Catalog

İletişim ve teknoloji Tek delikten laparoskopik cerrahide bir ilk İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı’ndan Doç.Dr. Umut Barbaros ve ekibi, dünyada ilk kez tek delikten laparoskopik ameliyat tekniği ile dalak, karaciğer ve pankreas gibi karın içinde yer alan organlara müdahale ediyor. Gerçek Zamanlı Web’e Giriş Son dönemlerde hakkında en çok konuştuğumuz konulardan biri geçtiğimiz yazın en çok dikkat çeken internet trendi gerçek zamanlı (real time) web oldu. Murat Kahraman, TTNET Ürün Geliştirme Yöneticisi erçek zamanlı web’i, kullanıcının gelip yeni bir şey olup olmadığını kontrol etmesine gerek kalmadan, bilginin oluşur oluşmaz, anında kullanıcılara iletildiği bir model olarak tanımlayabiliriz. Bu model çok farklı yöntemler ve teknolojiler ile kullanılabildiği gibi sosyal ağlar, arama motorları, haberler gibi çok farklı servisler içerisinde karşımıza çıkabiliyor.Genel olarak bilginin bir akış (stream) şeklinde kullanıcıya sunulduğu gerçek zamanlı web daha emekleme döneminde olmasına rağmen yüksek kullanıcı bağlılığı, düşük sunucu yükleri, sınırsız ve keşfedilmemiş uygulama alanları gibi avantajları sayesinde, kısa süre içerinde online hayatımızın büyük kesimini ele geçireceğini tahmin etmek güç değil. Bu trendi hayata geçiren bazı öncü servislere göz atarsak: Twitter: Bu yıl 3 yaşına basan ve geçtiğimiz yıl ülkemiz de dahil olmak üzere tüm internetin en hızlı büyüyen servislerinden biri olan Twitter belki de gerçek zamanlı web terimini hayatımıza sokan en önemli faktörlerden biri oldu. Twitter ile birlikte öğrendiğimiz bu yeni iletişim şekli sayesinde daha önce sadece çok yakınlarımızla paylaşma fikrinin bile çoğumuza çok saçma geleceği birçok bilgiyi yüzlerce hatta binlerce tanımadığımız kişiyle paylaşmaya başladık. Takip ettiğimiz çok sayıda kullanıcıdan gelen bu bilgileri anında izleyebildiğimiz mikro bloglama servisi birçok kişinin gerçek zamanlı web ile tanışmasını sağladı. Friendfeed: Modelini canlı hayat akışı (life streaming) olarak adlandırabileceğimiz Friendfeed ise, sadece bir buçuk yıllık geçmişine karşın internetin öncü kullanıcıları için vazgeçilmez bir gerçek zamanlı tartışma platformu haline geldi. Gerçek zamanlı arama konseptini de bizlerle tanıştıran Friendfeed geçtiğimiz ay Facebook tarafından satın alınarak başarısını tüm dünyaya kanıtladı. Facebook: Mart ayında gerçekleştirdiği tasarım değişikliği ile durum güncellemelerini gerçek zamanlı olarak sunmaya başlayan Facebook, gerçek zamanlı web’e verdiği önemi Friendfeed’i satın alarak gösterdi. Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg daha önce yaptığı bir açıklamada arama motorunu çok beğendiğini belirttiği Friendfeed’i satın aldıktan kısa bir süre sonra da, bu servisin Tornado adlı sunucu çatısı teknolojisini açık kaynaklı olarak paylaşma kararı aldı. Google: Google gerçek zamanlı web konusunda geç kaldığını kendi de kabul ederek bu konuda çalışmalara başladığını duyurmuştu. Bu çalışmaların ilk meyvesi ise Google Reader üzerinden RSS beslemelerini çok yüksek hızla takip edebilmemize olanak sağlayan PubSubHubbub projesi oldu. Google’un özellikle gerçek zamanlı arama konusunda neler yapacağı ise merakla beklenen konulardan biri. Bu servislerden gördüğümüz gibi gerçek zamanlı web yepyeni bir iletişim şeklini hayatımıza soktu. Bilginin nerdeyse simültane olarak el değiştirebildiği bu yeni iletişim formu, eposta ve özellikle IM uygulamalarıyla birçok benzerlik taşısa da, özellikle