Katalog

Cumhuriyeİ 4 Teşrînîevvel 1933 Türkler ve Sırplar Yazan: M. TURHAN Sırplar, eski bir millettir, Slavlann fcîr şubesidir. Onuncu asırda şimalden cenuba ve Tuna kıyılarına doğru gelerek sonralart Sırbistan diye anılan «Raçi Rasi» noktasmda ve Adriyat3c sahi'rinde yerleşmişlerdir. Büyük Slav kütlesinden ayrılan Sırpbr, yem yurtlannda bir krallık kur muşlardu İlk krallan, Papa Yedînci Greguvardan taç almış olan prens Miseldir. Fakat Snbbrtanda sürekli ve tam krallık 1162 tarihlerînde kurvnafcildi ki bu muvaffakiyeti kazanan da «Nemayna» hükümdar ailesidir. Aralannda bir krallık ve bir kral aîlesi bulımmasına rağmen Sırplar toplu bir hayat tesis edememişlerdi. Birkaç parçaya aynlrmslardı. Bu aynlıgı gîderen, Sırplan bir bayrak ve bir merkez etrafmda toplıyan (tstefan Nemayna) idtr. Bu zat, Bizans imparatorluçunun Sırp hükumeti üzerindeki nüfuzunu ydcımş ve memleketini hayli genişlet • tnisti. Son yıllarmda fmparatorluk kaftanıra papas cübbesile degistirdi, evliya arasina girdi. Sırplar, kendisiru «Ay«Simon» diye anarlar, oğlunu da Aya Save adile evliyadan sayarlar. Nemayna sülâlesmin en meshur bu tümdan «Istefan Dösan» dır. Onun zamamnda Sırbistan bududu Adalar denizine, Venedik bavzasma, Meriç ke narına kadar geldi, hatta Bizans pavîtahh olan büvük şehir de tehdît ediîdi. Fakat büyük adını alan tstefan Döşaran 1355 teki ölümünden sonra devîetin talihi değişti, Merkezî ve Cenubî SırbistBn birbirine yan bakar oldu, danilî tefrikalar yüz «fösterdi. tste Türklerle Sırplar, bu yıllarda karşılastı. 1371 de Meriç civarmda vuku bu lu» «Sırp Smdığı» diye ünlenen bü vük muharebeden sonra Cenubî Sır bjstan Türklerin elme geçmisti, 138J deki Ko*va harbile Türkler, büyük Istefaora Tamlermi bir hayli daha zede • Ittlikr. 1521 de de Belgradı alarak Sırp hfikumetine nihayet vcrdiler. TürUerle Saplarm muharebe devrel«ri 150 aene sürmüjtü. tki rmlletin bir bayrak altmda geçirdikleri siyasî öntür i*e üç yüz sepeden fazladır. Bu müd det içmde Sırbistan, sekiz on sene kadar Avu»turyalılann isaali altmda kalmiş ve sonra «ene Türklere geçmğtir. Fakat Sırplar, üc asır içinde belki üs gün milliyet aşkmı ve istiklâl zevkini unvıtmadılar. En asil unsurları ço • hanlıkla geçindikleri halde o a«kı ve n. revki yüreklerinin en derin köşele tsnde sakladılar ve Osmanlı imparatorIgğunun zâfa düsmesile beraber millî hcmleler göstermeâe basladılar. Bükr«g rmıahedesüe neticelenen TürkRus harbİnde Sırplar da Osmanlılar aleyKiiM »flâh kullanmıslardı. Bu mu ahedenamede ( 1 6 mavıs 1812) Ruslar, Sırp kavmi lehine baa imtiyazîar temin ettiler. daha sonra Akkerman H 8 2 6 ) . Edkne (1829) muahede'e riie ba imtiyazl'Ui Rerus'ettiler ve 1877 deki >yastefanos ve Berlin muahede lerile Subi>tanı müet?kil bir Ic*>l'ık haline aretirdfler. Sırp nıili har"k«*lerme önaTak olanlarıa en bavmda sirodiki Kral Hazretlerinin dedelerinin dedesi Kara Yorgi Bey cörünür. Bu zat «1804» te bir çetenin «ecti. Osman'ı impwatorluğu l Yumurta tacirleri endişe ediyor! Fîyasaya bugünlerde külliyetli yumurta