Catalog

Etkileşimli iletişim teknolojisi Sesin doğallığını korumak herhangi bir gelişme görülmedigıne parmak basan Rosenfeld, yine de uygun denetimli deneylerin sürdürülmesi gerektiğine inanıyor. Birbaumer de, sinirsel geribeslem yönteminın gerçekten işe yarayıp yaramadıgını anlamanın tek yolunun denetimli deneyler yapmak oldugu göruşünde Rosenfeld'e katüıyor. Birbaumer beş yüdır yöntemin sara hastalıgına çözüm getirip getırmediğini araştınyor. University of Southern California'nın Entegre Medya Sistemleri Laboratuvarı'nda Profesor Chxis Kyriakakiı ve ekibi gelecegin sesini geliştirmeye çabalıyor. Son yülarda ses üe ügüi urünlerde buyuk bir patlama yaşanmasına karşın, büim adamları sesi yonlendırme ve guçlendirme konusunda birbirleriyle yanşıyor; başka bir deyişle ses duvannı yüanaya çalışıyorlar Kyriakakis'in çakşmalan "Sanal mikrofon" adı verilen bir teknolojının bir parçası Burada amaç, dijital bir ustahkla degişık yapıda, uç boyutlu ses yaratmak Sonuçta ortaya uygulanabüırbgı yuksek bir teknoloji çıkacak. Bu, muzık konusunda uzmanlaşmaya benziyor. Ornegin mono veya stereo ses kayıtlan, konser salonu kalitesinde çok kanallı ses haline getırüebüecek Stereo üe ses onden geliyormuş duygusu uyandınr. Sanal mikrofon projesınde ses hem onden, hem arkadan, aynı zamanda hem aşagıdan, hem de yukandan geliyormuş gıbi bir etki yaratır. Kyrıakakıs bu buluşunu şoyle gerçekleştirdi: Konser salonlanna giderek , dort bir yana mıkrofon yerleştırıyor. Bunlarm sesı nasü aldıgını kontrol ettikten sonra, ses kaynagının algontmasını ayrıntüanna kadar ıncehyor. Butun bu hesaplamalardan sonra varolan mono kaydı alıp, varolmayan mıkrofonlardan çüayonnuşcasına canlı bir dijital ses haline getiriyor. Bu çakşmada Kyriakakis'e "modellik" yapan unlu caz yorumcusu Herbıe Hancock, yeni sistem üe uç boyutlu hale getırüen muziğe hayran kaldıgını şoyle düe getiriyor "Stereo benım muzıgime dar gehyor. Benım muzıgımın daha geniş alanlara üıtiyacı var." Dolayısıyla bunlara yapay zeka degü, gomulu zeka diyebüıriz. Başka bir deyişle, bügisayarlarla uç yaşmdaki bir çocukla konuşur gıbi sohbet edecegımiz gunr lere daha epey zaman var." '' ' * rin tepkilerini lyvanlan yiyelan duyarhklar önüne serdi>ynuyorlar, anıda ödüllendi r jigınin degiştisinirsel genıını saptadılar. rd Davidson loblan arasınbalaşımsızlık, de, bireyin neluygusal tepkıda cezaya tepsteriyordu. Lya deger bir el geribeslem inünde kiml lırtiler hafifletive arkadaşlan normale donrıbeslem yonangellendigine jn uygulandıgı i, ıki tanesinde Bu aradd Imperial College Medical School uzmanlanndan John Gruzelier sinirsel geribeslem yöntemini şızofrenlere uygulamayı duşunuyor. Daha onceleri şizofreni hastalannın, dikkatlerini yeterince toplayamadıklan için, sinirsei geribeslem yontemınden pek yararlanamayacakları duşunuluyordu. Gelgelelim, Birbaumer ile birlikte çalışan Gruzelier artık şızofrenlerın beym dalgalanru biçimlendirmeye yete^ cek denlı dikkatlerini toplayabildiklerini ortaya koydu. Tobias Egner ile birlikte gerçekleştirdıgı bir başka araştırmada da Gruzelier 60'ların sinirsel geribeslem yandaşlarırun bile akıl erdiremeyecekleri alanlara el atti. Geçen yıl yapüan araştırmadan elde edilen ük bulgulardan yola çıkan Egner ve Gruzelier ıküısı, uyuşukluk durumunda göze çarpan bir bileşke olan, SMR düzeylerının artırümasının mttzisyenlerin performanalannda bir ge lişme saglayabilecegine dikkat çektiler Hıperaktıf çocuklara uygulanana benzer bir yontem, görunu ~ şe bakılırsa, duşunmeden yapüan yanlışlann sayısında bir azalma sağlıyordu. Böylelikle, "alfa" savının dışında, sinirsel gerıbeslemin saglıkh kişiler uzerindeki (bu araştırmada Londra'daki Kraliyet Müzik Okulu ogrencüeri) olumlu etküenne ük kez dikkat çekümiş oldu 0 tarihten sonra SMR duzeylerinin artırüması sayesınde saglüdı kişüerin dikkatlerinde de bir arüş sağlanacagı yonünde bir yıgın veri elde edüdi. Bu durum sinirsel geribeslemin gelecegi ko ^ nusunda son derece umut verici olanaklar sagbyor. Egner SMR düzeyınin