Katalog

6 Mart TELGRAF HABERLERI Ingiltere, Fransa ve silâhlar meselesi Iki hükumet arasında yeniden konuşmalar oluyor, «Tan» gazetesi mühim bir makale neşretti Londra 25 (A.A.) îngiltere hükumetmin, silâhlan bırakma mukave • lesinde teklif edilip kendince elsem addolunan icra teminah hakkında Fransa hükumetinden daha sarih izahat talep edeceği tahmin olunuyor. Paris 25 (A.A.) Mes'ul meha fîl emniyet meselesi hakkmda Fransız tıoktai nazarmm tasrihi talebtni mutazammm olarak Parise hiçbir tngiliz notasmm gelmemiş olduğunu beyan etmektedir. Bununla beraber Sir Jon Simon, geçenlerde Fransız sefirine bu mesele hakkmda bazı malumat almak arzusunda olduğunu beyan etmiştir. M. Bartu, Fransız sefiri M. kor • büne tngiliz naznlarile görüsebilmesi için lâzım gelen talimata venmştir. i Tahminlere göre mesele çok tarafh ölmasından dolayı halihazndakı görüemeler bir istikşaf hareketinden baska bir fey olamaz ve asıl müzakerata giriş tnenm zamanı henüz gelraiş değildir. Şimdiki görüşmelerin bilhassa akti muhtemel silâhlan bırakma mukave lesinin icrasına müteallik teminat hakkında olduğu farzedilebilir. Milletler Cemiyetinin çerçevesi de • mek olan bu çerçevo haricinde bey • nehnilel taahhütler arafiınlmasmm bogün için imkânsız olduğu zannolun maktadır. 15,000 kurbanhk koyun satıldı "s Cumhuriyet TARİHÎ BAHlSLER: Tarihte ölçüler Muhtelit Mübadele Komisyonunda Bayram alışverişleri dün İ!k ölçüyü bulmak, kullanmak ve ölçüleri esash bir İşler azaldı, memurlar tasfiye ediliyor epey hararetlenmişti nizam ve kaide altına almak serefi Sümerlere aiiU* Dün arife olmak munasebetile kurbanhk koyun satışı haylî hararetlen miştir. Maamafih gecen seneye nisbetle satışlar yüzde otuz noksandır. Bu sene gehrimizde kurbanhk olarak satılan koyun miktan 15000 kadardtr. Salâhiyettar zevatın izahatına gö re, satışların azalmasında en mühim amil, halkın bir kısmının kurbanhk koyun paralarını doğrudan doğruya Tayyare Cemiyetine vermeği tercih etmeleridir. Koyun fiatlerinin, geçen seneye nisbetle yüzde on kadar yüksek olması ve bayramm ay sonlanna tesadüf etmesi de satışlara tesir etmiş, bilhassa memurlardan kurban alanlar çok azalmısttr. En ziyade satılan kurbanlıklar ağtrlıklarma göre sekiz liradan on bes liraya kadar rmıamele görmüştür. Fiatlerdeki yüksekliğe bayramm krş sonuna îsft'bet etmesinin sebep olduğu söylenmektedir. thtiyaçtan fazla mal getırmis olan koyun tacirleri, umduklan rağbeti bulamadıklanndan ellermde kalan koyunlan Mezbahaya sevketmeğe mecbur olmuşlardır. Arife olmak dolayısile dün öğleden sonra resmî devair tenhalaşmış, saat on altıda Ticaret Odasile birçok hususî müesseselerde memurlara mezuniyet verilmiştir. Bayram munasebetile devair cu • martesi gününe kadar tatil yapacaktv. Bayramı kır eğlencelerile geçirmek istiyenlerin hazırhkları, son günlerde havalarm soğuması ve kapanması ü zerine yanda kalnuşttr. Tiyatro ve sinemalarla diğer eğlence yerleri bayram günleri için büyük programiar hazırlamışlardır. • ,• ••¥. Tan gazetesinin bir yazıtt Paris 25 (A.A.) Tan gazetesi, Fransanın îngilteeeye verdiği cevabı tefsir ederek diyor ki: «Sulh siyasetinîn hususiyetini teşkil eden dürüstlükle Fransa, îzalesi