gelecek İspanya ile ticaret itilâfuıın feshi, piyasada bilhassa yumurta tacirleri arastnda endişe uyandırmısür. Anadoludan siparis edilmiş 10,15 bin sandık yumurta vardır ki, önümüzdeki iki hafta içinde piyasaya gelmesi beklenmektedir. Anlaşmanın 2 teşrinisanide biteceğine nazaran, tacirler bu yumurtala rm elde kalacağmdan korkmaktadırlar. Bu yumurtalann bedeü takriben yarun milyon Kra kadar tutmaktadır. tspanyanın rtilâfm feshini talep et mesine gelmce, piyasada, bu talebin bazı tesir altmda yapıldığı kanaati var dır. Alâkadar bir zat demistir ki: « tspanya hükumetinin bu uz Iaşmanın feshini istemekte millî bir menfaati yoktur. Bu tedbh, bir takım îs panyol yumurta tacirlerine dehsetli surette para kazandıracaktır. Sebebi de bu tacirlerin elinde mühhn bir yumurta stoku bulunmasıdır. 2, 3 bin sandık hazır yumurtası olan tacirler vardır. Bu mevsimi, o yumurtalarla geçiştirecek lerdir.» Yumurta tacirleri, İhracat Ofisbıe ve Ticaret Odasına da müracaat ederek vaziyetlerini bildirmislerdir.' Fransa ve İtalya esasen kapalı olduğundan tspanyaya ihracatm durması yumurta fiatlannı düsürecektir. Maamafih, gelen haberler, tspanya ile yeni bir uzlasma yapılması için ilk temaslann başlamak üzere olduğunu göstermektedir. t BsDara akşamki program j ANKARA : 12,30 gramofon 18 orkestra: 1 Adam Ouverture Giralda. 2 Bellini Fantasie Somnambula. 3 D'Ambrosie Mattinata. 4 Filemberg Valse Unter Palmen. 5 Albeniz Pre lute. • 18,45 dans musikisi 2 0 Ajans haberleri. tSTANBUL 18 gramofon: Sah. Sesi D 1224 • Sah. Sesi DB 258 Kolombiya 3984 • Sah. Sesi K. 6600 Odeon 197217 Kolombiya DF 654 Sah. Sesi AX 1162 19 saz: Cennet Hanım 19,45 Hazım Bey tarafmdan karagöz 20,30 udî Salâhattin Bey ve kemanî Nubar Efendi refakatile Hamiyet Hanım 21,30 gramofon: Sah.Sesi 1319 Sah.Sesi DA 875 Polidor 51597 22 Anadolu Ajansı, Borsa haberi, Saat ayaru VtYANA : 16,15 orkestra konseri 17,05 konferanslar 18 İtalyan musikisi • 2 0 muhtelif • 20,20 iki tiyatro piyesi 21,35 havadisler 21,50 akşam kon seri. BÜKREŞ 16 radyo orkestrası • 17,İ0 kon sere devam 19 piyano solo 19,25 konferans 19,40 operet şarkılan 20,10 keman solo 21 konser. BUDAPEŞTE : 16 plâklar 17 ttalyanca ders • 17,25 piyano konseri 18,05 konferans18,40 Komşumuz Bulgaristanın iktısadî vaziyeti Bulgarlar bu senenin ilk altı ayında 9,000,000 liralık tütün ihraç ettiler, bizim yedi aylık ihracatımız bu miktardan % \3 nöksandır Cemiyeti Akvam Bulgaristanın va • ziyeti maliyesini ıslah için bazı tedbirler ittihazını ileri sürmüstür. Bu'gar Başvekili bugünlerde Cenevrede bu mesele etrafında mühim müzakereler yapacaktır. Hükumet, memur maaslannı vere bilmek üzere Bulgar m<llî bankasından hazine bonolan mukabilinde 350,000 tngiliz lirası istikraz edecektir. Bulgar millî bankası geçen senedenberi aldığı siddetli döviz tahdidatı te sirile memleketin ticarî muamelâtını son derece daraltarak ithalâh hemen hemen hiçe indirmiştir. Millî banka, buna rağmen harice olan ticarî ve res mî tediyah yapabilmek için ecnebi dövizi bulmakta günden güne daha bü yük müşkülâta maruz kalmaktadır. Halen, zahire, tütün ve gülyağı ilâh. gibi yerli mahsulâtm kısmı azamını e Iinde bulunduran Bulgar Ziraat Ban kası dahi ecnebi memleketlerde ve bilhassa, mühim müşterisi olan Almanyada kontenjan ve sair mânialar dolayı sile bu mallara mahreç bulamamakta dır. Buna rağmen, bugünkü fevkalâde ahvalin lüzum gösterdiği kendi kendine yetme siyasetindeki isabet, 1932 senc.