Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
21 naisn 2024
3
Tehcir: Soykırım
Işığı üretmek
Mustafa Kemal ışığın kendisine gelmesini beklemedi,
iddialarına yanıtlar II
mazeretlere sığınmadı. Işığı üretti ve ortaya Türk
milletinin bağımsızlık iradesine ses olan TBMM çıktı.
kez bir antlaşmaya girer. 13 Temmuz
Andolu’daki Ermeni
1878’de büyük devletlerin katılımı ile
toplulukların bağımsızlık
imzalanan Berlin Barış Antlaşması’nın
ki gün sonra 23 Nisan. kurtarmak yerine dışarıdan
61. maddesiyle de Osmanlı hükümeti,
hareketleri 19. yüzyılda hız
Kutlu olsun. Bu yılki birilerine bel bağlamış
Ermenilerin oturdukları vilayetlerde
23 Nisan yazımı “ışığı bulunuyordu. (Bence başkasına
kazanır ama bu düşüncenin
ıslahat yapmayı, Kürt ve Çerkeslere
üretmek” teması üzerine bel bağlayan, onun karşısında el
kökleri çok daha eskiye dayanır.
karşı (Ermenilerin) emniyet ve
İyerleştireceğim. pençe divan durup el de bağlar.)
huzurlarını korumayı yükümlenir.
Ülkenin içine girdiği
Asıl önemli olan Osmanlı’nın yaptığı IŞIĞI BEKLEMEK
açmazdan nasıl kurtulacağı
ıslahatı, antlaşmanın taraf devletlerine
VEYA ÜRETMEK
konusunda bazı aydınlar
bildirmeyi yükümlenmesi, onların
Gerçekleşmesini istediğimiz
Amerika’ya, bazıları ise
da uygulamayı denetleme yetkisi
bir konuda önümüze iki yol
İngiltere’ye güveniyor,
kazanmasıdır. Taraf devletler Almanya,
çıkar. Bu yollardan birisi
Amerikan veya İngiliz mandası
Rusya, Fransa, Avusturya-Macaristan
oturup bu şeyin bir şekilde
olmalıyız diye düşünüyorlardı.
ve İngiltere’dir. Berlin Antlaşması’ndan
gerçekleşmesini beklemektir,
İngiliz mandası olma isteğine
sonra emperyalistler Doğu Anadolu’nun
diğer yol ise beklemek yerine
şimdiki adlandırmayla
ıslahını Osmanlı’ya karşı siyasal baskı
ŞaDuman Halıcı
o şeyi gerçekleştirmek için işe
“Stockholm sendromu”
aracı yapar. Öte yandan Anadolu’da
koyulmaktır.
diyebiliriz. Birinci Dünya
sadumankaragozhalici@gmail.com
İsarel o ri
Ermeni topraklarından, “Türkiye
Gerek geleneksel Batı
Savaşı’nda olanlara rağmen
Ermenistanı” diye söz edilmeye
kültüründe gerek bugün
hâlâ İngiliz’in hâkimiyetine
(Süslü, 52-54). 21 Temmuz 1905’te ise
atırlayacağınız gibi başlanır. Ermeni Patrikhanesi bir “altın
ülkemizde işe koyulmak yerine
girme isteği tam tamına bir
Yıldız Camisi önünde II. Abdülhamit’e
Moltke’ye atıfla madeni” olarak gördüğü 61. maddeyle
oturup bekleme eğilimine
Stockholm sendromudur.
suikast planlayıp, padişahı öldürmek
Osmanlı Ermenileri “Ermeni devleti”nin kurulacağı
sıklıkla rastlarız.