hiç kimsenin elinde olmıyan müfkülâtın karşısına cesurane çık maktadır. Diğer alâkadar devletlerin, aytıi samimiyetle mes'uliyet deruhte etmeierfni istemek, acaba a • mumun hüsnü niyetinden fazla birşey mi b«klemek olur? Fransanın cevabı, hakikî rarette sulhu temin edebilecek yegane te şekkül olan Akvatn cemiyetine ar zolunacakfar. Gerek Londurada ve gerek başka yerde notanın her ke limesi şüphesiz iyice tartılmış olan şu kumnu teemmiil etseler iyî olur: «Hükumet, Fransanın silâblannı a zalttıği halde Almanyanm daha şimdiden muahedeler hilâfına ta hakkuk ettirilmiş ve tahdidi güç bir silâhlanma hareketini derhal tas dik edecek herhangi bir teklif i ka • bul edemiyecektrr.> Sümer Kralt Gndeaya ait uzanluk ölçasii (Istanbul Şark Eserleri Müzesi) Eski sark milletlerinden Sümerlerle Asurî ve Babililerin ölçülere çok ehemmiyet verdiklerini bugün bize kadar intikal eden eserlerden anlamaktayız. Ağrrlık, uzunluk ve d'iğer bütün ölçüler bugün bile hükumet ve belediyeleri çok isgal eden mühim meselelerdendir. Türkiyenin 1934 senesi başlan gicından itibaren aşarî ölçüyü kabul ederek bu tarihe kadar kulla nılan ve esasları başka bafka olan muhtelif ölçüleri terk ve kullanıl masını menettiği gözönüne getiri • lecek olursa ölçü meselesinin bir milletin hayat ve tarihînde ne mühim bir rol oynadığı kendiliğinden anlaşıln*. Herseyde olduğu gibi ilk ölçüyü de bulmak, kullanmak ve ölçüleri esaslı bir nizam ve kaide altma al mak serefi Sümerlilere aittir. tlk ölçüler Milâttan 3000 sene evvel kullanılmıştır. İlk ölçülerin üzerind'e hükümdar isimlerinin bu1 ımaması bunların resmî şekild» pis, ticaretten men, emlâk ve eşyasmın musaderesi gibi ağır cezalara uğruyorlardı. Resmî kral manası arslan şeklindeki ölçüler üzerine yazılıyordu. Buraya eski şark rnilletlerinde bilhassa Asurilerde kul lanılan ağırlık ölçülerinin bir Hs tesini yazmak faydasız değildir: ıVahıdi kıyasiı 1 mana Paralar için vahidi kıyasl 1 §ekel veya şıklu 1 '2 > şanu 1/3 > salşu 1/4 > rıbatu 1 5 > hummaşn İ'IO > halluru 502 gr. hafif ağır 8,361 16,732 8,366 4.183 5,577 2.788 4,183 0,092 3,346 1,674 1,674 0,837 0.186 [21 0,083 SA aamelâtt tasfiye edilmekte ol<m Muhtelit Mübadele komisyona Muhtelit Mübadele KomisyonundaH Türk heyeti nmırahhasası memurlan a« rasında tasfiye icrasına başlannuştnv Mevcut memurlardan şimdilik on ka • dan çıkanlacaktır. tkînci bir liste Hi mevcut memurlann vazifelerine tam*> mile nihayet verilmiş olacakttr. Memur» lardan bir kısmı Hariciye Vekâleti em> rinde isb'hdam edileceklerdir. Türk • Yunan itUâfneroesine nmu» ran etabli ve emlâk için verilmiş olan müracaat mühleti martm on dokuzun • da nihayet bulmuştur. Bundan sonra sahipleri firarî olduğu atJaşıhm v« meydana çıkarılan mallara vazıyet edilmiyecek, badema hiç kimse de etabH olduğunu iddia eyliyemiyecektîr. Evvelce etabli olduklan iddiasile mtt> racaat edenlerle vazıyet edilmiş olan firart emlâkine ait işler kısa bir zama»* da tasfiye ve intaç edflecektir. Şimdi • ye kadar verilmiş olan etabli vesikala • nnın miktan 75,000 i bulmuştur. Men* leketimizde Türk tebaası Rum ancak bu kadar kalmış demektir. Mübadele Konüsyonunun Sfi taraa • mile