Katalog

İsmet Paşa Hazretlerinin mühim nutkunun metni tB*Hnei sahifeden mabait] için bir hüccet vermiş olmak zevki, ıbenim mevcudiyetime hâkim oldu. Kız ve erkek arkadaşlanmızm bu münasebetle söyledikleri hitabeler «minlm ki, benim gibi bütün dınli yen arkadaşlarım üzerinde de ga yet kuvvetli bir intiba yapmıştır. Çalışmak ve memlekete hizmet etmek yolunda kat'î bir kararla hayata atılanların ifadesinden bu mu hit iizerinde kalmtş olan tesir, bu olabîlir. Bizim üzerimizde hâsıl olan tesîr, budur. Bu kadar kuvvetli irade île yetâsen arkadaslan, yetişthdikleri için jnüesseseyi, ona hizmet eden hoca ları ve fakülte reisi beyefendiyi bilhassa tebrik ederim. (Alkışlar). Arkadaşalrım, gerek rei» bey ve •gerek arkadaşlar vukufla bîr çok tarîhî hadiseleden bahsettiler. ^Diplojna alan arkadaşlarımız, Cumhuriyetin kendilerini ve Cumhurîyet dev rinde kendllerine düşen vazifeleri tebarüz ettirmeğe çalıştılar. Sağlam temel Cumhuriyet devrinde vatandaşın, jütün geçen asırlar hiç olmazsa ton asırlarda olduğundan başka, bir takım vazifeleri olduğunu kavramak, işe başlamak için iyi başlangıç, sağlam bir temeldir. Hakikaten içinde bulunduğumuz devir, Cumhuriyet devri, geçen a sırların yaşayışma, ihtiyaçlarma ve vatandaşın kendi üzerine teveccüh eden vazifelerine bakılırsa, büsbü tün başka bir devirdir. Vatandaşlık vazifeai Arkadaşlar, bir esaslı noktayı Türkiye'ye hizmet etmek istiyen her vatandaşın kafasmda maima a çık olarak bulundurmaıı lâzımdır. Bir vatandaş, bütün vatanm mu kadderatı üzerinde kendi şahsı için alâkadar oluyormuş kadar alâka • dar olmak lâzımdır. (Şiddetli al kışlar.) Cumhuriyrjtin vatandaşı, bütün ,vatanm işlerini tek şahsının hayatî jşleri kadar alâka ile görmeli, bu vazifenin bütün işlerinin iyi bitmesini hevesle, endişe ile, helecanla takip etmelidir. Bu noktai nazardan Cumhuriyet vatandaşının hayatî ve dü • şüncesi, bütün diğer devirlerden büsbütün başka bir şeydir. tmparator lukta ve geçen zamanlarda vatanı idare edenler, onun mukadderatın dan mes'ul olanlar, onun iyi veya fena gitmesindeı», hasap verecek o îanlar gibi bir zümre ve vatandaş onun îçinde ayrı bir şey zannedi lirdi. S.: Her hesaba maruz Cumhuriyet vatandaşları, siz Cumhuriyet vatandasları, böyle düşünmezsîniz. Vatanm her içinde mes'ul olacaklar, siz kendinizsiniz. Herkes kendisini mes'ul ve hesaba maruz tutmalıdır. (Bravo sesleri, alkışlar.) Hiç füphe yoktur ki, Cumhuriyet Türkiye*înin bütün geçmiş d"evirlerden en esaslı farklarından birisi de millî bir devlet olmasıdır. Türkiye'nin, Türk'ün devleti ve vatanı olmasıdır. (Bravo sesleri, alkıslar.) Bütün geçmiş asırlardan bir an da görülen ve tfaima görülecek o lan esaslı bir farkımız budur. Bu memleket. Türkiye'dir. Burada yaşıyanlar, Türk'türler ve Türk va tanperverliği ve Türk milliyetçiliği bu memleketin idaresinde, mukad deratında müessir ve hâkîmdir. (Bravo sesleri, alkıslar.) Türk vatandaftn haklan Türk vatandası kimdir? Devle tin resmî kanunlarile Türk milliyet çisine, Türk vatandaşına verdiği tarifte biz hakikaten, cidden samitni yiz. Türk milliyetçisi v e Türk vatandası olmak için bu memlekette ya şıyan her hangi bir fertten anormal hiç bir şey istemiyoruz. Türk olmağı sevmek ve Türk olmağı kabul etmek, Türk milletine