Katalog

24Kânunusani 1934 Hüseyin Kâzım Bey 20 kitap yazdı, 7 cilt büyük lugat yaptı, bu 7 ciltte 30 senelik emek vardır Safken çiçefclerini kendi diktiği kabrinde geçen gündenberi yatan Hüseyin Kâzım Bey yaşıyorken de ciyadi. Onu, biz arkadaşlan, icap ettiği kadar anlatnadık. 20 kitap yazdı, 7 cflt büyük Türk Lugati yaptı. Bu 7 ciltte 30 sene var. tttihat ve Terakkinin dalâletinden Büyük MuIıarebede Beyruta kaçtı. Lugatini yazarken oradaki Cizvit papazlarnun ve mekteplerinin malumabndan ve kütüpanelerinden istifade etti. Reymi tutamazdı. «Memleketi na«1 idare ediyoruz?» diyen Talât Beye «600 sen«lik memleketimi 6 se nede bitirdiniz» dedi. Serezde mutasamf iken, Bulgar komitalannm ihtilâl çıkarmak için muhaberelerme vasıtalik eden Rus Çarlıgı Konsolosunu, konsoloshanesinde muhasara ettirdi. Talât Beyin telgraflannı dmlemedi. NFhayet konsolora, hükumeti, oradan kal • dırdı. Babıâli zürriyetînin bu başka fıtratlı çocugunda Babıâli ricalinin kalem ve kâğıt esareti yoktu. Vak'ayı, dosyaya tercih ederdi. Kalemsiz ve kâgitsız emri vakilerle iş görürdü. Çareabuk neticeye savlet ederdi. îlmt tetkiklerinde emekliyerek yürüyen hayaVt, hükumet işinde kanun kitabım da cigniyerek koşan heykeldi. Balatta Koleranın 3 maskatı resi vardı: 3 yahudinin evi. Kâzım Bey Şenremini îken, hakin tasarrufu inkâr ederek, îtfaiyeye bu evleri yıktırdı. Her sene ayni mevsknde çilek grbi, klraz gibi çıkan kolera öbür sene çıkmadı. Halepte vali iken tttihat ve Terakki Heyeti Merkeziyesinin temas memuru Vilâyet Sıhhiye Menraru Besim Bey bfr giin valîye gelerek Antakyâ kaymakamınm metresi olduğundan Heyeti Merkeziyece azli istendigine dair cemiyetin mührile bîr kâğıt teblig etti. Kâzıtn Bey bu kâgidın arkasina (Bekâr olan An takya kaymakamı bir kadını met res tutmasm da jandarma kuman danma mı ilânı afk etsin?) tbare • sini yazıp kâğıdı attı. Dediğim gibi Hüseyin Kâzım Bey, idarei kelâma muktedir değfldi. Beyrutta, Cemal Pasa için Sursuk ailesi balo verdi. Cemal Pasanın yanında oturan Cebeli Lübnan mutasarnfı AIi Münif Bey, Hüseyin Kâzım Beye çıplak kadjınlan «ostererekji Nedcvsin Kâzım Bey?Der. •" ' Htiseyin Kâzım Bey de sasini a zaltım varak: Kaptan Paşa çıplaklan, der. Bo cümlenin bîr ucunda bidde tinden san brr Cemal Paşa, oteki ucunda kahkahasından knrmızı bir Hüseyin Kâzım Bey. Edebiyati ve mensuplarnu sever di. Malumat gazetesini o çıkardı. Fikret, Ali Ekrem, Nurettin, Şevki EVyler bir gcce Hüsrym Kâzım Beym Kabasakaldaki evinde toplandılar. Ali Ekrem b*basınm O1»lini Çamhuriyet Akayda faaliyet tdare, Şirketihayriyeden | Ud vapur alacak Şirketihayriye tarafmdan mev cut vapurlarından iki tanesinin Akay idaresine satıiacağı yazılmıştı. Filhakika iki şirket arasmda bu yolda baslıyan müzakerelere devam edilmektedir. Akay müdürü Cemil Bey bu hususta bir muharririmize şunlan söyIemistir: « Akay idaresine yeni vapur almak teşebbüsü hakkında gazete • lerde intisar eden haberler üzerine Şirketihayriyeden böyle bir teklif aldık. Bunun üzerine iki müessese arasmda görüşmeler başladı. Şir ketihayriyenin mevcut