Catalog

aştı ları, kendi yaptıklan Hk onları yanında llanan tek kuş.... anlamak ıçın zaman ve bırçok deney gereklıdır Kargalar buyuk beyın olmadan da karmaşık aletler ydpdbıldığmın orneklendırler Bu sapta malar kendı evrımımızı daha ıyı anlamamıza yardımcı olabüır Belkı de dtalarımız sandıgımız kadar karmaşık aletler yapabüme yeteneğme sahıp değıldüer Yenı Kaledonya kargalannın beymlenmn daha yakından ıncelenmesıyle ozel kabüıyetlerı hakkında daha fazla bılgı edı nüebüır Kacelnık Şanslıysak bu hayvanlan dı ğerlerınden ayıran beyındekı ozel gelışımlerı saptayabılınz Kargaların moral bozan kentliliği Fenerbahçesı Parkı'nın bır koşesınde kıyamet kopuyor, ama goıen yok Adeta doğa' hayvanlar alemını toplamış kendını kanıtlıyor Mınık serçeler Yurumek yerıne sıçrayan o tombul goguslu kuşlar Savaşı ük başlatan onlar ashnda Yerdekı kınntıları yerken bır ıla tane de karınca atıyorlar mıdelerıne Ancak pek fusat bulamıyorlar Hemen başlarına kargalar uşuşuyor Serçelenn şırınlıklerıne ılgı gosterenlenn gulerek attıklan lokmalar çırkınlıklermden yuz bulamayan kargaları doyuruyor Suru halınde gelıp etrafi kolaçan etmeye başhyorlar Agır adımlarla sankı ellennı arkada kovuşturmuş gıbı denetlıyorlar otlarm arasını Tabıı hemen oracıkta kabak gıbı sırıtanı da goruyorlar Onu goren karga dığerıne ışaret edıyor Sırayla onunden geçıyorlar O ıse çıçek kumesrnın ortasına kafasını sokmuş kuynıgu havada gorunmedıgını zannederek aklı sıra bır ıkı karga kolluyor Fakat hıçbır canlının bır kargayla başetmesı oyle » * . Nereye gıttıklermı ızledım Çok degıl, bırkaç ağaç otedekı muülugun altına gıttüer Turıng'ın çımlerı sulamak ıçın hazırda tuttugu hortum her zamankı gıbı sıkı sıkıya musluga takılıydı Içınde su kalmış olsa gerek ırı damlalar sızdırıyordu Buna ınan kolay olamaz Buna şu yanm a k â kedı de dahıl Ben de bır kedısevenm ancak dogrusu halıne pek acıdım ve hatta fare neslının kedüerden sonra tukenecegıne kanaat geürdım Tek tek burun kargalar onun pusuya yatügını gorduleı ayaklarının ucunda yuksehp gagalarıyla avcı kedıyı (') bırbırlerıne gosterdıler dalga geçer gıbı onunden resmı geçıt yaptılar fakat bızımkı hala pusuda atla mak ıçm firsat kolladı Sonunda atladı dd Tabıı butun kargakr bır ağızdan dalga geçerek havalandı mayacaksınız ancak kargalar y ğk sıraya gırdüer Sırası gelen *^ muslugun uzerıne çüap gagasını hdfıfçe eğerek suyunu ıçtı thtıyacını gıderen çımlere yayüdı kalanlaı da hıç sırayı bozmadan damlalan agzına duşurmeyı surdurdu Aklıma bız ınsanlann halı gelınce turdeşlerımden bırısı daha bu sahneyı gordu mu dıye utanarak etraüma baktım Sonra ıyıce moralım bozuldu Çantamı, kıtabımı alıp kalktım parktan Otobuse bınecektım kı durağın dolu oldugunu gorunce vazgeçtım Ne olur olmaz bır karga duraktan geçecek olsa en azından ben rezıl olmak ıstemedım Devrim Sevımay [email protected] Ayrıntılı düşünme Bu qelışımlerden en onemlısı ılerı duzey de detaylı duşunebümedır yaıu beynın bır tarafırun belırlı grevlen yerıne getırmek ıçın uzmanlaşması Etıaflıcaduşunebılmenın beynınyeter lılıgını arttırdıgı duşunulur Oınurgalı hayvanlarda beynın sol tarafı karmaşık ve serı meydana gelen qorevler ıçın uzmanlaşırken goıev zor kştıkça beynın duşunme yetenegı de gehşır In sanlarda beynın sol tardfı dıl ve konuşmayı yonetır ve bunun sonuçlanndan bınnın de sağ elı mızı kullanmamız oldugu duşunuluı Başka hıçbır tur sağ ehnı kulldnıridya bızım kadar meyülı degıldır Yenı Kaledonya kargalarıysa buna çok yaklaşır Hunt pandanus yaprdklarının bır çogu nun sol taraftan kesıldıgını belırtıyor Bu da kuşldi m gagaldrının sağ tarafını kullandıklaı ını gos terıyor yanı sağ elını kullanmaya eşdeğer bır hareket Geçen yü 4 bm pandanus aletı ıncele yen Hunt ve arkadaşlan bu ozellıgın adadakı tum kargalar ıçın geçerlı oldugunu saptadı Fkıp bu saptamdlaıa gore kargalann