Catalog

Sayfa 16 Dış Piyasalar îtalyan Lireti sürgünden döndü M tşiıraslına bakılırsa 1992Eylülü'nde APS'den çıkmak zorunda kaldığında, Îtalyan ekonomisi rahat bir nefes almıştı. Lira yüzdc 40 devalüasyona uğramış ve arkasından gelen dönemde de ltalya'nın toplam ihracatı yüzdc 90 artmiîjtı. ERC.IN YILDIZOĞLLI Loıulnı • Italya sürgüne çıktığında 1 mark, 842 lira değerindeydi. Zaman içinde lira 1120 mark sınıra kadar geriledi. Sürgünden dönerken Îtalyan sanayicilerinin uygun gördükleri parite 10001020 mark arasındaydı. Avrupa merkez bankaları ise girişin 970 marktan olmasını istiyorlardı. Sonuç, 990 mark oldu. Türkiye de mcmnun olmalı.. Italya'nın sürgünden dönmesınden her halde en çok, Fransızlar, Ispanyollar ve Portekızlcr mcmnun olmusjardır. Bu arada Türkiye'nın de memnun olması için yetcrincc ncden var sanınm. Bu söz konusu ülkeler tekstıl, gıda ürünleri vc turizm alanlarında, hatta otomotiv sektöründe, Italya ile şiddctli rekabet içindcler. 1992 devalüasyonu özellikle bu ülkeleri olumsuz ctkıledı. Bir araştırmaya göre Fransız tekstil sektörü, [talya'nın dcvalüasyonlarından dolayı bugüne kadar 20 bın 30 bin işçi çıkarmak zorunda kalmış. Böylece Italya'nın APS'ye girmesi belki tek para birimine girmesini garanti altına almıyor, ama rakıplerı karşısında rckabctçi devalüasyonlara başvurmasına bir ölçüde son veriyor. Bıldiğinız gibi yeni APS bandı yüzde 15 dalgalanma olanağı sağlıyor. Ancak ortak para birimine girmesi ve mali ıstikrar sergilemesı için, Italya'nın gıriş. paritcsıne bağlı kalmaya çaba göstereceği anlaşjlıyor. Bu ise Italya açısından bir başka sorun daha getırecck. Faızlerı düşürmek, böylece ve hem sanayiye dcstek olmak, hem dc kamu borçlarıni azaltmak zorlaşacak. G eçen lıafta pa/ar gıiniı Avrupa Bırlıgı iilkclcrı, cyliil 1992'deçıkmak /orundn kalan Italya'nın para sıstcminc (APS) gcri dünmcsinc i/in verdiklcrını açıkladılar. Italya Malıyc Bakanı Carlo Azcglio Ciampı, "I)ört yıldır katlanmak zorunda kaldığımız siirgün sona erdi" diyerek memnuniyetını dile getirdi. Başbakan Romana Prodı'ye göre karar Italya'nın 1999 Avrupa Para Ortak Biriıni'nc girmesı yolunda "büyük bir adırn" dı. Ancak Italya'nın kabul cdılmcsiylc sonuçlanan toplantının beklenenden çok daha uzun sürmesi ve .^ıddetlı pazarlıklara sahne olması, hcr şeyın, öyle gösterilmcye çalışıldığı gibi gülliik gülistanlık olmadığına işaret ediyor. 1999garantidegil Italya'nın APS'ye geri dönmüş olması, 1999'da ortak para biriminc geçecek (eğer geçilirse) ülkclerin arasında olacağının hiçbir şekilde garantisi değil. Bunun için Italya'nın Maastricht Anlaşması'nın koyduğu ölçütleri yerine getirmesi gerekir; bütçe açığı ve kamu borçları, GSMH'nin sırasıyla yü/.de 3'iinün ve yüzde 60'ının altında olmalıdır! Henüz bu kosullara Almanyu'mn bıle uymadığı ve Teo VVeigel'in hafta sonunda bir Alman TV'sıne "Ekonomilerin koşullara uyması, birleşme için konan tarih sının üzerinde öncelik taşır" dedığıne bakılırsa, halen borcu GSMH'nin yüzde 125'ıne eşit olan Italya için kat edilecek daha çok yol var. Katlandığı tiitn sıkıntılara rağmen randevu yerınde kimscyi bulamaması tehlıkesi de cabası. Bu yü/den Bundesbank guvcrnörü Tietmeyer'in "İtalya'nın geri gelmesi, onun ortak para birimine girmesini garanti etmiyor" (FınancıalTımcs 25.11.96) demesine