edip etmedikleri sıkı bir surette kontrol edilecektir. Bu devrelerden ilki 21 mayısta başlamıştır. 21/7/934 tarihinde bi • Yaptığımız tahkikata nazaran, tecektir. Bu müddet zarfında şoför, bu kanunun ilk tatbikat aylannda şoför muavinliği, seyyahlara tercüişlerinden çıkarılacak ecnebiler manlık, rehberlik, berberlik, elbise, 25003000 arasmdadır. kasket ve kundura tamirciliği yapan, 1 Bunların iki yüzü ayakkabıcı, beş borsalarda mubayaacılıkla meşgul yüzü garsocı, »ekseni meyva satıcısı, olan ve çalgıcılık eden ecnebilerin vazifelerine nihayet verilecek, bunyüzü apartıman kapıcası, dört yüz ların y«rine Türkler almacaktır. altmış yedisi kazino, lokanta ve pasMüteakıp ikmci ayda alelumum taneci, ikî yüz yirmi beşi marangoz, amelelik eden ecnebilerin, üçüncü yüz dokuzu çalgicı, iki yüz kırk devrede her türlü tmiesseselerde, üçü garaj işlerinde çalışan müstahticarethanelerde, apartımanlada, odemin, tamirci ve şoför, üç yüzü de tellerde bekçilik, kapıcılık, odabaşıberberdir. izmırın imarı Beykoz yangını Imar piyangosunun ilk Tevkif edilen maznunlaı biletini Gazi Hz. aldılar tahliye edildiler fzmirde münteşir Anadolu refi • kimizin verdiği malumata nazaran geçenlerde Ankaraya giden İzmir Belediye reisi doktor Salih Behçet Bey îzmirin imarı için tertip edilen eşya piyango b'letlerinin ilk nu marasıru Gazi Hz. ne takdim et mistir. Diğer numaralar da sırasile Meclîs reisi Kâzım, Başvekil lsmet Pa. şalar Hazeratma ve Vekil Beylere takdim edilmi<ttir. Salih Behçet Bey, Başvekil Pasa H'zretlerinden tzmir 9 eylul panayırı nın ve Karşıyaka suyunun açılma resimlerini bizzat yapmalannı rica etmiş, Basvekilimiz bu ricayı kabul buyurmuşlardır. Beykozda Umur yerinde Neft Sendikata ait deporlardan bir kısmının yanmasile neticelenen yangın tahki katına devam edilmektedir. Fakat tahk'l tm inkişafmdan kastı ika edenler hakkındaki delillerin ortadan yok edildiği görülmüş ve bu suretle kastin mevcudiyeti tebariiz etmekle beraber, nereden geldiğini tesbite yarayacak kanunî deliüerden bir çoğunun imha edildiği neticesine vanlmıştır. Yangın hâdisesinin hemen müddei umumiliğe ihbarı kanunen muktazi iken mecburiyetin on biır saat taahhürle yapıldığını gören iddia makamı, bu gecikişin mes'ulleri hakkında takibata karar vermiştir. Üsküdar müddeiumumiliği, aleyh • lerinde kanunî deliller bulunmadığı için, evvelce tevkif edilen üç maznun hak kındaki kararın istirdadını istemiş ve bu üç mevkuf tahliye edilmiştir. Itiraf Müsaade ediniz de hepsini anIatayım. Herşeyi olduğu gibi itiraf edeyim. Şimdiye kadar, hiçbirşey hatırhyamıyordum. Sanki bafızamı kaybetmiş gibiydim. Dün, vaziyeti mi anlamak, hatıralanmı toplamak îçin sarfettiğim fevkalbeşer gayret ve kuvvet beni adeta deli ediyordu. Fakat bu sabah uyandığım zaman hafızamı buldum. Başımdan geçen • leri hatırladım. Epey zamandanbe ri, asabî diş ağrılarımı, Pariste Amerikalı dişçi doktor K...ye tedavi et tiriyordum. Bilmiyorum nasıl, gü nün birinde bu adamı sevdim, hayır «evdim değil; o esrarengiz bir kuv MALİYEDE Yeni malî sene hazırlıkları ve maaşlar tstanbul Maliye muhasebeciliği malî