Catalog

Zıplayan robotlar Mars'ta hayat arıyor ASA golf arabası buyuklugunde ıkı robotun 2004 yüında Mars m yuzeyınde dolaşacaklannı duyur du Amerıkan uzay djansı şımdıye kddarkı en genıs kdpsamlı araştırmasmı başlattı Bu çerçevede Maıs'ta bır zamanlar su bulundugunun da kanıtlanması, gezegende aynı zamanda yaşam bekrtısı olduguna da guçlu bır ısaret sayılacak Rover denen ıkı robot 2003 yüında Flonda Cape Canaveral'den ayrı ayn urlatüacaklar ve henuz behrlenmemış olan ıkı ayn bolgeye mecekler Bırının guvenlı ve yassı bu bolgeye dıgerının ıse daha rısklı bır alana ınıs yapması beklenıyor NASA'nın Uzay Bılımlen Enstıtusu yonetıcı yardımcısı Edward Weil«r 'Bılım ve teknolo]i bıze ılk kez yalnızca bılım kurgu filmlennde varolan yabancı gezegenlerı gerçekten keşfetme olanagını veıdı' dedı ve roverlenn Maıs m üa ayn bolgesını ayıu anda gezecek olmasını ınarulmaz derecede heyecanlı buldugunu da ekledı Roverler 1997 de Mars a gonderüen Sojournerden yedı kez daha agırlar ve Sojoumer ın yaşamı boyu yapmış oldugu toplam 91 metrelık yolculugun çok daha fazlasını bır gunde yapabüırler Yumaşak ınıs, denen ve yuzeyde zıplarken kocaman hava yastıklarıyla korunma saglanan aynı yontem kullanılacak Plana gore roverler 10 kez kadar zıpladıktan ve ydnm mıl yol aldıktan sonra duracak ve açılan kapaklardan robot dısan çıkacak Ekıp başkanı Steven Scpıyres sonrasını şoyle anlattı Robot uyarup ayağa kalkacak ve antenını tahp çevresıne bakacak Ha rover gondermek fazladdn 200 mılyon dolar projenın tamamı ıse 600 mılyon dolar tutacak Dr Weüer ın soyledıgıne gore Nasa elverışlı koşulları araştınrken Mars'ın Dunya ıle olan konumu gezegenın yuzeyının ne N kadar guneş ısıgı aldıgı gıbı2006 yılına kadar yapmayı plan ladıgı çalışmalan da ıkı mıslı aı t tırmdya karar verdı Roverler 1 2m yukseklıkte ve 113 kg agırlıkta Her bm 10 kamera taşıyacak Bu kameralardan bın kaya lar uzerınde yakm ınceleme yapabılecek ozellıkte olacak Ayrıca mınerallenn yaydıgı ısıgı analız edecek ve karşüaştıklan kayalann ne oldugunu anlayacak bır spectrometre tasıyacaklar Her üa araçta da olan beş tane cıhaz kaya ve toprak orneklennı analız edecek ve kaya aşındırcı alet ıle de kayalann dıs yuzeyı büenerek ıçı ortaya çıkanlacak Aynca, pa noramık ve kızılotesı kameralar çevredekı arazıyı ınceleyecek ve Dunya ya resımler yollayacak ; mil: Radarla zemln tetpiti y 2 4 mil: tnlf takımlarının ayrılması ^ 3 6 «0 mil: 7.5 aylık 37 mil: parafütun açılmaıı ">"•' '*' Italkammn aynlmau gjr<ji Hava yastıklann ın flfmesl Yavaf Inlf Içln roket leıin ateflenmeıl 1OO ft. Inlf Oıtlteslnln babuktan aynlmatı ııçramaya baflamaıı Panaromlk kamera ve ı» emlsyon spekturumu Inlf Unlteılnl topladıktan sonra durur. Hk firlatma tdrıhı 22 Mdyıs 2003 olarak belırlendı onu 4 Ha zıranda ıkmcısı takıp edecek Uzayda yapılacak yedı buçuk aylık yolculuktan sonra ılk ro ver 2 Ocak 2004'te Mdrs a varacak Inılecek alanlar henuz belırlenmemıs olsa da büımadamları daha çok bır zaman ldr suyun var olduguna ınandıklan bolgelerle ılgüıler Nasa'da Mars programı komuta merkezınden bılımadamı Dr Jım Garvın "Bız çalısmalanmızı suyun belırh îz bıraktıgı bolgelerde surdurecegız bunun yanısıra suyun bolgesel jeolojıyı degıstırdıgı bolgelen de araştırma programımıza dahıl edıyoruz dedı Büımadamları ınıs ıçın en uygun alanları araştırmak uzere uzay aracı Mars Global Surveyor ve Mars 2001 Orbıter'ın daha oncekı bügüerınden yardrldnmayı duşunuyorlar Mezardan gelen ses Bir Tunç Devri trajedisi intihar etmeye meyilli olan insanlann, özel bir ses tonu var. o ırınsanınsestonundakıbırdegışıklüc okışınmuıtıhdretmeyıcıddışekılde duşundugunun ük ışaren olabılır Değısım o kadar belırleyıcı kı psüayatrıstler bu ses degışıklıgını erken uyarma sıatemı olarak kullanmayı planlıyorlar Psüayatrıstler, bu degışüdıkten hareketle cıddı şeküde ın tıhara eğılımı olanlarla, sadece depresyonda olanlan bırbırmden rahatca ayırabüecekler Sesın, kışının akü sağhgı hakkında hayatı ıpuçlan ıçerme olasüı ğı ükn, Yale Unıversıtesı psüayatııstı Stophen SUveımuı