Catalog

Sayfa 2 Söyleşi Dış ticaret dövizle denetlenir ESRA YENER • ^ ış Ticaret I ^ k Müsteşarı Osman I • Doğangün, • M Avrupa Birliği'yle * ^ gümrük birliğine girilen 1996 yılı için 25 milyar dolar olarak belirlenen ihracat hedefinin gerçekçi olmadığını söyledi. Gümrük birliğinin ardından ithalattaki yükselişin ihracatı aşmasının olağan olduğunu kaydeden Doğangün, Avrupa Birliği'yle rekabet için kaliteli mal üretilmesi gerektiğini vurguladı. Özellikle küçük ve orta boy işletmelerin kalite, standart, mevzuat, pazar sorunlarını çözmek için bir merkez kurduklarını belirten Doğangün, hükümetin dış ticaret dengelerini oturtmak için tek yolunun gerçekçi döviz kuru politikası olduğunu bildirdi. Doğangün, 1995 yılında 14 milyar dolar olan dış ticaret açığının geçen yılsonu itibarıyla 20 milyar dolara çıkması, ithalattaki yoğun artışın nedenleri, küçük ve orta boy işletmelerin rekabet şansları ve dış ticaret dengesinin korunması için gereken politikalar konusundaki sorularımızı yanıtladı. Gümrük birliğine girilmesinin ardından, hem ihracatta beklenen artış sağlanamadı, hem de yüksek bir ithalat çıkışıyla karşılaşıldı. Bu gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz? 1996 yılı için ihracattan çok şey umduğumuzu düşünüyorum. Türkiye siyasi bir çalkantı yaşadı, birkaç defa hükümet değişti ekonomi etkilendi. Bizim ithalat ve ihracatımızdaki beklentilerimiz de biraz aşırıya gitti sanıyorum. Dış ticaretin değişmezlik kuralı vardır. Dış ticaretle ilgili alınan bir karar birden bire cevap vermez. Aldığınız kararın sonucunu birkaç yıl sonra elde edersiniz. Hele ithalatta bu en az 68 aylık bir dönemdir. İhracatta bu süre daha da uzundur. Referans yılı olarak 1996'yı anımsarsak, yanlış karar almış oluruz. Daha önemlisi gümrük birliğinden ne bekledik ne umduk. Gümrük birliği ithalatımız açısından ciddi bir artış getirecekti. Gümrük vergisini sıfıra indirdik. Üçüncü ülkelere uygulanan gümrük vergisi yüzde 5'lere indi. İthalattaki bu çıkış sizce hangi politikaların sonucu? Onları kendi içlerinde, mesleklerine göre gruplandırarak, hem ekonomik açıdan, hem de rekabet açısından güçlendirmek durumundayız. Bilgi akımını daha net biçimde gerçekleştirmelerini sağlamaya çalışıyoruz. Burada aynı sektörde çalışan insanların biraraya gelerek hem mali güçlerini kuvvetlendirmeyi, bankalar karşısında daha güçlü olmalarını sağlıyoruz, hem de kendi içlerinde rekabet gücü elde etmelerine yardımcı oluyoruz. Arge faaliyetleri, pazar araştırmaları için de bu çalışmalar sürüyor. Aynı konuda çalışmış 810 tane şirket biraraya geldi mi, o şirketlerin finansman hareketleri çok etkili olacak. Bir de bunların ikinci bir alt yapılanmaları var. AB içinde KOBİ'ler Avrupa Ekonomik Çıkar Grubu adı altında özel bir yapılanmaya gitmişler. Bunlar o grup içinde kendi aralarında teknoloji transferi yapıyorlar. Üretim araçları ortak kullanılıyor. Ortak pazar araştırması yapıyorlar. Sektörel ticaret şirketlerinin altına bu altyapıyı da kazandırabilirsek etkin bir çalışma yapabiliriz. 1997 yılından dış ticaret açısından ne bekliyorsunuz? 1996'dan daha iyi olacak. 29.5 milyar dolarlık ihracat. 50 milyon dolarlık ithalat hedefi var. AB'de durgunluk yavaşlarsa, 1997 yılı içinde ortadan kalkarsa ki beklentiler onu gösteriyor. Bu ihracat hedefimizi gerçekleştirebilıriz. Dış ticaret dengelerini denetim altına almak için nasıl bir politika izlenmeli? 19921994 arasında tüketim mallarının ihracat içindeki payı yüzde 1213 arasında oynuyordu, 1995'de bu yüzde 14 oldu. 1996'nın ilk 6 ayında bu oran yüzde 15. Ithalatı yönlendiren ana faktör döviz kurudur. 