«inin 7 aylık ticaret bilânçosunun 243 milyon leva ( 3 milyon lira) açık vermesme mukabil, bu senenin ilk yedi ayında 175 milyon leva (2,2 milyon lira) lehte kapanmasile teyit etmiş bulunuyor. lık ihracatından 1,962,000 kilo ve yahut % 13 daha azdır. Geren sene ilk altı ay içinde Bulgarlann tütün ihr?catı 7,305,000 kilo sık letinde ve 447 milyon leva kıymetinde olduğuna göre, Bulgar tütünlerine ha riçte gösterilen rağb*»tîn mühim surette ziyadeleşmekte olduğu anlaşılmak • tadır. Almanya ve Cekoslovakya ile ahiren aktedilen ticaret itilâflan ve elyevm memleketimizle b»r ticaret anlaşması etrafında Ankarada başlıyan müzake reler savesinde Bulgar mahsulâtınm ileride daha fazla sürüleceği anlasılmakta, önümüzdeki ükbahara kadar Bulgar iktısadî ahvalinin düzeleceği memul bulunmaktadır. Vaziyet tahmin ettiğimiz gibi çıkarsa, Buls?aristandaki bugünkü muzava kanın hafiflemesine intizar olunabilir. Ayni zamanda, beynelmilel pivasa larda tütün ve zahire fiatlerinde bu sonbahara kadar bir tereffü görü'ürse bu yükselişin diğer Bulgar mahsulâtı fiatlerinde müsahede olunan sukutla • nn menfi tesirlerini d» teUfi edeceği kuvvetle ümit olunmaktadır. Misafirimîz Kral Hz. nin bSyuk celleri ve Sırp istiklâlinin ilk kahramam Kara Yorgi Petroviç aleyhinde harekete basladı. Kendisi îri yan, sert ve çok cesur bir adamdı. Hiddetine fazla mağlup olduğu içm babasını bile bizzat kendi elile öldürmüştü. O, Türk • Rus muharebeleri sırasında çok faal bir rol oynadı ve 1817 de gene Sırp sergerdelerinden ve millî ha • reket baçbuğlanndan Miloş Obrenoviç tarafından öldürüldü. îşte Kara Yorgeviç ve Obrenoviç aileleri arasındaki münaferet buradan başlar. Bu iki aileden bir takım prens ler, nöbetle Sırp prensliği makamını işgal ehnislerdir. Içlerinde Kara Yorgi Beyin açbğı yolu genişletenlerin ve millî rüyayı tahakkuk sahastna doğru götürenlerin biri, Miloş Obrenoviçtir. Bu zat, Belgrattaki Türk halkıntn evlerini sathrmak suretile Türk unsurunun fakat Babtali ile hoş geçinerek bir iftihar fakat Babıali ilehoş geçinerek bir iftihar nisanı alrrustı. 1830 tarihlerinde Istanbulu da zivaret eden prens Milos Ob renoviçe, tkmci Mahmutla görüştükten sonra pırlanta ile müzeyyen bir «Tasviri Hümayun», elmaslı bir kilıç, strmalı harmani, donanmıs bir at verildiği gibi Sırbistana mahsus bir bayrak kul lanmak müsaadesini de alnuştı. Türklerin, Belgratta bulundurduklan askeri de ?eri çekmeleri ve Sırbistanı dahilî idarede serbest bırakmaları 1862 dedir. Orada yalnız padısahın lâfzî bir hakimiyeti kalmıştı ve o da 1877 de kaldırılmıstı. Bu neticeye erinciye kadar Sırp prensleri hem silâh, hem siyaset kuUanırn^lardır. Prensler, icap ettikçe tstanbula geliyorlardı. 