bittikten sonra mübadele suretile gitmiş olan Rumlar ancak Yunan te • baası gibi muamele görmek şartile memleketimue gelip gideceklerdir. ttalyada meb'us intihabatı Fransız Başvekili bir nutuk irat etti tntihap neticesi henüz M. Dumerg Fransanın dahilî vaziyetini anlatıyor anlaşılmış değildir Paris 25 (A.A.) Basvekil M. Dümerg dün akşam, radyo ile tamim edi len bir nutuk irat etmiştir. Fransız milletine hitap eden Başvekil, kendisinin Fransaya ve Cumhuriyete 40 sene hizmet ettikten sonra huzur ve istirahat emelinde buhroduğıı halde, Reiskurn hurla fırka reisleri kendısine dafaılî ÖIT lcrle dolu kamyonlar yollarda gidip barp patlamak üzere olduğunu soylegelmektedir. dikleri îçin inzivagâhmı terke mecbur M. Musolini bu sabah, Vali ve Bekaldığım beyan etmiştir. lediye reisile birlikte Poli meyda • M. Dümerg hulâsaten demistjr ki: nına giderek, sandığa rey atmıştır. «r Hnkumetm vazifesi geniş ve çeRoma 25 (A.A.) tntihabat çok kısa sürmüştür. Bu son günlerde, tmdir. Bu meyanda, fazla teheyyüce Umumî meydanlarda ve faşist fırka kapılmış ihtiraslan teskin, ihtiyatsızhksının mahalle ocaklarmda sık sık lan ve cezadan masun kalmalan dürüst, toplantılar olmustur. namuskâr ve manen sıhhatli olan mil1 Nazırlar, eyaletleri dolasarak nuleti hakkile izap eden suçlulan şiddettuklar irat etmişlerdir. le tecziyesi vardır. 1 tntihabat, daha ziyade reyiâm ma Adalet v» mmnevf tasfrye emrfnde hiyetini arzetmiştir. Rey puslalarınihtiyar olunan hareket devam etmek <U yalnız: Evet, hayır... Yazılıdır. tedir ve bflâmerhamet devam edecek • Zira, arzolunan intihap listesinde, büyük faşist meclisi tarafmdan nam tir. Hükumetm daha pek çok görülecek «etlikleri tesbit edilmiş bulunan 400 işleri vardır ld bunlan muvaffakiyetle jneb'usun ismi vardır. Daşarmak, mabitm iyioe ta*fivesine b«gBugün intihabı hitam bulacak ohdır.» lan meclis, yermde kalıp kalmıya Fransız vaziyeti maliyesmm dahilde cağmı ve kalmadığı takdirde koove hariçte herkese büyük bir itiınat telperatif bir meclise terki mevki edip etkin etmesi zaruridir. Frangm krymetine miyeceğini kendi kararlasüracaktır. halel gelmemelidir. Fransız milletinin, Bundan evvelki meclis intihabatı bazılarmın istihzalarmı mudp olan ve 1929 martmda ve beş sene içm icra fakat çok krrmetli bir meziyet olduğu edilmişti. şâpbe götSnniyen tasamıf meriyetini idame içm franga dokunolmamahdır. Devlet bStçesinde olduğu gibi, aile butçesbde dahi masraf, hiçbir zaman iradı tecavüz etmemelidir. Basvekil tsmet Paşa Hz.nin tz miri ziyaret edeeekleri yazılmıştı. Yeni vergUer ihdas etmek, Fransa Izmhli refiklerimizde okunduğuna da miîmkun oîırayan bir keyfiyettir. göre Başvekil Paşa Hazretlerinin Bîlâkis, zaman TCV: a* oldukça, şimdiki gelecek hafta İzmrri «ereflendirmeveıgileri hafifletmek muvafık obcak Ieri ihtimali vardır. ta. Devlet,roasTaflarîmkısmah, suiis • timalleri, ilâvei memuriyetleri, mas Moskova 25 (A.A.) Türkiye raflı devairi kaldırmah, resmî deva maslahatgiizan Mehmet Ali Tev irin çok kalabalık olan kadrolaruu tenfik Bey, mütecavizin tacifi hakkmIds etmek ve nuaraf batçesimn sair fada Londrada imza edilmiş olan musıllarmda da tenkihat yapmahdır. kavelelerm musaddak »uretlerinî