vapurlarından 69 ve 71 numaralı olanlarile bazı tecrübeler de yapıldı. Bu tec rübeler iyi neticeler vermistir. Bu hususta müzakerelere devam edil mektedir. Netice müsbet olursa bu iki vapur ahnacak ve bu yaz için âcil olan ihtiyacımız temin edile cektir. Çünkü halkın ekserisi yandan çarklı vapurlardan şikâyetçi • dir. Şirketihayriyeden alacağımız vapurlan bunların yerine koyarak matlup sürati temin edeceğiz. Maamafih, Şirketihayriyeden alacağımız bu vapurların yeniden yaptırmayı gaye edindiğimiz süratli vapurlarla bir münasebeti yoktur. Projeleri hazırlanan büsbütün yeni ve modern vapurlar ileride inşa et tirilecektir. Şirketihayriyeden ala cağımız vapurlarla muvakkat ve âcil ihtiyacımızı tatmin etmeyi dü sünüyoruz.» Karilerimiz diyorl Günün mühlm meselelerl hak kındakl fikirlerlnizi bize kısaca bildirtniz, bu sütunda neşredelinu. 50 yaşını bitiren hürriyet heykeli Boyu 46 metro olan bu koca heykel 50 sene evvel Amerikada nasd vücude getirildi 1934 senesinm girmesile Amerflca daki Nevyork limanmm onünde fesa olunan Hürriyet heykeli 5 0 yasmı bkirip 51 yaşma basrms oluyor. Bu abi • deyi san'atkâr Bartholdi 1872 sene • sinde inşaya başlanustı. Büyük hey • kehraş evvelâ model olarak iki metre boyunda bir nümune vücude getirdi. Fakat abidenin aslı tam 4 6 metre yflksekliğinde olacaktı. Bu statüyü tunçtan dokmek için epeyce miktarda maden Iâzundı. Sonra parça parca dökerek bunlan birleştirmek te hayli muskfil bir işb'. Binaenaleyh bakırdan ünali kararlashnldı. Bu suretle heykel aynca san'atkârane bir kıymet iktisap etmis olacak ve bastanbasa elişi olarak vu • cude getirilmesi icap edecekti. Alçıdan cesameti tabiiyede bk nu mune yapıldı ve üzerine tekrar alçı kaplandı. Etrafı tahta mahfazalarla sıkntmldı. tçerismden alçıdan heykel çıkanlınca etraftaki alçı bir kalıp ba Imde boş kaldı. Şimdi bunun içme mce bakır safhalan dBsenecek ve çekiçle bu safhalarla istenilen şekil verOecek ti. Fakat evvelâ alçıdan kahbm 46 metre buyuklügünde olarak büyütül mesi ondan sonra bakır safhalan ezip ona istenilen sekli vermeğe başlamak Iâzundı. Alçı kahbm büyüHdmesi içm alelâde harkalann v e resimlerin böyöt&Imesmde kuDanılan usul, murabba usuKi kullanıldı. Bunun için de kalıp muhtelif parçalara aynldı. Bu parçalar bi • rer birer dört defa büyütüldükten ve birlestirfldikten sonra 8,5 meter yflk • sekligmde bir kalıp nSmunesi elde • • dilmişti. Bunu da ayni usulle dört defa daha büyütmek icap ediyordu. Bu da yapıldı. Artık meydan çekiç kullanacaklara kalmıstı. Uçer metre murab • bamda bakır safhalan içme yayüarak ona istenilen şekil veriliyordu. Bu ameliyeyi evvelâ amele yapıyor, sonra heykeltra» kendisi düzeltiyordu. 