1839 da düsürülen Müo şun halefi Miha] Bev de bir araltk ts tanbulu ziyaret ettiği gıbi onun yerine geçen prens Milân da ayni şeyi yaptı. Sırbistan, tnalum olduğu üzere, u mumî harbin sonunda Yugoslavya adını ve büvük bir devlet halini aldı. Hır vatları, Karad^ğhları da bir bayrak altına topladı. Bugün Kara Yorgoviç hükümdar ailesi, Avruoamn en hatırı sayılan ve sözü geçen bir hanedanıdır. Sırp tarihinin son üç yüz senelik kısmı, istiklâUerini herne suretle olursa olsun kaybeden milletler için çok ib retli sahifelerle dpludur. Hele Şark, bu sahife'erden çok ve pek çok rstifa* de edebilir... rURHAN Bu seneki incir, üzüm rekoltesi Her iki mahsulün de süratle satılması bekleniyor Ege iktuadî mmtakasmın 1933 se • nesi üzüm mahsulü 5055 bin ton tah mm edilmistir. 1932 senesi üzüm mahsulü ise 65 bin ton idi. Bu sene havalann serin gitmesi hasebile üzüm n>ahsulü piyasaya biraz geç gelmistir. Geçen sene borsaya 17 ağustosta gelen ilk üzüm mahsulü bu sene 28 ağustosta gelebilmiştir. Mevsnn baslangıcından eylul so nuna kadar tzmir limanmdan ecnebi memleketlere 2905000 kilo üıüm ib raç edilmistir. Almanya ve Simalî Avrupa memleketlerine bu müddet zar fında yapılan ihracat iki milyon kiloyu geçmiştir. Son hafta zarfında tzmir borsasuida fiatlan cinsine göre dokuz ku • rus ile yirmi dört kuruş arasmda olmuştvr. Ayni hafta zarfmda Hamburg borsasında Türk üzümlerinin fiatlan cm • sme göre on alh ile yirmi altı filoren arasmda bulunmustur. Fiatlar geçen seneye nisbetle biraz aşağıdır. Bulgaristanın tütün ihracatı çoğahyor Nesrolunan istatistiklere göre 1933 senesinin ilk altı ayında Bulgaristan 15,442,000 kilo yani 791 milyon le va ( 9 milyon Türk lirası) kıymetinde tütün ihrac etmiştir. Halbuki, bu sene bizim yedi aylık tütün ihracatımız 13,480,000 kilo yani Bulgarlann 6 ay (Tante Simona) Dohnanyinin opere • Bulgaristanın bu senenin altı aylık ti 20,40 havadisler 2 1 tsigan orkesdış ticareti geçen sene ile mukayeseli trası 2 2 ttalyanca bir konferans. olarak sövledir: (Milyon leva üzerinden) 1 Leva takriben ^0 paradır ilk 6 aylık tthalât İhracat Netice Her nüshasile bir tekâmül eseri gos1932 1,835 1.684 151 açık teren Yedigün bugün çok nefis bir su1933 1,239 1,387 148 lehte rette intisar etti. Yedigün Recaizade Azahs 596 297 Ercüment Ekrem Beyin de daimi muaAzahş rr 32 18 venetini temin etmiştir. Bugünkü sa Bulgaristanın ithalâM bu senen<n alh yısında Ercüment Ekrem Beyin Yedi ayında gecen seneye nazaran °fc 32, günden maada hiçbir mecmua ile yazi ihracatı da % 18 tenakus etmiştir. 1933 alâkası olmadığını ilân etmektedir. te yanm senenin ticaret büâncosu 148 Yedigünün «ayısı ya'nız 10 kuruştur. milyon leva leh>e kananmıstır. Halbuki Bütün okuyuculanmıza hararetle tavgeçen senenin ilk altı aylık bî'ânçosu siye ederiz. 