dün Hariciye komiserliğine tevdi Bu kabil ıslahat karşısmda tereddüt etmek, memleketi felâkete sürSklemek etmi«th. olur.» Başvekil, hitabesine şu sözlerle ni Roma 25 (A.A.) îtalyada bugün meb'us intihabı yapılmakta dır. Sokaklar son derece kalaba lıktır. Pek çok kimseler rey vermek Ihakkından istifade ediyorlar. Müntehipler umumen kara gömlek veya üniforma giymîşlerdir. Şehir civa Ofis teskilâtı İstanbula ait kadro dün bildirildi Y»n! diş Ticaret Ofitinin tstanbul teşkilâhna ait kadro isimsiz olarak dün Ofis müdüru Cemal Beye tebliğ edH • nvştir. Kadro sırf istihbarat işlerile meşgul olacak sekiz memurdnn mürekkeptir. Yeni tesküâtta vazife alan eski Ofis memurlarma. bayramertesi tebligat yapılacak ve nisan iptidasmda faaliyete geçilecektir. Söylendiğine göre teş kilât kısım kısım tatbik edileceğinden tamamlanmast nisan ortalarma doğru mümkün olabilecektir. tstanbul ticaret müdiriyeti ecnebi ve imtiyazlı şir ketler komiserlerinden Hayrettin, Mahmut, Baha ve Sait Rauf Beylere Ofi sin Ankaradaki merkez teşkilâtında vazife verildiği anlaşılmışhr. Dün Ankaradan. gelen Vekâlet erkânmdan bir zat ta bunu teyit ederek kendilerinin merkezde şefliklere tayin edildiklerini söylemiştir. Şirketler nezdindeki komiserlerden bir kumının da Ofise nakledilmeleri mukarrerdir. PSki şark milletlennde öfeü ve tartılara ait retimler İsmet Paşanîn Izmir ; seyahati Mfltecavizin tarifi muVavelesi Moskovaya gidecek tayyare filomuz Ankara 25 (Telefonla) Alay kumandam kaymakam Celâl Beyin komandasmda beç tayyareden mürekkep | bir filomuz Sovyetlerin 1 mayıstaki bayramlannda bulunmak üzere Moskovaya gidecektir. Filomuzun avdetuKİe Varsova, Bükreş ve Sofyaya da nğraması muhte • meldir. hayet vermistir: « Eğer birleşirsek, elbet muvaffak oluruz. Bizi gözetlemekte olan cihan, Fransanın kendi kendini bir kere daha kurtardığım görecektir.» Macaristan, futbolde Bulgaristanı mağlup etti Sofya 25 (Hususî muhabirimiz den telefonla) Dünya kupası için bugün burada Macar ve Bulgar millî takımlan karşılaştılar. Maçı Ro manyah bir hakem idare etti. Ma carlar 4 1 galip Irdu kazasında muzır hayvanlarla mücadele Ordu 25 (A.A.) Martm birin«den on besine kadar yapılan müca<felede 368 domuz, 14 tilki, üç ay», ?0 ku knha edUmistir. ?0 kurt kullanılmadığı kanaatini vermek tedir. ölçülerin üzerindeki hükümdar isimlerine meselâ Sümerlerin Ur hükümdar sülâlesinde tesadüf edilir ki bu, Milâttan takriben 2500 sene önce Aşağı Mezopotamyada hükumet sürmüş bir Sümer sülâle sidir. Babililer, Asuriler ölçüleri Sümerlerden aldılar. Bu keyfiyeü çivi yazısile yazrlmış Ubletlerde kil levhalarda birzat kendîleri bildirmektedirler. Bu ölçülerden ağırlıklar için kabul edilen vahidi kıyasiye (mana) diyorlardı ki bunun ağırhği 502 gram geliyorduManaya «onra Yunanhlar mine ismini vermişlerdir. Eski şark milletlerinde hafif sis tem ölçüler ve ağır sistem ölçüler olmak üzere iki türlü ağırlık ölçüsü kullanılıyordu. Fakat agır ölçüler ancak Milâttan sekiz asır evvel yani Asur Krah III Tiglatpileser zama Vaşington 25 (A A.) Reisi nında (Milâttan evvel 727 745) curahur M. Ruzvelt, Filipin adalakullanılmıştır. rımn istiklâlini tasdik eden kanunu Ağtr