çok daha sosyal olması, iletişim mecrasının genellikle diğer kullanıcılara açık olması, kitlesel bilgi paylaşımına müsade etmesi gibi ayırt edici özelliklere sahip. Gerçek zamanlı web’in diğer bir özelliği ise, el değiştiren bilginin formu. Genel olarak bilginin mümkün olan en fazla kullanıcıya, kullanıcı için en kolay ve en uygun şekilde ulaşmasına dayalı bu konsept, özellikle servislerin 3. parti uygulamalara veri paylaşımı için izin vermesi sayesinde bol miktarda farklı yazılım ve uygulamanın kulllanılabilmesini sağlıyor. Örnek vermek gerekirse Twitter trafiğinin sadece %20’si kendi sitesi üzerinden gerçekleşirken kalan %80’lik bölüm platforma API’ler üzerinden gelenler kullanıcılar tarafından yaratılıyor. Bu gelişmeler olurken kullanıcıların karşılaştığı en büyük sorun ise durmaksızın, çok yüksek hacimde bilgiye maruz kalmak. Bu kadar büyük bir yığının içerisinde kaybolmadan doğru bilgilere ulaşmak ise oldukça zor. Bu sorunun çözümü için farklı filtreleme yöntemleri üzerine çalışılıyor. Şu an için en geçerli yöntem ise bilgi kaynaklarının itibarına güvenmek. Sonuç olarak kullanıcı alışkanlıklarının çok hızlı değişebildiği internet ortamında, gerçek zamanlı web’in birçok web sitesi ve servisi için kaçınılmaz olacağı kesin. Uygulama alanlarını ve yöntemlerini daha yeni yeni keşfettiğimiz bu model için şimdiden çalışmaya başlayanlar önümüzdeki dönemde bir adım önde olacaklar. 2 008 yılı sonrasında laparoskopik cerrahinin son noktası kabul edilen tek delikten veya tek kesiden diye adlandırılan cerrahi teknik ortaya atıldı. Bu laparoskopi tekniğinde amaç, kullanılan 3 veya 4 delik yerine sadece göbek içine 1 delik açarak bütün girişimi buradan yapmak. Bu teknikle, Şubat 2009 yılında İstanbul Tıp Fakültesi, Genel Cerrahi Anabilim Dalı’nda Doç. Dr. Umut Barbaros ve ekibi tarafından yapılan “Tek Delikten Laparoskopik Dalak Ameliyatı” cerrahi tarihinde ve dünya literatüründe dünyadaki ilkler arasında yerini aldı. Takip eden aylarda yine İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı’nda aynı ekip tarafından dünyada ilk kez tek delikten pankreas ve tek delikten laparoskopik karaciğer rezeksiyonları (bir organ veya vücut kısmının bir bölümünün veya tamamının çıkartılması) yapıldı. Bu yeni teknikle zor ameliyatların da başarı ile yapılabileceği gösterildi. Doç.Dr.Umut Barbaros, bu tekniği uygulamaktaki amaçlarını şöyle açıklıyor: “Tüm bu gelişmeler ışığında bizler de cerrahi alanındaki hızlı değişimlere ayak uydurmaya ve kimi zamanda bu yarışta öncülük etmeye çalışıyoruz. Tüm bu uğraşı ve çabalar, gelişmiş cerrahi teknikler kullanarak hastaları sağlığına kavuştururken, cerrahi girişim sırasında daha az travmatize olmalarını, daha az hastanede kalarak erkenden günlük hayata dönmelerini sağlamayı amaçlıyor.” Doç. Dr.Umut Barbaros, bu tek delikten ameliyat tekniği ile ilgili sorularımızı şöyle yanıtladı: Tek delikten laparoskopi tekniği ile hangi ameliyatlar yapılabilir? Bu teknikle genel cerrahide en sık yapılan cerrahi girişimlerin başında gelen safra kesesi ve fıtık ameliyatları yanı sıra, dünyada ilk kez bizim yaptığımız dalak, pankreas ve karaciğer ameliyatları ve diğer genel cerrahi girişimler olan kalın bağırsak, mide fıtığı ve adrenal ameliyatları da İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı’nda başarı ile uygulanıyor Tekniğin standart laparoskopik cerrahiden farkları nelerdir? Standart laparoskopide karın duvarında 3, 4 ve hatta bazen 5 delik açılmakta iken bu teknikte