tnensup olmanm verdiği bütün haklara malik olmak i çin kâfidir. (Bravo seıîeri, alkıslar.) Kanunî vaziyet böyledir. fçyüzümüzde de samimî olan kanaatimiz ve vaziyetrmiz böyledir. (Bravo sesleri, alkıslar.) ^ bu memlekette yaşıyanların malî ve iktisadî safhada vazifeleri, mes'uliyetleri olduğunu, hiç olmazsa amelî ve filî olarak kabul etmiyor<du. Bu memlekette yaşıyanlar, ge rek doğrudan doğruya icraat ve mes'uliyet mevkiinde olanlar, ge rek olmıyanlar, bu memleketin yo~ lu, bu memleketin imarı, bu mem •leketin sanayi veya ziraati gibi bu memleketin bütçesinin intizam ve kifayetinde yani masrafları koru yacak parasının tedarikinde kendi rolünü ve kendinin mes'uliyetini kavramıyordu. tm'arda ümit, hariçten para getirilerek yabancı adamların .bu memleketin imarını düşünmele rine bağlı zannolunurdu. Bu memleketin imarını düşün mek, bunun içinde yaşıyanların; yalnız onların ilk vazifesidir. Bunun «.ksini farzetmek bir insanın kendi evinin temizliğini, güzelliğini, ge fiişliğini ve rahatlığmı her şeyden •evvel başka evlerde bulunanların vazifesi sanmak demektir. Hayat, bir adam için, bir ev için böyle olmadığı gibi bir vatan için de böyle değild'ir. tşte bu kadar basit bir şeyin anlaşılması ve siyasette, idarede esaslı olarak göz önünde tutulması Cum huriyete nasip olmuştur. Ancak Ctımfıuriyetin siyasetile bu memlekette •anayi için, yollar için ve her türlü malî ve iktisadî inkişaflar için vatandaşların kendilerini evvelâ hir ta kım tedbirler düsünerek aktif bir surette memleketin mukadderatına müessir olmak vaziyeti hissed'ilmiş•ir. (Alkıslar.) ^Cumhuriyet' İsmet Paşanın nutkundan intibalar Vatandaş! Vatanın işile kendi işin gibi uğraşî Yazan: ALÂETT1N CEMİL Ankara 20 Ankara Hukuk Fakültesinin bu seneki dîploma verme merasiminde büyük devlet adamımiz Başvekil tsmet Paşanın söylediği nutuk bütün tstanbul ve memleket gazetelerinde bugün çıkmış bıılu • nuyor. Biz bu nutku bütün vatan • daşlanmızın dikkatle okumasım ve hatta bazı cümlelerini unutulmıya • cak surette hafızalarında saklama larını tavsiye ederiz. tsmet Paşanın bu nutku büyük bir devlet adammın geçirdiği bütün *ecrübeîerden çıkanlan hakikatlerle, verdiği neticelerle ve büyük bir Türk'ün vatan aşkı ve heyecan: île doludur. Büyük Başvekilimiz saatlerce süren nutkunda cumhuriyet vatandaşlığının ne olduğunu; vatan vazife lerini ve kimlerin Türk sayılabile ceklermi; millî Türk devletini çektiğimiz tekmil sıkıntıların gittikçe artan bilgi noksanlığından ileri gel diğini, memleketimizin hiç bir memlekete nasip olmıyacak kadar servetle dolu olduğunu; iktisadî, malî vazi . yetimizin en iyi bulunduğunu; memleketin her gün evvelkinden daha ileri gittigini; haricî siyasette de en ramimî bir surette sulhçu olduğu muzu izah ettikten sonra bugün hâlâ çekilen ban sıkıntılar varsa mes'uliyetinin cumhuriyet idaresine değil, geçmiş zamanlara att olduğunu kendine mahsus bir açıklık ve belâgatle anlatmıştır. yürünıesini; nasıl başkasından bekIetnek doğru değilse; vatan işleri de öyledir. Kendi evinin işinden nasıl Endişe etmiyeceğimiz Jaziyet mes'ul isen vatanın işlerinden de ayYeni bir çok mes'eleleri olması, ni îuretle mes'ulsün! milletler için tabiî olan hayattır. Başvekilimizin vatandaşlara yap Böyle olmakla