kulak vcrmekte fayda var. Pıyasalann bu gelis,meden çok fazla heyecanlanmaması da Tictmeycr'i doğruluyor: Pazartesi ve salı îtalyan Lireti etrafında olağanüstü bir harcket yoktu. BZVV'nun döviz stratejisti Brian Martin'e göre piya.salar, aralık ve ocak ayında "beklegör" politikası izledikten sonra, geleeek yılın ilk aylarında "İtalyan hükümetinin emeklilik ve sosyal yardımlara ilişkin rcformlan gcçirip geçirenıeyeceğine bakacaklar. Eğer reformlar geçmezse piyasalar, İtatya'nın ortak para birimine katılmayacagına karar verecekler" (Europcan 28.11.96). Bunun sonucu ıse Liretin değerımn yeniden belirlenmesi olacak. mü rahat. Malıye Bakanı, Italya'nın sürgünden döndüğüne sevıne dursun, gerek gerı dönüş. koşullan gerekse de sürgünde yaşananlar, bu gcrı dnnüşün öyle çok rahat bir dönüş. nlmadığını gösterıyor. İ!)in aslına bakılırsa 1992 cylülünde APS'den çıkmak /orunda kaldığında, îtalyan ekonomisi rahat bir nefes almıstı. Lıret yü/de 40 devalüasyona uğramış. ve arkasından gelen dönemde de Italya'nın toplam ihracatı yüzde 90 artmıs.tı. Böylecc Italya'nın di!} ticarel dengesı 1991'de 0.2 nıilyar dolar açık verirken dış tıcaret fazlası I993'tc 30 milyardoların, 1996'da da 50 nıilyar doların üstüne çıkmıştı (Wall Street Journal 26.11 96). Italya sürgünc çıktığında 1 mark, 842 liret degerındeydı. Zaman ıçınde liret I 120 mark sınıra kadar gcrilcdi. Sürgünden dönerken îtalyan sanayıeılerının uygun gördüklerı parıte 10001020 mark arasındaydı. Avrupa merkez bankaları ise gınşin 970 marktan olmasını ıstiyorlardı. Sonuç, 990 mark oldu. Bu hâlâ 1992 dcğerınin yüzde 17.6 altında, ama îtalyan sanayıeılerının ıstediği düzeyın oldukça üstünde. Halen yüzde I gibi bir düşük büyume hızıyla ve yüzde I2'nın üzerinde yüksek bir işsizlikle boğuş.an Italya'ya sürgünden dönmenin çok fazla yaramayacağını söylemck mümkün. Benetton'un Yönetım Kurulu Başkanı Lucıano Bennetton'a göre, "düşiik liretle kolay ihracat yapılan dönemier artık geride kaldı". Gerçi birçok gözlcmci îtalyan ekonomisinin belkemiğinı küçük şirketlerin oluşturduğunu ve bunların rekabet gücünün çok fazla etkılenemeyeceğini söylüyor, ama olumsuz bir sekilde etkilenmesi beklenen büyük şirketlerin dc isdıhdam vc borsa üzerinde büyük etkılerı olduğu da bir gerçek. İtalyanlar, önümüzdeki dönem, Püza Kulcsi gibi Liret'in de daha fazla yan yatmasını engellemeye çalışacaklar. Çünkü AB ile bütünleşmenin yolu buradan geçiyor. Bu kadar fedakârlık neden? Görüldüğü gıbı APS'ye gırmek bir sürü çelişkilı sonuç yaratıyor ve ekonomık olarak da Italya'nın yararına olduğunu söylemck kolay degil. Öyleyse bu sevincin gcrckçcsi nedir? Bu gerekçeler ckonomik oldugu kadar politik etkcnlerden de kaynaklanıyor. Kaderıni APS'e girmeye bağlamış bir sürü politikacı: Almanya'da Kohl, Fransa'da C'hirac, Italya'da Prodi. Basarısı/lık halinde yayınacak parasal nıalı sarsıntı ve markın hızla yükselmesı vb. bu polıtıkacılaıın sıyasi yaşamına son vcrecck. Avrupa Ortak Para BiMinı'mıı (vc ıııcıkc/ bankasının) gerçcklcjinesı halinde bu tarlışma ıslcr ıstenıc/ tiıınuyle uündcmden dü.şecck. Italya'nın APS'ye gcrı dönmüş olması, Ortak Para Birımi'nın gerçeklcşnıesı olasıhğmı aıltımıadı. ama tanh yaklastıkça sıyasi tartısmaların ve nıancvraların daha da artacağını bir kerc daha göstcrmi!} oldu. A)