Catalog

D OGADA YAŞAM Haldun Aydıngün IV\ SGELE Raif Ertem Bedendeki sinsi ısı kaybı Her yıl, dünyada pek çok doğa sporcusu, "hypothermia" yüzünden yaşamını yıtırmektedir. Ve bu konu, kış aylarında doğa sporlarıyla yakından ilgilenenlerin, özellikle de deneyimleri az olanların, üzerınde önemle durmaları gereken bir noktadır... ırdenbıre arkadaşınızın "sarhoş gıbi" hareket etmeye başladığını, konuşmasının bozulduğunu fark edıyorsunuz Sabahtan berı altında yürümekte olduğunuz yağmur, artan ruzgârla hırlıkte ıçınıze ışlemış ve tıtrıyorsunuz O anda çok korkmanız ıçın yeten kadar ncdeıunız var Her yıl dunyada pek çok doğa sporcusu "hypolhermia" yılzünden yaşamını yıtırmek tedır ve bu konu, kış aylarında yurdumuzda doğa sporlarıyla ilgilenenlerin, özellikle de tecrubesı az olanların, yakından bılmelerı gereken bir noktasıdır Hypothermıanın ne olduğunu anlamak ıçın, öncehkle bedenımızın nasıl ısındığına bakılmalıdır Bedenımız, kabaca, iç ve dıs dıye ıkıye aynlır Hayatı olan ıç bölumunde, cigerler, kalp ve beyin, dış bölümünde ıse, belden aşağısı, kollar ve bacaklar bulunur Beden, normal koşullarda ıç bölümdekı ısıyı, dış bölümü koruyucu bir tabaka gıbı kullanıp, sabıt tutar Ancak çok ağır koşullarda, ıt, bölümde ısı kaybetmeye başlarsa hypothermia oluşur Hypothermıanın en tehlıkelı yanı, sınsıce her yerde karşımıza çıkabılır olmasıdır, yorgunluk, açlık, soğuk, ruzgâr ve yağış faktör lerının herhangı bir kanşımı, yeterlı koşulları sağtayabılır Sadece kışın değıl, yazın da örneğın Uludağ'da, kolaylıkla olabılır Hypothermıaya yakalanmış kışıde belırtıler, alışılmadık konuşma ya da hareket tarzı, krdnıplar, uyuşukluk, yürürken sendelemeler ve şıddetlı tıtremeler olarak görülebılır Bu durumda oldn kışıyı henıen durdur malı ve soğukıan yalıtlamalıdır Bu da ya ye dek gıysıler gıydırcrek, ya da "hayatı idame" (ydşamı sürdürme) torbasına, "lyı duramda" bırıyle sokularak yapılır Mümkünsıe çadır kurulınalı, yoksa vevresıne ruzgâr ve yağış tdiı koıuyatak bir sığınak yapılnidlıdır Sıtak ve tatlı ıvetekler ya da enerjı vercbıleoek glıkozlu, tıkolata gıbı yıyecekler veıılmelı, ekıptekı en ıyı durumda olanlardan bırı, yardım ıstemek ıcın yollanmalıdır Hypothermia, bazı kışıleıde öncelıkle gtf Doğa sporcularını bekleyen önemli bir tehlike: Şirin'in domuzu Ş B Doğa sporcuları ıçin buyuk bir tehlike olan hypothermia nın en önemlı özellığı sınsıce her yerde karşılarına çıkabılır olması Yorgunluk açlık soğuk rüzgâr ve yağış faktörlorının herhangı bir kanşımı bu sınsı ısı kaybı' olayına yeterlı ortamı yaratabılıyor rulur, ancak bu, kesınlıkle tüm ekıbın ağır bir tehlike altında olduğunun göstcrgesıdır Aşağıdakı tedbırler, bu tehlıkeden uzak durulmasına yaıdımcı olabılır 1. Oünluk yuruyuşe çıkmadan önce, hava raporu dınlenmelı, eğer butun gun ıçın yağış ve tırtına \cnyorsa, ısraı edılmemelıdır MALZEME: Yaşamı sürdürme torbası B ir ya da ıkı kişinın ıçıne gırebıleceğı buyuklukte bir naylon torbadır Doğa sporları ıçın önemlı ve çok ucuz bir malzemedır Naylon torbanın ıçıne gırıldığı zaman dışardakı her turlu koşuldan (yağış ve ruzgâr gıbı) korunulmuş olur Anı bastıran bir fırtınadan korunmak, yol kaybedıp geceyı geçırebılmek ya da yaralı bırının emnıyetı ıçın çok gereklı olabılır Yurtdışındakı tum dağcılık ve kampçılık mağazalarında bulunur, ingıllzce ısmı "Exposure bag" ya da "Survlval bag"dır Ancak sonuç olarak buyuk