300 bakır Maslak faciası Maslak faciasmm yolun darlığından, vasıtalan idare edenlerin ehliyetsizli ğinden ileri geldiğini söyKyenler var. Ben her ikisinin birleştiğine kaniim. Taksimden Büyükdereye gider yollan tetkik edecek olursak bu gibi facialann Harbiye mektebinden Büyükdereye kadar olan kısımda cereyan ettigini görürüz. Taksimden Pangaltıya kadar olan yolun bir kısmı gidiş, bir kısmı geliş yolu olduğundan burada hemen hiçbir kaza olmamıştır, Son facia; evlât kıymeti bilen milyonlarca yuva sahibinin gözyaşlanna sebep olmuştur. Bu facialara sebebiyet vermek, bu sözyaşlanna mani olmak için çare, Taksimden Büyükdereye, Harbiyeden Beşiktaşa işliyen otobüslerin yolun gentşliği kadar büyük olanlannin değil, karsılıklı gelen iki makineli vasıtanın yekdiğerine zarar vermeden ve arala. nnda mesafe ve fasıla kalacak, yani yollanmıza uygun olanlannin seferle» rine müsaade edilmesi, yahut, Taksîm ile Pangaltı arasmda oldugu gibi gidiş, gelis yollan yapılıncaya kadar büyük ve korkunç otobüslerin faaliyetine ni. hayet verilmesi lâzımdır. H. Rifat Hüseyin Kâztm Bey tnerhvtmvm vefatından kua bir müddet evvel çekilmif bir resnri getirdi; Fikret okudu; ağladılar. O gece Malumat isminde gazete çıkarmağa karar verdiler. Sonra sansörün siddetinden gazeleyi bırakıp Malumat ı Baba Tahire devrettiler. Nitekkn Tanini de Fikret ve Cahit Beylerle beraber o çıkardı. Çok güzel konustuğu halde, sı kıldığınızı görünce susardı ve bu hatip adam mubatabını dinlemeğe muktedir idi. Evi tngilizlerin (hom) dedikleri yurttu. Esyanın aile efradındanmıs gibi sînni, sknası vardı, tabiî surette mütevazi ve herkesle müsavi idi. Kendinden bahsetmez ve ettirmezdi, edenlen zeki ve zarif bir hile ile mevzuundan uzaklaştmrdı. Evinde yeri yoktu; misafirlerinin arasmda ev sahibini bulamazdmız; bütün hayatında refikasmdan ve kızlarmdan başka kimseye ntuhabbeti yoktu. Ailesînden »onra Lugati ge lirdi. Ansiklopedik malumatı vardı. tSrkçeyi butün lehçelerile çok iyi bilir a rapçayi, acemceyi, franaızcayı bilir ve ingilizceyi de brra* bili'di. M»lumata kendi adiie, Tanine Seyb Mubsrni Fani imzasile, Servetifünuna «Baglar arasmda, Kütükler arasm • da> unvanlarile yazdı. Fıkract idi. Fakat fıkralannı mevzuu degil, mevzu fıkralannı sürüklerdi. Mukallit ohnakia beraber tanr mukallidi degîtdİ; telâffuz mukallidi idi. Yahudtyi, Acemi, Arabı bîlhassa Azerîvi aslına mutabık surHte taklit ederdi. Şeyblerden Hacı Ahmet Pasanm torunu ve Trabzon Valisi Hüseyin Kadri Beyin oğlu olan Hüseyin Kâzım Bey 1286 taıih'nde fstanbulda doğdu. Babasınm Maliye müstesarlığinda mühimme kaleminde kâtip, Serez mutasamfı, Halep valisi, Selânik valisi, tstanbv.l Şehremmi. Evkaf Nazın, Maliye ve Adliye Nazır vekilleri. meb'us olu. Son zamaniarda Lugatini bitîrmekt e n mütevellit bir teselli ile olmeğe hazırlanıyor ve mezsımı bizzat kendisî kazdmyordu. Mithat Cemal Maslak faican ve Belediye «Tüyler ürperten Maslak faciası tafsilâtını bugün sevgili «Cumhuriyet» te okudum. Candan müteessir oidum. Ayni zamanda daima tekerrür eden, birçok ailelerin felâket ve matemini murip olan bu kazalarda, Îstanbul Be. ledivesmin hiçbir hissei mes'uliyeti yok. mudur> diye düşündüm. Otobüslerin, otomobillerin daîm! bir geçidi olan, bilhassa amatör şoförle . rin daima tercih ettikleri bu yolda geceli gii'ndüzlü motosikletla seyrfesefer memurlan bulunduTmamakta hâlâ ısrar eden Belediyenin, bu feci kazalarda herhalde bir mes'uliyet hissesi vardır. Bebek A. Cenao Köprndeki