Catalog

Yabancı dil karmaşası2 N edır bu bağımlılık yaratrnış soıun çozrno aıaçları 7 • " Bır tanıdığın veya tanıdığm tanıdığmm tamsıklı ğuu ıstısmaı etmek" • "doğrudan ve/ya dolaylı ruşvet veı mek" • "yasal ve/ya ahlakı kuraildruı etıa fmddiı dolaşmak", • "ıstemeye ıstemeye sıneye çekmek", • "kader olarak kabul etmek" • "bu baskasına ıhale etmek", • "goımezden gelmek" • "sotundan uzak duımak" ve bunlarm çeşıtlı ton ve büeşunleıı, bügı ve onurı araçlaıı olan dü, yabancı dıl egıtun ve bılım Ue sorun çozmenın "dalıa uc\u" dlteııidtıfleudıı Bır kural gıbı genelleştırmek doğıu mudur bümmez dina " bu soıuııun çeşıtlı çozum yollaıı ıçınde en kolay olana yonelınır ve bu yol zanidiıld bağmüüık yaıatu" gı bı bu doğa yasası var gıbı gorunuyor Bıı "kolay" ve "alışılmış" yollaıdan vaz yeçünıedıkçe, "zoı ve alışümamış" konumddkı araçlar devreye guemeyecek, suretâ kullaıulıyoı (gıbı) yapılacaktır Alışkanlık yaıatnıış bu yollarm her bı ıı değeıleı sıstemımız ıçrnde dallannuş bıret sosyal lumoıduı (bkz wwwtınaztı üzcom/yazıphp4 9 ıd~b61) Bu tumorleruı yok edılmeleı ı ancak sıstemlı ve yayguı bır çabayla ulabüıı ve kaldırabüeceğı sorumluluklaıla yuklenen ve sayılan "kolay" sorun çozme yollaıı kapatılan bır çocuk doğanın kendıne lıedıye ettigı rnera kı eğeı ozel yollar ıle oldurulmez ISP nederuyle "bügı yoluyla sorun çozmeyfyı brr alışkanlık olarak edınecektır Aıaştrrmak ve oğıenmek boyle bu çocuğun hıç farkında büe olmayacagı doğal ozellıkleıı halıne gelecektır Eğıtırn suıecuun aüe ayağında yapılması geıeken budur Sorumluluk ver ucuz yollaıı kapa meıakını olduıme 1 Aüe ıçmde bu şansı kaybetmış oldiüaı ayncn bedensel veya zıhırısel engeliüeı gıbıdu ve ancak ozel ügı üe bügı yoluyla sorun çozrneye yoneltüebılırler Bunu hedeflemış bır okul Mstemının nasıl olması gerektığı ayrı bır konuduı (bkz Okulda Yeıu Eğıtırn Aıalık 2000, Beyaz Yayınlan, Istanbul) Heı ıkı grup açısrndan da ya bancı dü eğıtımuun çeıçeve çızgüeıı şoyle çızüebürr • Okul yaşmdakı çocuklaı ozelkkle de ana ve ükoğretım ya bancı dıl yoluyla sorun çozme gıbı bu hedefe sahıp değıllerdır Zorlama (tehdıt ceza odul) üe ancak ez beıe belleıler ve bu yolla ancak bır papağan kadaı katma değer yaıata büııleı • Bu yaşlardakı çocuklaı ın ya baııcı dıl oğıoıımeleıı ıçın getPk aıle, gerek okul ve geıekse kıtle üeü şun aıaçlan yoluyla 'ağzından / kalemınden çıkanrn farkında ohnaya yonlendırümeleıı gerekır Anadıllerrnde kullandıklan masa sandalye kardeş vb sozcuklerın "ne denıek olduğu şu demektu Bunlann duyu orgarüaıınıızm somut olaıak algüadı Özelde yabancı di lin, genelde eğitimin ve bllimin birer sorun çozme aracı olamayışları, on ların ancak süs, ovunme aracı, yüzeysel farklılıklar yaratma gibi amaçlarla kullanımına yol açmıştır. Kişiler ve kurumlarm sorunlarını çözmekte kullandıklan araçlar, dil, yabancı dil, eğitim ve bilim değil, onların bağımlılık yaratmıs alternatifleridir. mak yerıne yabancı ve krmı Turkçe soz cukleıuı yapüaıuıdakı az sayıda on ve ard eklcrı veıerek bunlardan ne çok sozcuk atetüebüeceğuu gostermek orüar ıçrn heyecan vencı olmaktadu ( bkz Ezbersız Eğıurn ıçmYol Hantası sh 322) Bu