beyınlerırıın sol taıafının alet yapmak veya belırlı ışler ıçın uygun aletlen yapmak ıçın akıl yurutebüme uzerıne uzmanldştıgına ınanıyor (Nature sayı 414 s 707) Hunt Yenı Kaledonya kargalannın sosyal davranışlarını ve yaşam tarzlarını ınceleyerek dtalarımızm aletler konusunda uzmanlaşmaları hakkında bılgı edınmeye valısıyor Bu olaganustu yetenek hangı şartlarda ortaya çıkmıştır? Her ıkısı de sosyal yaratıklar olan ınsan ve karga, kompleks beyne sahıpür Beslenme konusunda her ıkısı de aşırı ürsatçı ve bencıldır Alet gelışürmelerının en onemlı nedenıyse kısıtlı olanaklan olabüır Kargaların ve ınsanların ataları yaşamaları ıçın gereken fizıksel uyumu sağlayamamış ve bu nedenle de ddvranışlannı degıştır mek zorunda kalmış olabıhrler Hunt "Karmaşık dletlerın uretümesı ıçın gereken bıkşsel yeteneklerm evrımı boylece gerçekleşmış olabdır Yenı Kaledonya kargalan bıze bu yaşamsal yeteneklerın neler oldugunu verebdırler" dıyor Kaynak New Scıentıst 17 agustos 2002 Turkçe Bılge Eser llll Kargalar ve başka kuşlaria ilgili anılar Kargaya benzer siyahi bir kuş, kafesin içinden "bu ne şirin kız" diye sesleniyordu.. L ondra da ogrencı oldugum yıllarda bazen hafta sonlarında Crystal Palace Park dıye bır parkta yuruyuşe gıderdık Bu gezderden bı rınde sanınm 1964yazındd buyukçe bır kafes ıçınde kuçuk sıyah bır karga goiTinumunde bır kuşun "Hvıt hvıııt1' dıye bır guzel ıslık çaldıktan sonra ancak bır ınsdiıın seslendırebüecegı bır netlıkle 'VVhat a 1 1 1 pretty gırl " (Bu ne şırın kız ) dedıgım duydugum zaman "Boyle bır şey olamaz Herhalde bu kuşun bogazına mınyatur bır hoparlor yerleştırdıler ' dıye duşundugumu anımsıyo rum Rossını nın Hırsız Saksdgan operasının çalınan bır yuzugun sorumlusu olarak evın hızmetçısım suçlamalanna en sonunda yuzugun bır saksağanın yuvasında bulunmasına dayandıgını büırsıruz Kımı sozluklerde " knovvn for ıts mıschıevous beha vıour ( dfdCdiıca davramşlanyla bılınen) bır kuş olarak tanımlanan saksaganlarla ılgüı bırkaç anımı aktarayım ODTU yerleş kesıne sık aralıklarla çop kutusu yerle^tıııldığı gunlerde ıdı Bakıyorum kımı kutulaım çevıesı çop dolu ıçı neredeyse boş Al lah Allah" dıye dusunuyorum 'kutunun yanma dek gıdıp de çopu kutuya degıl dışına atmak ne tur bır gorgu' Bır gun sorum lusunu yakaladım Saksaganın teh kutunun kenanna oturuyor gagasını kutuya daldınp bır şey çıkarıyor ışıne yarayan bır şeyse alıp gıdıyor degılse pat kutunun dışına1 Aradıgını bu yolla daha kolay bulacagını keşfetmış Bır başka gun bır çıft saksagdnın henuz uçamayan ama otlar arasındd koşuşan yavrulannı bır kedıye karşı korumalanna tanık oldum Kedıye nasıl saldınyorlar1 Sonundd kedı çekıp gıtmek zorunda kaldı Son konuda başka kuşldr dd geıı kalmıyor Sekız yaşlanmda falandım "Ma|t 9 u şımdı Kıbrıs m guney kesımınde kalmış bulunan Geçıtkale koyunde çocukların kırlarda gezınmelerı gunuydu Başka çocuklarla boyumuzu aşan bdşdklar ardsmda yururken bırden ayaklarımın dıbınde bır kume keklık yavrusu gordum Cıvcıvlerın ne sevımh şeyler olctugunu bılırsınız bır de bunların mınyarurlerım duşunun1 O yaşın verdığı çevıklıkleJtffbriea^Şdcalayıverdım hemefl aıdından da Ben bunu ne ya parım 9 Nasıl beslerım' dıye duşunmeye bdşlddım DerkaBMttgöjlhıİfoHîlıgunu bırkaç mett&0*emde yerde tepınrnekte oldugunu gordum Hemen yavruyu bırakıp anasına y o n e l d ı ^ ^ o ^ ^ p p gıttı1 Bır guzel rolyapıyormu* Kekbklerın zekâlarına bır ornek de 199395 yülan arasınd^gorevlı oldugum KKTÇd^kl.tür arkadaştan dınlemıştım Av mevsımı olmasına karşın korkusuzca yol kenannda gezınen keklıklen gordugumde şaşfcıBjıjS|Bi gızleyememıştım Bunun uzerıne arkadaş oranın askerı bolge oldugunu açıkldinış kekbklerın bu bolgelerı saptayıp göf^rtterı buralarda banndıkldrını alw şam uzen suruler halınde kendı yurtlarına uçtuklannı anlatmıştı Türker Mirata, ODTU Oğretım Uyesı 810/9