Catalog

5 EYLÜL 2021 4 ABD’li aktör Ed Asner’i de kaybettik Hollywood’un sosyalist şövalyesi de yok artık aprak dökümü dedikleri üste Asner’in ülke için ne kadar bu olsa gerek. Önce bü- tehlikeli olduğunu anlatır izleyi- yük sanat insanı tiyat- cilerine. Bununla kalmaz saldırı- Y rocu Ferhan Şensoy’u lar. Lou Grant dizisinin sponsor- ardından da sanat mü- ları desteğini çekerler Asner’den. ziğimizin en muhteşem yorum- El Salvador’da iki fabrika işleten Tara şu anda Farsça yayın cularından, tanışmış olmaktan Kimberly-Clark firması da rek- yapan bir haber sitesinde editör onur duyduğum İnci Çayırlı’yı lam desteğini keser. Dizi de ip- olarak çalışıyor. Haberde kaybettik. Her ikisi için de çok tal edilir sonuçta. Şu ülkede “ko- gerçek adının ve fotoğrafının güzel anılar paylaşıl- münist avına çıkılan” kullanılmasını istemedi. dı, haklarında güzel şu meşhur McCarthy yazılar yazıldı. Hak döneminde,1947’de, ediyorlardı elbette, John Howard Lawson ‘Afganistan’dan gelen çığlıkları kimse duymuyor’ hem de daha da faz- tarafından oluşturulan lasını. Bana sorarsa- Amerikan Karşıtı Fa- nız sanatlarında dün- aliyetler Komitesi’nin ya çapında insanlardı karşısına çıktığın- ikisi de. da kendisini sorgula- Onlardan birkaç yanlara nasıl meydan MUSTAFA K. gün önce efsane- okuduğu efsane gibi Rüyası kâbusa vi ABD’li aktör Ed anlatılır hâlâ. ERDEMOL Asner’i de kaybet- Ülkedeki “antiko- tik. 91 yıl gibi uzun münist histeri dal- bir ömür sürmüş ol- gası” sonucu büyük AYÇA masına rağmen şu meşhur “Hâlâ bir komplonun kurbanı olarak HAN yapacak çok şeyi vardı” klişe- idam edilen bilim insanları Juli- si Asner söz konusu olunca ger- us ile Ethel Rosenberg’lerin ko- dönen kadınlar çek bir tespit oluyor aslında. Beş nu edildiği bir belgeselde önem- Altın Küre’ye, çok sayıda Pri- li bir rolü vardır, kimsenin ko- ara, 34 yaşında. Ailesi 1979 yılında Sov- metime Emmy Ödülü’ne sahip lay üstlenemeyeceği. Özel haya- eşsiz bir sanatçı olan Asner’in tında çok cömert olduğu da bili- yetler Birliği’nin Afganistan’a girmesiy- le, ülkelerini terk ederek İran’a yerleş- Hollywood’un göstermekten hoş- nir. Bağlı olduğu sosyalist hare- Tara ve Zahra lanmadığı yanı, onun bir sosya- kete yaptığı bağışlar hayli fazla- ti. İran’da bir mülteci olarak dünyaya ge- Afganistan’dan T len Tara, 9 yaşındayken ailesi ile birlik- list olduğuydu. Örneğin Ronald dır. Yeni yetme yazarların ken- İran’a, oradan Reagan’ın kanlı Ortadoğu politi- disine yolladığı her metni sabırla te Afganistan’a döndü ve Mezar-ı Şerif şehrinde yaşa- maya başladı. Ancak kısa bir süre sonra Taliban’ın yö- kasına cesur bir meydan okuyuş- okuyan biri olduğunu da söyler- Türkiye’ye tu üstlendiği kimi roller. Bildiği- ler. Dahası, akrabalarının da ka- netimi ele geçirmek üzere harekete geçmesiyle aile- göç etmiş iki si Tara’yı ve 5 kardeşini yanlarına alarak tekrar İran’a mi sanırdım ama bildiklerimden tılımıyla özel bakımı olan çocuk- daha fazlasını, ölümünden