150 milyon leva açık vermiş idi. Y E DIGUN Almanyaya pönderilecek şe{tali!er Bursadan Almanyaya şeftali göndermek istiyen bazı tacirler, Almanyadaki alıcılarla fiat ve saire hususunda anlaşmiflarsa da, mahsulün hangi yolla ve ne ücretle sevkedileceğini bilmedikle • rinden bu ciheti de tstanbul Tîcaret Odasından sormuslardı. Oda hazırladığı cevabı dün göndermiştir. Dün yapı'an takas muamele'eri Vilâyette teşekkül eden yeni takas komisyonunun emrine Ticaret Odasından 3, Ticaret müdiriyetinden 1 memur verilmistir. Komisyon işe baslamış ve dün sabah tütün, tiftik ve iki de halı muame'esini intaç etmiştir. S ^A* FJ.VlRf. PO1M.SKO ve ' R1NF. LFFEVR1 (rV'Bs^ö, mrdrm#eBfbl) nin mUmessılleri R* ^V A • *» YARIN akşam (Kski Gl yaN> Sinemasmda ° Zahire Forsasında OGLUNVN METRESİ FOX JOURNAL Zahire Borsası idare heyeti dün topIanmış, borsayı alâkadar eden bazı me* sail hakkında kararlar vermiştir. fiimmde sizleri en meşhur püzellik müesseseiennde dola=tir3caklardır. încir vaziveti M. Venîzelos Hareketini perşembeye tehir etti Sabık Yunan Başvekili M. Veni zelos dün sabah Pireve hareket eden Esre vapurile mem'eketine döne . cekti. M. Venizelos son dakikada hareketini persembe pününe bırakmıs tır. Sabık Yunan Başvekili öğle ü zerî Lcyt Triestino acentasınm St«»lla d'îtalva isimli vapurile Pireye gi decektir. M. Venizelos dün sabah otomo . bille Topanedeki yolcu salonuna innr'ş ve oradan Ankara muşile Bü yükadaya giderek öğle yemeğini Ka'ioîo otelmde yemiştir. M. Venizelos Araba ile Adada bir gez'ntî yaptıktan sonra akşam saat 19 da Perapalas oteline dönmüstür. M. Venizelos dün Romanya sefiri ile uzun müddet görüşmüş, Yugoslavya »efirne de bir mektup göndermiştir. Rus ricali Istanbula «Ege» ile gelecekler Cumhuriyet bayramında Ankarada bulunacak olan Rus Hariciye Komiseri Litvinof ve Harbiye Ko miseri Molhof Yoldaşlarm istikbali için Ankarada bir heyet teşekkül etmiştir. Rus misafirlerimizi şehrimize ge. tirmek üzere Ege vapuru teşrinievvelîn yirTT.isinden sonra Odesaya gidecektir. Bir heyet bu vapurla Odesa ya giderek misafirleri getirecektir. E«e rmntakasmm 1933 senesi incir rekoltesi 27 bin ton tahmin ediimi»rir. 1932 senesi mahsulü ise 25 bm ton idi. Havalarm serin gimesî dolayısi^e mahsul oiyasaya biraz geç arzedii miştir. Geçen sene borsaya 29 aSus tosta gelen fncir bu sene ancak 10 eyluHe gelebilmiştir. Mahsul îyidir. Mevsrm başlançıcmdan eylul sonuna kadar muhtelif ecnebi memleketlere 706.000 kilo incir ihraç edilmistir. Bu müddet zarfmda en fazla ihracat yapı lan memleketlerin basmda Mısir vardır. Sonra sırasile A'manya ve Simalî Av • rupa memleketleri ve İngiltere gelmektedir. Son hafta zarfında tzmir borsasmda kaydedilen incir fiatlan cinsine göre dokuz kuruş ile on yedi kurus arasında bulunmustur. Fiatlar geçen seneye nisbetle biraz yüksektir. Mevsim baslangıcından eylul somma kadar İzmir borsasmda satılan üzüm lerimizin miktan 10,389,000 kilo ve incir miktan 2,947,000 kilodur. Bu sene her iki mahsulün de süratle ihracına intizar olunabilir. Bu akşam M E L E K S I N E M A S I N D A HA R V E Y C H A RL E S mevzuu çok nefis, Fransizca Birbirine vakışan artist çifti : BEN ve İ M P A R A T O R İ Ç E liâve