beraber cesaretle söytığı bu hitap bugünkü demokrasinin liyebiliriz ki; Türkiye'nin içinde butam halk lisanile en mükemmel ş«lunduğu dahilî ve haricî vaziyet, bizi kilde bir ifadesidir. Başvekil bu sözasla endişeye sevketmiyecek olan bir lerle diyor ki: vaziyettir. Çok sevineceğimiz, mağ <c Ey vatandaş! Bizim; sizin na nır olacağımız gîbi mübalâğa ile i mınıza yaptığımız işler açıktır. Sen fade edici tedbirlerden kaçmmak i" <îe onlardan mes'ulsün. Zira onlan çîn, haümizi endişe etmiyeceğîmir sen de kontrol etmek vaziyetindesin. bir vaziyet şeklinde ifade ediyorum. Sana şimdiye kadar öğretilmiyen bu Milletimizin diğer milletlerle o vazife ve hakkını gör ve öğren.» lan münasebatı ise, hemen pek az Vatandaş için Türk'lüğün ne oldu devletlere nasip olan dostane »e emğunu anlaması da tabiî bir tenice oriyet hislerine müstenit oldukça salur. Başvekilimiz bu mes'eleye de alim bir halde kabul oiunabilir. çıkça dokunuyor. Ve Türk olmağı Harpte şanlt, talhte şanlt! sevmek; Türk olmağı kabul etmek; Arkadaşlar; biz, tarihi hatıralarTürk milletine mensup olmanm verdan bahsedilJiği zaman tabiî bir çok diği bütün haklara malik olmak için milletîer ile muhtelîf vaziyetîerde kâfidir diyor, Türk olmağı iftihar •karşı karşıya bulunduğumuzu daima decek bir mazhariyet olarak yüre hatırlıyabiliriz. Memleketimizin coğğinden kabul eden ve böyle çalısan rafî vaziyeti ve beynelmilel cereyanvatandas bütün vatandaşlık hakkına Türk'ün işlerini yalnıı Tark'ler larm asirlardanberi aldığı türlü islida maliktir, diyor. kametler, Türk milletini bir çok safbilir! tktisadî ve malî vaziyetimize ^ehalarda ve sahnelerde hemen dün ~ Bunu hissetmek yalnız ilmî bir karar lince; Başvekilimizin söz leri hütün yanm her milletile her türlü temasa mevzuu değildir. Bunu hissetmek bir sivatandaslarımızı teskin edecek ma • getirmiştir. Biz, muharebe halinde yaset takip etmektir. Bir çok mes'uli hiyettedir. Bu sözler diğer memlc bulunduğumuz tarih ve hayat safhayetler ve zahmetleri üzerimize almakketler arasında vaziyetimizin en iyi ları gibi, sulh halinde yaşadığımız far. Zahmet ve mes'uliyet üzere almırolduğuna şüphe götürmez. Malî kud hayat ve tarih safhalarını da millî ken zamana mutevakkıf islerin meydaretimiz bu sene vergi tahminlerimizi karakter olarak da\ma, açık ve göğna getirilmesinde çok sabır lâzımdır. «*«ğı, yukarı müemmen tutmnkta «ümüz kabnrmış olarak zikredebili Çok tenkide göğüs germek ister. Tatbidır. tktisadî vaziyetimiz hergün artriı. katta mütemadiyen müskülâtı yenmek tırılmasına çahştığımız ihracatımıza tsmet Paşa vatandaşın bu asırdaki Arkadaşlar; millî karakterimizin lâzımdır. Ama gidîlen yol o kadar ta • bağlı olarak yakindan takip edil vazifelerini lâyıkile bilmesine bü şayanı dikkat bir siması şudur: biî, alman vazifeler o kadar esashdır ki, mektedir. yük bir ehemmiyet atfetmektedir. Biz muharebeye girirtiğhnİT mil bugün artık, Türkiye'nin imart her şey» Ve bütün nutkımu bu temele daya Bu büyük nutukta bilgiye veril«n letlerle kendi mevcudiyetimiz için den evvel vatandaşlarm vazifesidir, sömaktadır. Sözlerinin daha başında yer de çok büyüktür. Başvekilimiz muharebe etmişizdir. Hele son asır • zünü anlamıyacak kimse kalmamış gibu kanaatini föyle anlatıyor: tekmil