Savaş sırasında
isterler. Padişahı katledemezler ancak
ile Türkler arasındaki umudunu beslemeye başlar. Ermeni
Örneğin Grimm
Ürdün’de bir
H
amaçlarını seslendirmek konusunda
benzerliğe işaret etmiş komiteleri de bu sözde “Ermeni
masallarında Uyuyan
mağaraya sığınan
ve “Ermenilerin ayrılıkçı tutumları başarılı olurlar (Engin, 413-428).
topraklarını” kurtarmak emeliyle
Güzel, sabırla bir
Türk askerlerine
nasıl ve ne zaman başladı” sorusunu Ermeni komiteleriyle emperyalist
örgütlenir, terör faaliyetlerine girişir
yakışıklı prensin
İngilizler zehirli
yöneltmiştik. Bugün hem bu soruyu Avrupa arasındaki bu işbirliğini
(Uras, 218 vd; Şimşir, 29).
kendisini keşfetmesini
gaz atmışlardı.
yanıtlayacağız hem de Ermeni ABD’li tarihçi William Langer açıkça
bekler. “Pamuk
Bu olay Avam
ERMEnİ öRgÜTLERİ VE
örgütleriyle ilk eylemlerini ele ortaya koyar. Özetle der ki Ermeni
Prenses” masalında
Kamarası’nda,
alacağız. EYLEMLERİ komiteler Müslüman köyleri basıyor,
ise cüceler yarı baygın
“İnsanlara zehirli
Fransız İhtilali’nden sonra katliam yapıyor, onları tahrik ediyor
Ermenilerin ilk cemiyeti 1851’de
prensesi camdan
Prof. Dr.
gaz atmak yasaktır”
milliyetçilik düşüncesi Ermeniler sonra Müslümanlar kendilerini
İstanbul’dan Kilikya’ya gönderilen
bir tabuta koyarlar,
diye eleştirildiğinde
Üst Ün
arasında da hızla yayılır. Bu
Mıgırdıç Kırımyan tarafından kurulan korumak için Ermenilere saldırdığında
o da keşfedilmeyi
İngiliz Bakan,
Dökmen
düşüncenin yön verdiği istekler önce
“Ser” cemiyetidir. Kilikya diye Avrupalıları göreve çağırıp Osmanlı’ya
bekler. Sezer cam
“Biz zehirli gazı
ıslahat ile başlar, sonra özerklik ve
adlandırılan bölgede bağımsız bir müdahale zemini hazırlanıyor. (Langer,
tabutta bekleyen
insanlara atmadık,
bağımsız devlet isteğine dönüşür. 157, 322).
Ermeni devleti kurmayı amaçlar.
Pamuk Prenses’i, günümüzde
Türklere attık” diyerek vahşeti
19. yüzyıl ayrılıkçı hareketlerinin Ermeni komiteleri, Türkleri
1860’ta İstanbul’da “Hayırseverler”
pencere önüne oturup kısmetini
savunmuştu. İşte bizim bazı
hız kazandığı “aksiyon” yıllarıdır sindirerek Avrupalıları yanına çekme
cemiyeti faaliyete geçer. 1870-1880
bekleyen genç kızlara
dedelerimiz, ninelerimiz böyle
ama öncesi de vardır. 1701-1711 siyasetini özellikle Osmanlı’nın savaş
arasında Van’da “Ararat”, “İttihad ve
benzetiyor.* Bence bütün bu
düşünen insanların mandası,
yılları arasında İsarel Ori, “bağımsız
Halas”, “Kara Haç”; Muş’ta “Okul yıllarında, yenilgi dönemlerinde
bekleyişler edilgen, kaderci
sömürgesi olmak istiyorlardı.
Ermenistan” için Papa İnnocent, Prens
Sevenler”, “Şarklı” ve “Ermenistan’a artırmıştır. Ermeni tarihçi Louise
davranışlardır.
Ne onursuz bir düşünce şekli.