sadece göbek deliği içerisinden 1,5 2 cm. tek delik açılarak tüm girişim uygulanıyor. Bunun dışında ameliyat sırasında uygulanan teknik, standart laparoskopideki prensiplerden farklı değil. Kullanılan cerrahi aletlerin en büyük farkı sağa sola açılanabilir olması. Karına girilen trokarlar da bu iş için özel olarak üretilir. Bu tekniği uygulayacak cerrahi ekibin standart laparoskopi deneyiminin fazla olması ve cerrahın çift elini de eşit derecede iyi kullanabilmesi tekniğin uygulanabilmesinde avantaj sağlar. Dünyada ilk kez yapılan bu girişimleri hastaya faydaları nelerdir? Tek delikten dünyada ilk kez yapmış olduğumuz dalak, karaciğer ve pankreas rezeksiyonlarından sonra hastanın ameliyat sonrası ağrısının yok denecek kadar az olduğunu ve yara izinin göbek içinde kalmasında dolayı karında iz kalmadığı görüldü. Özellikle solid organ (dalak, karaciğer, pankreas, böbreküstü bezi…) cerrahisinde çıkarılan organların ameliyat sonunda göbek deliğinden dışarı alınabilmesi de hasta içi yarı bir avantaj sağlar. KAYNAKLAR 1: Seven R, Barbaros U. Needloscopyassisted transvaginal cholecystectomy. Surg Laparosc Endosc Percutan Tech. 2009 Apr;19(2):e613. 2: Barbaros U, Dinççağ A. Single incision laparoscopic splenectomy: the first two cases. J Gastrointest Surg. 2009 Aug;13(8):15203. Epub 2009 Apr 14. 3: Chamberlain RS, Sakpal SV. A comprehensive review of singleincision laparoscopic surgery (SILS) and natural orifice transluminal endoscopic surgery (NOTES) techniques for cholecystectomy. J Gastrointest Surg. 2009 Sep;13(9):173340. Epub 2009 May 2. 4: Edwards C, Bradshaw A, Ahearne P, Dematos P, Humble T, Johnson R, Mauterer D, Soosaar P. Singleincision laparoscopic cholecystectomy is feasible: initial experience with 80 cases. Surg Endosc. 2010 Mar 3. G Genel Cerrahide Son Yenilikler Tedavi amaçlı yapılan cerrahi girişimlerde en büyük sorun hastalıklı bölgeye ulaşmak için yapılan kesilerde, ameliyat sırasında ya da sonrasında oluşan sorunlar. Bunların başında kesi yeri ağrısı gelir. Kanama, yara yeri enfeksiyonu ise diğer önemli komplikasyonlardan. Cerrahi girişimden uzun dönem sonra oluşabilecek sorunlar da var. Bunlardan en önemlileri, yara yerinde oluşan kozmetik kusurlar ve bu yara karın duvarında ise oluşabilecek fıtıklar. İlk olarak, 1980’li yıllarda, gastroskopi ve kolonoskopi sırasında kullanılan ışıklı kamera sistemlerinin tanı ve hatta tedavi amaçlı karın boşluğunda da kullanılmaya başlanması fikri ortaya atıldı ve laparoskopi tekniği geliştirildi. 1987 yılında yapılan laparoskopik safra kesesi ameliyatı ikinci Fransız devrimi olarak tarihe geç ti. Günümüzde artık çoğu karın içi cerrahi girişim, (safra kesesi, fıtık, kalın /ince barsak, mide, karaciğer, dalak, böbreküstü bezi vb.) hastanın karın bölgesinde 3 veya 4 delik açarak, kapalı ameliyat diye de adlandırılan laparoskopik tekniklerle yapılabiliyor. 2004’lü yıllarda ise gastroskopi veya kolonoskopi de olduğu gibi var olan açıklıklardan karın içine girilmesi fikri ortaya atıldı.. Böylelikle NOTES (Natural Orifice Transluminal Surgery) tekniği geliştirildi. Bu teknik sayesinde cerrahi müdahaleler, karın duvarına herhangi bir hasar vermeden, mide/kalın bağırsak/ vajen gibi doğuştan var olan açıklıklardan girerek endoskoplar eşliğinde mide duvarını, vajen arka duvarını veya kalın bağırsağı delip karına girerek yapılıyor. En sık kullanılan yol transvajinal yol ve en sık uygulanılan girişim safra kesesi ameliyatları oldu. CBT 1216/ 7 9 Temmuz 2010