sonra lar ile aileleri için Ed Asner Ai- kaçmak zorunda kaldı: kadın, ikisinin “96’da Taliban’ın yaklaştığını duyduğumuzda abim hakkında yazılanları okuyucun- le Merkezi’ni kurmuştur. Ben- de hayalleri ca öğrendim. Tüm yaşamı bo- cillikten uzak “emekçi sınıflara ‘Artık kaçmalısınız’ dedi. Sokakları dolaşıp ağladığı- aynı: Bir gün mı hatırlıyorum, 9 yaşındaydım daha. Henüz yarısını yunca bir aktivist olduğunu bi- saygı”nın bir gereği olarak faali- lirdim ama Amerika Demokratik yete geçirilmiştir. yapabildiğimiz bir evimiz vardı. O haliyle bile o kadar Afganistan’a seviyordum ki o evi. Bizim evimizdi çünkü. İran’da Sosyalistleri’nin (DSA) bir üye- dönebilmek ŞENSOY DA ONUN GİBİ si olduğunu yeni öğrendim. As- hiçbir zaman böyle hissetmedim.” Kendileri için fazla şeyler iste- Lisans eğitimi için 2008 yılında İran’dan ner, Reagan döneminde Screen ve ülkelerine yen insanlar değiller Asner gibi- Actors Guild (Sinema Oyuncu- Türkiye’ye gelen Tara, Marmara Üniversitesi İletişim hizmet ler. Ne fazlasıyla hak ettiği ünün- Fakültesi’nde radyo, televizyon ve sinema okudu. İs- ları Birliği - SAG) başkanıyken den şımarmıştır ne de etrafında edebilmek. çektikleri Lou Grant dizisi nede- tanbul Üniversitesi’nde Fars dili ve edebiyatı yüksek olana bitene kayıtsız kalmıştır. lisans programını tamamladı. Fakat Konumu hep eleş- Eğitiminin sürdüğü yıllarda tek hayali Afganistan’a Zahra Taliban’ın 20 tirel olan, “dev- dönmek ve ülkesindeki bir üniversitede akademisyen Muzafferi letinin suçlarına” yılın ardından olarak görev yapmaktı... itiraz eden, ger- Tara şu anda evli ve bir kız çocuğu var. Bir haftadır yönetimi ele çek bir yurttaş tav- gözlerine uyku girmemiş. Geride kalan tanıdıkları için eğitimli olan Hazaralar, birçok vali ve belediye geçirmesiyle, rıdır sürdürdüğü. korktuklarını söylüyor sesi titreyerek. başkanı da çıkarmışlar.” Muzafferi’nin hikâyesi Elbette bedel de Yaşananları “Devletlerin oyununda Afganistan halkı onlar için bu de Tara’nınkiyle benzer. 70’lerin sonunda İran’a ödeyeceğini bili- kurban ediliyor” sözleriyle değerlendiriyor ve “20 yıl- yerleşen ailesi, 96 yılında Taliban yönetimi ele artık çok uzak yordu. Yaşadığı da inşa edilen her şey bir günde çöktü, Amerika insan- geçirince Afganistan’a dönemiyor. Taliban yöne- uzun ömürde kar- bir hayal gibi ları arkasında bırakıp kaçtı” diyor. timi bıraktıktan sonra da kız çocuklarının eğitim- şılaşmadığı saldı- Havalimanına giderek ABD askerleriyle birlikte görünüyor. lerine devam etmelerinin mümkün olmayacağını rı, ihanet, komplo kaçmaya çalışan insanların eleştirildiğine tanık oldu- düşünerek Türkiye’ye göç ediyorlar. Başka kalmamıştır nere- ğunu söyleyen Tara, bu insanların ne kadar çaresiz ol- 2005 yılında üniversite eğitimi için İran’dan deyse. O nedenle duklarının ve korktuklarının anlaşılabilmesini istiyor ülkelerde Türkiye’ye gelen Muzafferi, Erciyes Üniversi- Asner aslında dün- ve ekliyor: yetişmiş, tesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu ve şu anda yanın hemen her “Küçücük çocukken yaşadık biz bu korkuların hep- İstanbul’da yaşıyor. Bir hastanenin acil servisin- yerinde, ülkemiz- eğitimli Afgan sini. Şimdi o havalimanına sığınıp kaçmaya çalışan in- de pratisyen hekim olarak çalışıyor. Muzafferi de de de benzeri olan sanların hepsini çok iyi anlıyorum. Belki insanların da kadınların Ed Asner Tara gibi üniversite eğitimi sırasında kurduğu tek bir “figür”dür. biraz anlamalarını sağlayabiliriz.” hayalin mezun olup ülkesine dönebilmek olduğu- memleketlerine “Sanat yapıp Birkaç yıl önce ülkesine dönüp akademisyen olmayı nu söylüyor: kenara çekilirim” hayal eden Tara’nın şimdi tek hayali, havalimanında dönüp hizmet “Bizim eğitim sürecimizde Afganistan’la ilgi- diyenler “sanat” olan ve son bombalı saldırılardan sonra ulaşamadıkla- etme rüyası, li iyi şeyler geliyordu kulağımıza, o zaman karar yaptıklarını sana- niyle Reagan’la kan- rı akrabaları ile arkadaşlarının hâlâ hayatta olduklarına verdik. Eğitimimizi bitirdikten sonra Afganistan’a dursunlar. Emekten, Taliban’ın dair bir haber alabilmek. lı bıçaklıydı ade- gidelim, orada hizmet verelim istiyorduk, sonuçta Hollywood’un emekçiden, ötele- ta. El Salvador’da Afganistan’ı kendi ülkemiz. Ama ne yazık ki işler sandığımız ZAHRA TÜRKİYE’DE TIP OKUDU nenden, ayrımcılığa faşist “infaz göstermekten gibi gitmedi.” ele uğrayandan yana ol- Zahra Muzafferi, 35 yaşında bir Hazara Türkü. mangaları”nca öldü- Muzafferi’nin babası son Afganistan ziyareti sıra- hoşlanmadığı madan nasıl sürdü- Ağırlıklı olarak Şii inancına mensup olan Hazaralar, rülen sivillerle ilgi- geçirmesiyle sında Taliban’ın ani gelişiyle ülkeden ayrılma fırsa- rülür bir sanat? Bir- Afganistan’da Taliban şiddetine en çok maruz kalan li bir belgesel ken- yanı, kâbusa tı bulamıyor. Muzafferi, haberleri gördüğü an his- çok konuda sanırım etnik gruplar arasında yer alıyor. disine gösterildiğin- onun bir settiklerini şu ifadelerle anlatıyor: “İlk duyduğum- aynı şeyleri savun- dönüşüyor. Gazetemiz yazarlarından, ga- de ABD himayesin- da şaka gibi geldi, kötü bir rüya gibi, bir kâbus gi- sosyalist madığım ama ha- zeteci Miyase İlknur, 2020 yılın- de yapılan bu katli- bi. İçimizde küçücük bir umudumuz vardı ülkemize yata soldan baktığı- da yayımlanan “Afganistan’ın öte- amlara isyan eder, olduğuydu. dönebilmek için. Okumuş kesim hizmet vererek bir nı bildiğim Ferhan kileri: Hazaralar” başlıklı yazısın- dile getirmekten de şeyler yaparız dediğimiz o küçücük umut elimiz- Ronald Şensoy da Asner gi- da, Hazaralar’a dair şu bilgileri ve- çekinmez. Şubat den alındı.” biydi. Oynadığı bir riyor: Reagan’ın 1982’de Asner, El İran’da Taliban’dan kaçan diğer göçmen- oyunu beğenmeyen “Hazaralar, toplumsal statüleri- Salvador’da devam kanlı lerle birlikte büyüdüğünü söyleyen Muzafferi, gericiler tarafından ni yükseltmelerinin tek yolu olarak eden krizle ilgili bir “Afganistan’da