Wilhelm ve Çar Petro ile temaslarda
Doğru”; Adana’da “Kilikya” Nalbandian’ın vurguladığı gibi
Benzeri edilgenlik toplumsal
Başına gelenlerden ders
bulunur. 1717’de Sivaslı Mehitar
cemiyetleri kurulur. Bu cemiyetler “Ermeni komiteleri için ivedi
yaşamın hemen her alanında
çıkaramayan çok sayıda
İstanbul’daki örgütlenme çalışmalarının
1880 yılında birleşir; “Birleşik hedeflerini gerçekleştirecek topyekûn
çıkar ortaya. Çocukluğumda
Osmanlı vatandaşı ise hâlâ
ardından Venedik’te bir propaganda
Ermeni Cemiyeti” adını alır. Berlin ayaklanmayı başlatmanın en uygun
yetişkinlerin “Bir Atatürk gelse
padişaha bel bağlıyordu.
merkezi kurar. 1810’da Napolyon
Antlaşması’nın ardından olası bir savaş zamanı Osmanlıların savaş halinde
de bizi kurtarsa” dediklerini
Oysa memleketin hali Sultan
burayı “İlimler Akademisi” yapar.
için örgütlenen silahlı komitelerdir olduğu zamandır.” (Nalbandian,
çok duydum. Okuduğum
Vahdettin’in umurunda değildi.
1799’da Rus Genererali Savarov
bunlar. Örneğin;
111). Bu bakış açısıyla Birinci Dünya
kadarıyla Moğolistan’da da
İstanbul, işgal altındayken,
“Ermeni Ararat Krallığı” projesini
u 1881’de Erzurum’da kurulan
Savaşı emperyalistlerin “hasta adamı”
insanlar Temuçin gibi sağ
ülke matemdeyken onca para
hazırlar. Rusya, Ermeni konusunu
“Anavatan Müdafileri Derneği” adı gizli
mezarına yatırma arzularının uygulama
avucunda bir pıhtıyla doğacak
ve zaman harcayarak şanına
1816’da Moskova’da Ermeni Şark örgüt Kürtlere, Türklere, Çerkeslere
alanı olacaktır.
ve ülkeyi kurtaracak bir Cengiz
ve itibarına uygun bir evlilik
Dilleri Enstitüsü’nü kurarak devlet karşı Ermenileri silahlandırmayı
Acaba savaşta Osmanlı Ermenileri
Han beklemişler. Bizde bir
daha yapmıştı. Oysa Türk
politikasına dönüştürmeye başlar amaçlar.
nasıl bir tutum takınmıştır? Bir sonraki
Atatürk bekleyenler hâlâ var.
ve İslam geleneklerine göre
(Osmanlı Belgelerinde Ermeniler, 35). u 1885’de Van’da kurulan “İhtilalci
yazımızda bu soruyu yanıtlarken 24
Bunlara “Beklemek yerine
mahallede matem varken
1857 ve 1862 Zeytun/Süleymanlı’daki
Armenakan Partisi” ihtilal yolu ile
Nisan 1915 kararına giden süreci de
niçin bir tür Atatürk olmaya
düğün yapılmazdı. Söz konusu
isyanlar III. Napolyon tarafından
Ermenilerin kendi kendilerini yönetme
özetlemiş olacağız.
çalışmıyorsun?” demek geliyor
düğün, padişahın ilgisini ve
“Ermeni Zeytun Cumhuriyeti” şeklinde
hakkını elde etmesini amaçlar.
içimden.
enerjisini ülkeye değil yalnızca
adlandırılır (Süslü, 271). Avrupa’nın
u 1887’de İsviçre’nin Cenevre
Batı’nın empoze ettiği
kendisine yönelttiği anlamına
“Doğu sorunu” tanımı bu politikaya Kaynakça:
kentinde Marksist Ermeniler tarafından
üçüncü sınıf bir kişisel
gelir. Ülkenin insanları ne yazık
Osmanlı Belgelerinde Ermeniler 1915-
yön veren emperyalist devletler
kurulan “İhtilalci Hınçak Partisi”
gelişimci tavsiyesi, “Sen iste,
ki böyle bir padişahtan medet
1920, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel
Ermenileri, Osmanlı içinde kışkırtıcı
“Türkiye Ermenistanı”nın siyasi ve
bütün bir evren sana yardım
Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı
umuyor ona bel bağlıyordu.
olarak kullanmaya başlar. Islahat
milli bağımsızlığını hedefler.
eder” şeklindedir. Milyarlarca
Yayınları 14, Ankara, 1995.