Akay iskelest Akay idaresinin Köprüdeki Ka dıkoy ve Haydarpasa iskelesinin yeniden mşası için bir proje hanrlanmaktadır. Bu projeye göre is • kele binası yeniden modern bir tarzda msa edilecektir. t<kelede yolculara mahsus müteadîit salonlar olacaktır. tskelenin iki tarafmdaki pasailar ikiser metre genirletile cektir. Bundan baska bu pasajlar üstüne vapurlann üstkat güverte • leri hizasma gelmek üzere aynca ayni genişlikte birer pasaj daha yaptırılacaktrr. Bu suretle vapurlarm üst güvertelerinden çıkan yol cular asagı geçitlerden geçen yol cularla birleşerek izdihamı artırmıyacaklar, yukarıdaki pasajlardan doğru iskelenin sonundaki meydana ineceklerdir. Yeni iskelenin .uvsaatına onümüzd«ki. yaz içinde başia naCaktır. Hürriyet heykeUnln bagtinku haii azdu Bunun için de M. Güstave Eiffele müracaat edfldi. O, içmi demir potreller ve saire 3e tanzim ederek bu dev heykeli şayam hayret ve takdir bir surette dayamkh bir hale getirdi. Bu tertibat heykelden daha ağır geKyordu. Ono 120 bm kfloluk bir sJdet d«ha ıiâv ebnişti. Heykelin heyeti umumiyesmm agırlıgı 200 bm kiioya balig oW«. Heykelin evvelâ, mesale tutan kohı ^h'rildi Te 1875 te açdon Flâdelftva seı •nsmde teşhir ohmdu. Kafası da 1878 de Pariste umuma gosteriIrK. Bu bana içmde kalvbalık btr davetfi MlHestne ziyafet verildi. Heykel 1888 sa<nd> ikmal ohmdu. Hürrfyrt abfcfednV Fransa l«3ıuınetf Amenka Bİrfesik hSkumetlerine istüAftl muharebelerme rşlirakînîn bir hahran olmak Szere hedfve veriyordu. Bmaen • aleyh Fransada bu heykel yapılırke», Amerikan amtlesi de mnazzam ayak • ]ığı vücude genrmişlerdi. Ayakhgın ynk* sekltgi de 25 metre idi ve baftan &şs«ı granittendi. Bu soretle abidenin umum vüksekliŞi deniz hizanndan 9 5 mefrt irtiffta kadar çıktnış onıyordu. Heykelfn Nevyork Hmanmnı tam ka» ı<ıma yeıleşÜıHıiMsI kavarlaffanldı. En vüksek noktasMM çıkıhp ta etrafa ba kıldıjı vaktt dönyada misH görMlme miş bir manzara karststnda kahnacağı • tünhesizdi. Bugun, beykeün eünd«ki meşale bir takan elektrikH projektörler tertfbatüe vücude getirüen knvvedl bir fenere tahavvu} etmiştir. Bu fener vapurlara yol göstermefcte, fakat bazı deniz kuslan da ziyanm cazibesme kapılarak gelip heykele başlanm vurup lnrmakta • dırlar. Iktisat Vekilinin tetkik seyahatı (B'rinci sahifeden mabat) rikile ödemişe geçecekler ve gece ödemişte kaldıktan sonra persembe günü fzmire hareket edeceklerdir. Aydm 23 (A.A.) Bu saban otomobille tzmirden hareket eden tktısat Vekili Celâl Bey saat 11 de Aydına geldiler. tstasyonda on dakika kadar kaldıktan sonra Nazilliye geçtiler. tznür 23 (Hususî) Sehrimizde tetkikatta bulunmakta olan tktısnt Vekiîinin persembe günü Balıkesre git mesi muhtemeldir. Celâl Bey Balıkesirde tetkikat ya parak oradan Bursaya gidecek ve Bursada da bazı muessesatı gezdikten soora tstanbula hareket edecektir. Vapurlarda kışlık güverte Kış münasebitle, yolculann hep altkat salonlara dolmalan neticesi olarak izdiham vücude geldiği na zari itibara alınmıs, Akay vapurlarının üst güvertelerindeki kapalı kısunlar genisletilmisth*. Güvertelere yapılan