büyümedim ama Taliban’ı biliyo- Ortadoğu oyun sergilediği ti- eğitimi görüyor. Okuryazarlık oranla- toplantıya katılıp dü- rum. Taliban korkusunu biliyorum ve bu korku beni yatrosu yakılmış rı yüzde 70’leri aşan Hazaralar, bu sa- şüncelerini dile ge- politikasına çok rahatsız ediyor. Özellikle kadınlar ve çocuklar bir sanatçıydı Şen- yede parlamentoda daha çok temsil edi- tirir. El Salvador’da cesur için. Değişeceklerini düşünenler vardır belki ama soy. Bedel ödemiş- lirken üniversite öğrencilerinin yüzde özgür, adil seçimler ben asla inanmıyorum...” diyor. tir, en ağır bedel de 75’ini de onlar oluşturuyor. Kadınları da bir meydan için çağrıda da bulu- herhalde, duyunca nur. Bir provokatör okuyuştu çok şaşırdım daha gazeteci sorar: “Ko- üstlendiği yaşlı görünüyordu, münist bir hükümet SAVAŞACAK HİÇBİR ŞEY YOK 70 gibi çok da faz- Muzafferi, Türkiye’de gelirse başa, onu da kimi roller. la olmayan bir yaş- destekler misiniz?” yaşayan Afganlar olarak son ta hayatını kaybet- Yanıtı nettir: “Eğer uzafferi, Türkiye’deki ve diğer mak için ellerinden geleni yapıyorlar. Zaten sürece kadar herhangi bir mesidir. El Salvador halkının ülkelerdeki insanların, hangi ko- hep bir savaşın içindeler, daha fazla savaşa- sorunla karşılaşmadıklarını Evine bırakmak için bindiği- seçtiği hükümetse elbette.” M şullarda yaşadıklarını, neden ül- cak güçleri kalmadı.” miz takside İnci Hanım, sev- söylüyor. Ancak kontrolsüz kelerinden gitmek zorunda kaldıklarını, gi- Şu anda yapılabilecek en önemli şeyin, AİLE MERKEZİ KURDU mediğimiz bir şahıstan söz debilmek için nelerden vazgeçtiklerini an- Afganistan’daki kadınların sesini duyura- göçün artması ülkede Tabii tepkiler çığ gibi gelir. edince “Ya ben ne yapayım, lamalarını istiyor: “İnsanlar, bunlar ken- bilmek olduğunu da vurguluyor: “Dünya- göçmen karşıtı bir tutumun ABD silah sanayisinin büyük sa- adam burnumun dibinde ko- di ülkelerini bırakıp savaşmadan kaçtı diye nın gözü önünde, kimse bir şey yapmıyor. vunucularından, daha sonraki yıl- rumalarıyla” demişti. Haya- yaşanmasına sebep oluyor. düşünüyor. Ama hiç şu açıdan bakmıyor- Herhalde konu Afganistan olunca ‘Orası larda SAG başkanı olan Charl- ta hem notalardan hem de sol- lar: Bu insanların savaşacak hiçbir şeyleri zaten öyle bir ülke’ diye kabul ediyor insan- Muzafferi de bu sebeple ton Heston karalama kampanya- dan bakan bir sosyal demokrat yok. Ordu yok, Taliban ev ev dolaşıp silah- lar. Sesimiz duyulsun istiyoruz ama o ses artık zor bir hayatın onları sı başlatır hakkında... ABC te- sanatçı olarak kazılıdır aklım- ları topluyor. Tek başınasın, yanında ailen kimseye ulaşmıyor.” levizyonunun Bruce Herschen- da. Üçünü de saygıyla sevgiyle beklediğini düşünüyor. var, kız çocukların var, Taliban’ın şiddetine Muzafferi, bir gün Taliban’ın olmadığı sohn adlı yorumcusu üç gün üst anıyorum. kaç kere tanık olmuş insanlar tabii ki kaç- bir Afganistan’da doktorluk yapmak istiyor. Bİ DÜNYA İNSAN