sistem ölçü, hafif sistem ölimzalamıştır. çünün iki misli idi. 502 gram gelen manaya hafif mana, 1004 gram gelen manaya da ağır mana ismi ve» riliyordu. Ağır mananın tatbikındaki sebep, hafif bh ihtimal ile nüfuTaskent 25 (A.A.) Çelekin gösun fazlalaşmaıı ve eşyanm çoğal lünde kadim insanın tehaccür etmasından dolayı ayni fiatle bir mamiş bacak kısmı bulunmuştur. Bana yerine iki mana eşya almak ecağm büyük cüsseli bir adama ait sasından doğmuş olabilir. olduğu görülmüştür. Sovyet RusAsur krallarından Salmanasar ya ilim akademisi bu keşiften ha(MilâHan evvel 722 727) zamaberdar ed"il miştir. nmda kullanılan ölçülerden yalnız ağır mana kullanıldığmı anlıyoruz. Bu krahn manası 1008,45 gram geliyordu. Bu krahn zamanında kul lanılmış hafif manaya bugünç kaKalküta 25 (A.A.) Nepal ordar henüz tesadüf edilmemiştir. Bıdusu başkumandanüe başvekilin ulâkis Asurî Krah Sinaheribe zamazaktan akrabası bulunan dört bü nında ise (Milâttan evvel 681 705) yük memur, dün saraya çağrılmış ağır mana kullanıldığına daır bir lar ve orada rovelverle tehdit edi ölçüye tesidüf edilmemiştir. lerek, vazifelerinden azlolunduklaBu krahn zamanında kullanılan rını ve badema ya memleketi terk hafif mana 480,14 gram geliyordu. Ahfverişte doğruluğu temirt etmeğe, etmeğe, yahut Nepahn muayyetı bhve halkm aldanmamasına son de mıntakasında oturmağa mahkum rece ehemmiyet veriliyordu. Bu bulunduklamnı tebellüğ etmisler nun içindir ki resmî ölçüler daima dir. krallarm saraymda muhafaza edıBaşkumandanla, bu dört büyük liyor ve buna (kral memleket mamemurdan biri, senelerdenberi ay na) sı ismi veiliyordu (1). Bu mani ailenin erkâm tarafmdan işgal na memleketin umumî ölçüsü için edilcnekte olan başvekilin makamıbir vahidi kıyasi teşkil ediyor ve herkes bu ölçünün ayar ve tartısını nı ele geçirmek üzeır* gizli teşeb kabule mecbur tutuluyordu. Buna büste bulunmuş olmakla müttehimmuhalif hareket edenler para, hadirler. Filipin adalarımn istihlâlı Buğday tanesi şe'u Yani bir şekel 180 buzday tanesi itibar edilmiştir. Bu listeye (dirhemlerin eczası) listesi diyebiliriz. Bundan başka bir dV (dirhemlerin ez'afı) listesi vardır ki ayni veçhile yani ağtr ve hafif olmak iki, üç... Beş, on, on bes, yirmi, yirmi bef ve otuz manaya çıkıyordu. 30 mana 15,060 kilogram geliyordu ve en ağır ölçü (biltu) idi ki bu 30,120 kilogram ağrrhğında ve 60 man* itibarında idi. Şimdi biraz da dirhemlerin şe • killeri hakkında izahatta bulunalım. Eski sark milletlerinde kullanılan dirhemler ördek, arslan, armut, zeytin tanesi şeklmde, fıçı, yarım fıcı midye seklinde idi. En eski ölçü ^«kli armut biçimindeki ölçüdür ki bu Archaique bir devre yani Milâttan evvel 2900 3300 sene evveline aittir. Zeytin tanesi şeklindeki Blçüler Urukağma devrine yani eski Sümerler devrine (MüâtUn evvel takriben 2800) stel şeklindeki tartılar Sümer Kralı Gudea devrine (Milâttan evvel 2600), ördek biçimin deki tartılar Sümer Kralı Dunşı devrine (Milâttan evvle 2500) aittir. Fıçı şeklindeki ölçüler Milâttan evvel birinci bm senede kuUamlı yordu. Yarım fıçj ile midye şeklin de kullanılan ölçülerin tarini ma lum değildir. Arslan şeklindeki ölçüler ise Asur Krallarandan III