sıkıntılarımizm bilgi noksanbi dir. Yalnız o kadar değil, bu memlelarda yiizde seksenden fazla ahvalde ketin her ifieri gibi malî ve iktisadi i* «Cumhuriyet devrinde vatMidaşın hğından ileri geldiğini anlatarak vamuharebe vaziyetimiz budur. Onun lerinin düzelmesini de biz kendimtz dütandaslarımıza her şeyden evvel bil İçindir ki, muharebe halinden çıkıp bütün geçmiş asırlarda olduğundan şünmeğe mecbur oldugumuz kadar baş hiç olmazsa son iki asırdakinden gi ile mücehhez olmalannı tavsiye ta sulh münasebetine girdiğimiz milka birinm bizden evvel ve bizden »iyabaşka bir takim vazifeleri olduğunu etliyor. Ve iki yarım adam bir tam letle sulh için, dostluk için, hakikî de düşünmetine de müsaade edemeyiz. kavramak; ise başlantak için iyi bir adam degildir, diyor. emniyet ve hakikî temayül görünce Bu o kadar, hem bizim hakkımız, hem başlangıç; sağlam bir temeldir. Haımıharebe zamanına has olan düş • Türk milletine bir baba nasihati de bizim mecburiyetimizdir. Som» dal.ikaten irinde bulundHğumuz cummanlıktan kafalanmızda asla eser olan bu büyük sözlerin tam kuvvet hası var; nefsimize, güvenerek söyliyehuriye tdevri geçen «sırların ya kalmamıştır. Gene onun için yeni ve kudretini hulâsa etmek kabil debiliriz ki, Türkiye'ye taalluk eden isle • şayışlarına, ihtiyaçlarına vatandaş şeraitte eiddî ve samimî dostluğuna gildir. O sözleri vatandaşlarımız iyirin ana ve temel esaslan ne olduğunu en lartn kendi Uzerlerine teveccüh e inandsfim milletler kalbimizde ve ce okusun ve ondan Başvekilin titridoğru olarak biz Türk'ler büiriz. (Bra den vazifelere bakılırsa büsbütün siyasetimizde en yakmdan ve en canyen yüreğinden çıkan temkinli sesini vo sesleri ve şiddetli alkıslar). baakadır.> dan dostumuz olmak mevkiini ka kendi kalbine sindirsin. Vegait, sadece vatıladır! zanmışlardır. (Alkıslar). Bu esas üzerinden büyük devlet Ancak bu suretledir ki büyük aSözlerim, memleketin iman ve inkiadamımızın çıkardığı netice şu bü Bizim yalancı siyasete htidadımtz damın dün yüzünden; aksaçlann şafı için munhasıran kendi vesaitimize yük hakikate vanyor: dan saatlerce akan term hakkını öyoktur! bağlanmak manastnda telâkki olun Vatandaş; vatanm işile kendi işin demiş oluruz. Sîzin milli karakteriniz sizin, ge mamahdır. Zaten böyle bir şey hiç bir gibi uğraş; alâkadar ol. Kendi evi • fstanbul meb'usu rek mücadele ve gerek sulh haya millet için varit olamaz. Sözlerim, mem nln düzelmesini; kendi islerinin iy ALÂETTİN CEMlL tında insanlar gibi milletlerin de leketin malî ve iktisadî idare ve siya yekdiğerine inanarak, yekdiğerini setinde bu memleket evlâdının görüşü Bin yanm ve bin cmahil, bir yarım tanıdığı en büyük muietlerden bhidir. aldatmıyarak, yaşaması lâzım gel ve siyaseti asıl ve müessir olduğunu ifadan daha faydalı olamaz, fakat daha (Bravo sesleri ve alkıslar). diğine olan millî itikadınız bizim de etmek için tasrih edilmiftir. VesaH zsrarlı olur. Bin yarım adam, bir tam Türk milleti maduniyet kabul etmex! haricî siyasetimizde dürüst olmak mes'elesi baskadır. Vesait içerden veya. adam degildir falkıslar). Hâkimlik güç bir şeydir. tki ki tan başka bh* istikamet takip ctme dısardan nereden olursa, vesait olarak tlim müesseselerinden çıkanlar da sinin ve bir çok kişilerin bir çok ah