senebaşı dolayısile hesabat ve kuyu datı maliyenin devri ve kasaların tadadı hazırlıklarile meşguldür. Mayıs ayı perşembe günü nihayet bulacağı ci • hetle maaşın ancak cumartesiye verilİ mesi muhtemeldir. Millet Meclisi henüz 1934 bütçesini müzakere ve kabul etmemiş olduğundan maaşın ayın birinde tevzi edilip edilemiyeceği de kat'î surette malum değildir. Maamafih büt • çenîn o zamana kadar Meclisçe tasdik edilmiş bulunacağı ve Vekâletîerin telgrafla vaki olac*k iş'arlan üzerine maaşın tevzüne hemen başlanacağı muhakkak addedilmektedir. Eytam, ercmil, mütekaidinin Sç ay lıklarına gelince hâlen bunlann cüzdan yoklama tnuamelâtı yapılmaktadır. Maliye muhasipliğinin verdiği malumata nazaran bunlardan birçoğu henüz mürcaat ederek yoklama muamelelerini yaptırmamışlardır. Bunlar süratle mü racaat ettikleri takdirde maaşm haziranm dördüne doğru verilmesi muhtemeldir. Vicdan azabı Hastaneye dönüyordum ve îstenıiye istemiye emirlerini yerine getiriyordum. Bazaeı ruhum onun es rarlı hâkimyetinden kurtuluyor, vicdanımın sesini duyuyor hîyanet ve cinayetlerime devam etmemek istiyordum. Çiinkü benim toplayıp dişçiye verdiğün askerî esrarı öğrenen düşmanın yaptığı hücumlarda yaralanan asker ve zabitler hastaneye geli yordu. (Mabadi var) ADLİYEDE Mahkemeye veri'en pojis memuriarı Sirkatten maznun Rizeli Maksut isminde bir sabıkalının polis nezarethanesinden kaçmasına sebebi . yet verdikleri iddiasile Kasımpaşa merkezi memurlarından Şeref, Bürhan ve Hüsnü Efendiler, vazifeyi ihmal maddesinden dolayı birinci ceza mahkemesine verilmhlerdir. Kaçan hır«ız Trabzonda yaka lanmıştır. Kendilerine mUfettiş süsü veren'er Kendilerine Maliye müfettişi süsü vererek birçok kimseletri dolan dırmakla suçlu Naki ve Hikmet isminde iki genç takibata maruz kalmaları üzerine Edirneye kaçmışlardı. Sahte memurlar Edirned'e yakalanarak İstanbul Adliyesine gön • derümişlerdir. Işe beşinci müstantiklik vazıyet etmiş ve suçlular tevkif olunmuş • lardır. ovyet Hariciye Komiserî M. Litvinofun beklenilmiyen bir anda Cenevreye gelerek Fransa Hariciye Nazırile göcüşmesi Sovyet hükumetinin Cemiyeti Ak vama girmesi meselesini ciddileştirıti'ştir. Sovyet Hariciye Komiseri bilâhaıre Parise gitmişse de silâhları bnrakma konf eransının içtimaı mü • nasebetile tekrar Cenevreye gele cek ve bu mesele etrafmda daha şumullü müzakerelere başlıyacaktır Sovyet hükumetinin Cemiyeti Ak' vama karşı olan temayülünün art • masma sebep nedir? Bunun ba=lıca sebebi Japonya • nın Uzakşarkta Sovyet menafiine ve arazisine karşı almış olduğu istilâcuvane ve tehditkârane tavru hareketin devam etmekte olması dır. Son zamanlarda Japonyanm Almanya ile müttehit bir siyaset ve hattı hareket takibi için uyuştukla. rına delâlet eden alâmetlerin gö • rüldüğü d'ahi Moskova matbuatı tarafından ehemmivetle kaydolunu yor. Sovyetlerin Avrupadaki ara zisine göz d'ktiğini Londrada top • lanan cihan ikt'sadî konferansında resmî bir proie ile izhar eden, bu yoldaki emellerini vakit vakit ihsas etmekten geri durmıyan, Sov yetlerin şarkî Avrupa sulhunu takviye edecek tekliflerini kabulden