Catalog

Cahit Sıtkı Tarancı’nın Otuz Beş Yaş Şiirinden Dante’nin Cehennemine Bir Yolculuk Yrd. Doç. Dr. Hacer Gülşen “Yaş otuz beş!Yolun yarısı eder. Dante gibi ortasındayız ömrün. Delikanlı çağımızdaki cevher, Yalvarmak,yakarmak nafile bugün, Gözünün yaşına bakmadan gider.”1 Türk şiirinin usta kalemi Cahit Sıtkı Tarancı, “Otuz Beş Yaş” şiirinde insan ömrünün geçiciliğine vurgu yaparken insanoğlunun zaman içindeki fizyolojik ve psikolojik değişimlerinden de bahseder. İtalyan şair Dante’ye bir gönderme yapar. Dante, hayat merdiveninin ortasında bir yolculuğa çıkmıştır. Bu yolculuk aslında hepimizin doğumuyla başlayan büyük ve çetin bir yolculuktur. Cahit Sıtkı Tarancı, bu yolculukta sevdiğimiz dostlarımızla da yollarımızın bir bir ayrıldığından bahseder: “Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız; Hatırası bile yabancı gelir. Hayata beraber başladığımız Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir; Gittikçe artıyor yalnızlığımız.” Şair, gökyüzünün başka bir rengi daha olduğunu anlar. Bu renk fırtınalı günlerde gördüğümüz gri ve bulanık bir renktir. Taşın sert olduğunu geç farkeder. O, adeta hayatın peçesini kaldırır ve onun gerçek yüzünü görür. Ve şair, her doğan günün bir dert olduğu zamanlara uyanır: “Gökyüzünün başka rengi de varmış! Geç farkettim taşın sert olduğunu. Su insanı boğar,ateş yakarmış! Her doğan günün bir dert olduğunu, İnsan bu yaşa gelince anlarmış.” Ölüm aslında hepimizin gerçeğidir. Belki bir uyku hali gibidir. Nerede, ne zaman geleceği belli değildir.Dünyadaki saltanatımız aslında bir namazlık saltanattır: “Neylersin ölüm herkesin başında. Uyudun uyanmadın olacak. Kimbilir nerde, nasıl, kaç yaşında? Bir namazlık saltanatın olacak. Taht misali o musalla taşında. Peki Cahit Sıtkı’nın şiirinde gönderme yaptığı Dante kimdir? “Dante Alighieri (1265 1321) İtalyan edebiyatının en büyük şairidir. Floransa’da doğar. Kuvvetli bir felsefe ve ilahiyat öğrenimi görür. Dokuz yaşlarında iken Beatrice adında bir kızı sever. Başkası ile evlenen, 24 yaşlarında ölen bu kızı hayatı boyunca unutamaz….Dante 7 Nisanı 8 Nisana bağlayan Cuma gecesi, karanlık bir ormanda kaybolur. Gençliğinde sevdiği şimdi cennette olan Beatrice, onun yardımına Latin şairi Vergilius’u gönderir. Vergilius, günahkâr Dante’ye, kurtulmak istiyorsa ahirete gitmesi gerektiğini bildirir. Böylece Dante, büyük rehberi ile Cehennem’i ve Araf’ın bir kısmını dolaşır. Vergilius, Hıristiyan olmadığı için daha yükseklere çıkamaz, yerini Beatrice’ye bırakır; Dante, Araf’ın geriye kalan kısmını ve Cenneti Beatrice ile ziyaret eder. 7 Nisan’da başlayan ve 14 Nisanda sona eren bu yolculuktan, Dante tertemiz olarak yeryüzüne döner.”2 Eserde Dante insanı; Vergilius aklı; Beatrice ise inancı ve aşkı simgeler. Beatrice cennettedir. Dante oraya ulaşabilmek için önce cehennem sonra ara bölüm diyebileceğimiz Araf’tan geçecektir. Sabahattin Eyüboğlu’nun güzel tercümesiyle “Cehenneme Giriş” bölümü adeta dünya cehenneminde yananlara da hitap eder: “Dert şehrine benden gidilir, Bitmeyen azap içine benden gidilir, Lanetliler arasına benden gidilir.” Cehenneme girişte ürküten kapkara bir yazı vardır: “Girenler her umudu bırakın benden içeri.” Dante hocasının elini tutar. Ancak o zaman içi aydınlanır: “Sonra tuttu hocam elimden Güler yüzü ferah verdi içime Ve girdik beraber esrarlı âleme” Fakat içeride insan feryatları bir ses kasırgası halinde dönüp durmaktadır. Dante karanlıkta duyduklarını merak eder ve hocasına sorar: “Korkular sardı içime, dedim: Hocam, nedir bu karanlıkta duyduklarım. Kimdir böylesine azap çeken insanlar.” Vergilius cevap verir: “Gökler leke sayıp atmış onları, Cehennemse alt katına almamış Lanetliler görüp övünmesin diye.” Eserin Araf ve Cennet bölümleri de en az Cehennem bölümü kadar ilgi çekici. Gelin 14233 mısradan oluşmuş “Tanrısal Komedi”yi ve Cahit Sıtkı’nın “Otuz Beş Yaş” şiirini birlikte okuyalım. Yaşama azabını Fransızca karşılığıyla angoisse’ı derinden hissedelim. Hayat yolculuğunda elimizden tutanları, tutmayanları, yüreğimizin götürdüğü cennetleri, cehennemleri, acıları, sevinçleri, kısacası hayatı akıl ve aşkın rehberliğinde bir kez daha sorgulayalım. 2 Cahit Sıtkı Tarancı, Otuz Beş Yaş, Can Yay., İstanbul, 2011 Seyit Kemal Karaalioğlu, Edebiyat Akımları,İstanbul, 1971, s. 11 1 D Ü NY A G Ö S T E R G E L E R İ Dünya GSMH’sinin büyüme hızı CBT 1335/ 13 19 Ekim 2012 52 ülkenin verilerine dayanarak hesaplanan küresel ekonomi, yılın ikinci çeyreğinde 2009’dan sonraki en düşük hızda büyüdü. Bunun en büyük nedeni ABD ve Çin’in büyüme hızındaki düşüş ve Avro bölgesi ekonomisindeki daralmanın giderek hızlanmasıdır. 1990 yılında ABD, dünya GSMH’sinin % 25’ini oluştururken, Çin’in payı yalnızca % 4’lerde seyrediyordu. Bugün ABD’nin payı beşte birin altında inmişken, Çin % 15’lere tırmanmış durumda. Yine de ABD’nin son çeyrekteki katkısı 2005’ten sonraki en büyük değere ulaştı.