Catalog

16 SEÇİM 83 Fırka kurulurken Fethi Okyar'ın önerisi, Cumhurbaşkanı Serbestkalmasıdır. BaşlangıçtaAtatürk'ün tarafsız bunu AtaAtatürk bir süre Fethi Okyar'ın yüzüne baktıktan sonra, "Bu meseleyl Ankara'da görüşüriiz" yanıtını veriyor. Bu konuşmadan anlaşılıyor ki, Atatürk, Okyar'ın partinin başından çekilme önerisine karşıdır. Ancak yüzüne açıkca "ben bu öneriye karşışım" diyemiyor, "Ankara'da görüşüriiz" gibi sudan bir yanıtla geçiştiriyor. Ankara'da sofrada bu konu yeniden tazeleniyor. Sofrada şair Abdulhak Hamit, Agaoglu Ahmet, Saffet "Arıkan" ve yaver Salih Bey vardır. Dikkati çeken konu parti meselesinin görüşUlmesi sırasında Başbakan tsmet Paşa'nın bulunmayışıdır. Hiç kimse de "İsmet Paşa nerede?" diye sorma cesaretini gösteremez. Bir süre sonra Atatürk sofrada bulunanlara: "tsmet Paşa hazretleri nerede?" diye soruyor. "Dışarıda paşam hava alıyor" diye yanıtlıyorlar. "Çağırınız gelsin" demesi üzerine İsmet Paşa yüzündc sınırli belirtilerle, üzgün, canı sıkkın bir bıçimde geliyor. Atatürk'ün ayağa kalkması uzerine, sofradakıler de ayağa kalkıyorlar. Atatürk, "buyrun paşam" diye yanında yer gösterıyor. İsmet Paşa oturuyor. Sinirli, tedirgin ve konuşulanlardan bezgın. Atatürk sağında oturan şaır Abdulhak Hâmit'e göz kırpıyor, "nasıl da sinirli" diyor. Bir süre sonra cebinden bir kâğıt çıkararak İsmet Paşa'ya uzatıyor: "Buyurun okuyun paşam". Bu mektup Fethi Okyar'ın Atatürk'e yazmış olduğu mektuptur ve bilmeyenlere ilk defa açıklanmaktadır. İsmet Paşa'nın yüzüne bakıyor. İşmet Paşa: "Bu mektubu yanıtlayacagım paşam" diyor. Nitekim Başbakan olarak bir süre sonra da muhalefet partisinin güvence altında olduğunu, hiçbir korkuya kapılmaması gerektiğini belirten bir mektubu kaleme alıp, Fethi Bey'e gönderiyor. Fethi Okyar buna rağmen durumdan memnun değildir. Çünkü daha önce kurulmuş olan Terakkiperver Cumhuriyet Partisi'nin tüzüğunde bulunan, "her türliı dinsel görüşlere saygılıyız" tümcesinden ötürü kapatıldığını bilmektedir. Gerçi, partinin programında böyle bir tümce ve görüş yoktur ama devletçi Halk Partisi karşısında bir oranda liberal olan epeyce düşünce vardır. Fethi Okyar, İsmet Paşa ile demiryolu politikasında görüş ayrılığındadır. Sofrada Atatürk, "Fethi Bey artık bu meseleleri kapatalım. Bence partiniz benim guvenligim altındadır ve kurulmalıdır" diyor. Okyar partiyi kuruyor. İlk beledıye ve özel idare seçimlerine katılıyor. Ancak bu seçimlerde özellikle lzmir'de büyük olaylar çıkıyor. Kanlı çatışmalar oluyor. Atatürk'ün İsmet Paşa'nın resimleri yırtılarak yerlere atılıyor. izmir'ı düşmandan kurtaran ilk buyuk lidere nerdeyse izmır düşman kesiliyor. Bu durum karşısında Halk Partisi'nin bağnazları harekete geçip Serbest Fırka'nın kapatılmasında direniyorlar. Atatürk bu olaylar karşısında tarafsızlığını kullanarak çektiği bir tdgrafla Fethi Okyar'ı ivedi olarak Ankara'ya çağırıyor. Çankaya'da sofrada yapılan bir göruşme sonucu partinin kapatılmasını telkın cdiyor. Bırkaç gun sonra da Fethi bey Anadolu Ajansı'na verdiği bir demeçte partinin kapatıldığını, bunun hiçbir baskı ve zorlamayla olmadığını açıklıyor. Bir süre sonra da milletvekilliğinden ıstifa ederek Paris Büyukelçisi olarak yurdu terk ediyor. Serbest Fırka nasıl kapandı? türk'e açık açık söyleyememiştir. Ancak partinin kurulması gerçekleşmeye başladığında bir gün şöyle demiştir: "Sizin iki partiye karsı tarafsız olmanız esastır. Ben bu esasa dayanarak işe başladım. Fakat görüyorum ki bu esastan ayrılıyorsunuz". Atatürk bu sözleri sessiz ve sakin dinledikten sonra bir sure susuyor. Sonra şöyle diyor: "Ben yine tarafsızım. Bunu açıkça ifade ettlm. Söz veriyorum, her durumda (arafsız olacağım." Fethi Okyar bundan sonra parti kurma çalışmalarını sürdürürse dc tarafsızlık konusunu bir türliı açıklığa kavuşturamıyor. Atatürk'ün "Görüyorum ki laik Cumhuriyet ilkesinde beraberiz. Benim taraflı olarak arıyacağım ve aradığım temol ilke budur. Altı yılrinceTrabzun'da yaptıgım bir konuşmada da bunları belirttim." Fethi Okyar uzun bir sure susuyor. Duşüncelerini ve inanışlarını açıkça söyleme cesaretını kendinde bulamıyor. Atatürk: "Fethi bey sizi dalgın görüyorum. Ne düşiiniiyoTsunuz?" diye soruyor. Bunun uzcrıne Okyar, "Duşuncelerimi açıkca belirtmekle kuşkuluyum. Aına izin verirseniz huzurunuzda açıklamakta bir sakınca gormıiyorum" diyor. "Buyurun, sizi dinliyorum" dıyen Atatürk'e şunları söylüyor: "Paşam, sizi yaşadıgınız sürece Cumhurbaşkanı yapalım. CHP'nin başından çekiliniz. Eger siz CHP'nin başından çekilmezseniz ben bu işi yapamayacağım. Belki de parti kurmaktan vazgeçerim." .{mailanm DUR. KOMÜI SORÜNU ÜÜR. PAHAHÜK. DUR.. , . î\iiYnetiTUz.de DuLuptnalctan o n u r d u a g / BIZ.İM PARTW» S E Ç HAKS\Z KAZANÇ .. DUR. tria. dimk • n j l