1996'nın ikinci yarısında döviz kurunun daha gerçekçi olduğunu düşünürsek, tüketim malı ithalatının azalacağını görürüz. Bence gümrük birliği, Uruguay ranunt sonrası hiçbir ülkenin elinde dış ticaretinin denetim için döviz kurundan başka araç yok. En etkili silah döviz kuru ne kadar gerçekçi seviyede gidilirse, ithalat frenlenecek, ihracat artacaktır. Ancak bir ülkenin döviz politikası tüm ekonomi için önemlidir. Ülkenin döviz dengelerini de bozmamak gerekir. O dengeyi çok iyi yatırmak gerekiyor. ^n İhracatta 1996 için büyük beklentilere girildiğini söyleyen Osman Doğangün: Tekstil ihracatı geçen yıl yüzde 7 düştü. Ihracattaki bu KOBİ'leri durgunluğu neye ihracata bağlıyorsunuz? yöneltebilmek Ispanya Portekiz, Italya'nın da aynı şeyleri yaşadığını için kendi aralarında görüyoruz. Önce ithalat artmış, gruplanmalarını, ondan sonra ithalatihracat birlik yaratmalarını, dengelenmiş. 1996 yılında ithalattaki artışı beklenen bir onları bilgilendirerek artıştır. İhracatta herhangi bir ihracatın korkulan artış ben şahsen birşey olmadığını beklemiyordum. Birincisi, asıl anlatmak istiyoruz. ihraç ürünlerimizde önemli bir engel olacak gümrük vergileri, 1997yılından zaten daha önce kaldırılmıştı. itibaren standart için Geçen süre içinde ihracatımız faaliyetleri 56 misli arttırıldı. Bizim genişletmeyi 9k ihracatımızda çok ani sıçramalar olmaması gerekirdi, düşünüyoruz. / çünkü şartlar değişmedi. Ama şu hesabı yapmak zorundayız. şansını yakalayabiliriz. Tekstil ve konfeksiyon gibi Kaliteyi arttırmak, ihracatımızda Avrupa Birliği'ne standartlara ulaşmak için 6 milyar dolarlık mal özellikle küçük ve orta boy gönderiyoruz. Bunun yaklaşık işletmelerin yeni yatırım yarısı kota kapsamındaydı. yapması, daha önemlisi de Kotalar kalktı ama yüzde kaynak bulması gerekiyor. 100'lük bir artış sağlasaydık Bir de mevzuat sorunları var. bile, bu yalnızca 3 milyar dolar Türk Standartları Enstitüsü olacaktı. Ancak hangi şartlar verilerine göre bu olursa olsun ihracatta yüzde işletmelerin yüzde 80'inin 100'lük bir artış sağlamak çok uluslararası standartı yok. hayali bir beklenti oluyor. Uzun Bunlar nasıl aşılacak? vadede, yine topluluğa katılmış 1997 yılından itibaren ülkeler yapılan ithalat er geç standart için faaliyetleri sonunda ihracata dönmeye genişletmek, daha geniş bir başlıyor. Kaliteli ürünlerle milli eğitim faaliyeti yürütmek ününler için piyasada rekabet istiyoruz. Bu işletmeleri etmeye başlıyorlar ve kendi iç ihracata yöneltebilmek için piyasamız daha kaliteli ürün kendi aralarında üretecek. Ancak o zaman gruplanmalarını, birlik ihracatı, dış piyasada rekabet yaratmalarını, onları C bilgilendirerek ihracatın korkulan birşey olmadığını anlatmak istiyoruz. Geniş faaliyet çalışmaları yapılıyor. İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi (İGEM) oluşturuldu. Orada özel daire kurduk. Ancak onların önce böyle bir birimin varlığından haberdar olmaları gerekiyor. Buraya gelsinler başvursunlar, sorunları çözmeye çalışalım. İGEM'de bir danışma hattı kuruldu. İGEM aracıhğıyla KOBİ'lere nasıl yardımcı olacaksınız? Ne yapılması planlanıyor? Mevzuat konusunda piyasa araştırmaları, dünya piyasaları konusunda kendilerini bilgilendirmek olabilir. O piyasalarda nasıl rekabet edebilecekleri konusunda, kendilerini nasıl geliştirmeleri, ne yapmaları konusunda olabilir. Bu konuda yeniden aktive ediyoruz. Türkiye'ye gelecek olan taleplerde ziyaretleri, ilgili temasları, randevular alınması, tercümanlık hizmetlerinin verilmesi için ilgili birimler talimatlandırıldı. Önemli olan bu bilgileri vermemiz. Bölgeler bazında bir seri toplantı düzenlenecek. KOBİ'ler gümrük birliğinde rekabet edebilecekler mi? Nasıl bir yapılanma gerekiyor? Bunların hepsi teker teker firmaların üstesinden gelebilecekleri sorunlar değil.