kuUanılır. mize asla müsait degildir. Çünkü nitma iyi yetişmelidirler. Siyasette ve idavalde tam kanaatle haklı olduklannı hiyet bizim tatbik edeceğimiz dahilî Para değil, bilgi sıkmtıtt rede en muzır şey, milletler ve cemiyetiddia ettikleri dolaşık mes'elelerde •e haricî sıyaset sizin gibi her şeyi Vatandaşın asıl vazifesi, vesait buller için telâfisi n zor olan felâket, yanm bir kişinin ortaya çıkıp hepsini din anlıyan ve cemiyet içinde mes'uliyet mak yolundaki gayretler arasuıda, asbi)«i'i sriamt.ann salâhiyet sahibi olmaJedikten sonra nihayet kendisind'e Ia gözden ayrümamalıdır. Bununla bera' sıdır. (Şiddetli alkıslar). bir kanaat hasıl ederek o kanaati hü sahibi olduğunu kabul eden vatan ber, arkadaşlarım, size samimî olarak daşlarımızın anlamasma ve teşvik Ute bu nrilâhaza iledir kî, fakülte . küm, emir ve milletin iradesi şek söylüyorum, senelerdenberi bu memleetmesine bağlıdır. Onun için millî linde ilân etmesi için büyük kabi mizin reisi Beyin müessesenin ve ta ketin iman için çalışıyoruz. Bu nesil ve karakter, haricî siyasetimizin vazî liyet lâzımdır. Bu kabiliyet, Türk lebenin, çalışmasi ve bilgiye heveti agelecek nesfller daha çok seneler ça milletinin hususiyetlerinde bir bizim felerinde sürüst olmamızı birinci dezerindeki sözlerinden çok müteselli ve Iısacaklardor. Çektiğimiz stkınb, açık recede âmirdir. Demek kî, biz asla milletimiz hâkim olarak dünyanm çok mutmain oldueumu tekrar ediyo manasile, parasızlık degildir. Çektiği j aldatmağa taraftar değiliz ve zaten her hangi bir milletine karşı zerre ram. Sizinie senede bir defa hasbıhal miz sıkıntı bilgi stkmttskhr. (Bravo tet buna istidadımız yoktur. kadar maduniyet kabul etmez. (Bediyorum. Bu bana hukuk âlemimize leri, alkıslar.) Asıl çektiğimiz sıkmh buravo sesleri, alkıslar.) Politikamız, fikirlerimiz ve dostgiren yeni ımsurlarımızın kararlı, ateşli radadtr. (Alkıslar). Bilen, anlıyan ve ve ümitle dolu olan mevcudiyetlerine, luklarımız her mîllete temas ettigi Geçmiş zamanların şu veya bu sonra ihtisas ile tatbik eden adamların yakından temas etmek için kıymetli bir safhada nasıl söyliyorsak, iç yüzünmütalealarmda eksik görülen şey elinde vesait ve para her gün müte fırsat oluyor. Bunulna beraber sizin mü ler, asla hâkim olmak kudret ve ?ade de vaziyet öyledir. Bittabi her simadiyen artar. Biz bunu hayatın inktessesenizde ve sizin şahıslarınızda, mem lâhiyetinde alınmamalıdır. yasette karşıdan da ayni derecede Tatbik şafında her sene aşikâr bir surette leketin bütün ilim müesseselerinde, her oluna gelmiş usulleri kanunlarm ve dostluk, ayni derecede înandır.nak görüyoruz. Büyük iktisadî ve malî işler sene yetîşmekte olan genç m«?slektaşla•iasî, idarî bir takım şeylerin hale hassalannı bekleriz. Zaten emin olade bilgüniz, anlayışımız ilerledikçe elirıma temas etmiş olduğumu kabul ediuygun, maksada kâfi olmaması yo bilirfiniz ki; aldatmak emelini ve simizde bulunan vesaitin de geliri o kayorum. Iunda aranmalıdır. Bu kisa hulasayı yasetmi takip etmek, bu asırda ne dar artmaktadır. Bizim inkisafımızı, F'rinri drrece miVetlerîn miyan lıâkimin vaziyeti ve şahsiyeti üze haricî ve ne dahilî siyasette müm makul ve selim hislerle takip edebilenrinde yapmaktan maksadım, genç Size Söylediklerimi bütün yetişen kün degildir. (Brova sesleri ve al • ler için Türkiye'de çalışmak hevesi de Şark'ta ve Garp'te memleketin her artmaktadır. arkadaşlarımı mesleklerinde en yük kıslar). genç neslimize söylüyorum. tarafmda dolaştığımız zaman, kenllim müesseselerimizden beklenen \ Arkadaşlar, şimdi sizin m«s!"