temel yabancı dü kıtdplaımm (uıt toductıon) cütleıı ıçuıdeküeı kesuüıkle olamaz "Ben Arıtmetığı nıye oğreneyrm7" sorusuyla "yabancı düı ruye oğreneyun 9 " so lulaıuıın temelleıı aynıdu Ilasınde de ük goze çarpanamapek ışe yaıamayan ya rutlaı vaıdıı " Gundelık yaşamında hesap geıektı ren dururrüarda kullanmak" ük bakışta arıt metığm varlık nedenı (bkz Mısyon wwwtı naztıtız com/yazı php4'ıd= 131) gıbıdır Ama bır ışe yaramadığı da hemen qoıule buır Çunku bu yaıutuı aıdmdan " ee pekı o/leyse ne yapalım9" gıbısuıden bu çıkmaz sokak gelu Halbukı şoyle bu temel rıeden daha arüamlıdır Tum yaşam, ıhtıyaçlar ve ımkân ları denkleştırme çabasıdır Arıtmetık bu çabanın aleüdıı Yabancı dıl ıçın de boyle bır temele ve bu temelın çocuk ve gençleı ce benunsenmesıne ıhtıyaç vardu Yabancıdil neye yarar? Tuı ıstlerle konuşrrıak loman oku mak" "ış ılarüdruıuı talebuıı karşüamak" "ar kadaş edınmek" gıbı hedefleı bu düı layıkıyla hern de zevkle oğrenmeye yeterlı ıtıcı gucu sağlayamaz Burüaı 'çatpat' du zeylı hedefleıdu Ana düm gundelık yaşam ıçın gereken basıt kavrarıüaıı ve o kavıamlaı ıçın geıeken bırkaç yuz sozcuğu dışmdakıleı fazlaca ısme yaramayan bu çocuk veya gence yabancı dü oğretüemez oğretrrıek ıçm çaba da harcaıuuamalıdu O çaba da ha yuksek hedeflerı olan ya da daha yuksek hedeflen sahıplenebüecek olaıüaıdan çaluımış bır çaba olacaktır Ana dılrnı bu soıun çozme aracı ola ıak kullannıa beceıısı edınen bır kışı oğıeneceğı yabancı dıluı ana düındc buluıuna yan daha yuksek değerlı kavranüarı yoluy la yaşamııu kolaylaştuacak. zenguıleştue cektn Ama bunun on koşulu ana düırıdekı korıuşma açısından 'sesçücaıma' duzoym den "bu anlam ıfade etme" duzeyıne geçıştır Çocuk ve gençleı ımız üe erışkuüerımı zuı ıçınde bu geçışı yapabümış olanları bu lup yabancıdü oğretme çabalaıumzı kı aı tık o oğıetme değıl onlarm oğrenme çabalarrna katkıdır oralata yoıüendıı melıyız Toplum mühendisliği Bu yollar toplumun once seçkm tavıı lı kesımleımce soma da çoğunluğunca "ayıp" olarak kabul edıldıkçe onların yeıle ı uu bılyı egıünı bılım gıbı yuksek değer alanları almaya bdşlayacaktu Kırrulerınce 'toplum muhendıslığı" nayılabüecek bu yaklaşım "toplum değer leımııı turrıoıleıden aımduüması" olarak ozetlenebüır ve kotu kullaııımlara da peka la açıktu Buıleıı kendı kafalarındakı dunyalan, yme aynı yaklaşımla değerlerm tu rrıor sayılanlaı ındcu ı aı u ıdıı üması gerçeklcştumeye çalışabılııler ve bu zateıı uısaıı lık tdiıhı boyuncd hep olagelmıştu Ama gonınen o kı başka bu çıkış yo lu da yoktut Hasta toplunüaı (R B Cdgeı ton SıckSocıetıes 1942! TheFreePıess) ya yok olacaklaı ya kendıleıını ıyıleştırecek yollaıı kendılprı bulardklardu Toplum mu hendıslığuıuı haklı olaıak aşağılanan "dış tan mudahalen" değerler sıstemı yemden yapıldiıduma guışmüen üe, hasta toplumlaıa ozgu bır demokrası yolunun aıasmda kı fark ışte budur Bu surecı kımın başlatacagı kımlerın destek vereceğı, butunuyle lopluruaal duıamıkleıuı çıktüarıdır Ama ne ıedcyse kesın olan bu surecın, suadaıüığm (bkz Tragedy of Commons, http //dıeoff org/page9b htm ) eserı olamayacagı dır Seçkrn tavıı sâhıbı ve aralaıında daya nışma