Catalog

TartışmaEditöre Mektup nsan gerçekten değerli midir? Eğitim kurumlannın merkezinde yer alan ve eğitim kurumlannın varoluş kaynağını oluşturan, temelde insandır. Bir değer olarak insan, eğitim kurumlannda ne tür bir anlayışla ele alınmaktadır? Kuşkusuz, söylem düzeyinde, buna verilebilecek klasik yanıt: insan önemli, değerli ve eşsiz bir varlıktır, olacaktır. u gerçekten de doğru mudur? Gerçekten de insan eğitim kurumlarının merkezinde hıçbır on koşul olmadan değer goren bır varhk mıdır? Yaşamın gerçek yuzu, kıtle ıtetışım araçlanna yansıyanlar, eğıtımbılımsel araştırmalar bunun tam tersını gostermektedır İnsan, eğitim kurumlannın merkezinde yer alan, değerli ve eşsız bır varlık olarak algılanmıyor Her gun, psıkolojık ya da fizıksel şıddetle karşılaşan, okul yemekhanesınde yedığı yemekten zehırlenen, okul kurumu ıçınde sureklı "hayır" komutu ıle karşılaşan oğrencının, değerli olduğuna ınanması oldukça zor olsa gerek Hemşireliğin Rolleri Üzerine 1112 2004 tarıhh sayı 925 ve sayfa 20'de Cumhurıyet Bılım Teknık dergıde yayımlanan Sn Atıla Alpoge nın' ılaç tamtmalıkları kımın ıçın" başlıklı yazısı ıle ılgılı olarak yazmak ıstedın Sn Alpoge'nın yazısını okumadan once 0912 2004'te Cumhurıyel gazetesınde ve dığer gunluk gazetelerde "Amerıkalılar en çok hemşırelere guvenıyor" başlıklı haberı okuduğunda bızde nıye olmasın dıye umutlanmıştım Sn Alpoge'nın yazısını okuduktan sonra umudum yıne zayıfladı Neden mı? "Ilaç tamtmalıkları kımın ıçın" dıye Sn Alpoge sorgularken, hedel kıtle ıçınde hekım, eczacıyı gostermış ve parantez ıçınde de hemşırelerın bu kıtleden sayılıp salıymadığını sormuş Oysa kı prospekts dedığımız bu ılaç tamtmalıkları, tabıı kı kullanıcısı (ekonomı dılıyle tuketıcısı) olan hastalar ıçın olmalıdır Nasıl kı konserve yıyecekler ya da temızlık malzemelerı aldığımızda uzerınde kullanıcsının anlayacağı şekılde kullanım lalımalı ve uyarılar soz konusu ıse ılaçlar ıçınde hastanın anlayacağı şekılde uyarılar olmalı Pekı hasta evde degıl de hastanede yatıyor ıse o zaman ılacın kullanıcısı hasta adına hamşıre değıl mıdır' Hemşıre, ılaçları hastaya uyguladığında hastanın hastalığı hakkındakı gelışımını ızlemek ıçın (tabıı hemşıreye duşen hasta sayısı fazla değılse) ılacın olumlu ve olulmsuz etkılerını bılmesı gerekmez mC Ustelık hemşıre oğrencılığınden ıtıbaren ılaç uygulamalarıyla ılgılı dogru hasta doğru zaman, doğru ılaç, doğru doz, doğru verılış yolu gıbılı ılkelerı oğrenmektedır Hastalara ılaç uygulaması hemşırenın enerjıstnın ve zamanının çoğunu almaktadır Hastada ılaca bağlı bır yan etkı gelıştığınde ılk fark edecek gunduz ve gece boyunca hastanın yannıda bulunan hemşıredır Boyle bır durumda hemşırenın reçete ve rıcı ılışkı ıçınde bulunduğu hastanın hekımıne durumu bıldırmesı ve acıl onlemın alınması gereklıdır Kendıme hep sormuşumdur hastaneye ılaç tanıtmaya gelen ılaç fırmalarının tanıtımcıları neden hep ılaçların hasta uzerındekı etkılerını hekımlere tanıtırlar da ılaçları hastalara uygulayan hemşırelere, ılaçların etkılerını ve yan etkılerını tanıtmazlar1 Bu noktada ılaç tanıtımcılarına çok yonlu ış duşmektedır Evet ılaç uygulaması hemşireliğin bakım ve tedavı uygulama rolunu ıçerır Toplumun değışım