Halkın bu tavrı ışığı yanlış
Fermanı’na 1856 yılında yapılan Paris
u Rusya Ermenilerince 1890’da
Azmi Süslü, Ermenilerin Yaptıkları galaksi sizin istekleriniz için mi
yerde aramak anlamına gelir.
Antlaşması’nda yer verilmesi ise
Tiflis’te kurulan “Ermeni İhtilal Katliamlar, Ankara Üniversitesi Basımevi,
koşturacak? Uzak galaksilerin
Oysa ışık halkın içindeydi.
Ankara, 1986.
emperyalistlerin Osmanlı Devleti’nin
Federasyonu” veya Taşnaksutyun da
isteklerinizi nasıl yerine
Edebi değeri tartışılabilir
Azmi Süslü, “Tehcir Olayındaki Gerçekler”,
iç işlerine karışmalarına olanak sağlar bağımsızlık isteğiyle örgütlenir.
getirecekleri konusunda akılcı
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi ancak “Simyacı” romanının
(Kurat, 338). Hepsinin son kertede hedefi
ve anlaşılabilir bir mekanizma
Dergisi, c. 6, S. 277-286, Yıl 1991.
iletisi güzeldir. Romanda,
Osmanlı Devleti’nin, 1877-1878’de Türklerden alacakları topraklarla
Akdes Nimet Kurat, Rusya Tarihi, TTK yoktur.
“Hazineyi uzaklarda arama,
Rusya ile yaptığı savaştan yenik “Ermeni devleti”nin bağımsızlığını
Yayınları, Ankara, 1987.
Tevekkülle iyi şeyler olmasını
hazine senin yanında, içindedir”
Esat Uras, Tarihte Ermeniler ve Ermeni
çıkması devletin karşı karşıya kalacağı sağlamaktır. Öyle ki Taşnaksutyun,
bekleme konusundaki bir başka
denilmektedir. Osmanlı kendi
Meselesi, Belge Yayınları, İstanbul, 1976.
“Ermeni sorununun” başlangıcı olur. amaçları uğrunda emirleri yerine
davranış 31 Aralık akşamları
kendisini bitirirken
Bilâl N. Şimşir, İngiliz Belgelerinde Osmanlı
Alınan ağır yenilgi İstanbul’daki getirmeyen kendi üyelerini de hain
çıkar ortaya. Pek çok kişi “Yeni
Ermenileri 1856-1880, c. I, çev. Şinasi Orel,
-tarihsel süreç içinde bu sonuç
Ermeni aydınlarıyla kilisesinde köklü ilan eder, terörü onlara da yönlendirir
yıl ülkemize, dünyamıza bolluk
Ankara, 1986.
kaçınılmazdı- insanların
tutum değişikliğine neden olur. (Günay, 22-25).
Nejla Günay, “Ermenilerin Kurdukları
ve barış getirsin” der. Denetim
uzaklardan, Amerika’dan,
Patrik Nerses başkanlığında toplanan Ermeniler 1894’ten itibaren Cemiyetler ve Komitelerin Maraş ve
odağı dışarıda olanların bu
İngiltere’den ya da padişahtan
Çevresindeki Faaliyetleri”, TSA, Yıl 16, Sayı 3,
Ermeni Millet Meclisi, Rus çarına
Anadolu’nun onlarca kentinde
samimi dilekleri aslında pasif
bekledikleri ışık aslında milletin
Aralık 2012.
başvurur. Doğu Anadolu’da Rus
ayaklanır. 1895’de İstanbul’da
bir bekleyişin ürünüdür,
Vadettin Engin, “Sultan II. Abdülhamid’e
kalbinde ve zihnindeydi.
işgalindeki Fırat Nehri’ne kadar olan
kanlı bir gösteri düzenlenir. Bir yıl
işlevsizdir. 31 Aralık akşamları
Düzenlenen Ermeni Suikastı ve Bu Sebeple
Mustafa Kemal, bu ışığı
bölgede Rusya güdümünde bir Ermeni
sonra 26 Ağustos 1896’da Osmanlı
Belçika ile Yaşanan Diplomatik Kriz”, Belleten, şöyle desek nasıl olur? “Ben
herkesten önce gördü ve
devleti kurulması istenir. Ardından c. 59, S. 225, 1995.