ağları kurabüen yurttaşlara salup olup olamamak bu toplumun kadermı be luleyecck gıbı gorunuyor Aılesı ıçınde "meıak" duygusu çeşıtlı nıasunı yollaıla koreltılıp okulun bügı pompalayıcı eleyıcı mekanığıne terk edüen çoeuklaıımız ıçın yapılabılecek şpyleı rıe vazık kı çok azdıt En kuçuk yaşlaıdan ıtıbaren belulı 864/12 gı duyularla bağlantısının tam olaıak faıka na vaı mak Heyecan verici olması için Yabancı dü oğremmmm ternelı Tuık çe'nuı (ana dıünuı) bu yuksek hakımıyet duzeyınde kullanüması, dalıa ıleı ı smıflaıdd (orta lıse) ıse Tuıkçe dılı ıçrnde mevcut dığeı kokerüı (Arapça Farsça Yunanca Latuı ce gıbı) sozcukleıınTuıkçe'dP ne anlama geldığrnın farkrna vardırümasıdıı Orta okuldan ıtıbaıcn, termometıeıım sıcaklık olçer kalorımetrenın uı olçeı kalorüeı uı ısı yayan dcmıı vbg oldugunun farkmda olan çocuklar üe burüarı bııeı ses" olaıak aynen papağan gıbı tekrarlayan çocuk ve gençler ara.sındakı faıkı du şunebüıyoı rrıusuııuz' TV haberlermde ve hava lapoılaıuı da hava sıcaklıklaıı yeııne ısrarla "ısı dere cesı" dıyen eğıtımlüer yerıne ağzmdan çı kanı bılen rnsanldi boyle yetışebüır Aküda az şey tutup ıhtıyaç oldukça bu az şeyden tuıetmek çocuklaı uı çok sev dığı ve do en doğru bügı saklama yulu duı Yabancı dü konusunda noımal olarak heııuz pek bır hedefı olmayan çocuklaıa yabancı dılın kalıplatı gıameu okunuş uı cekkleıı gıbı •jaçmalıkları oğretmeye ÇLÜIŞ Dil çözülmesi Okullaıda yabancı dü oğrenımının hedefı "düı çozulmuş papağaıüaı" yetıştu mek olmamalıdu Dü çozulmesı ancak so mut hedefler eduıdücten soma olabüu Oy le bır durumda ıse ıstenüse dahı oğrenmesrne engel olunamaz Okulun yapması ge lekerı bu suıecm kolaylaştırılması ıçm lıazırlıktır Sozcuk kokerüeıuıuı (etunolojı) he yecanlı seruvenı on ve ard ekler ve kokleı yoluyla sozcuk turetme Tuıkçe'de buluıı mayan kavıamların heyecanını tatmak Turkçe'de kullanılan bukaç bın dolaymda Latınce kokerüı sozcuğu fark etmek ve bu gıbı unsurları ıçeren bu yaklaşım bu hazu lığı oluştuıacaktu Bu tur yetışmış çocuklaı okulda lngı lızce Almanca ya da Fıansızca konuşama yabüırler Amayaşamlaıuunbu noktasuıda gerek duyarlarsa ıhtıyaçları nedenıyle Lspanyolca ya da Çuıce oğıenebüulet O hal de once bız kendımıze şu soruyu deruı bu ıç sessızlık halı ıçmde soidlım "bız ne yap mak ıstıyoı uz°" Tınaz Titiz Okuldan beklenen ne? Okul kutumunun yabancı dü konusunda verrnebi beklenen anlamrnı tam bümedığı ne ışıne yaıayacağı konusunda net olııiddıgı "sesler çü<aımayı ogretmek" değüdır Bır ana okulunddkı 3 5 yaşuıdakı ço cuklaıın l'den 10'a kadar yabancı dılde saymaları ya da basıt gundelık konusmala ra alıştuümalan bır papağanın sayı saymasmdan farklı mıdıı 7 Hdttâ ana dılı Tuıkçe olan bır çoruğun l'den 10'a sayması ve buıüat uzeıuıde 4 ışlem yapması "denklık" kavramı oluşmamış ıse ne değer taşu Burüarı bu başka dü de yapması bu değer taşu mı ? Yabancı dıl konusunda kışı sayısı ka daı ozgun hedef olabüıı Bu denlı farklı hedef tek tıp bır oğretıyı ezbeıe belleterek oğretılemeyeceğrne gore çocuk ve gençleı açısmdan oncelıkle yapüması gereken bu farklı hedeflerın uzerınde yapüanabüeccğı bu temel uışa etmeye çaüşmaknr