bir plastık torbadır Yurdumuzda da bazı buyuk çop torbaları ya da ambalaj malzemesı satan yerlerden alınabılecek torbalar aynı ışı görebilır 2. lyı enerjı vermesı ıçın, çok kuvvetlı bir kahvaltı yapılnıalı ve enerjı verecek, çıkola ta, kuru üzüm, fındık, şekerlı ıtecekler bol mıktarda olmak kaydıyla yedekte bulundu rulmalıdır 3. Yeterı kadar gıysı gıyılmelı ve naylon torbalara sarılmış yedek gıysıler çantada olmalıdır 4. Bir adet "hayatı idame torbası", mutldka bulunmalıdır 5. Gcceye kalmamak ıçın, sabah çok erken yola vıkılmalıdır 6. Bır pusula ve bulunabılır en ıyı harıta, onceden ıyıce etut edılıp yanda taşınmahdır Hypothermia teşhısı güç, mucadelesı zor bır durumdur vc bu kısa yazının amacı, bu konuyu tamamen kapsayabılmek değıl, yal nızca doğa sporcularını bu konuda bıraz ol sun uyarıp, basıt sağduyu ılkelerıne kulak vcrmelerını sağlamaktır G ırin Usta bır domıı/ yavrusıı bulınııs. Ormanın dtrmhklerındc yalnız Yap rakUrın arasına buzulmu^ korkulu 1 1 gözlcr donuk Gordu nıu Goımedı mı' !>ırın Usta'yı ızlıyormui Bakınmı^ Şırın Usta Yakımnda aııası olabılır Saldırabı1 1 lır Anw yok Yalnı? yavrııcuk kaçamamış Yakalamış Şırın Usta Saman damı na koymuş Bır ıkı gun yemcmı^, ıçmemış Sonra alışmıı> Çocukların şırın oyunta ğı Koşuşuyorlar, oynaşıyorlar Ama *jı rın Usta'yı bırakmıyormuş Nere>L gıdu se arkasında Tarlada, ormanda KJIIVL ye de bırlıktc gıtmeye başUmışlaı ama va taeağı yerı bılıyormuş Şırın Usta e\c doğruldu mu, o saınan damına' Yavas yavaş köyluleı de stvmeye bdşlaıııış Ner de gorsck'i "Şırın'ın domu/ıı gclı>or!" Bır sııre boyle bıtmış Domuz serpılmı^, büyümüş Azı dışlerı behrmış Göze bat maya başlamış önce köpeklerın saldırı sı "Hav, hav, hav1" Gıttığı yer bılınıyor muş "Şırın'ın domuzu, !>ınn Usta" so/ cüklen kalkmış "!>ınn" olmuş Sesletı du yan, "Şirin geliyor, Şlrin gıdiyor." KuçUm scyerek1 bonra kahvedekıler homurdan maya başlamışlar "Şirin at şu domuzu! Sokma kahveje!" Se/ınlıyormuş donıuz bu kızgınlıkları Gezınmıyormuş eskısı gıbı ortalıklarda Sokuluyoımuş ayaklanmn yanına Uslu, uslu Yınc yaranamamış ınsanoğluna Getırcmez olmuş kahveye Tarlada, ormanda ışı olunca, ıyı Köyde kalınca7 Ya akşamları üama kapayıp çıkmaya başlamış Kahvedekıler memnun Ama evdekıler9 Domuz da alışmış soka ğa Çıkmak ıstıyormuş Kapılara, dııvar lara vuruyormuş, bağırıyormuş Evden de ^es gelmcye başlanu> "Sal ^ıı domuzu ormana. Bıklım arlık! " "Yapma hanım, etme hanıın bu hayvan evde buyudu Ormanda yapamaz, do>unamuA, korunuma/' Kurllar, kopekler hemen parçalar Kanına gırmiş olııru/ hayvanın!" Dınletememış Göturmuş salmış ormana Gete köpek seslcrıyle uyanmıs Donıu7 kapıya \uruyormuş Ne yapsın' Sokmuv dama Sabah hanım karşısında "Ya ben, ya domuz!.." Mahalle sokaklarda penterelerde Gö/ ler öfkelı' Çocuklar u/gıln Ne yapacağı nı sabirmış Şırın Usta Araba>ı kosmıı^ üonıuzu koymuş Gö/lennı bağlamı^ Dalrnii ormana tkı gun gelmemış Bır lıklc kalnıışlaı Ikısı de av Domuz do>un maya t,ıkıiKa, kaı,mış Şırın Usta Aradan gunler geçmıs Domuz gelmc mış Tasalanmib Görmeye gıtmış h ba hanesıyle Donakalmış1 Yırtık bır derı Yarık bır kafa Gözlcrı onun gö/lcrı' Parçalanıışlar Ağlaaasına dönmüş c\e GOrımte ka rısı telaşlanmış "Ne oldu sana? " "Doınu/" dıyebılmış "Purı,alamı>lur!" Hırsla bdğırmış karısı Sankı sO\eıce sıne, "Ben senı duşunıi)oram, sen ıse domu/u..." Gerısını ıvınden soylemı> "Domu/!.." ^u^une kaışı Rasgele1 27