Catalog

6 ERZİNCAN Cennet gibi güzel bahçe KEMALİYE Doğan Hasol Fotoğraflar: Lütfi Özgünaydın arihteki adıyla Eğin, 21 T Ekim 1922’den bu yana hem Eğin, hem Kemaliye. Eğin, Köktürkçe’de, “cennet gibi güzel bahçe” demekmiş. Ulusal Kurtuluş Savaşı başlarken Eğinliler Mustafa Kemal’e bir telgraf çekmişler: “500 atlıyla emrinizdeyiz Paşam!” Bu yüreklendirme unutulmamış ve Eğin Meclis kararıyla,”Kemaliye” adıyla ödüllendirilmiş. Eğin bugün de Kemaliye adıyla övünüyor; her adım başında bunun somut izleri görülebiliyor. Kemaliye, Munzur ve Sarıçiçek dağlarıyla çevrili bir vaha gibi. Erzincan, Sivas, Malatya, Elazığ ve Tunceli illerinin idari sınırlarının neredeyse birleştiği noktada. Yaklaşık olarak hepsine eşit uzaklıkta, Erzincan’a bağlı bir ilçe. Biz Malatya üzerinden gittik. Yaklaşırken aşağıda yemyeşil bir vaha görülüyor adeta. Bir yanında Fırat’ın kollarından Karasu… Çevredeki dağlardan neredeyse fışkırarak gelen sular yeşilliği besliyor ve kentin can damarını oluşturuyor. Kemaliye küçük bir kent. Nüfusu son yıllarda iyice azalmış; hala göç vermekte. 1870’lerde 22 bin olan nüfus bugün iki binlerde. Kemaliyeliler yurdun her yanına yayılmış; ancak göç edenler bu toprakları unutmayarak uzaktan da olsa sahip çıkıyorlar. Birçoğu yazın bir bölümünü Kemaliye’de geçirdikleri için yaz nüfusu 8 bine kadar yükseliyor. Bugün ilçe dışında 350400 bin Kemaliye’nin yaşadığı hesaplanıyor. Tepeden görünen, yalnızca Karasu ve yeşilden ibaret değil, bu doğal güzelliğe, insan eliyle gerçekleştirilmiş ya pılaşmayı, mimariyi eklemek gerekiyor. Dağlarla kuşatılmış kentte, dağların uzantısı tepeler yerleşme odaklarını oluşturmuş. Birbirine yakın yerleşmeler Kemaliye’nin köylerini, çağdaş şehircilik anlayışıyla “komşuluk birimlerini” oluşturmuş. Mükemmel bir yerleşme anlayışı. Tutarlı geleneksel mimarlık, yalnızca Kemaliye merkezinde değil, yakınındaki köylerde de görülüyor. Güngörmüş, görkemli, olgun… Yüzyıllar ötesinden gelen evlerin bazıları konak büyüklüğünde. Çoğu Osmanlı döneminde yapıl mış ve o tarihlerde yörede bir arada yaşamış Müslüman ve Hıristiyanların ortak eseri. Alt katlar genelde taş, üst katlar dolgulu ahşap. Yapı sanatı Eğin’de hem estetik hem teknik açıdan seçkin bir düzeye ulaşmış. Yapıların biçimlenişi, dış görünüşleri, kenarında sular akan arnavutkaldırımı sokaklar, Eğinlilerin estetik anlayışını ortaya koyarken yapısal detaylar Eğin’in geleneksel mimarlığında ulaşılmış teknik üstünlüğü kanıtlıyor. Ayrıca, yapıların yerleşmesinde de birbirine saygılı bir tutarlılık gözleniyor. Kemaliyeliler sahip oldukları mimarlık mirasının bilincinde. Yaşamın bir parçası olan, düğünlerin, toplantıların yapıldığı yaz geceleri yatılan düz toprak damlar da evlerin çoğunda oluklu sac levhalarla örtülerek şimdilik koruma altına alınmış ve çoğu, kiremit rengine boyanmış. Yerleşme