ve gelışmesıne paralel olarak gunumuzde hemşireliğin de rolleri gelışmıştır Hemşireliğin basjangıcında sadece bakım uygulama rolu var ıken tarıhsel sureç ıçınde fıastaya eğitim, meslekı araştırma, kordınasyon rollerının yanı sıra gunumuzde ekonomıst rolu ve hastp hakları savunucusu rolu de soz konusudur Toplumun sağlık guvencesı olanhemşıre, rollerını etkın bır şekılde yapabılmesı ıçın devletın ve toplumun desteğıne gereksınımı vardır Ilk once gunumuzde yetersız kalan 1954 yılından berı geçerlı olan Hemşırelık Yasası nın değışerek yasada tanımlanan yardımcı hızmetlı sınıtından çıkarılıp dığer sağlık dısıplın uyelerı ıle ozluk haklarda eşıt duruma getırılmesı gorevyetkı ve sorumlulukların yenıden belırlenmesı gerekmektedır Hemşırelık temel eğıtımın unıversıte duzeyde olması bır zorunluluk olmalıdır Toplumun kalıtelı sağlık bakımı alma hakkı vardır Bunu da sağlayacak olan hemşırelerdır 0nun ıçın toplum, parantez ıçıne komadan hemşırelerden bunu beklemelıdır Yoksa 'çuruk elma kokuları her yanayayılır Yard Doç. Dr. Meral Madenoğlu Kıvan Istanbul Unıversıtesı Bakırkoy Sağlık Yuksekokul emıl mmkvanc@yahoo coı B Yazılı ve gorsel basında, eğitim kurumlannda yaşanan ve ınsanın değersızlığını çağrıştıran, ınsana karşı eğitim kurumldnnın sevgısızhğını yansıtan yığınla haber çıkmaktadır Bu haberler, duyumlar, tek tek bıreysel yaşantılar ve toplumsal gozlemler, ınsanın eğitim kurumların dakı değerlılığıne ılışkın kuşku ve kaygıları artırmaktadır Bır yanda ınsanın değerli olduğunu her fırsatta dıle getıren bır kuramsal soylem dığer yandan acıları, kaygıları ve yara berelerı ıle yaşama yansıyan reel durum Kuramsal soylem ıle reel durum bırbırının zıddı bır gorunume sahıptır Neden? malıdır İnsanlar bırbırlerıne benzemezler Insanlar bırbırlerınden farklı duşunup, olgu ve olayları bırbırlerınden farklı algılarlar Insanın sosyal yaşamındakı zen gınlık ve çeşıtlılığının kdynağı ınsanın farklılıgıdır Bu farklılıkldrı, temelde kulturel farklılık, dıl farklılıgı, bılışsel farklılık, duyuşsal farklılık, fizıksel farklılık olardk ele almak mumkundur Bu farklılıkların olmadığı bır dunya, ınsanın her an ay nada kendını seyretmesı gıbı bır şey olurdu Bu ıse sıkıcıdır Oyle ıse bır ınsanın, bır başkasını kendısıne benzetme çabası ınsanın ınsana yaptığı en buyuk kotuluktur Çunku, yaşam sıradanlaşacak, rıtım ve çeşıtlılıgmı kaybedecektır Oyle ıse, insan olmak de Anne ve baba çocuğunu sever, çünku kendısıne benzer Annebaba, çocuğunu onaylar, çunku kendı davranış kalıplarını onda gorur Bu tur çocukluk surecı, bılınçaltı sureçler yoluyla, şunu oğretır bıze, benzerlıklerı aramak, bulmak ve sevmek, farklılıklara ıse dırenç gostermek Çocuklar buyuyup annebabalarından farklı olduklarında, farklı davrandıklarında, farklı soylemler gelıştırdıklerınde, çatışmalar da başlar Bız bunu farklı savunma mekdnızmaları ıle bastırmaya çahşırız Oysa olan basıt ve doğaldır Çocuğumuz bızden farklıdır Bızım tahammul edemedığımız, ışte, bu yaşama yansıyan farklılıklardır Evde, okulda, sokakta, ınsandan ıstenen şey hep aynıdır Sosyal kabullere uygun davranışlar sergılemek Kuşkusuz kulturel varlıklar olarak, kulturun de bır parçasıyız ama oncelıkle bıreyız Bırey olmak ıse