ın çogu kez hastasının sesınden yakın zamanda ınnhar edıp etmeyeceğını sezebüdığını farketmesıyle ortaya çüctı Bu gozlemın uygulanabılır bır yonu olup olmadıgını anlamak ıçın Süverman, Tfennessee eyalehndekı Nashvüle Vanderbüt Unrversıtesı'nde elektrık elektronık muhendısı olan Mitchell Wilke* üe ortak çalışti B Zamanmda yakonları yasıru tutmuş tur herhalde Kımse adını bümıyor ve yapüan araştırmada do gum sırasında olmuş oldugu anlaşüdı Doraet Uçurnmu'nda keşfedüen ıs kelet kalıntüan polısı hareket geçırdı An cak, sorgu yargıcı kadının 3000 yü kadar once olmuş oldugu kanısına vardı dolayısıyla bu da onlann hangı koşullarda oraya gelmış olabüeceklerı gızemını korudu Iskelet, yuruyuş yapan bır grup tarafindan, kaya oluşumlan ve fosülenyle unlu Kımmendge'de uçurumun aşagısında yukan dogru bakan bır ınsan yuzunu farketmele nyle bulundu Amator jeolog J u n e s MacEvran ve arka daşı Edwazd Hoara, durbunle uçurumlan ıncelerken kemüden gorduler Bır sahü koruma gorev hsı uçunımdan aşagı sarkıtüarak kalan kemüden toplarken dedekuf ve suç burosu ekıplen çagnldı Kafatası ve dız kemüden topragın 12 m dışına firlamıştı Kalıntüar ıncelenmek uzere Boumemouth Unıversıtesı ne goturuldu Unıversıtede bıyolojüc antropolog olan Linda O'Connell, yapügı ıncele mede bır degü üa tane vucut buldu Dr O Connell, hem ınsan hem de cenın kalıntüan bulduk yetişkın kemüden az çok korunmuş ve yapüan analızler onun 20 üe 30 yaşlan arasında 1 60 boyunda genç bır kadın oldugunu gosterdı Ikı tane senaryo var Cenın ya gebelık surecı ıçınde ya da dogum esna Wükes depresyonda olan 64 hasta üe yapüan seanslan kaydetö ve depresyonda olmayan dıger 33 hastanın kayıtlanyla karşüastırdı Bu yontemle, toplam 22 hastanın hayatlanna cıddı şeküde kastettgı belırlendı Ardından, bu kayıtlan hastalann sonrakı yaşamlanndakı deneyımlerle karşüastrdı "Inuhara meyülı hastalann seslerı boşluktan gelır gıbı çüayor, bunu sesın kahtesındekı degışımdefı anlayabüırsınız" dıyen Wükes, buna 'mezardan gelen ses' dendıgını soyledı VVükes, intihar etme nskı çok yuksek olanlarla, az olanlan ayırt etmede yardımcı olan ıkı faktor buldu Bınncısı, gerçekten mtihara meyülı olan insanlann, sadece depresyonda olanlara kıyasla, sesh harflen soylerken seslenrun rrekanslan drasındakı mesafenın daha dar oldugunu farkettı Inhhara meyüh kışüenn seslen aynca yuksek perdeden ve ınce çüayor "Boylece mühara meyülı üe normal ınsan normal ınsan üe depresyonda olan ınsanlar arasında anlaşüabüır bır fark oldugunu bulduk" dedı Sık süc degışmenın nedenı strese dayalı psücolojüc degısım olabüır "Stres alnnddyken turlu degışıklüder olabüır mesela kas tonusu kalıtesı ve ses tellerı de degışıme ugrar Aynca ses sıstemının nemı ve esneklıgı de de gışımın ıpucudur' tntıhar duşuncesı ıçınde olan insanlann başvurduklan acü telefonlara yanıt veren uzmanlann bu yontemle, acaba bu ınsdn ıntüidr etme tehhkesıyle ne derece karşı karşıya' sorusuna daha rahat yanıt verebüeceklerv e buna gore acü mudahale edebüecekler Ingüterede cıddı anlamda psücolojüc sorun yaşayan ınsanlara The Samarıtans kurumu yardımcı oluyor 702/4 sında oldu Hangısının oldugunu soyiemek ımkânsız" dedı Muhtemelen koru beslenme yuzunden kadının kemüderınde omurüık hastalıgına, kemüc enmesıne ve dış problemlenne rastlandı Cenının 38 haftalüc ve kafatasırun parçalanmış oldugu cınsıyetının belırlenmesının ıse ımkânsız oldugu soylendı Dr O'Connell, anne ve çocugun olumunun yuksek tansıyon, asın kan kaybı ya da dogum zorlugu yuzunden olabüecegını belırrn Kadının hıçbır şıddete maruz kalmadıgmı ve kalan kemıklerde herhangı bır travmauk hasar olmadıgını soyledı "Tlınç devnnde oluler çomelmış pozısyonda gomulur kı, bu da bıze neden dız kısımlannın meydana çıkmış oldugunu gostenr Bu çevrede başka gomulmuş ınsan bulunmadı fakat yapüan kazüar Kımmendge Sahüı'nı Tunç Devn'ne goturdu Kadının o devırden kalma çok eskı bır cenaze olma üıtımalı var' Unıversıte, kalıntüarı ogrencüere hamüelıgın ve dogumun nsklennı ogretmek ıçın elınde tutuyor •Sayfa haberleri: Mercan Bursalı