?înîze sek hâkim olmak için kendi karşı Komşularımtza emniyet verdik disinin Türk olduğunu bilen, kabul larına çıkacak eksikleri mütema Hulâsa, millî hayatta her şeyden ev ı hususî bir noktad>n temas etmek isteKendisini çok akıllı, çok mahir eden her hangi bir vatandaşımtn, rim. Benden evvel sövlivenîer mevzuun dtyen görmeğe, tashih etmeğe ve vel bilgi lâzımdır. her Türk'ün nail oTduğu haklardan tashih ettirme^e çalışmaları için tes zanneden bir adam veya bir devlet, güzel miinasebetini düsü'nerek hâkimin her hangi birisinden mahrum olmatı bütün dünyada aldatacak adam veya Fakülte Reisi Beyefendinin, bu mu vik etmektir. Büyük vazifenin ifa »"'«•»' vafPartnı tebarüz ettirdiler. endtşesine müsaade etmedim. Hermillet bulamaz. O devirler geçmiş essesede çalısan talebenin iyi çalışmasi Ben, bu noktada esas'ı kanaatlerimi srenç «ına başlarken genç arkadaşlar bu kesi tatmin ettim ki, Türk olmağı iyi öğrenmesi ve yetişkin olarak çık . «ahada en yüksek ve en muhterem tir. (Alkıslar). huknkcuTanmıza sövliyeceğim. Hâkim iftihar edilecek bir mazhariyet o malan için müessesenin çok emek sar vazifesi, elbett cemiyet havah içinde en muvaffakiyetleri kazanmağa nam Onun için biz en doğru siyaseti, larak yürekten kabul eden ve öyle fettiğine dair olan teminatı beni çok •zet olduklannı kabul etmeli, tesa * yüksek islerden birisidir. Heo bi'irîz ki, millî karakterimizin sevkettiği tabiî çalışan vatandaş benim gibi, benim müteselli ve mutmain etti. Ben, mek . mîlletlerin birb'rne karsı olan müna düf edecekleri eksiklerin usullerde, yolda bulduk. Söylediğimiz gib; olbütün hukukum gibi her hakka mateplerimizde ve alelumum bilgi mües • K<>v)^fl»>;^«. birinci derecede iHbafia kanunlarda alman tedbirlerin kâfi mak ve söylenildiği gibi olmak çok lik olmak için bütün esbaba malikseselerimizde yetişen arkadaşlann îyi olan milletlerin miyan, icap ederse on derecede uygun olup olmamasında dikkatli ve çok müteyakkız olnrak tir. Bu kanaatimi her yerde söyle yetismeleri lüzumunu aniatmak için müvelhasıl tashihi izalesi kabil seylerlann mevcudivetîeri için, hayatlannı bu politika ile hemen bütün komdim ve bu sözlerimde gayet samimihalâ&alı talenl»r yapmısımdır. Gene ou de olduğunu bilmelidir. Böyle bir feda edecek kadar görleri p««k, sinir ; şularımızla, bahusus bizim ihtilâf jrim. Böyle bir idare ve zHmiyet derfakültede, diğer bir vesıle ile söyledi istikamete zihn yetlerinizi sevket leri sağ^am o'm«sile öîcülür. Eve*. milhalinde bulunmamız ötedenberi muletin millî devlet ve Türk devleti ğimi, söz sırası geldiği için, tekrar söy • letler aras'nda biinci de»erede itibara mek istiyorum. Hâkim mesleğinin ve kadder farzedilen milletlerle münaolmasındaki esasları ancak kuvvetlıyeyim; ilim müessesemizin hakikî iiim umumiyetle hukuk âleminîn ve ad lâyık oîanîar kendi mevci'diyetleri icin, sebetlerhnizde emniyet ve dost ha • Jendirir. Onun artmasına, genisle müessesesi o'ması, hocalarunızın