Bankası’nı basıp Avrupalı banka
yeni yılda ülkeme ve dünyaya
milletine gösterdi.
William L. Langer, The Diplomacy of
Rusya ile 3 Mart 1878’de imzalanan memurlarını rehin alırlar. Böylece
bolluk ve barış getirmek için,
Yıllar önce yazdığım bir
Imperialism 1890-1902, New York, Alfred A.
Ayastefanos Antlaşması’nın 16. Avrupa kamuoyunun dikkatini çekmek
karınca kararınca elimden
Knopf, 1935.
marşta “Işığı beklemeyiz,
maddesine Ermenilerin yaşadıkları isterler. Kovuşturmaya da uğramazlar,
geleni yapmaya çalışacağım.”
Louıse Nalbandian, Armenian Revolutionary
ışığı üretiriz” demiştim. Bu
yerlerde ıslahat yapılması hükmü konur. ellerini kollarını sallayarak İngiliz ve
Bu cümle, dışarıdan bir şeyler
Movement, University of California Press,
görüş daha sonraki yıllarda
Böylece Ermenilere ilişkin hüküm ilk Rus desteğiyle Marsilya’ya giderler 1963.
dilemek yerine özgüvenli bir
geliştirdiğim “Boyutsallık”
iradenin ifadesi olur.
yaklaşımının temelini
oluşturmaktadır. Yarına
MUSTAFA KEMAL
kalmak isteyen toplumlar
IŞIĞI BEKLEMEDİ
ışıklarını geçmişten veya dış
Mustafa Kemal milletin
unsurlardan beklememeli,
Çocuklara özel
başına piyango konmasını,
bizzat kendileri üretmelidirler.
ışığın bir yerlerden gelmesini
Mustafa Kemal’in Meclis’i,
km, 23 nisan 19.30'da ve salı günü 13.00, beklemedi. Işığı kendisi
Cumhuriyet’i gibi.
ulusal egemenlik 16.00, 19.00'da maximum uniq üretti. Oysa Birinci Dünya
ve Çocuk Hall'da olacak. Savaşı’nı ve Sevr Antlaşması’nı
BBayramı'nda cuma günü gösterime izleyen günlerde Mustafa
* Sezer, M. Ö. (2017) Masallar ve
çocuklara yönelik iki girecek olan animasyon Kemal dışında milletin büyük
Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: KOR
etkinlik düzenliyor. filmi "küçük Don kişot'un çoğunluğu kendi kendini Kitap.
Dünyanın en büyük maceraları" ise Güldür Güldür
kukla gösterilerinden show’un yıldız isimlerinin
İmtiyaz Sahibi:
21 NİsAN 2024 SAYI: 1776 n Yayın Koordinatörü
biri sayılan Dragons and seslendirmeleriyle çocuklarla
CUMHURİYET VAKFI adına
dENİz üLKüTEKİN
mythical Beasts, çocuklar buluşacak. Don kişot'un ALEV COŞKUN
n Sayfa Tasarım
Genel Yayın Yönetmeni
için mistik ve fantastik bir macerayı torunu alfonso kişot'un EMİNE BİLGET
MİNE EsEN
n Reklam Genel Müdürü
mitolojik öykülerle birleştiriyor. İngiliz eğlenceli maceralarının anlatıldığı
Sorumlu Müdür
pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr
EsRA BOzOK
AsLAN YILdIz
tiyatrosunun hatırı sayılır ödüllerinden filmde alper kul, aylin kontente, Doğa
Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve
Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık
o livier ö dülü adayı olan gösteri, r utkay, mahir İpek ve ö zgün aydın
Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad.
AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul
No:11A/41 Bahçelievler İstanbul dağıtım: Turkuvaz Dağıtım
Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta:
bugün saat 13.00, 16.00'da, yarın saat sesleriyle yer alacak.
Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın
reklam@cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611
kö Pr ÜBaŞı