farklı olmaktır Bıreyın dığerlerının de kendısı gıbı farklı olma hakkına sahıp olduğunu bılmesı, ondan doğaçlama olarak beklenecek bır şey değıldir Bu nıtelık onda, aılede ve okulda eğitim sureçlerınden geçırılerek gelıştırılebılır. Ama ne yazık kı, kulturel bır kurum olarak aıle, külturel ve ıdeolojık bır kurum olarak ıse okul, bıreye surunun bir parçası olmayı oğretır Surunün bir parçası olmayı öğrenen ınsan, bıreyınsan değıl, ıdeokulturel ınsan olmayı oğrenır Bu ıse, tek bakış açısı ıle evrenı anlamlandırma, fdrkhlıkları ortadan kaldırma isteğı, benzemeyenı dışlama ve yok etme ısteğını doğurur Bu algılarla yetışen ınsan ıçın; "ınsan değerlıdır AMA kendısıne benzıyorsa", "ınsan değerlıdır AMA kendısı gıbı duşunuyorsa", "ınsan değerlıdır AMA kendısı gıbı algıhyorsa", "ınsan değerlidır AMA olgu ve olayları kendısı gıbı anlamlandırıyorsa", "ınsan değerlıdır AMA ÖNERMENİN ÇÖZÜMLEMESİ Bu sorunun yanıtını oluşturabılmek ıçın oncelıkle, "insan değerlıdır" onermesını çozumlemek gerekır Gerçekten de insan değerli mıdır' "insan değerlıdır" dendığı zaman kastedılenlerı sıralamak analızı kolaylaştıracaktır; * insan kavramı, zamandan bagımsızdır. Geçmışte, bugun ve gelecekte insan denen canlı, başka hıç ekleme ya da çıkarma olmadan, on koşul konulmadan değerlıdır * İnsan yapmak ıstemedığı hıçbır şeye zorlanamaz, ancak neden sonuç ılışkısı ıçınde teşvık edılebılır Okul ınsanı teşvık etmez, değışmeye zorlar. Değışmeye zorlanan insan kendını değerli hıs.setmez * insan denıldıgınde soyut bır varlık kastedılır Sarı, sıyah ya da beyaz değıldir insan, "fransız", "ıngılız", "arap", "turk", "amerıkalı", "afrıkalı" ya da "asydlı" değıldir insan Uzun ya da kısa değıldir insan Çırkın ya da guzel değıldir insan insan sadece insandır, once insandır Duşunen, gulumseyen, başkaları olmadan yaşamayı beceremeyen sosyal bır varlıktır insan * insan denıldıgınde farklılık anlaşıl mek farklı olmak demekür Insdn değerlılığının olçutlerınden bırı de, ınsanın fark lılıgıdır Eger, insan değerlıdır denılıyorsa, yapılması gereken şey farklılıgı benımsemek, onaylamdk ve TEŞVIK ETMEKTIR Insan kendısıne benzeyenı elbette kı sever, onemlı olan benzemeyenı sevmektır Insanın amau, farklı olanı aramak, bulmak, sevmek ve ondan beslenmektır Insanın zengınlığı farklılıgı olduğuna gore, yapılması gereken de farklılığa tahammul etmek değıldir. Tam aksıne farklılıkları teşvık etmek ve sevmektır Bır ınsanın bır başkasını sevmeme gerekçesı olarak ılerı surduğu farklılıklar, aslında, ınsanın ınsanı sevmesı ıçın gereken on koşuldur Insanın benzerını sevmesı, aynada kendısını opucuklere boğmasıdır Gorulduğu gıbı, çoğunlukla, çoğu ınsanın kurduğu "ınsan değerlıdır" cumlesı, ne yazık kı papagan gıbı tekrarlanan, dennhğı ve ıçsel karakterıstığı anlaşılmayan, analız edılmeden yuzeysel anlamı ıle kullanılan bır slogandan başka bır şey değıldir İnsan değerlıdır nokta, cumle artık bıtmıştır Değerlıdır kelımesınden sonra kullanılacak "ama", "lakın", "fakat" gıbı kelımeler, ılk soylenenı şarta, norma bağlamaktır, dolayısıyla da ınsanın aslında değerli olmadığını soylemektır. Oyle ıse. INSAN DEĞERLIDIR Mehmet Yapıa myapıcı@aku edu.tr AKU Eğitim Fak.ANS Kampusü, AFYON 929/20 8 Ocak 2005