muk • icap ederse hayatlannı fed* etmeee her liyenin terakki etmesi için memle yatı temin ettik. Böyle bir siyaset ile snesine ve yükselmesine hizmet e tedir ve talebenin çalışkan, hayatında ketin ihtiyaçlarına tamamen uygun an hazır bulunanlardır. (Alkısîar). komsularrmtza emTiîyet, huzur ve i«fer. (Şiddetli alkıslar.) bilgisini mütemadiyen arthrm»^'» azimTi, bir hale gelmesi için Cumhuriyet, H"kim otrnak vasfı timat vermiş olduğumuzu saklamaImar vazifeai işte bu zihniyette yetişmelerile bu memsenelerdenberi çok emek sarfetmişBu kabflivet, milletlert'n en yüksek ; yız. leketin hali ve atisi için en büvük scvet. tir ve daha çok emek sarfedecektir. evsafımn ifade* dir. Hpkim'ik, bu ka Arkadaşlar, Cumhuriyctin ilk ve en büyük kuvvet temin edilmiş olur. Bu bir mücadeledir. tlerlemek ve biliyet kadar yüksek birinci derecede •öylediğim mes'uliyet hissi, tatbi Dahili vaziyetimiz çok iyidir (Şiddetli alkısUr). daha iyi olmak için bir mücadele yarahhş ister. katta bir çok hususiyetler ve geçen Millî hayatta, bütün hayatımızArk^daslsr, Tnrk mîi'ti hâHm olmnk dir ki sizin, yeni yetişen genç arka Bin varım adam ve bir tam adam devirlerden bir çok farklar gösterir. da hepimiz bunu hissederis. daşlarımızın, nîzmeflerîle muvafTa kudretintn dc tabiî ve fıtrî o!an «alâ Bu faklardan mühim birisi de malî Arkadaşlar; ilimde eksik adamların Arkad*asTar; dahilî sîyasette vazikiyetlerimiz daha bariz, daha ileri hiyetmde tarfbin ve bugfinku dünyanm fte iktisadî »afhadadu. Geçen asırlar toplanması, tamam adamlar vermez. yetimiz emin olabilirsiniz ki; her ] olacaktır. Arkadaşlar, hayata atıldığınız bu sene gerek millî hayat* gerek •beynelmilel hayat.' mühim hâdise ierle doludur. Size, Cumhuriyet Tür kiyesinin umumî bünyesini söyledi •ğim gibi bugün, içinde bulunduğu • tnuz mes'eleler içinde bir iki kelime söylemek istiyorum. Türkiye'nin dahilî ve haricî vaziyeti, miletlerin hayatî müşkülâtsız olmaz. Her milletin kendisine göre ve diğer mil letlere nisbetle bir çok mes'elesi olması, sonu gelmiyecek olan bir va •ziyettir. sene bir sene evvelkinderi çok cfaEa iyi ve çok daha kuvvetlidir. Size malî ve iktisadî hayat itibarile değil, munhasıran dahilî siyaset itibarile söylüyorum. Memleketin asayisi, emniyeti vatandaslarm Himadı, kanunlann yazılı olduğu gibi tatbi • katı ve bütün vatanın Türk mille tinde, Türk devletinde ısınmış ve kaynamış olmak telâkkisi her sene bir evvelkinden gözle görülecek el ile tırhılacak kadar açık, ileri, kuvvetlidir. (Alkıslar). Memleketin sarkmda ve g»rbında dört köşesini her sene hiç olmazsa bir iki defa dolaşınz. Bu sene sark vilâyetlerinde bir çok yerleri gez dim. Vatandaşm Türk mil liyet ine vı Türk devletine olan merbutiyeti ve Türk devletinin ve Türk kanunlanntn vatanın her köşesinde mer*? ol mak nüfuz ve kudreti bariz bir su • rette göze çaruamaktadır. Millİ isler Arkadaşlar; bizim çektiğimiz, cumhuriyet devrinm çektiği sıkıntılardan birisi sizin huzurunuzda her hangi bir mes'ele nasıl mevzuu bahsolabiliyorsa bu mes'eleyi vatanm her hangi bir köşesi de ayn! suTetİ9 mevzutx bahsedebilmek mükellefiye tini duyduğumuzdandir. Bu bida yette sıkıntı olarak görüldü, belk bugün de bazı yerler için sıkıntı sanılabilh*. Mahsus kelimesile soyle