bu ahsap bölmeler takma olduğundan yazın çıkarılacaktır. Pamuklarımızın ıslahı îcin Alman ırkının tasfiyesi Tecrübe tarlaları, üretmf Kısırlaştırmağa bir mahkeme karar verecek çiftliîn acıldı Millf sanaynmizm muhtaç oldugu iyi •vasifta pamuk yetistirmek için geçen sene Adanada başlanan tesebbas mukemmel neticeler vermektedîr. Bu sene Amerikanm Klivland nevrode pa mnklar Adana piya*a*tnda fevkalâde ragbet kazanmtştır. Bn oamaklsrm firetme isine montazam bir plân daire «nde devam ohmmaktadır. Nan'lli mmtakasnda yapılan patnak ts!ah tecrübelerinm de k«t'î neticesi ahnır alınmaz orada da Adanada oldugu gibi Dİânla uretilmes>ne baslanacaktır. EdrişelıİT tobum ıslah istasyontmda muhitin ihtiyaclarma en uygun olarak yetistîrilen bugdav ve arpa tohumlannm Esldsehn ve îstanbul, Yesilkoy bavalisi ciftçflerine tevzüne devam olunmaktadır. Yeni usul ziraati tatbüratHe gostermek için birçok yerlerde istas yon müdürlermin idaresi aftmda tec rube tarlalan açdmıshr. önumuzdeki seae bu tarlalarm adedi arttnkcaktır. Ankarada hububat ve Adapazan mmr ve patates ıslah tstasyonlan da bu vadide çalışmakta, ve muhit tohumiuklannm ıslahüe uğraşmaktadırlar. Islah istasyonlanmn yetistirdikleri yüksek evsafta, ıslah edihniş tohumldc • larm getu'ş mikyasta uretSerek çiftçilere idağıtılmasmı temin için aynca uretme jeîftlikler! ihdas oiunmuştur. Bu me • Tasda Çifteler çİftliğile Eskisehir tslah İstasyonu uretme çiftligi haline soknlmos, ve geçen senedenberi çahsmalan iyi neticeler vermistir. ! Bu sene Yesflkoy, ıslah tstasyonu kjm Halkalıda bir uretme çiftligi vucude georilmiftir. önumuzdeki sene diger btasyonlar için de böyle birer uretme ı Alman Dahiliye nazmran bir mfl . messili, irsî flietlerm onunfi ahnak icra tatbîk olunacak tedbîrlere dair tafsi . lât vermistir. Bu tedbirlerm tatbnc edL lecefH kâmselerîn a<^edi bîİTnememekle beraber, 4 0 0 btn kîşi kadar oiacagı tahmin edHiyor. Verîüen izahata nazaran hukumet, ırla tasfive siyasetmin îlk adımı olarak irsî Hietleri ortadan kaldırmaga karar vermistir. Alâkadar sahıslar. bir bâkm ve iki doktordan muteşekkil ve gizlîce çah . şacak olan hususî bir mahkemeye sev. kediieceklerdîr. Yalnn irsî bir îüetin ve dimağî zafiyetin mevcut oldugu tahakkuk etti$i ve bunlarm çocuklara sirayeti Bıtimali fazla buhmdugu vakH takim (Sterilisation) karan vernecek. b'r. Şahit ve mütehassıs celbi suretfle hâkümlerm adilâne olmasma ziyade • sile dikkat edileoektfr. AMkadarHurm bir maesseseye gireceğine veya sira yet tehlîkesi olmadıfma dair bir kefalet verdiği takdirde hakim ameliyatm icrasmda ısrar etmiyecektir. Hüküm • ler, hâkimin sahsî filrirlerme değfl, tabbî vesikalann bitarafane derpis edflen icabatına istinat edecektir. Bütün mu amelât guraltüsüz ve heyecansız cere. yan edecek, ve einayeti itiyat edenle. rin muhakemesi bu husustaki hususî kararlara tevfScan cereyan edecektir. çiftligi tesis edilecektir. Çiftçfleruniz, ıslah istasyonlanmn senelerce devam eden roesai neticesinde ortaya koydtdclan yüksek evsaftaki tohumluklara karsı büyük bir ragbet ve tehalük göster • mekiedirler. Ecnebi memleketlere on aylık tütün ihracatımız Antikacıların hararetli 1933 senesinin son on ayı zar • t>îr müşterisi oldu fmda memleketimizden ecnebi memleketlere 18,702,312 kilo tü • tün thraç edilmistir. Bu nuktardan, 8,125J>66 kilosu Almanyaya, 2,440,919 kilosu Amerikaya, 629,813 kilosu Avusturyaya, 1,358,709 kilosu Belçikaya, 2341973 kilosu Çekoslovakyaya, 22,953 ki • losu Fransaya, 147,389 kilosu tngiltereye, 741,675 kilosu Holandaya, 119,192 kilosu tsveçe, 5,190 kilosu tsviçreye, 1,224,245 kilosu ttalyaya, 252,658 kilosu Macaristana. 592,220 kilosu Mısıra, 3,195 kilosu Romanyaya, 333,918 kilosu Rusyaya, 211,283 kilosu Suriyeye, 20,028 kilosu Yunanistana, 131,886 kilosu da diğer memleketlere ihraç edilmistir. Bu tütünlerin umumî kıvmeti 15,062,764 liradır. Bu seneki 10 aylık ihracat geçen senekinden miktar itibarile 822,660 kilo, yani % 5,8 fazla oldugu halde kıymet iti barile 1,756,643 lira yani %6,6 noksandır. Jozefin Beyker Itürriyet heykeli 50 tenm evvel yaptlırken levha kuUanıldu Ağırhgı 80 bin küo grama baliğ oluyordu. Yahıız burada da bir başka mesele meydana çıkıyordu. Içi bos bir heykelin uzun zatnan müthis rüzgârlara ve fırhnalara tahammül etmesi î»rılt»nı pek Amerikada işsiz kadınların nümayişi Yalova yolundaki otobös Vazası Bursa (Hususî) Yalova yolundaki otobüs kazası tahkikatım müddei umumî muavini Ferit Bey yapmış, Yalovadan Bursaya gelen şoförün yanlıs hareket yaphgtna v« süratle geldiğini tesbit ettiğkıden soförii tevkif ettirmisuir. Yaralılardan Necati Efendİnm yanm afırdır. Dİgerleri hafif yaralıdalar. Jozefin Beykerin yeni resimle rinden biri Bir haftadanberi Saray sinemasmda şarküar söylemekte ve numaralar yap> makta olan rövü artisti Matmazel Jozefin Beyker dört bes güne kadar son temsillerini de bkirdikten sonra sehrL mîzi terkedecektir. Matmazel Jozefin Beyker burada kâfi derecede ragbet gördüğü için çarşı pazar dolaşmakta ve Paristeki «Alaturka salonu» nu suslemek üzere habire ahsveriş etmek. tedir. Malum oldugu üzere Jozeflnin İstanbuldaki pazarlığı umumî hasüatın yüzde eUi beşidir. TEŞEKKÜR Tedavi edümekte olduğum Gülha • ne hastanesinm haricî Sdnci kovuşunda gerek tedavi ve gerek bakun itibarile gördüğüm alâkadan operatör Murat Beyefendi ile mesai arkadaslarma alenen tesekkür ederim. Darphane Damga matbaası memurlarmdan: Salim ran geçti, dünyamn hali günden güne düzeliyor, diye bir riva • yet var ama, bunun hakikat olduğunu ispat edecek bir emare görün müyor. Bilâkis birçok yerlerden hâlâ sikâyet avazeleri yükseliyor. Amerikada mamulâtının eski sürü • münü temin edememesi ve parası nm bir hayli düsmeslne ragmen gene birçok memleketlerin parasma nazaran yüksek olması dolayısile müthis sıkıntı çekiyor. Şu resim,Nevyork belediye reisliğine yeni intihap olunan miralay Guardianın ise başlaması münasebetile o büyük şehirdeki issiz kadınların yaptıkları nümyişleri gösteriyor. Ellerin • deki levhalann bir kısmı işsiz ka • <*ınlar cemiyetlerinin muhtelif şu belerine ait olmakla beraber bh* kısımlarının üzerinde de istedikleri seyler yazıhdır.