Tiglatpileser «amamnda (Milâttan evvel 727 745) Inıllanılnuştır. Bütün bu dirhemler en ağınn dan en haıifine kadar taşUn yapıhyor ve üzerlerine çivi yazısile tartılan yazılıyordu. ölçülerden bazıları tunçtan yapılmıştır ki bunlar dan bazılan British Museumdadır. Armut şeklindeki ölçülerle bil hassa gümüş tartılıyordu. Milâttan 3000 «ene evvel Sümerler tarafin • dan kullanılan bu tartı bize Sümerlerin »ervetleri hakkında bir fikir verebilir. Eski şark eserleri, müzemizde bütün bu tertılara ait güzel kolleksiyonlar vardur. Şunu da ilâve edeyim ki uzunluk ölçüsünü de ilk defa kullananlar gene Sümerlerdir. Pariste Luvre müzesinde bulunan bir heykelde Sü mer Kralı Gudea dizleri üzerinde bir uzunluk ölçüsü taşımaktadır. Sümerler tarafmdan kullanılan uzunluk ölçüleri de *onr« Bakil ve Takas yolsuzluğu Tahkikat yapan bir zata tehdit mektubu gönderildi Takas yolsuzluklarını tahkik et • mekte olan müfettişlerden mütrek kep komisyon beyannameler üze • rindeki tetkikahm biran evvel bi tirmek için dün geç vakte kadar gümrükte çalışmıştır. Suiistimallerle alâkadar memur ve tacirler bayramertesi komisyo • na çağnlarak ifadeleri almacak ve mes'uller süratle mahkemeye verîleceklerdir. Bu meseleye ait ilk tahkikah yapan gümrük erkânmdan bir zata alâkadarlar tarafmdan tehdit mek • tupları gönderilmiştir. 18 martın kahramanlari ilk insanların kemikleri bulundu Hindistanda garip bir istifa usulö (Birinci sahifeden mabat) Nutkun sonunda şehitlerimîzln ruhlanna hürmet için hazırun bir dakika sükuta davet edilmiştir. Çanakkale harbinde Mecidiye ka* lesinde askerlik eden ve yirmi dört* lük topun vinci kınlma»ı ürerine mermileri göğsünde ta«ıyarak to • pa süren Cemal Çavuş ta merasimde hazır bulundurularak halka takdlm edilmiş, bu kahramai Türk şiddetle alkışlanmıştır. Bunu Eski şark miUetlerinde olçü ve müteakip yüzbaşı Ali Bey 18 mar», tartılara ait resimler mubarebesinin safahatını, zaferirt Asurilere gejmişth. Sümerler »ebeplerini çok canh bir surette an* d*e kullanılan arşınm uzunlulatmış ve alkışlanmıştır. ğu 51,80 santimetre idi. Uzunluk Bundan sonra Vilâyet Maarif mö» için vahidi Inyasi dört parmak u dürü bir nutuk söylemiş ve ortaı zunluğuna muadil olan bir ölçü yani mektepten bir hanim Türk askerine 1,7266 santimetre idi. En uzun ölçü hitaf) eden çok güzel bir manzume oka 110,35 santimetre idi ki bu ölçü muş ve alkışlanmtştır. Nutuklar biU bugün Eski Şark Eserleri müzesintikten sonra asker ve mektep tale • dedir ve Milâttan evvel 26 a*ır evbeleri kumandan ve Vali Beyin ö veline ait olup 41 1/2 kilo ağırlı • nünden geçerek parlak bir re«mi ğmdadır. Sümerler Krallarından geçit yapmışlar, bu suretle ihtifale Gudeaya aittir. Bunlar bize Sümernihayet verilmiştir. lerin medeniyet, devlet ve hesap işlerindeki yüksek kabiliyetlerini gösteren canlı delillerdir. ıl) Bu tıpkı Paris civannda Sevre paviyonunda mahfuz irtdiyomlu platinden yapılmıs fmetro) gibi <2) Bu kelimelerin bugnnku arapcaya ne çok benzediği dıkkati celbetmek tedir. Galatasaravlılar Cemiyetinin çavı Galatasaraylılar cemiyeti, mü *' essis azası şerefine bayramm üçüncü çarşamba günü saat 17 de To kathyan salonunda bir danslı çay verecektir.