imtina eden Almanyanın Uzakşarkta avni yolda yürüyen Japonya ile teniki mesaide bulunacağı ihtimali Sovyetleri hudutlarımn emnîyetini takviye edecek her çareye baş vur. ma«a sevketmİRtir. Fakat Sovyetler Cemiyeti Akva ma girdikleri zaman bu müessese • nin birkaç defa iflâs eden mîsakındaki teminatla iHifa etmek iste miyorlar. Umumî mütekabil mua » venet misakile daha müsbet zâmân» lar elde etmek arzusundadırlar. Fransanın. haricî siyasetinin gavesi bugünkü hudutların ve ahvalin muhafazası olduğundan mevcut hud"t'a»'n muhafa?a ve müd'afaasmda âk't devlet!erin yekd:&<3rine mıı. aven^tte bulunTias'nı taz^mroun e» decek b*r m^aka taraftar o!aca*ı şüphes''dir. FaVat tn<*:ltTe ve îtalya ne Sovyetlerin j»enis hudutları mn emnivet ve m'jHafazasını tekeffül *>tmeği, ne de Lo'çarno mi«akı nın haricîn^s yeni bir taahlr"t al tına «îrm»"! kat'îyyen ka^ul eds cek desrldirler. Hatta tnşıltere ye:îi bV emn'vet mifa''le Lokarno mî'akı arasında hv alâka ve rabıta p'6iter'lmes'ne bile sîddetle muhal"fl"r. Sovyet hi'kumeti Cem'yeti Ak vama »irmekten ^a^ka bir menfaat d'sha bekliyor: Simdîye kadar bu ri'ikv'TTiotı tammıvan devletleriT k?ndisini tammalannı temin etm°k. Avrupa devletlcmden Isvî're, Holanda, Be^cîka, Romanya, Yu?os lavya ve Cekosîovakva devİ2tlor:. henüz Soviyet rtükumet'ni ta"'"^ e^TTımi«l«"dir. Bu devlet'p^ e *ı K;içüV tti'âf bü?""»m<=t!eri tisd ; ''a taraf*»r o'salar d» Sov^pt Vsjdutl^"im Almanvava karsı m;;»'afaa''i der ruhd"e etme5 e mnVaiif'Vler. B^^'"sus L^h'stan bu noktada şiddetle Bundan naska Sov^At Cemîyeti Akvama daîmî aza olara'î kabul ed'ldiği takdirde Lehistan'n dahi daimî azalık îstiveceği mvhikkaktır. Lphistanın arkasından İs panva dahi ayni talepte bulunacaVt'.r. Bu talepler is'af edümediği takdirde bu iki devlet Camiyeti Ak vamdan çekileceklerdir. Velhasıl Sovyet hükumetinin Cemîyeti Ak vama gicmesi gerek kendisi, gersk baskalan tarafından ileri sürülen ve sürülecek bircok kayit ve sartlardan dolayı pek çok müşkülâta tesadüf edecektir. MUHARREM FEYZt \dliye makanizmamızın Fransadan çağrılan Ma ıslah ve tanzimi liye mütehassısı ge!di (Başmakaleden mabat) fazla imif. Bizim Temyiz Mahkemesi teşkilâtını şimdikinin üç katına çıkar sak bu yükiin altından gene kalkıl maz. Meydandadır ki temyize miiracaat keyfiyeti de işte pekâlâ ve açıkça sui îstimal edilmektedir. Bunun dahi öniine geçecek tedbirler alınmak zarureti kat'idir. Dava ikamesi pek fazla zorlaştınlmamakla beraber onu evvelâ şimdiki kadar kolay bir vaziyette bırakmağa da imkân yokhır. Ondan sonra haksız çıkacak tarafın neticede tahammüle mecbur olacağı külfeti biraz daha ağır kdmakta asla tereddüt etmemeliyiz. 100 kuruş borcu olan adam eğer tezvir yoluna saparak bunu vermez ve hakkında mahkemeye müracaati çaresiz kılarsa neticede ödiyeceği miktar bu borcun lâakal üri misli gibi birşey olmalıdır. Hükumetimizin Maliye teskilât iş lerini tetkik ettirmek, merkez ve sube işlerinin daha intizamla vürümesi hakkında mü'aleasını almak iizce Fransadan bir miitehassıs celbine karar verdiğini evveîce yazmıştık. Fransa hü • kumeb' hükumetimizin istimzacma ce vaben güzide Maliye müfettişlerinden «M. Alfon» u tavsiye etrnistir. Muma ileyh dün Paristen şehrimizp gelmiştir. M. Alfon dün akşam trenile de An karaya hareket etmiş ve kendisrtV gö rüşmek ist'zen muharririmiye hîiku • metimizle temas etmeden birşey söy liyemiyeceğini beyan etmiştir. 