artınlmasının, sozgelımi, sakin ve islek bir ele gereksinim duyan kişüere, ya da durrulerin daha iyi denetlenmesine yardımcı olabilecegini dile getiriyor. Yöntemin gelecekte hastalıklann sağaltımmda mı, yoksa saglıklı kişüerin yeteneklerinin daha da geliştirilmesi amacıyla mı kullanüacagı, yoksa buyuk ölçude bir yutturmaca mı oldugunu araştırmacüann bu konuda yapacakları denetimli ve aynntüı deneyler belirleyecek. Rlta Urgan Kaynak: New Scientist 3Mart2001 Şizofreniye uygulama Yüksek sesle konuşun' Son yülarda ABD'de yeni bir moda patlak verdi. Bu moda, handsfree cep telefonu ve "Tellme" adı verüen elektronik bir servis şeklinin bileşiminden oluşuyor. Tellme, daha once tanımlanmış bir ses üe devreye giriyor. Bu servis uzerinden hava durumu, borsa endeksleri, sinema ve tiyatro programını ögrenmek olası. Ultra modern bir teknoloji olmamasına karşın, Tellme 35.000 Amerikan kenrinde geçerli olacak kadar yaygın, basit ve yararlı. Sese duyarlı devreler uzerindeki çalışmalar dünyanın dört bir yanında surduruluyor. Pekin'dekı lntel arasrırma laboratuvarlannda bir büim adamı Çince yazümış bir gazeteyı mıkrofona okudugu zaman, sözcukler süıirli bir degnek degmişcesine bügısayar ekranında beliriyor. Ancak sıradan bir kişi aynı bügisayara Çince bir şarkı okudugu zaman bügısayar hiçbir şeküde tepkd vermiyor. Aynı şeküde argo sözcukler de onceden programlanmış sozlukte yer almadıgı için havada kalıyor. Ses tanıyan cüıazlar konusunda uzman William Weiıel bu konuda şoyle konuşuyor:"Sesle devreye giren bügisayarlann pek çogu geri zekâlı büim adamlan güoıdir. Bu bügisayarlar yalnızca çok dar alanlarda zekâ pınltüan Teknoloji bazı nesnelerin şekülerini ve uzerindeki dokuyu "hıssetmenizi" saglayabüir. Bu teknoloji "haptik" adı verilen sanal dokunma sanatı alanındaki araştırmalara hız kazandıracak University of Southern California'da (USC) bulunan Fisher Gallery'de uzmanlar muzedeki Çin vazolarının, lazer fotograf teknigi yardımıyla 3 boyutlu goruntulerını yarattüar. Boylece herkes, her yerde bu koleksiyona dokunabüecek Şu anda bu olanagı, SensAble Technologıes Inc. adı verüen bir şirketin yarattıgı"Phantom" adı verüen oldukça fazla yer kaplayan bir cüıaz saghyor. Bu duzenek bir masa ustu bügisayanna bağlı olan "stylus" adı verüen duyu üeticisinden oluşuyor Stylus'un gorevı kullanıcının parmaklanna duyu gondermek. Bügisayar ekranındaki sanal vazo uzerinde stylus'u gezdırdıgınız zaman, vazonun kıvnmlannı ve parlak yuzeyıni dokunmuşcasına hissedebüiyorsunuz Benzer şekılde "CyberGrasp" adı verüen bir duzenek de aynı duyguyu saghyor. Bu cüıaz Palo Alto'da Virtual Technologıes adında bir şırket tarafmdan gehştırüdı. Cihazın yapımcüan bu teknolojinin biyonik insan gibi davrandıgına dückat çekıyor. Ornegin bir bügisayar ekranında topun 3 boyutlu göruntusu beliriyor Kullanıcı, eline geçirdigi örümceğe benzer "exoskeleton/dış kabuk" adı verüen bir eldiven üe ekrandaki topu yapay tendonlar vasıtasîyla hissedebılir. Bu uygulama, hizmet içi egitim programlannda, bügisayar destekli tasanm veya tehlikek rhaddelerin uzaklaştınlması gibi cıddi konularda da yarar sağlayabüir USC'nin Entegre Medya Sistemleri Merkezinden Margaret McLanghlin bu konuda "Bundan boyle 'dokunmak yasakur' uyarısını hiçbir yerde gormeyecegiz, Exoskeleton bu uyanyı ortadan kaldıracak". Dokunmanın dayamlmaz cazibesi Hındistandan Massachusetts'a kadar bir dolu büim adamı dijital koku teknolojisini geliştirmeye ugraşıyor. Boylece kısa bir sure sonra masaustu bılgisayarınız parfum fabrikası haline gelecek. Sigma Partners adı verüen şirketin bügisayar uzmanlanndan Greg Gretsch dijital koku teknolojısinin, spesifik adıyla iSmell'in, ınkjet yazıcısı gibi çahştıgını belirtiyor. "Bu cüıazın çakşma prensibi çok basit. Koku kartuşu ayakkabı kurusu boyutlanndakı cüıaza taküıyor. Cıhaz bu kokulan birbirıyle karışürarak, parfum ve yiyeceklerde bulunan kokulara donüşturüyor Daha sonra ürettigi kokuyu gereklı oranlarda dışan puskurtuyor." , Reyhan Oksay '~ •'' • ' ." Time, 4Hazıran2001 74^3 Tuşla ve kokla