olarak Paramunt Dünva haberleri. Numaralı biletlerinizi evelden aldınn. TELEFON : 4 0 8 6 8 Zevk Ntşe güzel musiki ejjlenceli L i L i AN söziü ve son filitnierinde r B 0YE R Bu akşam: bütün şehir halkı dilber ve sehbar Macar yıldızı unutulmaz ( PAPRIKA ) kahramam FRANZISKA6AAL'i Hüâüahmer de bayrak yapıyor Hilâliahmer Cemiyetinin açtığı San' at evinde, Cumhuriyet bayramı için gayet dayanıkh ve nizamî sekilde güzel bavrakîar yapılmağa baslanmıs, bu bayraklar San'at evinde satılmaktadır. yeni ve muhteşem filminde nazarı takdirle candan alkışlamak için seyretmek ve Yalovada bir c nayet Yalovanin Safran köyündeki Hacı oğulları aileskıden Sait oğlu Hüseyin isminde bir köylü iki gün evvel bir cinayete kurban olmuştur. Karnından bıçakla ağır surette yaralanmış olan bu zavallı tedavi edilmek üzere şehrimize getirilerek Cerrahpaşa hastanesine yatırılmaş, fakat dün ölmiiştür. Tıbbı adlî Hikmet Bey tarafından ceset muayene ed'lerek defnine müsaade edTlmis tir. Cinayet etrftfında Yalovada tahkikat yapılmaktadır. Varım Yoğum Son zamanda işi evvelâ edebî nasirliğe, daha sonra da şiire döken Meh met Nurettin Bey şiirlerini «Varım Yoğum» isimli bir ciltte topladı ve neşretti. Mizahî fıkralannda da hassasiyeti görünen nüktedan arkadaşımızın ese rini karilere tavsiye ederiz.. sinemasına koşacaktır. İlâveten: Foks Jurnal ve her gece 9 9,45 ve perde aralannda Maestro Poliansky'nin salon orkestrası. (8164) ARTISTIK Perîömbe Şimdiye kadar yapılan Roma Üniversitesi Tiirkçe profesörü istanbuSda Roma Üniversitesi tiirkçe profesörü Dr. Etere Rossi dün şenrimize gelmisttr. M. Etere Rossi tsanbulda eski Türk kütüpanelerinde tetkikatta bulunacak ve yarın akşam saat 17 de Halkevinde türkçe olarak «İtalyada Türk tetkikatına bh nazar» mev zulu bir konferans verecektir. Dr. Etere Rossi İtalyada çıkan Oriente Moderno gazetesi muhar rirlerindendir. Türk tarihi, Türk edebiyaıb, Türk harsı ve Türk muharrirî Ziya Gökalp hakkında birçok etütleri vardnr. IPEK ve ELHAMRA Türkçe filimlerin günü saat 2,30 matinelerinden i tibaren Sİ NEMAURI Holivut Holivutun 3 üncü sene 40 ıncı sayısı Türk stüdyosunun filhn sahneleri ile bu hafta büyük sinemalarda gösterile cek filimlerin mevzulannı havi olarak intişar etmiştir. Ö SÖZ BİR, ALLAH BİR İ ALLH İ R E J İ S Ö R : ER TU 6R U L M U H S i N (8B8) en güzeli ihtilâfı Vekâlet halledecek İstanbul limanının yeni yapılan ni • zamnamesi liman idaresile gümrük arasında bir ihtilâf mevzuu obnuştu. Yaptığmnız tahkikata göre bu mesele hak kında hazırlanan rapor İktısat Vekâ letine gönderilmiştir. Vekâlet raporu tetkik ederek bir karar verecektir. TURK SiNEMASINDA ilâveten iilkO çıktı Halkevleri umumî merkezi tarafın dan ber ay neşredilmekte yazılarla çıkmıştır. olan Ülkü mecmuasının 8 inci sayısı çok kıymetli Misii eö'rülmemiş bir aşk ve musiki filmi. Gaby Morlay Victor Francen Pierr* Blanchar E Gala rrüsameresi olarak l L. f% \J (HULYALI DUDAKLAR) ... Fransı ca Pathe Journal ( sonbshar roodalan ) ve komedi. Yerlerinizi evvelden temin ediniz. Tel. 40690