dhn ama yakm bir zamanda, çünkü seneîerin çoğu yüzde yetmiş, sek sen, doksanı gitmiştir. Yakm bir zamanda memleketin her tarafmda millî işlerra ayni surette görülmesi, Ankara'da olduğu kadar tabiî bir lıal olacaktır. Bu sene seyahatlerimden iki esaslı intiba ile döndüm. B'ri vatandaslarm Türk devletinde kendisini alâkadar görmek hissi, çok terakki etmiş ve çok kaynamış bîr h;\ldedir. Diğeri bizim millî mefkurede ve dahilî siyasete icap eden tedbirleri hem vakit geçirmeden, hera doğru olarak bulmakta isabet ett'ğimizin senelerie mütemadiyen teeyyfit etmesidir. Mesai kabiliyetimiz artytor Arkadaşlar, size günün yakm malî ve iktisadî mes'elelerinden tek* rar bahsetmeliyim. Malî ve iktisadî mes'elelerde, mes'uliyet adami olarak, son buhran senelerindenberi halletmeğe çahştığımız muadele iki cepheli idî: Birisi bju memleketin yeni şerait içinde asgarî malî kud reti, vergi vermek ve bütçe yapmak kudreti, nedir? Ötekisi, bu memle ketin yeni şerait içinde ihracatı ne miktar olacaktır? Senelerdenberi tu iki rakamm pesindr koşuyoruz. Hiç olmazsa bir kaç senedenberi halletmeğe çahştığımız muamma budur. Çünkü 928929 senesinden itibaren bütün dünyada şerait değişince tcnzilât yapmağa başladık. Bu seneki bütçeyî gecen seneden ez yapmak için ne kadar tasarruf yapmıssak ertesi seneki bütçeyi yaparken de c kadar tasarrufa mecbur kaldik. Dünya buhranı, ayni zamanda, memle ketin ihracat kudretini her sens tahminden başka türlü tecelli ettiriyor. Bu sene iyi ve hayırlı bir alâmet olarak diyebiliriz ki malî tahminatımız artık tahakkuk edebilecek sahaya gi riyor. Bütçe tahminatını tama men tahakkuk ettirmesek bila artık tedbiri sühuletle bulunabilecek bir sahaya sokmuş oluyoruz. Bunula beraber ümidimiz kuvvetlidir kî bütç« tahminatını tahakkuk ettireceğiz. Anlaşılıyor kî, yeni şeraite devletin malî h&yatını uydurmak için tedbir almakta geri kalanlardan değil, ile* ride olanlardan ve en çok muvaf fak olanlardan birisi de biz olacağız. Ancak diğer mes'ele memleketin emin olarak yeni şeraitte yapacağı icraat miktarı nedir mes'elesi, mali mes'ele kadar tavazzuh etmedi, he» nüz bu anlaşılmadı. Fakat her şeyi olduğu gibi söyliyen bu izahatım siz« gerek malî, gerek iktisadî sabada mes'elelerimizm kabil iyetlerimizin dahüinde mes'eleler olduğunu gos > terecektir. Arkadaşlar, malî ve iktisadî sahada bizim çok memleketten ve çok milletten farkh olan vaziyetimîz ha yırlı ve güzel vaziyetimiz şudur; bunu size genç arkadaşlanm, bi! hassa en iyi anlıyarak göz önünde tutmalısınız. Biz bu aldığımız ted birlcrde geçici bir sıkıntıya asgarî bîr hât tayin ediyoruz. Bunu, sühuletle bulacağız. Bizim malî ve ikti • •adî sahada istikbalimiz gözlerm kavrıyamıyacağı kadar ileri, yük sek ve geniştir. Biz ted bir ler în? bitirmiş, artık alman, kurulan cihazın ve düzenin tutu!maması sıkıntısı yüzünden ıztırap çeken, atisinm ne o* lacağmı bilmiyen bir millet: değiliz. (Alkıslar). Biz geçici buhranlar içinde bîr defa tedbirlerini bulup dayandıktan sonra her sene ileri emek için şahsî, zengin olmak için membaı, çok çalışmak için bir çok işleri olan, daima ilerliyecek, daima kuvvet bulacak rm gelecek senelerfn bu senelerâem daha mürefftb olması için bütün şeraito t Biz atisini bilmiyen millet değiliz