400 senelik tarihî bir top müzeye getirildi MÜTEFERRÎK Yeni bütçe Şehir meclisi tarafından tadilen tasdik olunan Belediye ve idarei husısiyenin yeni sene bütçesi Dahiliye Vekâletine gönderilmiştir. Vergi pul'arı hazırlanıyor Buğdayı koruma ve Millî Müdafaa Vergilerinin tatbikında kullamlacak pulların hazırlanmasına baş'anmıştır. Mühteüt Mahkemelerde Muhtelit Türk Yunan hakem roahkemesinde dün de dört davanın mü • rafaası yapümış, dördü de hükümîeri olç üzere talik olımrmj«tıır. Yeni Istanbul meb'usu Münhal bulunan İstanbul meb'usluğuna intihap edilmiş olan mütekait miralay Ali Beyin intihap mazbatan tanzim edilmiş ve dün akşam Dahiliye Vekâletine gönderilmiştir. Yeni meb'usumuz Ali Bey Meclise iltihak etmek üzere çarşamba günü Ankaraya gidecektir. İntihapta hazır bulunmak üzere evvelki gün şehrimize gelmiş olan Vali ve Belediye reisi Muhittin Bey dün tekrar Yalovaya gitmJştir. Muhittin Bey daha on gün kadar Yalovada istirahat edecektlr. Müzeye getirilen Kasımpaşada deniz müzesinin hücra bir köşesinde bulunan ve şimdiye kadar nazarı dikkati celbetmiyen ve tarih noktai nazanndan çok mühim olan bir top Askerî Müzeye nakledilmiştir. Bu top, emsaline şimdiye kadar tesadüf edilmemiş tarihî bir kıymeti haizdir. Müze müdüründen aldığımız izahata nazaran top, 1516 senesine aif olup üzerinde t «Sultan Selim bin tarihî top Beyazıt han» ibaresi vardır Bundan bu topun Yavuz Sultan Selim devrine ait bulunduğu anlaşılıyor. Top, 25 santimetre kutrunda ve 30 çap tulündedir. namlısının tulü 7,5 metredir. Bu top, Türk san'atinin ve Türk silâhçılığının bir şaheseridir. Dünyanm hiçbir müzesinde bu ka • dar eski bir tarihte yapıltmş ve bu kadar mükemmel işlenmiş bir top mevcut değildir. Tepebaşı ve Taksim bahçeleri Şehir tiyatrosu artisilerinm teşkil etIcra ve iflâs kanununun son şekli datikleri kooperatif tdrafından işletilmehi işlere salim bir cereyan verememiş sine ve haziran iptidasmda açılmasına olduğunu alakadarlann ittifakla şikâkarar verilen Tepebaşı bahçesinde icap yetlerinden istidlâl ediyoruz. eden tadilât yapjmaktadır. Bütün halAdliye cihazımızm muhtelif aksamı kın buradan istifadesini tem'n maksaüzerinde dikkatle ve fazla tevakkuf ettiğini bildiğimiz Adliye Vekilimizin bu dile çok ucuz bir tarife tatbik edilmecihazı ıslah ve takvîye etmek üzere hasine, kahve, çay gibi şeylerden başka zırladığı lâyihalarda isabet etmiş ola içki bulundurulmamasına karar verilcağını tahmin ediyor ve bunların artık miştir. Taksim bahçesi için de yeni bir biran evvel tahakkuk sahasına geçmetah'p çıkmış ve bahçenin bu talibine vesini temenni eylîyoruz. YUNUS NADİ i rilmesi kararlaştırılnuştır. Cumhuriyet Nüshası 5 Kuruştuc . ( Türkiye şeraiti i '^ ]n Hariç için Senelik 1400 Kr. 1700 Kr. Altıayhk 750 1450 Üç aylık 400 80Q Bir aylık 150 yoktur